Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: sekr. sądowy Monika Bąk - Rokicka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 października 2016 r. w Warszawie

sprawy S. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o przeliczenie wysokości emerytury

na skutek odwołania S. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 11 stycznia 2016 roku, znak: (...)

- zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązuje organ rentowy do ustalenia wysokości emerytury S. K. na podstawie art. 55 w związku z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sygn. akt VII U 373/16

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., decyzją z dnia 11 stycznia 2016 r., znak: (...) odmówił ubezpieczonej S. K. emerytury na podstawie art. 55 ustawy wskazując, że ubezpieczonemu urodzonemu przed dniem 01 stycznia 1949 r., który osiągnął wiek emerytalny, wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i posiada okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet, może być obliczona emerytura w oparciu o zgromadzone na koncie składki na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem ich waloryzacji, o ile wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r. i kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu wieku emerytalnego. Organ rentowy zaznaczył, że ubezpieczona z wnioskiem o przyznanie emerytury w wieku powszechnym wystąpiła przed dniem 01 stycznia 2009 r., tj. w dniu 25 lipca 2005 r. Na tej podstawie organ rentowy uznał, że brak jest podstaw do zastosowania powołanej wyżej regulacji i ustalenia wysokości emerytury według zreformowanych zasad w myśl art. 26, tj. na podstawie zaewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego wartości kapitału początkowego oraz składek na ubezpieczenie emerytalne (decyzja z dnia 11 stycznia 2016 r., znak: (...) k. 9, tom II a.r.).

Odwołanie od wymienionej decyzji złożyła S. K. , wnosząc o jej zmianę i obliczenie emerytury na podstawie art. 55 ustawy emerytalnej przy uwzględnieniu faktu podlegania ubezpieczeniom społecznym po osiągnięciu wieku emerytalnego. Wskazała, że uprzednie ustalenie w stosunku do niej emerytury na tzw. „starych zasadach” nie stanowi przeszkody do ustalenia dla niej emerytury kapitałowej. Odwołująca zaznaczyła, że z wnioskiem o emeryturę wystąpiła przed dniem 01 stycznia 2009 r., tj. w dniu 25 lipca 2005 r., natomiast po osiągnięciu wieku emerytalnego dalej pozostawała w zatrudnieniu, co ma miejsce do dnia dzisiejszego. Podkreśliła, że w latach 1990-2009 wskaźnik wysokości jej zarobków wynosił 296,03% średniej krajowej, natomiast jej ogólny staż pracy wynosi 46 lat, 9 miesięcy i 6 dni. W ocenie odwołującej, ubezpieczony urodzony przed dniem 31 grudnia 1948 r., który po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego kontynuował ubezpieczenie i wystąpił o emeryturę po dniu 31 grudnia 2008 r. ma prawo do jej wyliczenia na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2015 r. poz. 748) niezależnie od tego, czy wcześniej złożył wniosek o emeryturę w niższym wieku emerytalnym lub o emeryturę wcześniejszą. Na tej podstawie odwołująca zwróciła się o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie jej prawa do ponownego ustalenia wysokości świadczenia emerytalnego na podstawie art. 55 w związku z art. 26 ustawy emerytalnej (odwołanie z dnia 04 lutego 2016 r. k. 2-3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 22 lutego 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że zgodnie z treścią art. 55 ustawy emerytalnej ubezpieczonemu urodzonemu przed dniem 01 stycznia 1949 r., który osiągnął wiek emerytalny na podstawie art. 27 i posiada okres składkowy i nieskładkowy wynoszący, co najmniej 20 lat dla kobiet, może być obliczona emerytura na zasadach określonych w art. 26, tj. na podstawie zaewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego: zwaloryzowanej kwoty kapitału początkowego oraz zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, o ile wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r. oraz kontynuował ubezpieczenie emerytalne i rentowe po osiągnięciu wieku emerytalnego. Organ rentowy podkreślił, że ubezpieczona z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury powszechnej na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej wystąpiła w dniu 25 lipca 2005 r., natomiast w dniu 27 października 2004 r. ukończyła powszechny wiek emerytalny, a po jego ukończeniu kontynuowała ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Wskazał jednak, że z dyspozycji art. 55 ustawy emerytalnej nie może skorzystać ubezpieczony, który z wnioskiem o przyznanie emerytury na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej wystąpił po raz pierwszy przed dniem 31 grudnia 2008 r. i prawo do tej emerytury realizował. Na tej podstawie organ rentowy odmówił wnioskodawczyni prawa do przeliczenia świadczenia w oparciu o powołaną wyżej regulację (odpowiedź na odwołanie z dnia 22 lutego 2016 r. k. 4 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. K., urodzona w dniu (...), w dniu 25 lipca 2005 r. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniosek o przyznanie na jej rzecz prawa do świadczenia emerytalnego. Do powyższego wniosku ubezpieczona załączyła kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy (wniosek z dnia 25 lipca 2005 r. wraz załącznikami k. 1-33, tom I a.r.).

Decyzją z dnia 12 sierpnia 2005 r. znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury od dnia 01 lipca 2005 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie świadczenia. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury organ rentowy przyjął wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych, tj. od stycznia 1994 r. grudnia 2003 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 250%, a podstawa wymiaru została obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową w wysokości 1.903,03 zł, co dało kwotę świadczenia w wysokości 4.757,58 zł. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił 37 lat i 8 miesięcy okresów składkowych oraz 4 lata i 7 miesięcy okresów nieskładkowych (decyzja z dnia 12.08.2005 r., znak: (...) k. 41, tom I a.r.).

Po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego w dniu 27 października 2004 r., ubezpieczona do dnia 31 lipca 2005 r. była zatrudniona na stanowisku dziennikarza i sekretarza redakcji w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Jednocześnie w okresie od dnia 15 stycznia 2015 r do dnia 03 czerwca 2015 r. i od dnia 15 czerwca 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. odwołująca była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w W. na podstawie umowy zlecenia. Za powyższe okresy były naliczone i odprowadzone składki na ubezpieczenia społeczne (świadectwo pracy z dnia 31 lipca 2005 r. k. 32, tom I a.r., zaświadczenie z dnia 15 stycznia 2016 r. k. 16, tom II a.r.).

W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych, uchyleniu uległ art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej. Konsekwencją powyższej zmiany było to, że emerytom którzy osiągnęli 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn, wypłata emerytury, która podlegała zawieszeniu z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego emeryt wykonywał ją bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, mogła zostać podjęta bez względu na wysokość osiąganego przychodu (bezsporne).

W dniu 30 grudnia 2015 r. S. K. zwróciła się do organu rentowego z wnioskiem o przeliczenie przysługującego jej świadczenia emerytalnego na podstawie art. 26 w zw. z art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych według tzw. „nowych zasad” (wniosek o emeryturę z dnia 30 grudnia 2015 r. k. 1-7, tom II a.r.).

Decyzją z dnia 11 stycznia 2016 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. odmówił ubezpieczonej S. K. emerytury na podstawie art. 55 ustawy wskazując, że ubezpieczonemu urodzonemu przed dniem 01 stycznia 1949 r., który osiągnął wiek emerytalny, wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i posiada okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet, może być obliczona emerytura w oparciu o zgromadzone na koncie składki na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem ich waloryzacji, o ile wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r. i kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu wieku emerytalnego. Organ rentowy zaznaczył, że ubezpieczona z wnioskiem o przyznanie emerytury w wieku powszechnym wystąpiła przed dniem 01 stycznia 2009 r., tj. w dniu 25 lipca 2005 r. Na tej podstawie organ rentowy uznał, że brak jest podstaw do zastosowania powołanej wyżej regulacji i ustalenia wysokości emerytury według zreformowanych zasad w myśl art. 26, tj. na podstawie zaewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego wartości kapitału początkowego oraz składek na ubezpieczenie emerytalne (decyzja z dnia 11 stycznia 2016 r., znak: (...) k. 9, tom II a.r.).

Od niekorzystnej dla siebie decyzji organu rentowego, ubezpieczona S. K. wniosła odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie. W treści powyższego odwołania ubezpieczona wniosła o ponowne przeliczenie przysługującego jej świadczenia emerytalnego i przyznanie na jej rzecz prawa do emerytury kapitałowej (odwołanie z dnia 04 lutego 2016 r. k. 2-3 a.s.).

Na rozprawie w dniu 04 sierpnia 2016 r., Sąd Okręgowy zakreślił pełnomocnikowi organu rentowego termin na wypowiedzenie się, czy emerytura obliczona zgodnie z wnioskiem ubezpieczonej byłaby wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53 ustawy emerytalnej (protokół rozprawy z dnia 04 sierpnia 2016 r. k. 12-13 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 01 września 2016 r., organ rentowy, odpowiadając na zobowiązanie Sądu wskazał, że hipotetyczna wysokość emerytury odwołującej według tzw. „nowych zasad” na dzień 01 grudnia 2015 r., jeżeli za datę zgłoszenia wniosku przyjąć dzień 01 grudnia 2015 r., wynosi 8.776,34 zł. Organ rentowy zaznaczył przy tym, że emerytura stanowi równowartość kwoty, będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, na dzień osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, tj. na dzień 27 października 2004 r. (pismo procesowe z dnia 01 września 2016 r. wraz z załącznikiem k. 19-20 a.s.).

Powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy ustalił na podstawnie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, jak również w aktach organu rentowego. Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty te nie były przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie. Przy tym zaznaczenia wymaga, że stan faktyczny w niniejszej sprawie był bezsporny, a strony różniły się wyłącznie, co do oceny prawnej przepisów prawa materialnego mających zastosowanie w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie S. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 11 stycznia 2016 r., znak: (...) jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie, istotą sporu było to, czy ubezpieczona S. K. spełnia przesłanki z art. 55 ustawy z ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748) do wystąpienia z wnioskiem o obliczenie jej emerytury na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy emerytalnej.

Zgodnie z treścią powołanego przepisu, ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, który kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r. może być obliczona emerytura na podstawie art. 26, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53.

Bezspornym jest, że S. K. osiągnęła już wymagany przez art. 27 wiek emerytalny, kontynuowała ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu tego wieku oraz złożyła wniosek o przyznanie na jej rzecz emerytury kapitałowej po dniu 31 grudnia 2008 r.

Organ rentowy odmowę obliczenia wysokości świadczenia według zasad wynikających z art. 26 w związku z art. 55 ustawy emerytalnej, argumentował tym, że z dyspozycji art. 55 ustawy emerytalnej nie może skorzystać ubezpieczony, który z wnioskiem o przyznanie emerytury na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej wystąpił po raz pierwszy przed dniem 31 grudnia 2008 r. i prawo do tej emerytury realizował. Stanowisko to nie jest jednak trafne, albowiem z treści art. 55 ustawy nie wynika, aby wniosek o emeryturę, określony we wskazanej powyższej regulacji musiał być pierwszym wnioskiem o świadczenie. W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że przepis art. 55 ustawy emerytalnej należy rozumieć jako przyznający prawo do złożenia wniosku o wyliczenie emerytury w powszechnym wieku emerytalnym, jeżeli ubezpieczenie było kontynuowane po osiągnięciu tego wieku emerytalnego, a wniosek został złożony po dniu 31 grudnia 2008 r. niezależnie od faktu wcześniejszego pobierania świadczenia emerytalnego. Przepis art. 55 ustawy emerytalnej umożliwiając ubezpieczonym urodzonym przed dniem 01 stycznia 1949 r. wyliczenie emerytury w wieku powszechnym według art. 26 ustawy zrównuje w pewnym sensie sytuacje tych osób z sytuacją osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. które (jeśli nabyły prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym albo do tzw. emerytury wcześniejszej) mogą, osiągając powszechny wiek emerytalny złożyć wniosek o ustalenie prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym wyliczanej według art. 24 ustawy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 04 lipca 2013 r., II UZP 4/13, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2013 r., II UK 424/12).

Kwestia ta była przedmiotem licznych rozważań i analizy bogatego orzecznictwa Sądu Najwyższego. I tak w wyroku z dnia 18 września 2014 r. (I UK 27/14) Sąd Najwyższy wskazał, że w art. 55 ustawy emerytalnej chodzi nie o przyznanie, lecz o obliczenie według innych zasad emerytury już nabytej po spełnieniu warunków z art. 27 ustawy i przyznanej na wniosek złożony po dniu wskazanym w tym przepisie. Jednocześnie we wcześniejszym orzeczeniu z dnia 04 września 2013 r. (II UK 23/13) Sąd Najwyższy przesądził, że emeryt pobierający emeryturę przyznaną i obliczoną niezgodnie z wnioskiem emerytalnym na dotychczasowych zasadach (art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) nie traci prawa do ustalenia korzystniejszej wysokości emerytury „kapitałowej” na podstawie art. 26 tej ustawy, jeżeli kontynuuje ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a z wnioskiem o przyznanie emerytury obliczanej w systemie kapitałowym wystąpił po dniu 31 grudnia 2008 r. (art. 55 w związku z art. 114 ust. 1 ustawy).

Tym samym w uzasadnieniu do wskazanego powyżej wyroku z dnia 04 września 2013 r. (II UK 23/13), jak również do wyroku z dnia 07 listopada 2013 r. (II UK 143/13) Sąd Najwyższy zauważył, że emeryt pobierający świadczenie emerytalne, pozostający w dalszym ciągu czynny zawodowo i z tego tytułu kontynuujący obowiązkowo ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zachowuje status ubezpieczonego spełniającego warunki do uzyskania najkorzystniejszego wymiaru należnego świadczenia emerytalnego, w tym do wyliczenia na zasadach kapitałowych, jeżeli emerytura obliczona na podstawie art. 26 ustawy jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53 ustawy, gdy spełnił warunki wymagane w art. 55 ustawy. Ponadto w powołanym orzeczeniu z dnia 07 listopada 2013 r. Sąd Najwyższy wskazał na obowiązek organu rentowego do obliczenia w tym przypadku emerytury ubezpieczonemu zarówno według dotychczasowych zasad (art. 27 w związku z art. 53 tej ustawy), jak i według nowych zasad (art. 26 w związku z art. 55 tej ustawy), a następnie przyznania emerytury w wyższej wysokości (art. 55 w związku z art. 100 ust. 1 tej ustawy).

W świetle powyższego należało zatem uznać, że odwołująca S. K. nie utraciła na stałe możliwości zweryfikowania wysokości przyznanej na jej rzecz emerytury tylko dlatego, że wcześniej nabyła ona prawo do pobierania ww. świadczenia w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, skoro w dalszym ciągu kontynuowała zatrudnienie i uiszczała należne z tego tytułu składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe.

Uwzględnienie odwołania nie mogło ograniczyć się jednak tylko do badania, czy wnioskodawczyni kontynuowała ubezpieczenie emerytalne i wystąpiła z wnioskiem o emeryturę po dniu 31 grudnia 2008 r. bowiem warunkiem koniecznym do zastosowania art. 55 ustawy jest przeprowadzenie oceny, czy emerytura odwołującej obliczona na tej podstawie byłaby wyższa od emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy. Okoliczność ta została zweryfikowana w toku niniejszego postępowania, w którym zobowiązano organ rentowy do dokonania symulacji mającej na celu stwierdzenie, która z emerytur (obliczona według art. 53 czy art. 26 ustawy) jest korzystniejsza dla wnioskodawczyni. Wykonując zobowiązanie Sądu organ rentowy podał, że hipotetyczna wysokość emerytury odwołującej według tzw. „nowych zasad” na dzień 01 grudnia 2015r., jeżeli za datę zgłoszenia wniosku przyjąć dzień 01 grudnia 2015 r., wynosi 8.776,34 zł, przez co jest ona świadczeniem wyższym, aniżeli emerytura ustalona zgodnie z art. 53 ustawy emerytalnej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia stycznia 2016 r., znak: (...) w ten sposób, że zobowiązał organ rentowy do ustalenia wysokości emerytury S. K. na podstawie art. 55 w związku z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.