Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2016r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z powództwa J. O.

przeciwko P. K. , I. M. (1)

przy uczestnictwie interwenienta ubocznego Gminy R.

o eksmisję

na skutek apelacji interwenienta ubocznego

od wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Targu

z dnia 14 kwietnia 2016 r., sygn. akt I C 43/15

1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a/ pkt II nadaje treść: „orzeka, że pozwanym nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego.”,

b/ uchyla pkt III,

2. zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz interwenienta ubocznego Gminy R. kwotę 200 zł (dwieście złotych) tytułem części kosztów postępowania apelacyjnego, a w pozostałym zakresie nie obciąża pozwanych tymi kosztami.

(...)

Sygn. akt III Ca 383/16

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 16 listopada 2016 r.

Wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2016 r. Sąd Rejonowy w Nowym Targu (sygn. akt I C 43/15) nakazał pozwanym P. K. i I. M. (1) opuszczenie i opróżnienie z rzeczy lokalu mieszkalnego znajdującego się na parterze budynku przy (...)w R. oraz wydanie przedmiotowego lokalu powodowi J. O. (pkt I), przyznał pozwanym uprawnienie do lokalu socjalnego (pkt II), wstrzymał wykonanie punktu I wyroku do czasu złożenia przez Gminę R. oferty zawarcia umowy najmu lokalu (pkt. III) oraz zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 75 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt IV). Sąd Rejonowy ustalił, że dnia 1 listopada 2013 r. powód zawarł z pozwanymi umowę najmu, na podstawie której wydał pozwanym do użytkowania przedmiotowy lokal na czas nieokreślony, a w zamian za to pozwani zobowiązali się płacić powodowi miesięcznie czynsz w wysokości 500 zł. Pozwani mieli także pokrywać wszelkie wydatki związane z utrzymaniem tego lokalu. Termin płatności czynszu ustalono do dnia 10-tego każdego następującego po sobie miesiąca, na rachunek bankowy powoda. Równocześnie strony ustaliły, iż umowa najmu może być zmieniona lub też rozwiązana za co najmniej 3 - miesięcznym okresem wypowiedzenia ze skutkiem na koniec miesiąca. Powód nadto zastrzegł, iż może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia, jeżeli najemcy będą wykorzystywać lokal niezgodnie z jego przeznaczeniem, naruszą w istotny sposób warunki umowy, dokonają zmian w mieszkaniu bez jego zgody, lub też dopuszczą się zwłoki z zapłatą należności określonych umową trwającej ponad 2 miesiące.

Sąd wskazał, że począwszy od kwietnia 2014 r. pozwani pozostają w zwłoce z zapłatą czynszu za przedmiotowy lokal i to pomimo pisemnego upomnienia ze strony powoda, wyznaczenia im dodatkowego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności, oraz uprzedzenia o zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego. Ponieważ także ten dodatkowy termin zakreślony pozwanym upłynął bezskutecznie, w piśmie z dnia 22 grudnia 2014 r. powód wypowiedział pozwanym umowę najmu przedmiotowego lokalu za jednomiesięcznym okresem wypowiedzenia. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano pozostawanie przez pozwanych w zwłoce z zapłatą czynszu co najmniej za 3 pełne okresy płatności. Sąd Rejonowy ustalił też, że pozwany P. K. pracuje jedynie dorywczo jako mechanik, nie figuruje w rejestrach osób bezrobotnych prowadzonych przez Powiatowe Urzędy Pracy w Z. i w N.. Natomiast pozwana I. M. (1) jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku, obecnie nie jest w ciąży, nie jest obłożenie chora i nie uzyskuje świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Nadto Sąd wskazał, że pozwani nie są właścicielami (współwłaścicielami) jakichkolwiek nieruchomości oraz, że nie przysługuje im jakiekolwiek uprawnienie do lokalu mieszkalnego. Pozwani w przedmiotowym lokalu zamieszkiwali wspólnie z małoletnią córką I. M. (2) (data ur. (...)).

Sąd podał także, że do chwili obecnej przedmiotowy lokal znajdował się w posiadaniu pozwanych pomimo, iż zamieszkiwali już faktycznie w innym miejscu. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji uznał, iż roszczenie strony powodowej jest usprawiedliwione, zaś pozwanym służy uprawnienie do lokalu socjalnego na podstawie art. 14 ust 1 pkt 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd uzasadnił art. 98 k.p.c.

Wyrok zaskarżył apelacją interwenient uboczny, tj. Gmina R., reprezentowana przez Burmistrza R., w części objętej pkt II i pkt III, zarzucając mu:

1.  Naruszenie prawa materialnego, a to:

- art. 14 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (dalej jako: ustawa) przez bezzasadne zastosowanie tego przepisu w sytuacji, gdy pozwani utracili tytuł prawny do lokalu niewchodzącego w skład publicznego zasobu mieszkaniowego, nie byli uprawnieni do używania dotychczas zajmowanego lokalu na podstawie stosunku prawnego nawiązanego ze spółdzielnią mieszkaniową albo z towarzystwem budownictwa społecznego i wobec tego przepis ten nie ma w przedmiotowej sprawie zastosowania, jak również przez bezpodstawne badanie przez Sąd, czy pozwani mogą zamieszkać w innym lokalu niż przedmiotowy,

- art. 14 ust. 4 pkt 5 ustawy przez bezzasadne zastosowanie tego przepisu w sytuacji gdy pozwana I. M. (1) utraciła tytuł prawny do lokalu niewchodzącego w skład publicznego zasobu mieszkaniowego , nie była uprawniona do używania dotychczas zajmowanego lokalu na podstawie stosunku prawnego nawiązanego ze spółdzielnią mieszkaniową albo z towarzystwem budownictwa społecznego i wobec tego przepis ten nie ma w przedmiotowej sprawie zastosowania, jak również przez bezpodstawne badanie przez Sąd, czy pozwani mogą zamieszkać w innym lokalu niż przedmiotowy,

- art. 14 ust. 7 ustawy przez jego niezastosowanie , co doprowadziło do błędnego ustalenia przez Sąd , iż art. 14 ust. 4 pkt 2 i pkt 5 ustawy obligują Sąd do przyznania pozwanym uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego,

- art. 14 ust 3 ustawy poprzez jego niezastosowanie, co doprowadziło do błędnego przyjęcia, że pozwanym przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego mimo, iż dotychczas pozwani korzystali z obecnie zajmowanego lokalu nie uiszczając od kwietnia 2014 r. opłat związanych z tym zajmowanym lokalem,

- art. 87 ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy poprzez jego niezastosowanie,

2.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią znajdującego się w aktach sprawy materiału dowodowego przez przyjęcie, że:

- pozwani nie mają możliwości uzyskania lokali w swoich byłych miejscach zamieszkania, w sytuacji gdy z zeznań świadków wynika, że pozwani mogą mieszkać w swoich domach rodzinnych,

- „realne możliwości zamieszkania przez pozwanych wraz z małoletnim dzieckiem w innym lokalu niż dotychczas używany, w zasadzie nie istnieją,” w sytuacji gdy z wyjaśnień pozwanych wynika, że zajmują oni już inny lokal mieszkalny (mieszkają w innym lokalu mieszkalnym, zamieszkują już faktycznie w innym miejscu) niż dotychczas używany i go remontują.

- pozwanym przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu mieszkalnego, w sytuacji gdy z wyjaśnień pozwanych złożonych na rozprawie wynika, że przenieśli się oni do innego lokalu mieszkalnego niż dotychczas używany, remontują go i w nim mieszkają i wobec tego mają zaspokojone potrzeby mieszkaniowe.

Biorąc pod uwagę powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części objętej pkt II i orzeczenie wobec pozwanych o braku uprawnienia do lokalu socjalnego oraz w związku z tą zmianą wykreślenie części objętej pkt III zaskarżonego wyroku, zasądzenie na rzecz interwenienta ubocznego od pozwanych kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w części objętej pkt II i III i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego jw.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się skuteczna, choć nie wszystkie jej zarzuty zasługują na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy akceptuje. Nie można natomiast zgodzić się z oceną prawną dokonaną przez Sąd Rejonowy w kontekście oceny przesłanek do otrzymania lokalu socjalnego.

Zgodnie z treścią przepisu art. 14 ust. 7 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266), przepisu ust. 4 nie stosuje się do osób, które utraciły tytuł prawny do lokalu niewchodzącego w skład publicznego zasobu mieszkaniowego, z wyjątkiem osób, które były uprawnione do używania lokalu na podstawie stosunku prawnego nawiązanego ze spółdzielnią mieszkaniową albo z towarzystwem budownictwa społecznego. Natomiast art. 2 pkt 11 w/w ustawy stanowi, iż przez publiczny zasób mieszkaniowy - należy rozumieć lokale wchodzące w skład mieszkaniowego zasobu gminy albo lokale stanowiące własność innych jednostek samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych tych jednostek, Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych.

Ustawa nakłada na sąd obowiązek rozważenia z urzędu przesłanek uprawnienia osoby, która była lokatorem, do otrzymania lokalu socjalnego, oraz stosownego do wyniku tego badania orzeczenia w wyroku eksmisyjnym. Struktura regulacji zawartej w art. 14 u.o.p.l. wskazuje na to, że sąd w pierwszej kolejności powinien brać pod uwagę indywidualną sytuację danej osoby, a więc „dotychczasowy sposób korzystania z lokalu i szczególną sytuację materialną oraz rodzinną osób zobowiązanych do jego opróżnienia" (art. 14 ust. 3 u.o.p.l.), z tym, że nie może nie orzec o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego w stosunku do wymienionych w art. 14 ust. 4 u.o.p.l. kategorii osób. Takiego obowiązku sąd nie ma jedynie w pewnych, wyjątkowych okolicznościach, np. uprawniony ma zamieszkać w innym lokalu, gdy powodem eksmisji jest znęcanie się nad rodziną (art. 17 u.o.p.l.) lub gdy zachodzi rażące wykraczanie przez pozwanego o eksmisję przeciwko porządkowi domowemu albo rażąco naganne postępowanie uniemożliwiające wspólne zamieszkiwanie (argument z art. 13 u.o.p.l.).

Należy zgodzić się z zarzutem apelującego, że w art. 14 ust. 7 u.o.p.l. wyłączono stosowanie przepisu ust. 4 tego artykułu do osób, które, tak jak pozwani, zostali wezwani do opróżnienia, opuszczenia i wydania lokali należących do innych zasobów (w szczególności prywatnych).

Na gruncie niniejszej sprawy powód J. O. jest współwłaścicielem przedmiotowego lokalu mieszkalnego, który nie wchodzi w skład publicznego zasobu mieszkaniowego. Pozwani nie byli też uprawnieni do używania w/w lokalu na podstawie stosunku prawnego nawiązanego ze spółdzielnią mieszkaniową ani też z towarzystwem budownictwa społecznego. Wobec czego cyt. art. 14 ust. 7 powyższej ustawy ma zastosowanie do pozwanych, co powoduje, iż zostaje wyłączone zastosowanie art. 14 ust. 4 w/w ustawy. W tej sytuacji nie ma już istotnego znaczenia kwestia występowania przesłanek z w/w art. 14 ust. 4 w stosunku do pozwanych.

W niniejszej sprawie zatem Sąd nie jest zobligowany do przyznania pozwanym z urzędu uprawnienia do lokalu socjalnego. Wyłączenie bowiem stosowania art. 14 ust. 4 u.o.p.l. w stosunku do wspomnianej kategorii osób oznacza, że osobom tym nie należy się obligatoryjne przyznanie prawa do lokalu socjalnego. Należy podkreślić, iż z uwagi na datę zawarcia przedmiotowej umowy najmu – 1 listopada 2013r., powyższe wyłączenie wynikające z art. 14 ust. 7 ustawy znajduje zastosowanie (por. wyrok SN z dnia 14 lutego 2008r. II CSK 484/07).

Powyższe nie oznacza, iż pozwanym mimo zastosowania przepisu art. 14 ust. 7 w/w ustawy nie może przysługiwać uprawnienie do lokalu socjalnego. W takiej sytuacji bowiem należało zbadać sytuację osobistą pozwanych, która mogłaby uzasadniać przyznanie takiego uprawnienia, co Sąd Rejonowy uczynił, a co bezzasadnie zarzuca apelacja i z którą w tym zakresie zgodzić się nie można.

Ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego dotyczące sytuacji osobistej pozwanych, a to, że pozwani zamieszkiwali wspólnie z małoletnią córką I. M. (2) oraz, że pozwana I. M. (1) posiada status osoby bezrobotnej, a nadto mając na uwadze ich trudne warunki finansowe, mogłyby uzasadniać przyznanie pozwanym prawa do lokalu socjalnego. W sytuacji jednak, gdy pozwani wyprowadzili się już z lokalu stanowiącego przedmiot eksmisji i nie mieszkają już w nim, co Sąd Rejonowy również ustala, brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż zachodzi potrzeba przyznania im uprawnienia do lokalu socjalnego. Skoro bowiem pozwani dobrowolnie opuścili przedmiotowy lokal i zamieszkali poza nim, oznacza to, że aktualnie w inny sposób zaspokajają swoje potrzeby mieszkaniowe i ich sytuacja osobista nie wymaga orzeczenia o uprawnieniu do lokalu socjalnego.

Już z powyższego względu apelacja zasługiwała na uwzględnienie, co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku w pkt II i orzeczeniem, że pozwanym nie przysługuje uprawienie do otrzymania lokalu socjalnego oraz uchyleniem pkt III zaskarżonego wyroku.

Na marginesie należy również wyjaśnić, iż pismo powoda z dnia 24 maja 2016r., w którym jak podał cofa apelację interwenienta ubocznego, nie mogło wywołać żadnych skutków procesowych. W niniejszej sprawie interwenient uboczny Gmina R. występuje w charakterze interwenienta samoistnego (art. 81 k.p.c.). Podobnie nie można było uwzględnić wniosku powoda o ustanowienie kuratora dla pozwanych w trybie art. 144 § 1 k.p.c. Pozwani zgodnie z treścią art. 136 § 1 k.p.c. mają obowiązek zawiadamiać sąd o każdej zmianie adresu swego zamieszkania. W myśl natomiast § 2 tego przepisu, w razie zaniedbania tego obowiązku, pismo sądowe pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba, że nowy adres jest sądowi znany. O powyższym obowiązku pozwani zostali pouczeniu przy pierwszym doręczeniu im wezwania o rozprawie przed Sądem I instancji. Z tego też względu, skoro pozwani nie wypełnili w/w obowiązku, a Sąd nie dysponował ich aktualnym adresem zamieszkania, zawiadomienie na rozprawę apelacyjną w dniu 16 listopada 2016r. pozostawiono w aktach ze skutkiem doręczenia. Nie zachodziły również w związku z tym podstawy do ustanowienia kuratora dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

Orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy zasądził od pozwanych na rzecz strony powodowej kwotę 200 zł tytułem zwrotu wniesionej opłaty sądowej od apelacji (art. 98 k.p.c.). W pozostałym zaś zakresie, z uwagi na niewątpliwie trudną sytuację finansową pozwanych, a także mając na uwadze m. in. treść art. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, który nakłada na Gminę obowiązek tworzenia warunków do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej w określonych sytuacjach, rozstrzygnął o kosztach procesu na podstawie art. 102 k.p.c.

(...)