Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lipca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2015 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa K. M.

przeciwko (...) w R.

o uchylenie uchwały

1.  ustala, że uchwała nr (...) Rady Nadzorczej (...) w R. z dnia 7 grudnia 2011 roku nie istnieje;

2.  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

I C 50/15

UZASADNIENIE

Powód wniósł o ustalenie nieistnienia uchwały Rady Nadzorczej (...) w R. nr (...).W uzasadnieniu pozwu podał, że wyrokiem Sądu Okręgowego ustalono, że uchwała walnego zgromadzenia członków pozwanej-której przedmiotem był wybór członków rady nadzorczej pozwanej – jest nieważna. Gremium uważające się za radę nadzorczą pozwanej podczas jednego ze swoich zebrań przeprowadziło głosowanie nad uchwałą będącą przedmiotem tego procesu. Konieczność złożenia pozwu wyłoniła się na skutek postawy pozwanej, która przedstawiała stanowisko jakoby rada nadzorcza w omawianym okresie istniała legalnie.

Pozwana nie złożyła odpowiedzi na pozew– na rozprawie wniosła o oddalenie powództwa. Pełnomocnik pozwanej podał, że powód nie wykazał interesu prawnego a przepisy prawa spółdzielczego nie przewidują zaskarżania takich uchwał do Sądu.

Sąd ustalił co następuje.

Powód jest członkiem (...) .Prawomocnym wyrokiem z dnia 14.08.2012 r. wydanym w sprawie I C 7/12 Sąd Okręgowy w Gliwicach stwierdził, że uchwała nr (...) walnego zgromadzenia członków (...) które odbyło się w dniach od 18 do 28 listopada 2011 r. jest nieważna. W ramach postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym dwukrotnie zostało wydane postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia powództwa poprzez wstrzymanie wykonania zaskarżonej uchwały.

Po raz pierwszy postanowienie takie zostało wydane 17 stycznia 2012 roku na skutek wniosku zawartego w pozwie. Pierwsze postanowienie zostało uchylone przez Sąd Apelacyjny w Katowicach postanowieniem z dnia 12 marca 2012 r.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Gliwicach postanowieniem z dnia 23 marca 2012 r. ponownie udzielił zabezpieczenia w takiej samej formie poprzez wstrzymanie wykonania uchwały. Także to postanowienie zostało zaskarżone przez pozwaną jednakże Sąd Apelacyjny w Katowicach postanowieniem z dnia 22 maja 2012 r. oddalił zażalenie pozwanej w tej części, która dotyczyła uchwały walnego zgromadzenia członków nr (...).

Przedmiotem nieważnej uchwały był wybór członków rady nadzorczej (...) na kadencję 2011-2014. Gremium uważające się za radę nadzorczą pozwanej działało od 29 listopada 2011 r.a następnie od 12 do 23 marca 2012 r. i podczas jednego ze swoich zebrań –w dniu 7 grudnia 2011przeprowadziło głosowanie nad dokumentem będącym przedmiotem tego procesu:” Uchwałą Nr (...). Pozwana na różnych forach publicznych w tym także w ramach postępowań sądowych przedstawiała stanowisko jakoby rada nadzorcza (...) w okresie od 29 listopada 2011r. do 17 stycznia 2012 r. a następnie od 12 do 23 marca 2012 r. istniała legalnie a dokonane wówczas przez nią czynności prawne rodziły skutki prawne. Pozwana utrzymywała także, że zaskarżona uchwała rady nadzorczej obowiązywała od dnia 7 grudnia 2011 r.tj. od chwili jej podjęcia aż do dnia 19 marca 2013r.tj do uprawomocnienia się wyroku stwierdzającego nieważność uchwały walnego zgromadzenia członków o wyborze rady nadzorczej.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty złożone do akt:

-zaświadczenie członkostwie K. M.(k.3)

- wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z 14.08.2012 r.,I C 7/12 (k.17)

- wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19.03.2013 r., VACa 774/2012 (k.23)

-dokument „uchwały rady nadzorczej (...) nr (...) z dnia 7.12.2011 r.(k.44)

Dokumenty jako nośniki informacji wątpliwości nie budziły. Bezsporny był również zakres postępowania zabezpieczającego w omawianej sprawie, strona przeciwna nie kwestionowała stanu faktycznego ( nie złożyła odpowiedzi na pozew) ; akta tamtej sprawy są obecnie w Sądzie Apelacyjnym.

Sąd zważył co następuje.

Funkcjonowanie spółdzielni reguluje ustawa z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2013 roku, poz. 1443 - dalej pr. sp.), jak również ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych z dnia 15 grudnia 2000 roku (Dz. U. z 2013 roku, poz. 1222 - dalej u.s.m.). Członek spółdzielni może wywieść trzy odrębne roszczenia, kwestionujące zasadność uchwały podjętej przez walne zgromadzenie: dotyczące stwierdzenia nieistnienia uchwały na zasadzie art. 42 § 9 pr. sp., stwierdzenia nieważności uchwały na podstawie art. 42 § 2 pr. sp. lub uchylenia uchwały walnego zgromadzenia, zgodnie z art. 42 § 3 i nast. pr. sp., ale w niniejszej sprawie roszczenie jest oparte na innej podstawie prawnej.

Przedmiotem niniejszego postępowania było powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały Rady Nadzorczej (...) w R. nr (...). Powód miał interes prawny w wytoczeniu takiego powództwa, jako że ze względu na korporacyjny i ekonomiczny związek każdy członek spółdzielni posiada taki interes prawny w ewentualnym zaskarżaniu uchwał organów spółdzielni, nawet wtedy, gdy nie mają one charakteru indywidualnego, skierowanego imiennie do tego członka (por. wyrok SN z dnia 15 lipca 2010 roku, sygn. akt IV CSK 24/10, Lex nr 645515).

W ocenie Sądu były podstawy do stwierdzenia nieistnienia przedmiotowej „uchwały nr (...). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 marca 2013 roku, sygn. akt I CSK 382/12, Lex nr 1318295, wskazał, że uchwała walnego zgromadzenia spółdzielni jest nieistniejąca, gdy posiedzenie "organu" zostało samorzutnie zwołane przez grupę członków bez zachowania wymaganej procedury, uchwałę podjęto bez przewidzianego w statucie quorum albo bez wymaganej większości głosów, uchwałę podjęto w sprawie nieumieszczonej w porządku obrad, wyniki głosowania zostały sfałszowane, zastosowano przymus fizyczny wobec członków, uchwała została podjęta nie na serio, zaprotokołowano uchwałę bez podjęcia głosowania albo treść uchwały jest niezrozumiała i nie można ustalić jej sensu w drodze wykładni. Uchwała organu spółdzielni może być uznana za nieistniejącą jedynie w przypadku najpoważniejszych wad, wykluczających wyrażenie oświadczenia woli uprawnionych podmiotów (wyrok SN z dnia 24 września 2003 roku, sygn. akt I PK 336/02, OSNP 2004, nr 18, poz. 314).Poglądy te per analogiam mają także zastosowanie w niniejszej sprawie, gdyż powyższym katalogu nie mieści się brak w ogóle istnienia danego organu.

W niniejszej sprawie należy na problem spojrzeć szerzej przez pryzmat prawa cywilnego. W przypadku zagadnienia nieistnienia organu ex tunc, a zatem także kwestii nieistnienia uchwał podejmowanych przez nieistniejący organ nie mogą znaleźć zastosowania ograniczenia z prawa spółdzielczego w zakresie terminu czy trybu dochodzenia roszczenia. Pozwana- i to jedynie na rozprawie a nie w piśmie procesowym- podnosiła właśnie kwestie: interesu prawnego kontekście art.189 kpc, terminu i braku stosownego trybu wzruszenia uchwały będącej przedmiotem obecnego procesu; powołała się na stanowisko Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5.02.2014 r., I ACa 558/13.Rzecz w tym ,że w powoływanej sprawie istnienie rady nadzorczej nie było w ogóle kwestionowane. W niniejszej sprawie pozwana nie podniosła nawet już argumentacji używanej poprzednio a powołanej przez powoda w pozwie. Założeniem prawa spółdzielczego jest, że organa spółdzielcze istnieją i działają legalnie. Powód powołał się na zasadę da mihi facti dabo tibi ius toteż sąd odnalazł właściwą normę prawną. W niniejszej sytuacji ma zastosowanie przepis- materialnoprawny- art.189 kpc a zatem nie ma omawianych ograniczeń co do trybu i terminu. Podstawową przesłanką jest interes prawny, omówiony już powyżej ; dodać jedynie można że każdy spółdzielca może mieć interes prawny w tym by prawidłowo ustalić następstwa prawomocnego wyroku ustalającego nieważność wyboru organu spółdzielni, w sytuacji gdy szerzona jest interpretacja orzeczeń sądowych sprzeczna z prawem. W trybie art.189 kpc nie można żądać ustalenia faktu, jest to oczywiste. Powód żądał jednak ustalenia nieistnienia ”stosunku prawnego lub prawa”: prawa-jeżeli traktować ową „uchwałę „ jako wyraz prawa wewnątrz spółdzielczego bądź stosunku prawnego jeżeli traktować spółdzielnię jako umowę spółdzielców, której wyrazem jest statut i czynności prawne w oparciu o niego podejmowane. Powołane wyżej rozróżnienie stosunku prawnego lub prawa nie ma jednak decydującego znaczenia. Przedmiotowy zakres powództw o ustalenie jest jednak znacznie szerszy, może bowiem obejmować także ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunków prawnych, które nie są wyraźnie objęte granicami przedmiotowymi i podmiotowymi żądań .Dopuszcza się bowiem wytaczanie powództw, których celem jest niejako pośrednie ustalenie istniejących stosunków prawnych (por. komentarz do Kpc WP Lexis Nevis warszawa 2002 str.408). Powód nie miał innych możliwości ochrony swych praw wypływających z powództwa. Przesłanki formalne z art.189 kpc są więc spełnione. Pozwana nie negowała faktu, że wybór członków rady nadzorczej był nieważny. Logicznym następstwem jest zatem stwierdzenie, że gremium do którego dokonano nieważnych wyborów nie istnieje i to nie istnieje od chwili nieważnego wyboru –ex tunc. Wywody bazujące na przebiegu postępowania zabezpieczające nie mają żadnego oparcia prawnego co wynika z samej istoty postępowania zabezpieczającego i jego tymczasowości. To że dopiero z chwilą uprawomocnienia omawianego wyroku można było z wyroku wywodzić skutki prawne(art.363,366 kpc), nie znaczy że nie można w ramach „przedmiotu rozstrzygnięcia„ dokonywać logicznej analizy prowadzącej do wyniku zawartego w treści niniejszego wyroku w sytuacji zaistniałej w niniejszej sprawie. Jeżeli przedmiot orzekania nie istnieje, bo nigdy nie zaistniał- nie było uchylenia lub innego wyrugowania z obrotu prawnego- to jest to wyrażane frazą ex tunc, jednakże jej użycie w wyroku nie było konieczne, gdyż wynika to z wykładni gramatycznej Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji.

O kosztach postanowiono na zasadzie art.113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych sprawach cywilnych.