Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie IV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Krystyna Gromek

Protokolant: sekretarz sądowy Kamila Osica

po rozpoznaniu w dniu 15 września 2014 roku w Warszawie

na rozprawie sprawy:

z powództwa D. T., M. T.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W.

o odszkodowanie

orzeka:

1.  Oddala powództwo;

2.  Nie obciąża powodów D. T., M. T. obowiązkiem zwrotu pozwanemu Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W. kosztów zastępstwa procesowego.

IVC 866/13

UZASADNIENIE

Dnia 2 sierpnia 2013 roku (data prezentaty) D. i M. małżonkowie T. wystąpili przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W. o odszkodowanie w kwocie łącznej 80.000 zł z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości położonej w O. przy ul. (...), stanowiącej działkę nr (...), obręb O., zabudowanej budynkiem mieszkalnym, dla której Sąd Rejonowy w Pruszkowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), mając na uwadze ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości w związku z uchwałą nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. (Dz. Urz. Województwa (...) z dnia 20 lipca 2011 roku, poz. 4086 ze zm.),tj. w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania (OOU), a także o zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego (k.2-3).

Powyższej kwoty żądali z ustawowymi odsetkami od daty pozwu do dnia zapłaty (k.131).

Dnia 23 czerwca 2014 roku (data prezentaty) pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości jako bezpodstawnego, w szczególności z powodu upływu terminu zawitego do dochodzenia roszczeń przez powodów (k.172).

Dnia 15 września 2014 roku na rozprawie pełnomocnicy podtrzymali dotychczasowe stanowiska w sprawie (k.244).

Sąd Okręgowy ustalił, iż powodowie stali się właścicielami ½ rzeczonej nieruchomości dopiero dnia 9 kwietnia 2014 roku .

Dla nieruchomości tej prowadzona jest obecnie księga wieczysta KW nr (...) (k.145, 146-170).

Nieruchomość powodów leży w obszarze ograniczonego użytkowania od 2007 roku.

Sąd Okręgowy oddalił wnioski dowodowe stron kierując się zasadą ekonomii procesowej (k.243).

Dokumenty zaliczone do materiału dowodowego nie były kwestionowane przez stronę przeciwną.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko pozwanego dotyczące daty upływu terminu zawitego z art. 129 ust. 4 Prawa ochrony środowiska oraz braku legitymacji procesowej powodów w dacie pozwu.

Podstawę roszczeń powodów stanowi art. 129 ust. 2 w związku z art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2013.1232 j.t. ze.zm.- POŚ).

W dacie pozwu art. 129 Prawa ochrony środowiska stanowił, co następuje:

„1. Jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części.

2. W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości.

3. Roszczenie, o którym mowa w ust. 1 i 2, przysługuje również użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, a roszczenie, o którym mowa w ust. 2, także osobie, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości.

4. Z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1-3, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.

5. W sprawach, o których mowa w ust. 1-4, nie stosuje się przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, dotyczących roszczeń z tytułu ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości.”.

W dacie pozwu art. 136 Prawa ochrony środowiska stanowił, co następuje:

„1. W razie ograniczenia sposobu korzystania ze środowiska w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania właściwymi w sprawach spornych dotyczących wysokości odszkodowania lub wykupu nieruchomości są sądy powszechne.

2. Obowiązany do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości jest ten, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania.

3. W razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.”.

Zważyć należy, że z roszczeniami odszkodowawczymi związanymi z utworzeniem OOU można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości (art. 129 ust. 4 POŚ).

Jest to termin zawity (por. Wyrok SN z dnia 10.10.2008 roku, II CSK 216/08 – teza 4), a zatem z chwilą jego upływu wygasa prawo dochodzenia roszczeń.

Sąd bada upływ terminu zawitego z urzędu.

Sąd Okręgowy nie widzi podstaw do przywrócenia tego terminu z powołaniem się przez powodów na zasady współżycia społecznego.

Nieruchomość powodów znajduje się w OOU z 2011 roku częściowo w strefie Z1, oraz częściowo w strefie Z2.

Należy jednak zauważyć, że nieruchomość ta nie znalazła się w OOU po raz pierwszy.

Nieruchomość ta była objęta już ograniczeniami, wynikającymi z Rozporządzenia nr 50 Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. (Dz.Urz. Województwa (...) nr 156, poz. 4276), które zostało ogłoszone dnia 10 sierpnia 2007 roku i zgodnie z § 7 tego rozporządzenia weszło w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia , czyli dnia 25 sierpnia 2007 roku.

Nieruchomość ta znajdowała się w strefie M, która odpowiadała co do zasady obecnym strefom Z1 i Z2 Uchwały.

Już zatem w 2007 roku istniały podstawy do dochodzenia odszkodowania z tytułu wprowadzenia OOU.

Nadto analiza OOU z 2007 roku w strefie M oraz OOU z 2011 roku w strefie Z1 i Z2 wskazuje, że wejście w życie Uchwały nie spowodowało żadnych nowych ograniczeń w korzystaniu z tej nieruchomości, mogących skutkować zasadnością roszczeń odszkodowawczych po stronie powodów.

Zmiany wynikające z wejścia w życie Uchwały nie dotyczą bowiem nieruchomości powodów.

Ograniczenia, które istniały w strefie M w OOU z 2007 roku, takie, jak zakaz przeznaczania nowych terenów pod zabudowę mieszkaniową (§ 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 50) nadal obowiązują w strefie Z1, a zostały zniesione w strefie Z2, w której znajduje się część nieruchomości powodów. Istotnym jest również, że nieruchomość powodów nie mogła być przeznaczona na cele mieszkalne już w czasie obowiązywania rozporządzenia nr 50.

Zatem ograniczenia wynikające z Uchwały w zakresie przeznaczenia oraz zabudowy nieruchomości – są znacznie mniejsze, niż te, które wynikały z rozporządzenia nr 50.

Trzeba więc stwierdzić, że w związku z ustanowieniem OOU z 2011 roku sytuacja nieruchomości uległa poprawie.

Jednocześnie podnieść należy, że ograniczenia dotyczące konieczności dostosowania istniejących budynków, znajdujących się w OOU są takie same w OOU z 2011 roku, jakie istniały w OOU z 2007 roku.

Zgodnie bowiem z § 6 Uchwały w OOU w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające klimat akustyczny w pomieszczeniach – zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane i przepisami wykonawczymi do tej ustawy. Takie same ograniczenia istniały w OOU z 2007 roku.

Nadmienić również wypada, że w rozporządzeniu nr 50 nieruchomość o działce ewidencyjnej (...) była przypisana do adresu przy ulicy (...), a nie do adresu przy ulicy (...). Jest to jednak ta sama nieruchomość. Nastąpiła jedynie zmiana adresu.

Brak jakichkolwiek nowych ograniczeń wobec nieruchomości powodów w wyniku wejścia w życie Uchwały, skutkuje brakiem możliwości dochodzenia przez powodów roszczeń, wynikających z przepisów tejże Uchwały.

Szkoda nie powstaje, gdy kolejny akt prawny utrzymuje zakres ograniczeń na dotychczasowym poziomie, czyli wprowadzonym we wcześniejszym akcie prawnym .

Szkoda może powstać tylko wówczas, gdy akt prawa miejscowego wprowadza nowe lub zwiększa dotychczasowe ograniczenia.

W tej sprawie tak nie było.

Dlatego Sąd Okręgowy przyjął, iż termin zawity w tej sprawie upłynął dnia 25 sierpnia 2009 roku, a prawo dochodzenia roszczeń wygasło dnia 26 sierpnia 2009 roku.

Jak ustalono powodowie nabyli sporną nieruchomość dnia 9 kwietnia 2014 roku .

W dacie upływu terminu zawitego z art. 129 ust. 4 POŚ powodowie nie mieli zatem legitymacji czynnej do występowania z powództwem – i to nawet przy przyjęciu upływu terminu zawitego dwóch lat, licząc od dnia wejścia w życie Uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., która weszła w życie dnia 3 sierpnia 2011 roku, czyli termin zawity dwóch lat upłynął dnia 3 sierpnia 2013 roku, a prawo dochodzenia roszczeń wygasło z dniem 4 sierpnia 2013 roku.

W tej dacie powodowie nie mieli legitymacji procesowej do występowania z pozwem.

Zgodnie bowiem z art. 129 ust.2 i 3 POŚ uprawnionym do odszkodowania jest tylko właściciel, użytkownik wieczysty lub osoba, której przysługuje ograniczone prawo rzeczowe.

Powodowie w dacie pozwu nie posiadali tytułu prawnego do wystąpienia o odszkodowanie z tytułu ustanowienia OOU.

Legitymację procesową uzyskali dopiero z dniem nabycia prawa własności ½ nieruchomości, tj. dnia 9 kwietnia 2014 roku, ale wówczas już upłynął termin zawity do skutecznego zgłoszenia roszczeń na podstawie POŚ – i to zarówno z tytułu rozporządzenia nr 50, jak i Uchwały nr 76/11.

Podnieść należy, że umowa przelewu wierzytelności z dnia 29 lipca 2013 roku, przedstawiona przez powodów jako podstawa dochodzenia roszczeń od pozwanego (k.100) nie stanowi podstawy wiążącej Sąd Okręgowy.

Zwraca uwagę fakt, że w tej umowie zgodnie z jej ustępem 3 cedent przeniósł na cesjonariusza, czyli powodów „wierzytelności” do pozwanego przedsiębiorstwa o odszkodowanie na podstawie art. 129 POŚ.

Sąd Okręgowy stwierdza, że art. 129 POŚ nie stanowi podstawy wierzytelności, a jedynie podstawę dochodzenia roszczeń od pozwanego przedsiębiorstwa, a zatem cedentowi nie przysługiwało prawo do jakichkolwiek wierzytelności od pozwanego.

Zgodnie z art. 509 KC:

„§ 1. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

§ 2. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.”.

W ocenie Sądu Okręgowego rzeczona cesja jest oczywiście sprzeczna z ustawą Prawo Ochrony Środowiska i dlatego jest nieważna.

Dodać trzeba, że nawet gdyby te rzeczone „wierzytelności” dotyczyły w istocie rzeczy „roszczeń” cedenta, to wygasły one z upływem terminu zawitego dnia 26 sierpnia 2009 roku.

Zdaniem Sądu Okręgowego w sprawie ma również zastosowanie paremia prawnicza, wyrażająca fundamentalną zasadę prawną: „Nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet” (Nikt nie może przekazać drugiemu więcej praw aniżeli sam posiada).

Skoro cedentowi nie przysługiwały ani jakiekolwiek wierzytelności od pozwanego, ani jakiekolwiek roszczenia do pozwanego, to nie mógł ich skutecznie przenieść na powodów.

Powodowie w procesie nie wykazali skutecznie, aby przed dniem 9 kwietnia 2014 roku, przysługiwało im prawo zgłaszania roszczeń przeciwko pozwanemu na podstawie POŚ.

Dnia 29 lipca 2014 roku powodowie zgłosili nową podstawę swoich roszczeń, tj. art. 435 KC (k.220-229, 224).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w Warszawie, wyrażone w uzasadnieniu do wyroku z dnia 7 marca 2014 roku, wydanego w sprawie VI ACa 1047/13 (niepublikowane), zgodnie z którym port lotniczy nie jest przedsiębiorstwem wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody w rozumieniu art. 435 KC, nawet jeżeli poszczególne elementy organizacji takiego przedsiębiorstwa korzystają z sił przyrody.

Pozwany niewątpliwie nie prowadzi przedsiębiorstwa wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody.

Przedsiębiorstwo pozwanego to port lotniczy, czyli lotnisko, z którego korzystają inni przedsiębiorcy – przewoźnicy. Pozwany nie posiada własnych samolotów, których starty i lądowania powodują zwiększony hałas.

W porcie lotniczym jest prowadzona określona działalność, polegająca na umożliwieniu startów i lądowań samolotów, mająca na celu świadczenie usług przewoźnikom.

Korzystanie z odpowiednio przetworzonych sił przyrody nie jest warunkiem koniecznym istnienia portów lotniczych.

Jedynie postęp cywilizacyjny wymusza na pozwanym korzystanie z tych sił (używanie samochodów do obsługi naziemnej, wieży kontroli lotów). Wprawdzie silniki samolotów poruszane są za pomocą energii elektrycznej, ale przedsiębiorstwo prowadzone przez pozwanego ma za zadanie organizacje startów i lądowań samolotów, a nie samą czynność wprowadzania w ruch tych samolotów.

Pozwany jedynie obsługuje przewoźników, a więc sam nie generuje hałasu związanego ze startami i lądowaniami samolotów.

W świetle powyższego orzeczono, jak w sentencji, działając na podstawie ww. przepisów.

O kosztach rozstrzygnięto na podstawie art. 102 KPC.

Sąd Okręgowy uznał za wypadek szczególnie uzasadniony spór prawny dotyczący daty upływu terminu zawitego z art. 129 ust. 4 POŚ i przekonanie powodów o słuszności ich racji.