Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 grudnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 grudnia 2016r. w S.

odwołania T. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 22 czerwca 2016 r. Nr (...)

w sprawie T. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala prawo T. P. do emerytury od 1 czerwca 2016 roku.

Sygn. akt: IV U 624/16 UZASADNIENIE

Decyzją z 22 czerwca 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił T. P. prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął 25-letni okres ubezpieczenia. Organ rentowy podniósł, że udowodniony przez ubezpieczonego okres ubezpieczenia to 24 lata, 2 miesiące i 4 dni i do okresu tego nie zaliczono okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców od 7 maja 1972r. do 1 września 1974r. z uwagi na fakt, że w okresie tym ubezpieczony pobierał naukę w szkole ponadpodstawowej oddalonej znacznie od miejsca zamieszkania, a w tych okolicznościach praca w gospodarstwie rolnym miała charakter doraźnej pomocy i nie miała znaczącego wpływu na funkcjonowanie tego gospodarstwa.

Odwołanie od w/w decyzji złożył T. P., reprezentowany przez pełnomocnika, wnosząc o jej zmianę i ustalenie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że wbrew twierdzeniom organu rentowego do okresu wymaganego do nabycia emerytury należy doliczyć w/w okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 7 maja 1972r. do 1 września 1974r. W okresie tym uczył się w szkole ponadpodstawowej w S. oddalonej od miejsca zamieszkania o około 50 km, ale codziennie dojeżdżał do szkoły i wracał po szkole do domu. Zarówno rano przed wyjazdem do szkoły, jak i po powrocie ze szkoły - od godziny 16 do 21 pracował w tym gospodarstwie i praca ta miała istotne znaczenie dla funkcjonowania tego gospodarstwa, które było niezmechanizowane. Ponadto ubezpieczony był najstarszy z rodzeństwa i to na nim ciążył obowiązek pomocy rodzicom (odwołanie k.1-4 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.6-7 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony T. P. w dniu(...). ukończył 60-ty rok życia. Uprzednio - w dniu 14 kwietnia 2016r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury (wniosek o emeryturę z 14 kwietnia 2016r. k.1 akt emerytalnych). Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił staż ubezpieczeniowy w wymiarze 24 lata, 2 miesiące i 4 dni, z czego okresy składkowe stanowią 24 lata i 5 dni, a okresy nieskładkowe 1 miesiąc i 29 dni. Ponadto organ rentowy ustalił, że do dnia 1 stycznia 1999r. ubezpieczony osiągnął staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat i 27 dni z tytułu zatrudnienia w Fabryce (...) Spółce Akcyjnej od 15 listopada 1978r. do 31 stycznia 1993r. (świadectwo pracy z 2 marca 2011r. k.23 akt o świadczenie przedemerytalne za wnioskiem z 9 lutego 2012r.).

Z uwagi na brak wymaganego ustawą 25-letniego okresu ubezpieczenia oraz 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach decyzją z 12 maja 2016r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury (decyzja z 12 maja 2016r. k.10 akt emerytalnych).

W dniu 3 czerwca 2016r., a następnie w dniu 9 czerwca 2016r. ubezpieczony przedłożył organowi rentowemu dodatkowe dokumenty m.in. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z 31 maja 2016r. na okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach w okresie zatrudnienia w Fabryce (...) Spółce Akcyjnej w W. od 15 listopada 1978r. do 31 sierpnia 1997r., a także własne oświadczenie i zeznania świadków na okoliczność pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16. roku życia ,tj. od 7 maja 1972r. do 1 września 1974r. (dokumentacja k.11-18 i 20-23 akt emerytalnych). Po rozpoznaniu na nowo, w oparciu o przedłożone dokumenty, wniosku ubezpieczonego organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 18 lat, 7 miesięcy i 27 dni z tytułu zatrudnienia w Fabryce (...) Spółce Akcyjnej od 15 listopada 1978r. do 31 sierpnia 1997r. W zakresie ogólnego okresu ubezpieczenia organ rentowy podtrzymał wcześniejsze ustalenie, że do dnia 1 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił okres ubezpieczenia w wymiarze 24 lata, 2 miesiące i 4 dni. Do okresu ubezpieczenia organ rentowy nie uwzględnił wnioskowanego przez ubezpieczonego okresy pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 7 maja 1972r. do 1 września 1974r. wskazując na znaczą odległość między miejscem zamieszkania ubezpieczonego a szkołą ponadpodstawową, w której uczył się wówczas ubezpieczony i związane z tym dojazdy, co nie pozwala uznać, że ubezpieczony stale pracował w tym gospodarstwie .

Z uwagi na brak wymaganego ustawą 25-letniego okresu ubezpieczenia zaskarżoną decyzją z 22 czerwca 2016r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury (decyzja z 22 czerwca 2016r. k.25 akt emerytalnych).

Ubezpieczony urodził się w dniu (...) w miejscowości K., gmina S., powiat S.. Rodzice ubezpieczonego A. i L. małż. P. od połowy lat 50-tych XX wieku byli posiadaczami gospodarstwa rolnego położonego na terenie wsi K. o powierzchni 11,89 ha, a następnie stali się jego właścicielami - w trybie ustawy z 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (zaświadczenie Starosty Powiatu S. z 22 lipca 2011r. k.17-19 akt o świadczenie przedemerytalne za wnioskiem z 9 lutego 2010r.). Ubezpieczony od urodzenia mieszkał z rodzicami na terenie powyższego gospodarstwa (zaświadczenie o zameldowaniu z 10 sierpnia 2011r. k.16 w/w akt o świadczenie przedemerytalne). Po ukończeniu szkoły podstawowej w czerwcu 1971r., w okresie od 1 września 1971r. do 14 czerwca 1974r. ubezpieczony kontynuował naukę w (...) Szkole Zawodowej nr (...) w S.. Szkołę tę ukończył w dniu 14 czerwca 1974r. (świadectwo ukończenia (...) Szkoły Zawodowej k.7 akt o świadczenie przedemerytalne za wnioskiem z 9 lutego 2012r.). W dniu 2 września 1974r. ubezpieczony podjął pierwszą pracę zawodową w Państwowym Ośrodku (...) w S. (świadectwo pracy z 23 czerwca 1975r. k.22 w/w akt o świadczenie przedemerytalne). Od ukończenia 16. roku życia – w dniu 7 maja 1972r. do podjęcia pierwszej pracy zawodowej ,tj. do 1 września 1974r. ubezpieczony łączył naukę w zasadniczej szkole zawodowej z pracą w gospodarstwie rolnym rodziców. Na posiadanych gruntach uprawiane było zboże, ziemniaki, buraki. W gospodarstwie hodowane były krowy od 5 do 6 sztuk plus cielaki, trzoda chlewna w ilości średnio 12-15 sztuk jednocześnie, owce w ilości 4 sztuk, drób. Był koń wykorzystywany do prac polowych. Odległość ze wsi K. do S., gdzie uczył się ubezpieczony wynosi około 50 km. Zajęcia w szkole, z których dwa dni obejmowały naukę teorii, a trzy dni praktykę w warsztacie szkolnym, zaczynały się o godzinie 8 lub 9 rano, a kończyły najpóźniej o godzinie 14, a w przypadku warsztatów o godzinie 13. Ubezpieczony codziennie dojeżdżał do szkoły autobusem (...), przy czym podróż obejmowała dwa etapy. Pierwszy etap to podróż z rodzinnej wsi K. do S., a drugi etap to podróż - po przesiadce w S. - z S. do S.. Cała podróż w jedną stronę trwała do 1,5 godziny. Aby dojechać do szkoły na godzinę 8, ubezpieczony wychodził z domu o godzinie 6 rano. Ze szkoły wracał najpóźniej o godzinie 16. Rano, przed wyjściem z domu, ubezpieczony przez około godzinę pomagał ojcu przy obrządku zwierząt, nosił wodę i pożywienie do zwierząt. W związku z tym wstawał o godzinie 4.30 rano. Również po powrocie ze szkoły każdego dnia ubezpieczony przystępował do pracy w gospodarstwie rolnym i wykonywał ją przez około 4-5 godzin, najczęściej od godziny 16 do 21. W październiku ubezpieczony pomagał przy zasiewach. Od listopada, po pierwszych przymrozkach pomagał przy obrządku zwierząt, ścielił im świeżą słomę, podawał karmę i wodę, pomagał przy dojeniu krów, parował ziemniaki na następny dzień, rżnął sieczkę. Od wiosny do codziennych obowiązków związanych z obrządkiem zwierząt dochodziły prace polowe ,tj. sprężynowanie pola, wożenie i roztrząsanie obornika, orka, ręczne sadzenie ziemniaków. W czerwcu zaczynały się sianokosy, następnie żniwa i wykopki. Wszystkie wakacje i inne dni wolne od nauki w szkole ubezpieczony spędzał w rodzinnym gospodarstwie. Praca ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym była konieczna dla prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa. Oboje rodzice ubezpieczonego byli rolnikami, niemniej matka ubezpieczonego w ograniczonym zakresie pracowała w gospodarstwie rolnym. W chwili ukończenia 16. roku życia miał on trójkę młodszego rodzeństwa ,tj. młodszego o 4 lata brata B., młodszą o 8 lat siostrę E. oraz młodszego o 12 lata brata W.. Ponadto wkrótce po ukończeniu przez ubezpieczonego 16. roku życia – w II połowie 1972r. matka ubezpieczonego zaszła w ciążę z piątym dzieckiem, które urodziła w dniu 26 kwietnia 1973r. w osobie siostry ubezpieczonego J. P. (odpis skrócony aktu urodzenia J. P. k.24 akt sprawy). W tych okolicznościach matka ubezpieczonego obok pracy w gospodarstwie miała szereg obowiązków związanych z prowadzeniem domu i opieką nad młodszymi dziećmi. Ponadto w okresie piątej ciąży i po urodzeniu najmłodszego dziecka możliwości jej pracy w gospodarstwie rolnym uległy dalszemu istotnemu ograniczeniu. W związku z tym, w rozpatrywanym okresie, szereg obowiązków ciążył na ubezpieczonym jako najstarszym, dorastającym synu (zeznania świadków: S. B., A. Z. i S. P. k.26v-28 akt sprawy oraz zeznania ubezpieczonego k.28 i 25v-26v akt sprawy).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie T. P. podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art.184 ust.1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015r., poz.748 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy ,tj. w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl przywołanego wyżej art.32 ust.1 i 4 ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z §4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 25 lat mężczyzna), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z §2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało zbadania, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego okresu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat. Poza sporem pozostawało, że ubezpieczony osiągnął wymagany ustawą wiek oraz spełnił przesłankę stażu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat, a także, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (raport z analizy konta k.8 akt emerytalnych). W odniesieniu do przesłanki 25-letniego stażu ubezpieczenia ubezpieczony podnosił, że wykazane przez niego okresy składkowe i nieskładkowe w łącznym wymiarze 24 lata, 2 miesiące i 4 dni powinny być uzupełnione okresem pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od ukończenia 16. roku życia ,tj. od 7 maja 1972r. do 1 września 1974r. ,tj. do dnia poprzedzającego podjęcie pierwszej pracy zawodowej, co łącznie stanowi 2 lata, 3 miesiące i 25 dni. Analizując okoliczności sprawy Sąd doszedł do przekonania, ze stanowisko ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie. Z przedstawionych wyżej ustaleń Sądu opartych na wiarygodnych dowodach z dokumentów, a także na zeznaniach świadków – (...) oraz spójnych zeznaniach ubezpieczonego wynika, że po ukończeniu 16. roku życia ubezpieczony stale – codziennie pomagał rodzicom w pracy w gospodarstwie rolnym, przy czym pracę tę łączył z nauką w zasadniczej szkole zawodowej w S.. W przekonaniu Sądu przeprowadzone w sprawie dowody nie pozostawiają wątpliwości, że choć odległość z domu rodzinnego ubezpieczonego do szkoły nie była mała, gdyż wynosiła 50 km, to jednocześnie nie była tego rodzaju, aby ubezpieczony nie mógł codziennie dojeżdżać do szkoły i wracać z niej do domu, a po szkole nie dysponował czasem na wykonanie pracy w gospodarstwie w wymiarze co najmniej 4-5 godzin. Czynniki takie jak brak mechanizacji w rolnictwie w latach 70-tych XX wieku, areał gospodarstwa (blisko 12 ha) oraz prowadzona w nim uprawa roślinna i hodowla zwierząt i wreszcie opisana wyżej sytuacja rodzinna ubezpieczonego (czworo młodszego rodzeństwa, w tym siostra, która urodziła się po ukończeniu przez niego 16. roku życia, co istotnie ograniczało, a okresowo praktycznie wykluczało z pracy w gospodarstwie matkę ubezpieczonego) powodowały, że praca ubezpieczonego w tym gospodarstwie – w rozpatrywanym okresie była nieodzowna dla prawidłowego funkcjonowania tego gospodarstwa. W tych okolicznościach, zgodnie z art.10 ust.1 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd uznał, że w/w okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym podlega doliczeniu do okresu wymaganego do emerytury, sprawiając że ubezpieczony legitymuje się 25-letnim okresem ubezpieczenia.

Mając to na uwadze Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że ubezpieczonemu przysługuje prawo do emerytury od 1 czerwca 2016r. ,tj. od miesiąca, w którym ubezpieczony wystąpił z nowym – uzupełnionym o nowe dokumenty wnioskiem o świadczenie (vide: ustalenia faktyczne).