Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II AKa 176/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie, II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący:

SSA Andrzej Olszewski (spr.)

Sędziowie:

SA Janusz Jaromin

SO del. do SA Małgorzata Jankowska

Protokolant:

st. sekr. sądowy Jorella Atraszkiewicz

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Agnieszki Lorenc

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2016 r. sprawy

M. U.

o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę i odszkodowanie za poniesioną szkodę, wynikłe z wykonania decyzji o internowaniu

z powodu apelacji wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawczyni

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 31 sierpnia 2016 r., sygn. akt III Ko 766/15

I.  zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

II.  wydatkami za postępowanie odwoławcze obciąża Skarb Państwa.

Małgorzata Jankowska Andrzej Olszewski Janusz Jaromin

Sygn. akt II AKa 176/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 2 czerwca 2015r., na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. Nr 34/91, poz. 149 z późn. zmianami), przyznano od Skarbu Państwa na rzecz M. U. kwotę 25.000 (dwudziestu pięciu tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, na poczet której zaliczono kwotę przyznaną orzeczeniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 7 maja 2009 r., w sprawie III Ko 218/08, oraz kwotę 103.300,40 zł. (stu trzech tysięcy trzystu złotych i czterdziestu groszy), tytułem odszkodowania za poniesioną szkodę, wynikłe z wykonania decyzji nr (...) o internowaniu z dnia 27 sierpnia 1982 r, wraz z ustawowymi odsetkami od uprawomocnienia się orzeczenia.

W pozostałej części wniosek oddalono, a kosztami postępowania obciążono Skarb Państwa.

Na skutek apelacji prokuratora, na niekorzyść wnioskodawczyni, wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 12 listopada 2015r., II AKa 167/15, uchylono wyrok sądu pierwszej instancji w części zasądzającej od Skarbu Państwa na rzecz M. U. kwotę 103.300,40 złotych z tytułu odszkodowania, i w tym zakresie przekazano sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy, wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 31 sierpnia 2016r., orzeczono:

„ I. na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego wniosek o odszkodowanie oddala;

II. na podstawie art. 13 cytowanej wyżej ustawy koszty postępowania ponosi Skarb Państwa.”

Powyższy wyrok zaskarżył pełnomocnik wnioskodawczyni, który zarzucił:

„1. błąd w istotnych ustaleniach faktycznych poprzez stwierdzenie, iż M. U. była namawiana przez funkcjonariuszy dawne służby bezpieczeństwa do emigracji z Polski, podczas gdy M. U. była szantażowana pozbawianiem jej wolności na dłuższy czas w wypadku pozostania w Polsce,

2.  błędną wykładnię prawa materialnego, a to art. 8 ustawy z dnia 23.02.1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa Polskiego (Dz.U. Nr 34, poz. 149 z późn. zm.) poprzez ocenę, iż między wykonaniem decyzji o internowaniu, a oddaniem do spółdzielni lokalu mieszkalnego nie istnieje bezpośredni związek przyczynowy, podczas gdy prawidłowa wykładania prowadzić musi do oceny, iż wykonanie decyzji o internowaniu było przyczyną wyjazdu wnioskodawczyni z Polski, zaś skutkiem tego wyjazdu było oddanie mieszkania, co prowadzi do wniosku, że oddanie mieszkania pozostawało w adekwatnym związku przyczynowo-skutkowym z wykonaniem decyzji o internowaniu, zaś związana z tym szkoda była bezpośrednim skutkiem wykonania decyzji o internowaniu,

3.  naruszenie zasady swobodnej oceny materiału dowodowego (art. 7 k.p.k.) poprzez:

a. nieuprawnione wnioskowanie, że wnioskodawczyni nie wykazała szkody, podczas gdy poprawna ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego musi prowadzić do wniosku, że wnioskodawczyni na skutek internowania poniosła szkodę polegającą na
utracie prawa do mieszkania spółdzielczego lokatorskiego oraz związanej z tym ekspektatywy (opcji) nabycia tego prawa na warunkach własnościowych,

b. sprzeczne z zasadami wiedzy i życiowego doświadczenia oparcie się na dokumentach wytworzonych w czasie stanu wojennego przez spółdzielnię mieszkaniową, z których to dokumentów wynika, że wkład mieszkaniowy został wypłacony, podczas gdy materiały takie są niewiarygodne i sprzeczne z zeznaniami wnioskodawczyni oraz świadka.”

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł „ o zmianę zaskarżonego wyroku w całości oraz o jego zmianę poprzez przyznanie wnioskodawczyni odszkodowania w wysokości 103.300,40 zł.”

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy wyjaśnić, że wnioskodawczyni domagała się odszkodowania z tytułu utraty opcji przekształcenia mieszkania spółdzielczego lokatorskiego na mieszkanie spółdzielcze własnościowe. Tak to precyzował pełnomocnik wnioskodawczyni na rozprawie apelacyjnej w dniu 15 grudnia 2016r. ( k. 378 akt ), a także w zarzucie apelacyjnym ( pkt. 3 a apelacji - k. 348 akt ). Dlatego niezrozumiały jest zarzut sformułowany w pkt. 3 b apelacji. Wnioskodawczyni nie dochodziła bowiem odszkodowania z tego tytułu, że nie wypłacono jej wkładu mieszkaniowego.

Na marginesie, z zachowanych dokumentów spółdzielni wynika, że po odliczeniu zaległego czynszu, rozliczono wkład mieszkaniowy, a pieniądze wypłacono J. N.. Trudno założyć, że przedstawiciele spółdzielni celowo fałszowali zapisy w aktach członkowskich. Natomiast wnioskodawczyni pierwotnie nie zgłaszała takiego żądania ( vide k. 1-6 akt ), ani nigdy wcześniej, po powrocie do Polski, nie żądała od spółdzielni odszkodowania z tego tytułu. Tym samym jej obecne twierdzenie w tym zakresie, jak i zeznania J. N. ( k. 145 akt ) są niewiarygodne.

Rację ma skarżący wskazujący, że „oddanie mieszkania pozostawało w adekwatnym związku przyczynowo-skutkowym w wykonaniu decyzji o internowaniu.” Oczywiście, można sobie wyobrazić, że mąż wnioskodawczyni - T. U. nie wyjechałby z Polski, a tym samym miałby prawo „ zatrzymać” mieszkanie. Ale jest też rzeczą normalną, że mąż wspierał żonę, a skoro ta została zmuszona do emigracji, to wyjechał razem z nią i dzieckiem. Tak więc istnieje związek przyczynowy pomiędzy represjami, które dotknęły wnioskodawczynię, a koniecznością „rozliczenia się” z mieszkania, aby paszport mogła uzyskać nie tylko M. U., ale też jej mąż. Dlatego stanowisko Sądu Okręgowego, przedstawione w tym zakresie na stronie 6 uzasadnienia (m k. 342 odw. akt ) jest niezasadne.

Ale rację ma sąd rozstrzygający wskazując, że szkoda wynikająca z wykonania decyzji o internowaniu ograniczona jest do normalnych następstw i skutków, bezpośrednio wynikających z wykonania decyzji o internowaniu ( por. strona 5 uzasadnienia - k. 342 akt ).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, utrata opcji do ewentualnego przekształcenia mieszkania spółdzielczego z lokatorskiego na własnościowe nie jest normalnym, bezpośrednim i przewidywalnym następstwem decyzji o internowaniu wnioskodawczyni. Twierdzenie, że małżonkowie U. w przyszłości dążyliby do przekształcenia mieszkania lokatorskiego na własnościowe jest domniemaniem nie popartym żadnym racjonalnym dowodem. W latach 80-tych wręcz nie było dużego zainteresowania w takie przekształcenie charakteru mieszkania spółdzielczego, nie było wolnego rynku i nikt nie był w stanie przewidzieć, jak zmienią się stosunki gospodarcze w Polsce po 1989r. Nadto, wątpliwym jest, aby wnioskodawczyni ( mająca kłopoty z uzyskaniem pomocy ) oraz średnio zarabiający mąż myśleli o takim przekształceniu.

I właśnie z tego powodu Sąd Apelacyjny, podobnie jak Sąd Okręgowy, ocenił, że roszczenie wnioskodawczyni nie ma uzasadnienia.

Dlatego, zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Małgorzata Jankowska Andrzej Olszewski Janusz Jaromin