Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 06 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Płocku, Wydział I Cywilny

w składzie :

Przewodniczący : SSO Radosław Jeznach

Protokolant : prot. sąd. Monika Grapatyn

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2016 r. w Płocku

na rozprawie

sprawy z powództwa S. M. (1)

przeciwko G. K.

o zapłatę

1.  zasądza na rzecz powoda S. M. (1) od pozwanej G. K. kwotę 69 155,84 zł (sześćdziesiąt dziewięć tysięcy sto pięćdziesiąt pięć złotych osiemdziesiąt cztery grosze) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16 listopada 2013 r. do dnia zapłaty;

2.  w pozostałym zakresie oddala powództwo;

3.  oddala żądanie pozwanej G. K. rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty;

4.  zasądza na rzecz powoda S. M. (1) od pozwanej G. K. kwotę 3 664,43 zł (trzy tysiące sześćset sześćdziesiąt cztery złote czterdzieści trzy grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu;

5.  nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Płocku tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych :

a)  od powoda S. M. (1) z roszczenia zasądzonego w punkcie 1. wyroku kwotę 211,00 zł (dwieście jedenaście złotych),

b)  od pozwanej G. K. kwotę 8 420,42 zł (osiem tysięcy czterysta dwadzieścia złotych czterdzieści dwa grosze).

Sygn. akt I C 1871/13

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 19 lipca 2013 roku S. M. (1) wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej G. K. – prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą FIRMA (...) w G. - kwoty 93 376,49 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu a także kosztów procesu w wysokości podwójnej stawki minimalnej i kosztów postępowania zabezpieczającego. W uzasadnieniu powód wskazał, iż na podstawie umowy zawartej w dniu 05 grudnia 2009 r. pozwana w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej zobowiązała się jako wykonawca do wybudowania budynku mieszkalnego na działce powoda położonej przy ul. (...) w miejscowości S.; strony pierwotnie ustaliły, że zakończenie robót nastąpi do 31 sierpnia 2010 r. – następnie aneksem z dnia 13 lipca 2010 r. z uwagi na niekorzystne warunki atmosferyczne, termin przesunięty został na dzień 30 września 2010 r.; wykonawca nie wywiązał się z umówionego terminu, przy czym opóźnienie wynikało wyłącznie z przyczyn leżących po stronie wykonawcy – ostatecznie odbiór robót nastąpił w dniu 26 listopada 2010 r., to jest z opóźnieniem wynoszącym 1 miesiąc i 26 dni. Zdaniem powoda był on w związku ze stosownym zapisem umowy uprawniony do naliczenia kary umownej, która ostatecznie określona została na kwotę 17 142,49 zł. Nadto powód wskazał, iż poza terminowym dokonywaniem wszelkich uzgodnionych przez strony płatności podjął wszelkie działania celem umożliwienia przeprowadzenia usunięcia usterek – już bowiem w protokole odbioru wyszczególniono usterki, które po bardzo krótkim czasie użytkowania budynku stały się konieczne do usunięcia; w trakcie kolejnych miesięcy użytkowania budynku ujawniały się kolejne usterki, które pomimo wezwań ze strony powoda nie zostały usunięte; w szczególności powód pismem z dnia 15 września 2011 r. wymienił usterki wymagające usunięcia, wyznaczając miesięczny termin – pozwana nie ustosunkowała się do treści pisma, pozostawiając również bez odpowiedzi kolejne pismo z dnia 04 września 2012 r. Zdaniem powoda stało się tym samym konieczne wystąpienie z roszczeniem o zapłatę przeciwko pozwanej na podstawie art. 560 kc i art. 637 kc – przy czym przed Sądem Rejonowym w Żyrardowie w sprawie sygn. akt I Co 1621/12 z wniosku powoda przeprowadzono postępowanie w przedmiocie zabezpieczenia dowodu, w wyniku którego to postępowania uzyskano opinię biegłego z zakresu budownictwa E. Ł. (1), zgodnie z którą z uwagi na stwierdzone wady i usterki proporcjonalnemu obniżeniu ulec powinno należne wykonawcy wynagrodzenie o kwotę 76 234 zł – która to kwota dochodzona jest obecnie przez powoda wraz z naliczoną karą umowną. Powód podniósł, iż stwierdzone przez biegłego E. Ł. wady i usterki budynku wpływają na sposób jego użytkowania, znacznie to utrudniając; wady te wpływają również na żywotność i bezpieczeństwo konstrukcji, przy czym jak się okazało, wykonawca samowolnie dokonał licznych zmian dotyczących zastosowanych materiałów oraz doboru technologii ich wykonania; stwierdzono nadto szereg usterek obniżających standard techniczny i estetyczny budynku, a także świadczących o niskim poziomie wykonawstwa robót, obniżonym standardzie wykończenia oraz pogarszających warunki ciepłochłonności budynku i jego trwałości i odporność pożarową obiektu. Powód zarzucił, iż pozwana nie przekazała mu projektu budowlanego powykonawczego i dokumentacji atestacyjnej elementów i materiałów wbudowanych w obiekt.

Pozwana G. K. w odpowiedzi na pozew z dnia 05 grudnia 2013 r. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwana zaprzeczyła, aby jako wykonawca inwestycji nie wywiązała się z umowy i nie zakończyła jej do dnia 30 września 2010 r. – natomiast wyłącznie z winy inwestora do sporządzenia protokołu odbioru doszło dopiero w dniu 26 listopada 2013 r.; ponieważ wszystkie czynności, do których jako wykonawca była zobowiązana, wykonane zostały przed terminem, nieuprawnionym było naliczenie przez powoda kary umownej; pozwana zakwestionowała z ostrożności procesowej możliwość naliczenia kary umownej za niepełny miesiąc, co w jej ocenie nie było dopuszczalne w świetle sformułowań użytych w umowie w zakresie zastrzeżenia kary umownej. Odnośnie żądania obniżenia wynagrodzenia pozwana zaprzeczyła, aby prace wskazane do wykonania przez pozwaną w protokole odbioru miały charakter naprawczy – w jej ocenie w protokole tym wskazano jedynie prace dodatkowe, do których wykonania zobowiązana była za dodatkową zapłatą. Pozwana podniosła, iż wbrew zastrzeżeniom zawartym w protokole odbioru powód nie zgłosił ewentualnych usterek w terminie do 02 grudnia 2010 r. Zdaniem pozwanej inwestycja wykonana została prawidłowo i zgodnie ze sztuką budowlaną, zaprzeczyła, aby wykonawca samowolnie dokonywał zmian w stosunku do projektu – wszystkie związane z tym kwestie były konsultowane z inwestorem i autorem projektu, który był jednocześnie kierownikiem budowy. Pozwana zakwestionowała wnioski wynikające z opinii biegłego z zakresu budownictwa sporządzonej w ramach postępowania o zabezpieczenie dowodu, szczegółowo odnosząc się do stwierdzonych przez biegłego wad i usterek – wskazując nadto, iż opinia wydana została w szerszym zakresie, niż wynikało to z postanowienie Sądu, który zlecił jej wykonanie.

W piśmie procesowym z dnia 20 grudnia 2013 r. powód podtrzymał swoje stanowisko, zaprzeczając w szczególności, aby prace wskazane w protokole odbioru robót miały charakter prac dodatkowych.

Postanowieniem z dnia 22 listopada 2012 r. w sprawie sygn. akt I Co 1621/12 Sąd Rejonowy w Ż. uwzględnił wniosek S. M. (1) o zabezpieczenie dowodu w ten sposób, że zobowiązał biegłego z zakresu budownictwa E. Ł. (3) do sporządzenia opinii w zakresie stwierdzenia istnienia lub nieistnienia wadliwości wykonania przez G. K. w ramach prowadzone przez nią działalności gospodarczej przedmiotu umowy z dnia 05 grudnia 2009 r. oraz określenia proporcjonalnego obniżenia wartości należnego wykonawcy wynagrodzenia. Biegły E. Ł. (3) sporządził opinię na podstawie w/w postanowienia w marcu 2013 r., dokonując zestawienia usterek według wniosku S. M. (1), a nadto wskazując i opisując usterki we wniosku nie wyszczególnione – podnosząc, iż w czasie realizacji budowy wykonawca dokonał znaczących odstępstw w stosunku do projektu budowlanego, w tym również warunków technicznych robót w zakresie materiałów i konstrukcji; biegły ocenił, iż stwierdzone przez niego wady i usterki obniżają wartość budynku o łączną kwotę 76 234. Biegły E. Ł. (3) zmarł w dniu 09 czerwca 2013 r. (odpis oświadczenia o przyjęciu spadku k. 114 akt I Co 1621/12).

Sąd ustalił co następuje:

W dniu 05 grudnia 2009 r. została zawarta umowa pomiędzy S. M. (1) (inwestor) a G. K. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...), reprezentowaną przez M. K. (wykonawca), której przedmiotem była budowa domu mieszkalnego według przedstawionego projektu budowlanego przy ul. (...) w miejscowości S.. Zgodnie z treścią umowy w zakres budowy wchodzić miały następujące elementy : płyta fundamentowa, ściany wewnętrzne i zewnętrzne, pokrycie dachowe, rynny dachowe, izolacja podłogi, konstrukcja stropu, konstrukcja dachu, wejście na strych schodami podnoszonymi, rozprowadzenie wody w obrębie budynku, rozprowadzenie instalacji prądowej obejmującej rozdzielnice i przełączniki i wyłączniki, kompletna kanalizacja w obrębie budynku w płycie budynku, drzwi wejściowe, otwory okienne, stolarka otworowa, ogrzewanie budynku rozprowadzeniem instalacji cieplnej (po uzgodnieniu technicznym), komin dymny prefabrykowany bez elementów ozdobnych i sztukaterii z instalacją rozprowadzenia ciepła, komin nad pokryciem dachowym, instalacja odgromowa i ogrzewania podłogowego; wykonawstwo nie miało obejmować zakupu : armatury i wyposażenia łazienek łącznie z płytkami, armatury kuchennej płytek, armatury elektrycznej, kominka, pieca centralnego ogrzewania, instalacji szamba ekologicznego oraz płytek podłogowych i tarasowych. Wykonawca zobowiązał się do wykonania inwestycji do dnia 31 sierpnia 2010 r. : rozpoczęcie budowy ustalono na 07 kwietnia 2010 r., budowę ławy fundamentowej do 20 kwietnia 2010 r., stan surowy zamknięty do 30 czerwca 2010 r. i wykończenie wewnętrzne do 31 sierpnia 2010 r. – przy czym strony zastrzegły, iż termin może ulec zmianie ze względu na warunki atmosferyczne po podpisaniu aneksu i pisemnego powiadomienia inwestora. W umowie zastrzeżono, iż inwestor w przypadku przedłużenia terminu ze względów innych, niż warunki atmosferyczne, uprawniony będzie do nałożenia kary umownej w wysokości 3% wartości kosztorysowej za każdy miesiąc opóźnienia, przy czym strony ustaliły wartość kosztorysową na kwotę 306 116 zł brutto (umowa k. 15-17). Aneksem z dnia 13 lipca 2010 r. przedłużono termin wykonania inwestycji do 30 września 2010 r. ze względu na warunki pogodowe (aneks k. 18).

Budynek parterowy z poddaszem użytkowym, zgodnie z projektem wybudowany miał zostać w konstrukcji szkieletu drewnianego, z drewna czterostronnie struganego, zabezpieczonego środkami ochronnymi. Autorem projektu budowlanego budynku mieszkalnego przy ul. (...) w miejscowości S. był S. G. (k. 19), który pełnił również funkcję kierownika budowy (dziennik budowy k. 55-67). Projekt nie był zmieniany – autor projektu wyraził natomiast zgodę w porozumieniu z inwestorem na zmianę pokrycia dachu (z blachy na gont bitumiczny) oraz materiału izolującego (z wełny mineralnej na szklaną).

W dniu 30 października 2010 r. S. G. dokonał wpisu w dzienniku budowy zgodnie z którym zakończone zostały roboty budowlane, teren został uporządkowany, drewno zaimpregnowane; wskazano, iż w celu przystąpienia do użytkowania należy zgłosić zakończenie robót do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego (k. 59).

W dniu 26 listopada 2010 r. S. M. (1) i M. K. – reprezentujący wykonawcę – podpisali protokół odbioru robót; w protokole stwierdzono, że wszelkie ustalenia i zobowiązania zostały zrealizowane przez strony i strony nie wnoszą wobec siebie wzajemnych roszczeń. Zawarto również zastrzeżenie, że w terminie do 30 grudnia 2010 r. wykonawca zrealizuje określone roboty dodatkowe : korki zewnętrzne, naprawi rynny, wykona parapety, dokona przesunięcia kaloryfera, zainstaluje manipulator oraz naprawi usterki zgłoszone do 02 grudnia 2010 r. – inwestor w terminie do 30 grudnia 2010 r. zobowiązał się w związku z tym do zapłaty kwoty 10 000 zł będącej końcową zapłatą za ich wykonanie; wykonawca zobowiązał się, że wszelkie usterki powstałe w trakcie eksploatacji budynku będą usuwane w ramach gwarancji, a terminy napraw uzgadniane będą między stronami drogą elektroniczną (protokół k. 69). Kwota 10 000 zł nie została uiszczona na rzecz wykonawcy.

Strony umowy dodatkowo uzgodniły warunki i zakres prac nieobjętych umową o roboty budowlane – tj. co do budowy kominka oraz instalacji alarmowej; wykonawca nie otrzymał wynagrodzenia za te prace.

S. M. (1) zapłacił wykonawcy wynikającą z umowy cenę w grudniu 2010 r. (okoliczność bezsporna).

W budynku wykonanym przez firmę (...) wystąpiły następujące usterki i wady do chwili obecnej nieusunięte przez wykonawcę :

a)  sufit w kotłowni nie został dokończony – brakuje 50% wełny oraz na całej powierzchni płyty GKF o podwyższonej odporności ogniowej

b)  występują drobne przecieki na połączeniach orynnowania poziomego

c)  niewłaściwie zamontowano rynny nad wejściem głównym, co powoduje przelewanie się wody i zalewanie schodów

d)  nie uzupełniono maskownic śrub montażowych w ilości około 200 sztuk

e)  nie wykonano trzech stopni zejściowych z tarasu na poziom terenu przyległego przy różnicy poziomu średnio 50 cm

f)  drobne, słabo widoczne plamy na oknach po impregnacie

g)  nieprawidłowo umiejscowione i nieprawidłowo zabezpieczone wylotowe otwory wentylacyjne

h)  niewłaściwe lakierowanie części drzwi

i)  nieprawidłowe i nierówne ustawienie części drzwi wewnętrznych (zbyt duże szczeliny nad podłogą)

j)  zamontowano stalowe drzwi wejściowe zamiast drewnianych

k)  ocieplenie połaci dachowych wykonano niezgodnie z zasadami wiedzy technicznej oraz projektem, brak prawidłowej wentylacji warstwy izolacji termicznej skutkujący jej zawilgoceniem i obniżeniem właściwości izolacyjnych

l)  zamontowano płatwie w konstrukcji dachu o przekroju 12x12 cm zamiast zgodnie z projektem 12x24 cm

m)  strop nad parterem wykonano niezgodnie z projektem – zamontowano belki stropowe o przekroju 43x172 mm co 62,5 cm zamiast zgodnie z projektem 38x235 mm co 60 cm, co powoduje niedopuszczalne ugięcie stropu

n)  brak 50% wełny w stropie oraz 100% folii paroszczelnej

o)  deski podestu balkonu zamontowano w sposób uniemożliwiający właściwy odpływ wody

p)  nieprawidłowo zamontowano grzejnik w salonie (zbyt blisko od parapetu)

q)  brak pasu marmolitu (tynku dekoracyjnego) o wysokości 50 cm na obwodzie budynku poza tarasem i schodami wejściowymi

r)  nie zamontowano na ścianach kotłowni płyt o podwyższonej odporności na ogień w dwóch warstwach

s)  nie uzupełniono w stropie wełny mineralnej i nie zamontowano dwóch warstw płyty o podwyższonej odporności na ogień

t)  źle zamontowano jedną płytkę podłogową

u)  występuje różnica pomiędzy poziomem posadzki w łazience a podłogą w przedpokoju na piętrze 1,8 cm

v)  niestarannie położono płytki ścienne w łazience na piętrze, liczne wyszczerbienia, brak ukosowania, nieestetyczne połączenia glazury na kominie z posadzką, przesunięte spoiny

w)  niewłaściwie zamontowano boazerię na suficie w garderobie oraz w sypialni na piętrze na ścianie

x)  niewłaściwie zamontowano filarek pomiędzy drzwiami wejściowymi a naświetlem w wiatrołapie

y)  krzywo zamontowano ściankę między wiatrołapem a przedpokojem

z)  niestarannie zamontowano próg aluminiowy przy drzwiach wejściowych

aa)  nie polakierowano boazerii w przedpokoju na parterze

bb)  drobne braki w spoinach w łazience na parterze

cc)  niewłaściwe zamontowano baterię wannową

dd)  nieprawidłowa listwa maskująca nad drzwiami w łazience

ee)  nieprawidłowo zamontowane podejście odpływowe sedesu oraz wanny w łazience na parterze

ff)  nieprawidłowo wykonano listwowanie przypodłogowe w kuchni

gg)  niewłaściwie zamontowano słupki konstrukcji ściany w kuchni, co skutkuje nierównością wnęk okiennych

hh)  niewłaściwie zamontowano listwy podsufitowe w kuchni

ii)  niewłaściwie zamocowano belki sufitowe w salonie

jj)  wadliwa listwa pod oknem w salonie

kk)  niestarannie docięta listwa aluminiowa pomiędzy panelami a gresem w salonie

ll)  wadliwie wykonane listwowaniem przypodłogowe w salonie

mm)  wadliwe mocowanie listwy maskującej pionowej na klatce schodowej

nn)  wadliwa boazeria na klatce schodowej

oo)  szczeliny w podłodze w przedpokoju na poddaszu

pp)  nieestetyczna obróbka wejścia na strych

qq)  odszczypane fragmenty desek podłogowych w sypialni na poddaszu

rr)  szczeliny i uszkodzenia w podłodze w pokoju obok sypialni na poddaszu

ss)  pęknięta, odwarstwiona okleina drzwi w pokoju obok sypialni na poddaszu

tt)  szczeliny między terakotą a glazurą w łazience na poddaszu

uu)  nieprawidłowo zamontowane podejście odpływowe sedesu w łazience na poddaszu

vv)  odwarstwione płytki od kabiny prysznicowej w łazience na poddaszu

ww)  nieprawidłowo ułożone płytki podłogowe w sposób niezapewniający schodzenia się fug z płytkami ściennymi w łazience na poddaszu

xx)  wadliwie wykonana podłoga (pęknięta deska, szczeliny) w pokoju z lukarną

yy)  wadliwie wykonanie podsufitowych listew maskujących

zz)  wadliwie wykonana podłoga w garderobie (szczeliny)

aaa)  wadliwe wykonanie listwowania podsufitowego

bbb)  niestarannie wykonane maskowanie otworu odpływu naczynka wyrównawczego w garderobie

ccc)  brak ocieplenia fundamentu styropianem na odcinkach styku budynku z tarasem

ddd)  posadowienie budynku na głębokości 75 cm poniżej terenu, przy projektowanym poziomie posadowienia 105 cm poniżej terenu

eee)  liczne pustki w ociepleniu ściany parteru w salonie, brak ciągłości ocieplenia.

Koszt usunięcia występujących wad i nieprawidłowości (bez podwyższania gruntu i zmiany wymiarów otworów okiennych) wynosi 62 609,10 zł; koszt podbicia fundamentów wynosi 4 122,04 zł (opinia k. 549-554) – przy zastosowaniu alternatywnej metody podwyższenia gruntu polegającej na podsypaniu tarasu koszt robót wynosi 1 651,10 zł brutto (1 528,80 zł netto); zmiana wymiarów wnęk okiennych wiąże się z wydatkami 4 895,64 zł brutto (4 533,00 zł netto) (opinia k. 585-605).

W piśmie z dnia 15 września 2011 r. zatytułowanym „Reklamacja” S. M. (1) zgłosił szereg wad budynku mieszkalnego, wzywając G. K. do ich usunięcia w terminie miesiąca od daty otrzymania pisma; w piśmie wskazano, że część wyszczególnionych usterek była zgłoszona w dniu odbioru, jednak od tamtej pory usunięta została tylko jedna z nich, tj. przesunięto grzejnik w salonie (k. 70-72); wezwanie ponowiono w piśmie z dnia 04 września 2012 r. (k. 73-77).

S. M. (1) zamieszkał wraz z rodziną w domu przy ul. (...) w miejscowości S. w marcu 2011 r.

Powyższy stan faktyczny ustalono w oparciu wyżej wymienione o dokumenty załączone do akt sprawy, opinię biegłego z zakresu budownictwa J. K. (1) (k. 412-491, k. 549-554, 557-563, k. 585-605), zeznania świadków : J. M. (1) (k. 185-187), S. M. (2) (k. 187-188), S. G. (k. 240-242), częściowo M. K. (k. 345-346, 358-361v, 387), częściowo K. K. (1) (k. 345v-346, 375), częściowo K. L. (k. 346, 387v) oraz zeznania powoda S. M. (k. 161-162, 255-259).

Ustalenia w zakresie obniżenia wynagrodzenia należnego wykonawcy robót w związku ze stwierdzonymi wadami i nieprawidłowościami poczyniono na podstawie opinii biegłego z zakresu budownictwa i rzeczoznawcy J. K. (1) – opinie pisemne są wyczerpujące i rzetelne, w opinii ustnej biegły odniósł się szczegółowo i przekonywująco do zastrzeżeń zgłaszanych przez strony; w ocenie Sądu opinie biegłego stanowią pełnoprawny materiał dowodowy.

Zeznania świadków J. M. i S. M. (2) mają w istocie ograniczoną wartość dowodową – świadkowie nieposiadający fachowej wiedzy starali się opisać występujące w budynku usterki i wady, zeznania (szczególnie S. M.) są dość ogólnikowe.

S. G. – autor projektu i kierownik budowy – zeznał, iż zgodził się pełnić funkcję kierownika budowy pod warunkiem zlecenia wykonania projektu firmie wyspecjalizowanej w budowie domów o konstrukcji szkieletowej. Świadek pełniąc funkcję kierownika budowy nie stwierdził większych nieprawidłowości, zastrzeżeń nie zgłaszał również inwestor; zaakceptowane przez projektanta zmiany dotyczyły zmiany pokrycia dachowego z blachy na gont bitumiczny oraz zmiany materiału izolacyjnego z wełny mineralnej na wełnę szklaną. Świadek zeznał, że dopiero po oględzinach obiektu stwierdził zmianę parametrów belek stropowych oraz płatwi dachowej, co spowodowało ugięcie stropu; zeznał, że nie przewidywał, aby tego rodzaju zmian mógł dokonać wykonawca.

Zeznania M. K. ocenić należy jako nieobiektywne – świadek w istocie w imieniu pozwanej wykonywał i nadzorował roboty, on też kontaktował się z kierownikiem budowy oraz inwestorem, uzgadniając z nim wszelkie kwestie związane z prowadzeniem i rozliczeniem inwestycji. Świadek jest w istocie osobą bezpośrednio zaangażowaną w spór i zainteresowaną w sposobie jego rozstrzygnięcia. Świadek wskazał, że projekt nie zawierał danych geodezyjnych; potwierdził, iż z jego inicjatywy doszło do podwyższenia poziomu budynku z uwagi na charakter podłoża; wszystkie kwestie bieżące związane z budową konsultowane były z kierownikiem budowy oraz inwestorem; wskazywał na stwierdzone błędy konstrukcyjne w projekcie, które były korygowane przez wykonawcę w toku prowadzenia prac budowlanych; jego zdaniem kwestia zmiany parametrów elementów konstrukcyjnych była znana kierownikowi budowy. Według świadka prace wykonane zostały zgodnie ze sztuką budowlaną – co pozostaje w oczywistej sprzeczności z wnioskami wynikającymi z opinii biegłego z zakresu budownictwa; zdaniem świadka pojawiające się usterki wywołane były przede wszystkim właściwościami materiału z jego dom został wybudowany oraz uwarunkowaniami geodezyjnymi.

K. K. (2) i K. L. – świadkowie powołani przez stronę pozwaną – zasłaniali się niepamięcią oraz nieznajomością ustaleń czynionych między stronami; zeznania świadków w istocie niewiele wniosły do sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie co do zasady.

W świetle ustaleń poczynionych w toku postępowania dowodowego nie budzi wątpliwości, iż pozwana jako strona umowy o roboty budowlane w sposób nienależyty wykonała zobowiązanie, co zgodnie z art. 471 kc równoznacznej jest z możliwością przypisania odpowiedzialności w ramach reżimu kontraktowego – dłużnik (czyli strona zobowiązana do określonego umową świadczenia) obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Ogólną podstawą odpowiedzialności pozwanej jako wykonawcy jest art. 354 § 1 kc i art. 471 kc w zw. z art. 647 kc, przy czym w konkretnych uwarunkowaniach faktycznych wobec niej stosować należy szczególną miarę co do obowiązku dochowania należytej staranności w związku z charakterem zobowiązania pozwanej który objęty jest zakresem prowadzonej przez pozwaną działalności gospodarczej (art. 355 § 2 kc).

Zgodnie z art. 647 kc przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Zarzuty kierowane przez pozwaną wobec projektanta pozostają bez znaczenia dla sprawy niniejszej z uwagi na przytoczony wyżej szczególny reżim należytej staranności obowiązujący pozwaną, a także dyspozycję art. 651 kc, który zobowiązuje wykonawcę do zawiadomienia inwestora o wadliwości dokumentacji, a także o innych okolicznościach, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu robót. Konstatacja ta dotyczy również twierdzeń pozwanej, iż określone trudności w realizacji inwestycji powstały w związku z niewłaściwym określeniem warunków geodezyjnych; pozwana jako podmiot profesjonalnie zajmujący się budową domów winna była przed zawarciem umowy ustalić wszystkie okoliczności rzutujące na proces inwestycyjny, w tym także ocenić utrudnienia związane z charakterem i właściwościami podłoża.

Jako szczególne podstawy odpowiedzialności pozwanej powód wskazał art. 656 § 1 kc w zw. z art. 638 kc w zw. z art. 637 kc w zw. z art. 560 § 3 kc – generalnie zgodzić należy się z twierdzeniami, iż roszczenie powoda opiera się o przepisy regulujące umowę o roboty budowlane w powiązaniu z uregulowaniami dotyczącymi umowy o dzieło a także umowy sprzedaży w zakresie odpowiedzialności za wady obiektu. Obniżenie wynagrodzenia za wykonane roboty w związku ze stwierdzonymi wadami obiektu wiąże się z powstaniem „zwrotnego” roszczenia pieniężnego wobec wykonawcy w odpowiednim zakresie; zdaniem Sądu w sprawie niniejszej ów „odpowiedni zakres” ustalić należało w oparciu o opinię biegłego rzeczoznawcy, który prawidłowo powiązał obniżenie wynagrodzenia z wydatkami, jakie powód będzie musiał ponieść chcąc doprowadzić obiekt do stanu oczekiwanego w świetle ustaleń umownych. Podkreślenia nadto wymaga, iż biegły stwierdził również wystąpienie wad konstrukcyjnych, nieusuwalnych, które w sposób oczywisty obniżają wartość obiektu – aczkolwiek z uwagi na określone możliwości dowodowe, trudno ocenić jest ich faktyczny wymiar ekonomiczny; sposób sformułowania roszczenia przez powoda sprowadzał się do żądania zasądzenia zwrotu wartości wydatków na naprawę obiektu, stąd też zbędne było prowadzenie postępowania dowodowego w takim kierunku. Zauważyć również należy, iż wykazane wady – jakkolwiek w imponującej ilości – nie były wadami istotnymi (o czym najlepiej świadczy to, że dom jest użytkowany zgodnie z przeznaczeniem) : fakt ten pozwala na sformułowanie roszczenia o obniżenie wynagrodzenia.

Zaznaczenia wymaga, iż jako właściwa podstawa prawna roszczeń powoda wskazywane winny być normy materialnoprawne obowiązujące w dacie powstania roszczeń – w szczególności w brzmieniu sprzed nowelizacji kodeksu cywilnego dokonanej Ustawą z dnia 30 maja 2014 r. (Dz. U. z 2014 r., poz. 827)

Zdaniem Sądu stwierdzenia zawarte w protokole odbioru robót nie ograniczają roszczeń powoda z tytułu wadliwości obiektu, podobnie jak wskazana w nim kwota nie stanowi granicy odpowiedzialności finansowej pozwanej – kwota 10 000 zł według literalnej wykładni zapisu protokołu stanowić miała wynagrodzenie za roboty dodatkowe. Zakres obniżenia wynagrodzenia wykonawcy jest w istocie równoznaczny z odszkodowaniem należnym inwestorowi w związku z określonym uszczerbkiem w jego majątku (aczkolwiek natura prawna roszczenia sformułowanego przez powoda o obniżenie wynagrodzenia jest odmienna od roszczenia stricte odszkodowawczego), sprowadza się do ustalenia wydatków, jakich dokonać będzie musiał powód chcąc osiągnąć zamierzony umową efekt, czyli dom pozbawiony wad (por. teza 9 uchwały SN ICiA z dnia 30 grudnia 1988 r., III CZP 48/88, OSNC 1989/3/36, zgodnie z którą obniżenie wynagrodzenia powinno uwzględniać koszt nakładów i starań niezbędnych do doprowadzenia rzeczy, poprzez usunięcie wad, do sprawności zgodnej z przeznaczeniem); zasądzeniu tym samym podlegała kwota 69 155,84 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia następnego po doręczeniu odpisu pozwu, tj. 16 listopada 2013 r. – na kwotę tę składają się kwoty : 62 609,10 zł brutto kosztów napraw stwierdzonych w pierwotnej opinii biegłego, a także 1 651,10 zł brutto w związku z koniecznością podsypania tarasu oraz 4 895,64 zł brutto w związku z koniecznością zmiany wymiarów wnęk okiennych. Jedynie na marginesie dla porządku przypomnieć należy, iż żądanie obniżenia wynagrodzenia nie stanowi wyłącznie środka służącego do obrony przed roszczeniem sprzedawcy (wykonawcy dzieła) o zapłatę ceny – skutkiem żądania obniżenia ceny może być także obowiązek niezwłocznego zwrotu odpowiedniej części kwoty uzyskanej tytułem ceny (por. np. wyrok SA w Poznaniu z 07.09.2011, I ACa 664/11, LEX 1133343).

Zgodnie z art. 483 § 1 kc można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna); w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody, przy czym żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły (art. 484 § 1 kc). Niezależnie od pewnych wątpliwości rodzących się w związku z oceną wysokości szkody doznanej przez powoda wskutek opóźnienia w wykonaniu umowy przez pozwaną oraz faktycznym kumulowaniem roszczeń pieniężnych z tytułu obniżenia wynagrodzenia (co de facto stanowi aspekt odszkodowania) i kary umownej stwierdzić należy, iż inwestor podpisując protokół odbioru, w którym zastrzeżono, że strony nie wnoszą wobec siebie wzajemnych roszczeń, faktycznie złożył oświadczenie o rezygnacji z dochodzenia substytutu odszkodowania związanego z opóźnieniem : jakkolwiek inwestorowi mogły nie być znane wady obiektu, to przecież niewątpliwie był w pełni świadomy niedochowania zastrzeżonego aneksem do umowy terminu zakończenia prac. Na etapie odbioru robót inwestor nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń i roszczeń w związku z terminem zakończenia robót, co zdaniem Sądu oznacza, iż nie może obecnie formułować roszczeń w oparciu o zastrzeżoną karę umowną, zmieniając stanowisko w tym zakresie zajęte w podpisanym przez siebie dokumencie; bez znaczenia zatem pozostaje to, kiedy faktycznie roboty zostały zakończone (zdaniem Sądu termin ten wszak wynika z wpisu w dzienniku budowy), a kiedy doszło do podpisania protokołu odbioru.

Sąd nie uwzględnił wniosku pozwanej o rozłożenie należności na raty na podstawie art. 320 kpc – zgodnie z którym w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Do chwili obecnej pozwana w żadnym zakresie nie uregulowała należności na rzecz powoda, brak jest dotychczas racjonalnych podstaw do zakładania, iż będzie regularnie i dobrowolnie wywiązywała się z zobowiązania poprzez uiszczanie świadczeń periodycznych; po pierwsze pozwana nie wykazała, aby istotnie jej sytuacja finansowa wymagała udzielenia faktycznej pomocy polegającej na rozłożeniu należności na raty – rzekomo trudna sytuacja majątkowa pozwanej nie została w żaden sposób wykazana, po drugie zaś rozłożenie należności na raty w sposób oczekiwany przez pozwaną prowadziłoby w sposób oczywisty do naruszenia interesów majątkowych powoda, gdy spór między stronami trwa już od czterech lat : pozwana miała wystarczająco dużo czasu aby zgromadzić środki na zabezpieczenie należności powoda, ten zaś z kolei od długiego czasu oczekuje na finansową rekompensatę swoich roszczeń. W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, zgodnie z którym stosowanie art. 320 kpc uzasadnione musi być wyjątkowymi okolicznościami, przy czym ochrona zapewniana w ten sposób dłużnikowi nie może być stawiana ponad interes wierzyciela i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy (np. wyrok SA w Łodzi z 18.12.2013, I ACa 916/13, LEX 1416150) – zdaniem Sądu z wyżej podanych przyczyn zastosowanie art. 320 kpc nie byłoby usprawiedliwione.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w myśl art. 100 kpc i zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3 664,43 zł, w tym część wynagrodzenia pełnomocnika ustalonego według podwójnej (Sąd zgadza się ze stanowiskiem pełnomocnika powoda, iż charakter sprawy i nakład pracy pełnomocników uzasadnia przyjęcie stawki podwójnej) stawki minimalnej odpowiadającą stosunkowi, w jakim powód utrzymał się ze swoim roszczeniem (czyli ok. 74%) – łączna wysokość kosztów procesu w zakresie wynagrodzenia pełnomocników wyniosła 14 400 zł, przy czym skoro pozwana poniosła koszty opłacając własnego pełnomocnika w przyjętej przez Sąd kwocie 7 200 zł, to zasądzeniu na rzecz powoda z tego tytułu podlega kwota 3 456 zł; na rzecz powoda zasądzić należało proporcjonalnie opłatę uiszczoną w postępowaniu o zabezpieczenie dowodu (30 zł) a także część poniesionych kosztów na wydatki biegłego E. Ł. : łączne wynagrodzenie przyznane biegłym (bez ostatniej faktury za opinię uzupełniającą J. K.) wyniosło 8 974,12 zł, z czego na powoda w w/w proporcji przypada kwota 2 333,27 zł, zaś na pozwaną 6 640,85 zł; ponieważ powód łącznie uiścił tytułem wydatków na opinie kwotę 2 511,70 zł, to zasądzeniu od pozwanej z tego tytułu na jego rzecz podlegała kwota 178,43 zł. Na podstawie art. 113 ust. 1 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1025) w zw. z art. 100 kpc nakazano ściągnięcie od pozwanej części nieuiszczonych kosztów sądowych wg wskazanej wyżej proporcji (część opłaty od pozwu 3 458 zł oraz część wydatków w kwocie 4 962,42 zł, razem 8 420,42 zł; jak wskazano wyżej, koszty opinii biegłych przypadające na pozwaną wyniosły proporcjonalnie 6 640,85 zł, przy czym pozwana uiściła zaliczkę 1 500 zł oraz odliczeniu podlegała zasądzona z tego tytułu na rzecz powoda kwota 178,43 zł, co daje kwotę 4 962,42 zł nieuregulowanych wydatków); do uregulowania przez powoda pozostaje część opłaty od pozwu liczona od różnicy pomiędzy kwotą dochodzoną, a ostatecznie zasądzoną, czyli (po uwzględnieniu wpłaconej kwoty 1 000 zł) 211 zł