Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący-Sędzia: SSO Leszek Dąbek

Sędziowie: SSO Lucyna Morys - Magiera

SSO Roman Troll (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 27 września 2016 r. w Gliwicach na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa P.P.H.U. (...) K. R. K. W. (...) w W.

przeciwko D. Ż. i B. Ż.

o ustanowienie rozdzielności majątkowej

na skutek zażalenia pozwanych

na punkt 3 postanowienia Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 1 lipca 2016 r., sygn. akt III RC 229/16

postanawia:

1)  sprostować oczywistą niedokładność w części wstępnej i sentencji zaskarżonego postanowienia poprzez wskazanie, że siedzibą powódki jest W.,

2)  oddalić zażalenie.

SSO Roman Troll SSO Leszek Dąbek SSO Lucyna Morys – Magiera

Sygn. akt III Cz 1379/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 1 lipca 2016 roku Sąd Rejonowy w (...) umorzył postępowanie (pkt 1), uchylił swoje postanowienie z 28 kwietnia 2016 roku (pkt 2); nakazał pobrać od każdego z pozwanych na rzecz powódki kwoty po 418,53 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 3) oraz zwrócił powódce 100 zł tytułem opłaty połowy opłaty od pozwu (pkt 4).
W uzasadnieniu wskazał, że strona powodowa wycofała pozew przed terminem pierwszej rozprawy, a art. 203 § 2 k.p.c. nie można rozumieć w ten sposób, że pozwanemu należy się zwrot kosztów procesu zawsze, ilekroć dojdzie do cofnięcia pozwu, albowiem rozstrzygnięcie to powinno uwzględniać ogólne i szczególne reguły orzekania o kosztach procesu. Sąd Rejonowy wskazał, że powódka wniosła pozew podając w jego treści, że pozwani pozostają
w związku małżeńskim i posiadają nieruchomość wchodzącą w skład ich wspólności majątkowej małżeńskiej, co wynika z dołączonej do akt księgi wieczystej. Wystąpiła z tym żądaniem nie mając wiedzy co do tego, że pomiędzy pozwanymi ustanowiona została rozdzielność majątkowa na podstawie aktu notarialnego z 17 lipca 2014 roku. O tej okoliczności powódka dowiedziała się dopiero w toku postępowania z doręczonej odpowiedzi na pozew. Sąd Rejonowy wskazał, że z art. 3 ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczyste jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym, co oznaczało, że informacje ujawnione w księdze wieczystej, które dotyczą praw wpisanych i wykreślonych z księgi, są zgodne z rzeczywistym stanem prawnym. Dlatego też uznał, że rodzaj wspólności ujawniony w księdze wieczystej jest prawem jawnym, a w myśl powołanego przepisu powódka mogła ufać temu, że prawo podmiotowe ujawnione w księdze wieczystej jest zgodne z rzeczywistym stanem prawnym. Jednocześnie Sąd Rejonowy powołał art. 35 tej ustawy wskazując na zobowiązanie właściciela do niezwłocznego złożenia wniosku o ujawnienie swego prawa w księdze wieczystej i podkreślając, że pozwani zaniechali tego obowiązku w zakresie ujawnienia zmiany ich ustroju majątkowego w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości będącej ich własnością. Dlatego też cofnięcie pozwu przez powódkę nie skutkuje uznaniem jej za stronę przegrywającą proces, pozwani bowiem dali jej powód do wytoczenia sprawy. Powódka kierowała się domniemaniem jawności księgi wieczystej, zatem w dacie wytoczenia powództwa pozostawała w słusznym przekonaniu o zasadności swojego roszczenia. Powódka była reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, a stawka jego wynagrodzenia w sprawach ustalania w rozdzielności majątkowej między małżonkami wynosi 720 zł, zaś oprócz kosztów zastępstwa procesowego poniosła ona także koszty połowy opłaty od pozwu w wysokości 100 zł i opłaty od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, co daje łącznie 837 zł. Sąd Rejonowy wskazał, że brak było podstaw do zasądzenia od pozwanych na rzecz powódki solidarnie kosztów postępowania, albowiem pomiędzy nimi istnieje rozdzielność majątkowa. Dlatego też orzeczenie w punkcie 3 oparł na treści art. 98 k.p.c. i nakazał pobrać od pozwanych na rzecz powódki kwoty po 418,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Do umorzenia postępowania doszło na podstawie art. 355 § 1 k.p.c., na podstawie art. 359 § 1 k.p.c. orzeczono jak w punkcie 2 postanowienia. Rozstrzygnięcie opisane w punkcie 4 postanowienia oparto na podstawie art. 79 ust.
1 pkt 3 lit. a ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Zażalenie na to postanowienie w zakresie punktu 3 wnieśli pozwani zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, a polegający na przyjęciu, że pozwani są obowiązani do ponoszenia kosztów procesu, podczas gdy powódka inicjując postępowanie nie sprostała wymaganiom pozwu w zakresie wskazania informacji, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu,
a w przypadku braku takich prób nie wyjaśniła przyczyny ich niepodjęcia, podczas gdy podjęcie próby nawiązania kontaktu z pozwanymi przed wytoczeniem powództwa doprowadziłoby do ugodowego przedsądowego do zakończenia sporu.

Jednocześnie z ostrożności procesowej zarzucili naruszenie art. 105 § 2 k.p.c. poprzez obciążenie pozwanych kosztami w częściach równych, w sytuacji gdy w rozpatrywanej sprawie należało przyjąć, że pomiędzy nimi zachodzi węzeł solidarności.

Przy tak postawionych zarzutach wnieśli o zmianę zaskarżonego rozstrzygnięcia poprzez zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych kosztów postępowania, a z ostrożności procesowej o zmianę tego rozstrzygnięcia poprzez zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kosztów postępowania. Jednocześnie wnieśli także o zasądzenie na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

W uzasadnieniu wskazali, że powódka pomimo obowiązku zwrócenia się w pierwszej kolejności do pozwanych o podjęcie polubownego rozstrzygnięcia nie wykazała żadnego działania w tym zakresie. Pozew został więc skierowany pomimo jego oczywistej bezprzedmiotowości, tym bardziej, że pozowani - zajmując stanowisko w sprawie - od razu przystąpili do wyjaśnienia okoliczności spornych lub wątpliwych.

Wskazali także, że są współuczestnikami materialnymi, bowiem ich prawa i obowiązki oparte są na tej samej podstawie faktycznej prawnej, a to powoduje, że powinni solidarnie ponosić koszty postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że przepis art. 187 § 1 pkt 3 k.p.c. został wprowadzony art. 1 pkt 13 ustawy z 10 września 2015 roku o zmianie niektórych ustaw
w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów (Dz. U. poz. 1595)
z dniem 1 stycznia 2016 roku. Jest to dodatkowe wymaganie formalne pozwu. Jego brak powinien skutkować wezwaniem do jego usunięcia, a następnie ewentualnym zwrotem pozwu. W rozpoznawanej sprawie takie czynności przez przewodniczącego nie były podejmowane,
a pozew został doręczony stronie pozwanej bez wzywania o usunięcie takiego braku. Przewodniczący uznał, że pozew nie zawiera tego rodzaju braków formalnych.

Z dołączonych do pozwu dokumentów wynika, że 30 maja 2014 roku stwierdzono umorzenie postępowania egzekucyjnego przeciwko pozwanemu, będącemu dłużnikiem, dotyczącego egzekucji z lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość, a opisanego w księdze wieczystej prowadzanej przez Sąd Rejonowy w (...)nr (...), albowiem lokal ten należy do majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską pozwanych, a powódka, będąca wierzycielką, nie przedłożyła tytułu wykonawczego przeciwko pozwanej /postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w (...) G. C., sygn. akt Km (...), k. (...)Z tej samej przyczyny doszło do stwierdzenia umorzenia egzekucji przeciwko pozwanemu z tego samego lokalu 26 października 2015 roku /postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w(...) M. S., sygn. akt Km (...)

Jednocześnie 17 lipca 2014 roku pozwani ustanowili w ich małżeństwie rozdzielność majątkową /akt notarialny k. 46 – 48/. Pozwany nie powiadomił jednak o tym wierzyciela, ani wspólnie z pozwaną nie przedstawili tego dokumentu do akt księgi wieczystej prowadzanej przez Sąd Rejonowy w R. (...) nr (...) dla lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość.

Nie ma znaczenia w chwili obecnej czy pozew był dotknięty brakami formalnymi. Ta okoliczność nie jest już istotna dla rozpoznania sprawy. Jednakże należy podkreślić, że z powyżej opisanych dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż co najmniej pozwany wiedział o toczącym się przeciwko niemu postępowaniu egzekucyjnemu i podstawach jego umorzenia w zakresie egzekucji z nieruchomości. Biorąc jednak pod uwagę regulację art. 923 ¹ § 2 k.p.c. [przepis został dodany ustawą z 2 lipca 2004 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 172, poz. 1804) z dniem
5 lutego 2005 roku] zasadnie można przyjąć, że także pozwana musiała wiedzieć o toczącej się egzekucji z tej nieruchomości. Pozwani nawet nie twierdzą, że pozwana nie wiedziała
o wszczętej, prowadzonej i zakończonej egzekucji. Zasadnym jest więc przyjęcie, że o tych okolicznościach wiedzieli. Pomimo tego jednak nie uczynili nic, aby ujawnić te informacje
w księdze wieczystej, a w ten sposób uniemożliwili egzekucję z ich nieruchomości.

W księdze akt wieczystej prowadzanej przez Sąd Rejonowy w (...)nr (...) nadal widnieje zapis, że lokal mieszkalny stanowiący odrębna nieruchomość pozostaje we wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej pozwanych.

Powyższe okoliczności, zdaniem Sądu Okręgowego, w pełni uprawniały powódkę do wystąpienia z pozwem przeciwko pozwanym o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Pozwani wiedzieli o toczącej się egzekucji i problemach powódki w egzekucji świadczenia pieniężnego wynikających niezgodnego z rzeczywistym stanem wpisu w księdze wieczystej. Sami pozwani mogli w tym zakresie usunąć tą sprzeczność, ale tego nie zrobili, nie powiadamiając także powódki o zaistniałym stanie przed wytoczeniem powództwa.

To oznacza, że prawidłowo Sąd Rejonowy uznał ich za stronę przegrywającą spór. Należało więc pozwanych obciążyć kosztami tego postępowania.

Pozwani są współuczestnikami koniecznymi (por. art. 72 § 2 k.p.c.; E. Skowrońska-Bocian: [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, pod red. J. Wiercińskiego, LexisNexis 2014,teza 31 do art. 52). Współuczestnictwo konieczne jest zaś kwalifikowaną postacią współuczestnictwa materialnego (por. art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c.; M. Jędrzejewska, K. Weitz: [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, pod red. T. Erecińskiego, LexisNexis 2012, teza 18 do art. 72). Powyższe nie prowadzi do wniosku, że małżonkowie są objęci w rozpoznawanej sprawie węzłem solidarności, a tylko to mogłoby uzasadniać zasądzenie od nich zwrotu kosztów postępowania na zasadzie solidarności (art. 105 § 2 k.p.c.). Trzeba bowiem mieć na uwadze również to, że małżonkowie pozostają
w ustroju rozdzielności majątkowej. Natomiast w sprawie, w której jest kilku pozwanych, wysokość podlegających zwrotowi kosztów procesu zależna jest od tego, w jakim stopniu każdy z nich uległ w procesie w stosunku do dochodzonego roszczenia i w jakim stopniu względem pozwanych strona powodowa uległa w sporze (art. 105 § 1 k.p.c.). Regulacja art. 105 § 1 k.p.c. obejmuje tylko współuczestnictwo formalne oraz współuczestnictwo materialne oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej [por. M. Manowska: [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I (art. 1 – 505 ^{( 37)} ) pod red. M. Manowskiej, WK 2015, teza 3 do art. 105].

Art. 105 § 1 k.p.c. zd. 1 wskazuje, że współuczestnicy zwracają sobie koszty w częściach równych, a art. 98 § 1 i 3 k.p.c. określa, iż koszty te ponosi strona przegrywająca.

Sąd Rejonowy prawidłowo wyliczył wysokość kosztów postępowania, stosując w tym zakresie właściwe regulacje prawne za wyjątkiem rozporządzenia z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800), albowiem w związku
z reprezentowaniem powódki przez radcę prawnego powinien zastosować w to miejsce
§ 4 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku
w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. poz. 1804). Nie zmienia to jednak istoty sprawy, bo wysokość wynagrodzenia pełnomocnika w obu tych regulacjach wynosi tyle samo.

Niewłaściwa redakcja sentencji wskazująca na oznaczenie nakazać pobrać od pozwanych nie może prowadzić do jej zmiany, gdyż z punktu 3 sentencji wyraźnie wynika obowiązek zapłaty kosztów przez pozwanych powódce po połowie.

Dlatego też zarzuty zażalenia są bezzasadne.

Mając powyższe na uwadze, w oparciu:

a)  o art. 350 § 3 k.p.c. w związku z art. 361 k.p.c., z uwagi oczywistą niedokładność
w postaci braku oznaczenia siedziby powódki, należało orzec jak w punkcie 1 sentencji,

b)  o art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 1 i 2 k.p.c, zażalenie jako bezzasadne należało oddalić.

SSO Roman Troll SSO Leszek Dąbek SSO Lucyna Morys – Magiera