Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVII Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński

Protokolant: sekretarz sądowy Ewa Naróg

po rozpoznaniu w dniu 5 października 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej z siedzibą w P.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

na skutek odwołania powoda od Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 26 sierpnia 2014 r., Nr (...)

1.  Oddala odwołanie,

2.  Zasądza od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej z siedzibą w P. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Bogdan Gierzyński

Sygn. akt XVII AmA 145/14

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów decyzją z dnia 26 sierpnia 2014 r., Nr (...), po przeprowadzeniu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, wszczętego z urzędu wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. z siedzibą w P.,

I. na podstawie art. 27 ust. 2 w związku z art. 27 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zamieszczanie przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. z siedzibą w P. we wzorcu umowy postanowień, wpisanych do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 47943 k.p.c. o treści:

a) „Ewentualne spory wynikające z realizacji niniejszej umowy rozstrzyga sąd właściwy miejscowo dla Sprzedającego ",

b) „Przy sprzedaży wysyłkowej wydanie towaru przewoźnikowi lub nadanie na poczcie stanowi wykonanie umowy (...) "

i stwierdził zaniechanie jej stosowania w odniesieniu do postanowienia wymienionego w punkcie a) z dniem 10 czerwca 2013 r., a w odniesieniu do postanowienia wymienionego w punkcie b) z dniem 27 października 2013 r.;

II. na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zamieszczanie przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. z siedzibą w P. we wzorcu umowy sprzedaży postanowienia o treści:

„Kupującemu (z wyjątkiem gdy Kupujący jest przedsiębiorcą) przysługuje prawo odstąpienia od umowy bez podania przyczyn w terminie 10 dni od jej zawarcia, a w przypadku umowy zawartej na odległość (tj. umowy zawartej bez jednoczesnej obecności obu stron, w tym w szczególności przy sprzedaży wysyłkowej) w terminie 10 dni od dnia wydania rzeczy Kupującemu, pod warunkiem zakupiony towar-przedmiot użytku osobistego - nie nosi znamion użycia. (...)”

CO z naruszeniem art. 2 ust. 1 i 3 oraz art. 7 ust. 1 i 3 w zw. z art. 17 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 1225), ogranicza prawo do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość,

i nakazał zaniechanie jej stosowania;

III. na podstawie art. 27 ust. 2 w związku z art. 27 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów uznaje się za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, podawanie przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. z siedzibą w P. w treści proponowanych konsumentom umów wartości urządzenia (...), która nie stanowi faktycznej ceny sprzedaży tego urządzenia i po której urządzenie to nie jest oferowane, a jednocześnie wskazywanie w tych umowach wysokości upustu i ceny promocyjnej, znacznie odbiegającej od podawanej wartości, co sugeruje konsumentom istnienie szczególnej korzyści cenowej i stanowi nieuczciwą praktykę rynkową określoną w art. 5 ust. 1 i 3 pkt 5 w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U. z 2007 r. Nr 171, poz. 1206).

i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 27 października 2013 r.;

IV. na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, nałożył na (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. z siedzibą w P.:

1. w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 ww. ustawy, w zakresie opisanym w pkt. II sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 41.489,00 zł (słownie: czterdzieści jeden tysięcy czterysta osiemdziesiąt dziewięć złotych), płatną do budżetu państwa;

2. w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ww. ustawy, w zakresie opisanym w pkt. III sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 48.404,00 zł (słownie: czterdzieści osiem tysięcy czterysta cztery złote), płatną do budżetu państwa.

Od powyższej decyzji odwołanie złożyła (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. z siedzibą w P. zaskarżając ją w części, w zakresie pkt II., a także pkt. III i pkt. IV.

Zaskarżonej decyzji zarzuciła:

1. naruszenie przepisu art. 74 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 10 kodeksu postępowania administracyjnego - poprzez zmianę treści zarzutów w toku postępowania, a tym samym uniemożliwienie powodowi odniesienia się do ich treści;

2. przepisów art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów oraz art. 2 ust 1 i 3 oraz art. 7 ust. 1 i 3 w zw. z art. 17 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny - poprzez błędne przyjęcie, iż praktyka określona w punkcie II Decyzji stanowiła naruszenie zbiorowych interesów konsumentów;

3. przepisów art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów oraz art. 5 ust 3 pkt 5 w zw. z art. 4 ust 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym - poprzez błędne przyjęcie, iż praktyka określona w punkcie III Decyzji stanowiła naruszenie zbiorowych interesów konsumentów;

4. przepisu art. 28 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 11 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; poprzez błędne przyjęcie, iż w niniejszej sprawie nie występowały przesłanki do wydania decyzji zobowiązującej przewidzianej w tym przepisie, a także poprzez brak pisemnego wezwania powoda do sprecyzowania treści przyjętych na siebie zobowiązań;

5. naruszenie art. 106 ust 1 pkt 4 w zw. z art. 111 ustawy o.k.ik. w zw. z art. 7 i 77 k.p.a. oraz art. 233§ 1 k.p.c., poprzez nałożenie kary pieniężnej w sytuacji istnienia podstaw do odstąpienia od jej wymierzenia, w szczególności stwierdzonego przez Prezesa UOKiK zaniechania stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, względnie orzeczenie kary nieproporcjonalnej do stwierdzonych naruszeń i nieuwzględniającej istotnych okoliczności łagodzących.

Wobec powyższych zarzutów odwołująca wniosła o:

1. uchylenie zaskarżonej decyzji w punktach II. a także III. oraz IV. a) i b), ewentualnie wniosła o:

2. zmianę zaskarżonej decyzji poprzez:

a) stwierdzenie, że praktyka opisana w pkt II Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nr (...) z dnia 26 sierpnia 2014 r. - nie stanowi praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów poprzez ograniczanie prawa do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa wbrew obowiązkom wskazanym w art. 2 ust 1 i 3 oraz art. 7 ust. 1 i 3 w zw. z art. 17 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny – i w konsekwencji uchylenie pkt IV. a) zaskarżonej Decyzji;

b) stwierdzenie, że praktyka opisana w pkt III Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nr (...) z dnia 26 sierpnia 2014 r. - nie stanowi praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów w postaci wprowadzania w błąd co do ceny w rozumieniu art. 5 ust 3 pkt 5 w zw. z art. 4 ust 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym – i w konsekwencji uchylenie pkt IV b) zaskarżonej Decyzji;

W przypadku nieuwzględnienia powyższych wniosków alternatywnie wniosła o uchylenie pkt IV a) oraz IV b) zaskarżonej Decyzji alternatywnie o zmianę zaskarżonej decyzji w zakresie pkt IV a) oraz b) i znaczące obniżenia wymierzonych kar pieniężnych.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o oddalenie odwołania w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w P. prowadzi od dnia 24 czerwca 2010 r. działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego o numerze (...). /k. 525 i nast., t. II akt adm./

Przedmiotem prowadzonej przez spółkę działalności gospodarczej jest m.in. sprzedaż bezpośrednia urządzenia (...) oraz suplementów diety. Wskazaną działalność Spółka prowadzi na terenie całej Polski. /k. 20-21, t. I akt adm./

Sprzedaż produktów oferowanych przez Przedsiębiorcę prowadzona jest co do zasady poza lokalem przedsiębiorstwa, przy czym Spółka prowadzi również sprzedaż za pośrednictwem swojej strony internetowej (...). /k 23, t. I; k. 852-855, t. II akt adm./

W roku 2012 Przedsiębiorca zawarł 1.115, zaś w pierwszym kwartale 2013 r. - 1.071 umów sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa. Ponadto, w 2012 r. Spółka sprzedała towary za łączną kwotę (...)zł, a w pierwszym kwartale 2013 r. - za kwotę (...)zł. /k. 22-23, t. I akt adm./

Przy zawieraniu z konsumentami umów sprzedaży Spółka stosuje wzorzec umowy, przy czym w okresie od 04 lipca 2012 r. do dnia wydania decyzji wzorzec ten był nowelizowany czterokrotnie. Poszczególne wersje formularza umowy obowiązywały w następujących okresach:

a) pierwsza wersja: od 04 lipca 2012 r. do 10 października 2012 r.,

b) druga wersja: od 11 października 2012 r. do 18 lutego 2013 r.,

c) trzecia wersja: od 14 lutego 2013 r. do 10 czerwca 2013 r.,

d) czwarta wersja: od 11 czerwca 2013 r. do 27 października 2013 r.,

e) piąta wersja aktualnie obowiązująca - od 28 października 2013 r. /k. 23, t. I; k. 554-566, t. II; k. 700 i nast., t. III; k. 709-710, t. III; k. 719-720, t. III; k. 796-806, t. III; k. 809-810, t. III akt adm./

W trzeciej z wersji wzorca umowy sprzedaży (okres od 14 lutego 2013 r. do 10 czerwca 2013 r.) Przedsiębiorca stosował postanowienie o treści:

„Ewentualne spory wynikające z realizacji niniejszej umowy rozstrzyga sąd właściwy miejscowo dla Sprzedającego” [pkt 12 WARUNKÓW UMOWY]. /k. 23, t. I; k. 32-298, t. I; k. 557-559, t. II; k. 719-795, t. III; k. 809-810, t. III akt adm./

W okresie od 04 lipca 2012 r. do 27 października 2013 r. (tj. w wersjach umowy sprzedaży określonej wyżej w pkt a, b, c i d) przedsiębiorca w wykorzystywanych w obrocie konsumenckim wzorcach umowy sprzedaży stosował postanowienie o treści:

„Przy sprzedaży wysyłkowej wydanie towaru przewoźnikowi lub nadanie na poczcie stanowi wykonanie umowy (...)” [pkt 3 WARUNKÓW UMOWY']. /k. 23, t. I; k. 32-298, t. I; k. 554-566, t.II; k. 700, t. III; k. 719-795, t. III; k. 801-803, t. III; k. 809-810, t. III akt adm./

W okresie od 04 lipca 2012 r. do 10 czerwca 2013 r. we wzorcach umowy sprzedaży (tj. w wersji a, b i c tegoż wzorca) Przedsiębiorca stosował postanowienie o treści:

„Kupującemu (z wyjątkiem gdy Kupujący jest przedsiębiorcą) przysługuje prawo odstąpienia od umowy bez podania pryczy n w terminie 10 dni od jej zawarcia, a w przypadku umowy zawartej na odległość (tj. umowy zawartej bez jednoczesnej obecności obu stron, w tym w szczególności przy sprzedaży wysyłkowej) w terminie 10 dni od dnia wydania rzeczy Kupującemu, pod warunkiem że zakupiony towar — przedmiot użytku osobistego - nie nosi znamion użycia. (...)” [pkt 9 WARUNKÓW UMOWY]. /k 23, t. I; k. 32-298, t. I; k. 557-566, t. II; k. 700, t. III; k. 719-795, t. III; k. 809-810, t. III akt adm./

W pkt. 10 wersji wzorca umowy sprzedaży obowiązującej w trakcie trwania postępowania administracyjnego, Przedsiębiorca zawarł odesłanie do postanowień regulaminu promocji - Regulaminu Programu Ochrony Zdrowia Rodziny. /k. 710, t. III; k. 797-798, t. III; k. 815-820, t. III akt adm./

W tym czasie wykorzystywała ona cztery wersje tego regulaminu, w zależności od tego jakie produkty są objęte promocją. W poszczególnych wersjach regulaminu promocji zawarto postanowienia następującej treści:

1) § 6 „W trosce o najwyższy dobro klienta. Kupujący otrzymuje od Sprzedającego 21 dniową Gwarancję Satysfakcji na usługi opiekuńczy wynikające z nabytego Pakietu POZR (merytoryczna opieka doradcy, porady konsultantów etc). Jeśli w ciągu 21 dni Kupujący stwierdzi, [że] nie zostały spełnione jego oczekiwania z tytułu gwarantowanej opieki ma prawo odstąpienia od umowy kupna, bez podawania przyczyn. Za dzień zakupu przyjmuje się dzień odbioru przez Kupującego wszystkich towarów wchodzących w skład Pakietu.”

§7 „Aby odstąpienie od umowy stało się skuteczne, Kupujący zobowiązany jest pisemnie powiadomić Sprzedającego o decyzji odstąpienia w maksymalnym terminie 21 dni od daty dostarczenia kupującemu wszystkich towarów wchodzących skład zakupionego Pakietu oraz niezwłocznie ^wrócić towar Sprzedającemu. Wzór odstąpienia od umowy znajduje się na umowie kupna-sprzedaży.”

§8 „Gwarancja satysfakcji nakłada na Sprzedającego obowiązek zwrotu Kupującemu 100% zapłaconej przez niego kwoty z zastrzeżeniem w § 9.”

§9 „W przypadku naruszenia oryginalnych opakowań suplementów ulegają zacnie postanowienia zawarte w §8.”

§10 „W przypadku otwarcia jednego lub więcej opakowań suplementów (...), Zestawu Suplementów (...) lub częściowej rezygnacji z zakupionych towarów bądź uszkodzenia urządzenia cena poszczególnych towarów wynosi:

- (...) 5300,00 zł

- (...) 149,00 zł

- (...) 149,00 zł

- (...) 149,00 zł

- (...) reb-lecz 300,00 zł. /k. 832, t. III akt adm./

2) § 6 „W trosce o najwyższy dobro klienta, Kupujący otrzymuje od Sprzedającego 21 dniową Gwarancję Satysfakcji na usługi opiekuńcze wynikające z nabytego Pakietu POZR (merytoryczna opieka doradcy, porady konsultantów etc). Jeśli w ciągu 21 dni Kupujący stwierdzi, [że] nie zostały spełnione jego oczekiwania ~ tytułu gwarantowanej opieki ma prawo odstąpienia od umowy kupna, bez podawania przyczyn. Za dzień zakupu przyjmuje się dzień odbioru przez Kupującego wszystkich towarów wchodzących w skład Pakietu.”

§ 7 „Aby odstąpienie od umowy stało się skuteczne, Kapujący zobowiązany jest pisemnie powiadomić Sprzedającego o decyzji odstąpienia w maksymalnym terminie 21 dni od daty dostarczenia kupującemu wszystkich towarów wchodzących skład zakupionego Pakietu oraz niezwłocznie zwrócić towar Sprzedającemu. Wzór odstąpienia od umowy znajduje się na umowie kupna-sprzedaży.”

§ 8 „Gwarancja satysfakcji nakłada na Sprzedającego obowiązek zwrotu Kupującemu 100% zapłaconej przez niego kwoty z zastrzeżeniem w § 9.”

§9 „W przypadku naruszenia oryginalnych opakowań suplementów ulegają zmianie postanowienia zawarte w §8.”

§10 „W przypadku otwarcia jednego lub więcej opakowań suplementów (...), Zestawu Suplementów (...) lub częściowej rezygnacji z zakupionych towarów bądź uszkodzenia urządzenia cena poszczególnych towarów wynosi:

- (...) 5300,00 zł

- Zestaw Suplementów (...) 300 zł

- (...) reb-lecz 300,00 zł. /k. 834, t. III akt adm./

3) § 6 „W trosce o najwyższe dobro klienta, Kupujący otrzymuje od Sprzedającego 21 dniową Gwarancję Satysfakcji na usługi opiekuńcze wynikające z nabytego Pakietu POZR (merytoryczna opieka doradcy, porady konsultantów etc), jeśli w ciągu 21 dni Kupujący stwierdzi, [że] nie zostały spełnione jego oczekiwania z tytułu gwarantowanej opieki ma prawo odstąpienia od umowy kupna, bez podawania przyczyn. Za dzień zakupu przyjmuje się dzień odbioru przez Kupującego wszystkich towarów wchodzących w skład Pakietu.”

§7 „Aby odstąpienie od umowy stało się skuteczne, Kapujący zobowiązany jest pisemnie powiadomić Sprzedającego o decyzji odstąpienia w maksymalnym terminie 21 dni od daty dostarczenia kupującemu wszystkich towarów wchodzących skład zakupionego Pakietu oraz niezwłocznie zwrócić towar Sprzedającemu. Wzór odstąpienia od umowy znajduje się na umowie kupna-sprzedaży.”

§8 „Gwarancja satysfakcji nakłada na Sprzedającego obowiązek zwrotu Kupującemu 100% zapłaconej przez niego kwoty z zastrzeżeniem w § 9.”

§9 „W przypadku naruszenia oryginalnych opakowań suplementów ulegają zmianie postanowienia zawarte w §8.”

§10 „W przypadku otwarcia jednego lub więcej opakowań suplementów (...), Zestawu Suplementów (...) lub częściowej rezygnacji z zakupionych towarów bądź uszkodzenia urządzenia cena poszczególnych towarów wynosi:

- (...) 5300,00 zł

- (...) 149,00 zł

- (...) 149,00 zł

- (...) reb-lecz 300,00 zł. /k. 836, t. III akt adm./

4) § 6 „W trosce o najwyższe dobro klienta, Kupujący otrzymuje od Sprzedającego 21 dniową Gwarancję Satysfakcji na usługi opiekuńczy wynikające z nabytego Pakietu POZR (merytoryczna opieka doradcy, porady konsultantów etc), jeśli w ciągu 21 dni Kupujący stwierdzi, [że] nie zastały spełnione jego oczekiwania ~ tytułu gwarantowanej opieki ma prawo odstąpienia od umowy kupna, bez podawania przyczyn. Za dzień zakupu przyjmuje się dzień odbioru przez Kupującego wszystkich towarów wchodzących w skład Pakietu.”

§ 7 „Aby odstąpienie od umowy stało się skuteczne, Kapujący zobowiązany jest pisemnie powiadomić Sprzedającego o decyzji odstąpienia w maksymalnym terminie 21 dni od daty dostarczenia kupującemu wszystkich towarów wchodzących skład zakupionego Pakietu oraz niezwłocznie zwrócić towar Sprzedającemu. Wzór odstąpienia od umowy znajduje się na umowie kupna-sprzedaży.”

§8 „Gwarancja satysfakcji nakłada na Sprzedającego obowiązek zwrotu Kapującemu 100% zapłaconej przez niego kwoty z zastrzeżeniem w § 9.”

§9 „W przypadku naruszenia oryginalnych opakowań suplementów ulegają zmianie postanowienia zawarte w §8.”

§10 „W przypadku otwarcia jednego lub więcej opakowań suplementów (...), Zestawu Suplementów (...) lub częściowej rezygnacji z zakupionych towarów bądź uszkodzenia urządzenia cena poszczególnych towarów wynosi:

- (...) 5.300,00 zł

- (...) 149,00 zł

- (...) 149,00 zł

- (...) reb-lecz 300,00 zł. /k. 838, t. III akt adm./

Wzorce umów sprzedaży obowiązujące w okresie od 4 lutego 2012 r. do 27 października 2013 r. zawierały pola takie jak „Wartość", „Upust", „Cena promocyjna". W poszczególnych umowach sprzedaży urządzenia (...) w polu „Wartość" wpisywana cena wyjściowa urządzenia (...) wahała się między kwotą 6.950 zł a 7.200 zł. Z treści umów wynika, że Przedsiębiorca nie sprzedawał urządzenia (...) po cenie wyjściowej, standardowo udzielał upustu w wysokości między 3.050 zł a 3.700 zł. Jednocześnie w przypadku części umów upust został określony jako wartość procentowa (46 albo 50 %, co stanowi odpowiednio 3.220 zł i 3.500 zł w przypadku ceny wyjściowej urządzenia określonej na poziomie 7.000 zł). Ostateczna cena sprzedaży urządzenia (...) wskazywana w polu „cena promocyjna" oscylowała pomiędzy kwotami 3.500-3.950 zł. /k. 32-298, t. I akt adm./

Z dniem 28 października 2013 r. Przedsiębiorca zmienił swą politykę cenową i zaniechał stosowania opisanej w pkt. III sentencji praktyki. Z formularza umowy usunięto pola „Wartość", „Upust", „Cena promocyjna" i zastąpiono je polem „Kwota do zapłaty". /k. 700-710, t. III; k. 721-800, t. III akt adm./

Przedsiębiorca w 2013 r. osiągnął przychód w wysokości (...)zł. /k. 714, t. III akt adm./

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył co następuje.

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Bezzasadny jest zarzut naruszenia art.74 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez zmianę treści zarzutów w toku postępowania.

Jak wynika z treści pkt II Postanowienia z dnia 17 września 2013 r. ( k- 2 akt admin.) postępowanie w związku z podejrzeniem o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów zostało wszczęte w zakresie naruszenia art.24 ust,1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegającej na zamieszczaniu we wzorcu umowy sprzedaży postanowienia o treści: „kupującemu ( z wyjątkiem gdy kupujący jest przedsiębiorcą) przysługuje prawo odstąpienia od umowy bez podania przyczyny w terminie 10 dni od jej zawarcia, a w przypadku umowy zwartej na odległość (tj. umowy zawartej bez jednoczesnej obecności obu stron, w tym w szczególności przy sprzedaży wysyłkowej) w terminie 10 dni od dnia wydania rzeczy Kupującemu, pod warunkiem że zakupiony towar- przedmiot użytku osobistego- nie nosi znamion użycia.(…)”, co może z naruszeniem art.2 ust. 1 i 3 oraz art.7 ust. 1 i 3 w zw. z art.17 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny ograniczać prawo do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość. W pkt II zaskarżonej Decyzji Prezes UOKiK uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów określoną w art.24 ust,1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegającej na zamieszczaniu przez pozwanego we wzorcu umowy sprzedaży postanowienia o treści: „kupującemu ( z wyjątkiem gdy kupujący jest przedsiębiorcą) przysługuje prawo odstąpienia od umowy bez podania przyczyny w terminie 10 dni od jej zawarcia, a w przypadku umowy zwartej na odległość (tj. umowy zawartej bez jednoczesnej obecności obu stron, w tym w szczególności przy sprzedaży wysyłkowej) w terminie 10 dni od dnia wydania rzeczy Kupującemu, pod warunkiem że zakupiony towar- przedmiot użytku osobistego- nie nosi znamion użycia.(…)”, co z naruszeniem art.2 ust. 1 i 3 oraz art.7 ust. 1 i 3 w zw. z art.17 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny ogranicza prawo do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość.

W ocenie Sądu treść rozstrzygnięcia zawartego w pkt II zaskarżonej decyzji odpowiada treści pkt II Postanowienia z dnia 17 września 2013 r., a zakres postępowania został określony w sposób dostatecznie jednoznaczny, umożliwiając stronie aktywne uczestniczenie w postępowaniu. Powód dysponował wiedzą o tym jakie wzorce umowy stosuje i które z nich zawierają przedmiotowa klauzulę. Pkt II Postanowienia z dnia 17 września 2013 r. nie ograniczał postępowania do konkretnych wybranych wzorców stosowanych przez powoda , gdyż odnosiło się ono do działania polegającego na zamieszczaniu przedmiotowych klauzul we wzorcach umownych, niezależnie od ich nazwy.

Zważyć również należało, że dla tak sformułowanej praktyki nie ma znaczenia, czy z przedmiotowej klauzuli powód czynił użytek i ewentualnie w jakiej skali. Istota praktyki jest bowiem dezinformacja konsumenta co do zakresu przysługujących mu praw, tak aby nie czynił on z nich użytku. Przepis art.2 ust. 1 oraz art.7 ust. 1 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny stanowi, że konsument, który zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa (na odległość) , może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni od zawarcia umowy. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. Prawo odstąpienia od umów zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość jest zatem ograniczone wyłącznie terminem i ma charakter bezwarunkowy, a także wynika z przepisów bezwzględnie obowiązujących. Stosowane przez powoda klauzula zawierająca warunek odstąpienia że zakupiony towar- przedmiot użytku osobistego- nie nosi znamion użycia nie mogła wprawdzie wywołać skutku prawnego, jednak jej zamieszczenie dezinformowało konsumentów. Było to więc bezprawne działanie przedsiębiorcy godzące w zbiorowe interesy konsumentów.

Ponadto zważyć należało, że opisana w pkt II Decyzji praktyka naruszająca zbiorowe interesy konsumentów trwa tak długo, jak długo powód posługuje się wzorcem umowy zawierających klauzulę opisanej treści. Nie stanowi zatem zaniechania jej stosowania zastąpienie jednego wzorca drugim jeżeli zawiera on przedmiotowa klauzulę nawet jeśli zmianie ulegnie nazwa wzorca lub zakres stosowania o ile będzie miał on nadal zastosowanie w umowach z konsumentami.

Za bezzasadny należało również uznać zarzut naruszenia art.24 ust,1 i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz art.5 ust. 3 pkt 5 w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym odnoszący się do pkt III zaskarżonej Decyzji.

Zgodnie z art.5 ust. 3 pkt 5 w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym odnoszący, praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Wprowadzające w błąd działanie może w szczególności dotyczyć ceny, sposobu obliczania ceny lub istnienia szczególnej korzyści cenowej.

Działanie polegające informowaniu konsumenta o rabacie (upuście, bonifikacie itp.) w stosunku do ceny wyjściowej która nie jest stosowana w obrocie jest, w ocenie Sądu, działaniem wprowadzającym w błąd przeciętnego konsumenta gdyż zmierza do wywołania u niego przeświadczenia, że kierowana do niego oferta jest korzystniejsza od normalnej o kwotę rabatu, co nie odpowiada prawdzie, gdyż towar w cenie podstawowej nie jest oferowany na rynku. Działanie to w sposób oczywisty zmierza do skłonienia konsumenta do podjęcia decyzji, której inaczej by nie podjął. W przeciwnym razie podawanie nie funkcjonującej w obrocie ceny wyjściowej byłoby działaniem pozbawionym sensu, gdyż kryterium wyboru konsumenta byłaby wysokość ostatecznej ceny.

Należy przy tym podkreślić, że rozważania powoda zawarte w uzasadnieniu odwołania nie przystają do istoty sprawy. Przepisy prawa w tym ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym nie zakazują stosowania różnych cen w odniesieniu różnych podmiotów, udzielania różnego rodzaju rabatów, opustów, upustów , bonifikat itp. Zakazane jest jedynie wywoływanie mylnego przeświadczenia u konsumenta, że rabat taki jest udzielany. Sytuacja taka ma zaś miejsce, gdy wskazywana cena nigdy nie była stosowana w obrocie.

Odnosząc się do zarzutów naruszenia art. 28 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art.11 k.p.a. oraz art.2 i 32 Konstytucji RP zważyć należało, że uprawnienie Prezesa Urzędu do wydania decyzji na podstawie art. 28 ust. 1 jest fakultatywne, co łatwo można wywieść posługując się wykładnią gramatyczną art. 28 ust. 1 ustawy. W artykule tym jest bowiem napisane, że "jeżeli w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów zostanie uprawdopodobnione - (...) że przedsiębiorca stosuje praktykę, o której mowa w art. 24, a przedsiębiorca, któremu jest zarzucane naruszenie tego przepisu, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do zapobieżenia tym naruszeniom, Prezes UOKiK może (podkreślenie Sądu), w drodze decyzji, nałożyć obowiązek wykonania tych zobowiązań". Wynika z tego, iż pozwany nie był w żaden sposób zobligowany do oparcia rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie na przepisie art. 28 ust. 1. Sąd Okręgowy podziela w tym zakresie pogląd zawarty w Wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 15 maja 2014 r. sygn VI ACa 1356/13.

Zauważyć również należy, że związku naruszenia powyższego przepisu z z art.11 k.p.a. oraz art.2 i 32 Konstytucji RP powód nie wskazał w uzasadnieniu odwołania. Zauważyć zatem należy, że pozwany wskazał przesłanki zastosowanych środków w uzasadnieniu Decyzji, co czyni zadość art.11 k.p.a. Odwołanie nie zawiera natomiast wskazania faktów świadczących o naruszeniu zasady równości wobec prawa lub zasady demokratycznego państwa prawa.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art.106 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 111 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 7 i 77 k.p.a. oraz art.233 § 1 k.p.c. zważyć należało, że zgodnie z pierwszym z powołanych przepisów Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie dopuścił się naruszenia zakazu określonego w art. 24. Skoro zatem, ze wskazanych wyżej względów, powód naruszył zakaz określony w art.24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów istniała podstawa prawna do nałożenia kary pieniężnej.

Użyte przez ustawodawcę w przytoczonym przepisie słowo „może” oznacza, że kara nie ma charakteru obligatoryjnego a decyzja o jej nałożeniu jak i jej wymiar należy do sfery uznania administracyjnego. Strona nie może zatem skutecznie kwestionować ani faktu nałożenia kary ani jej wysokości inaczej jak przez wykazanie, że decyzja nakładająca kare pieniężna narusza prawo lub przekracza zakres uznania.

W ocenie Sądu żadna z tych przesłanek nie zachodzi w niniejszej sprawie. Jak bowiem wskazano, istniała podstawa prawna i faktyczna do nałożenia kary, a jej wysokość mieści się w granicach ustawowych. Nie ma również żadnych podstaw do przyjęcia, że wymierzając ja Prezes UOKiK przekroczył granice uznania administracyjnego.

Wbrew swoim twierdzeniom, jak wyżej wskazano, powód nie zaniechał stosowania praktyk, a zatem nie zachodziła ta przesłanka do obniżenia wysokości kary z tego powodu. W ocenie Sądu nie ma również podstaw aby uznać zachowanie się powoda po wszczęciu postępowania za szczególne na tyle by wpływało na wymiar kary.

Sąd nie podziela również wywodów powoda odnośnie braku jego winy. Powód jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność przez długi okres, co czyni niewiarygodnym twierdzenie, że nie miał on świadomości skutków wprowadzonych do wzorca klauzul, a także efektu marketingowego wywołanego udzielnym pozornie rabatem. Działanie powoda należało zatem uznać za umyślne.

Należy również mieć na względzie, że w ocenie Sądu, Prezes Urzędu nie uwzględnił wszystkich okoliczności obciążających. Pominięte zostało, że przedmiotem oferty były produkty mające służyć poprawie stanu zdrowia. Niedozwolona praktyka dotyczyła zatem konsumentów cierpiących na różne schorzenia (osobom zdrowym produkty te nie były potrzebne), a więc przynajmniej w części ludzi starszych, w tym emerytów i rencistów. Wpływanie na podjęcie decyzji dotyczącej umowy przez tę grupę konsumentów przy pomocy pozornych rabatów i dezinformowanie ich o możliwości odstąpienia od umowy uznać należy za szczególnie naganne i stanowiące podstawę do zwiększonego wymiaru kary.

Podwyższenie wysokości kary w postępowaniu odwoławczym nie jest jednak dopuszczalne, gdyż wykraczałoby to po za granice orzeczone Decyzją i naruszało zasadę zakazu reformationis in peius.

Z tych względów odwołanie należało oddalić wobec braku podstaw do jego uwzględnienia (art.479 ^31a § 1 k.p.c.).

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu, zasądzając na rzecz pozwanego koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych (art.98 k.p.c.).