Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 28 czerwca 2016 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa H. I Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w K. przeciwko E. O. o zapłatę zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.284,89 zł z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP w stosunku rocznym od kwoty 2.281,83 zł od dnia 26.06.2013 r. do dnia zapłaty, przy czym począwszy od dnia 1.01.2016 r. nie wyższymi od dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie w stosunku rocznym oraz kwotę 669,94 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 1) oraz umorzył postępowanie w pozostałej części (pkt 2).

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego: umową z 17.12.2008 r. o numerze NP/08470248 Euro Bank Spółka Akcyjna we W. udzielił pozwanej E. O. pożyczki w kwocie 5.266,73 zł, przy czym do dyspozycji pozwanej została przedstawiona kwota 4.500 zł. Opłata przygotowawcza od wniosku wyniosła 45 zł, prowizja bankowa - 223,34 zł, a składka ubezpieczeniowa - 503,39 zł. Oprocentowanie nominalne pożyczki strony ustaliły na 6,90% w stosunku rocznym jako stałe. Oprocentowanie nie mogło przekroczyć czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP. Spłata pożyczki miała nastąpić w 18 ratach miesięcznych w wysokości i harmonogramie spłat stanowiącym załącznik do umowy.

W dniu 22.08.2011 r. (...) Bank Spółka Akcyjna we W. wystawił przeciwko pozwanej bankowy tytuł egzekucyjny numer (...), w którym wskazano, że zadłużenie pozwanej wynosi na dzień wystawienia tytułu kwotę 3.525,10 zł, w tym kwotę 2.7867,17 zł kapitału wraz z dalszymi należnymi odsetkami umownymi naliczanymi od dnia wystawienia tytułu egzekucyjnego. Postanowieniem z 21.09.2011 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi - Widzewa w Łodzi nadał bankowemu tytułowi egzekucyjnemu numer (...) klauzulę wykonalności. Aktualna wysokość zadłużenia pozwanej wynosi kwotę 4.113,30 zł.

Umową przelewu z 7.06.2013 r. (...) Bank Spółka Akcyjna we W. przeniósł na rzecz powoda wierzytelności, w tym m.in. wierzytelność przysługującą wobec pozwanej.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że powództwo jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie. Wedle Sądu Rejonowego w przedmiotowej sprawie znajdują zastosowanie przepisy umowy pożyczki z dnia 17 grudnia 2008 r. oraz przepisy Kodeksu cywilnego, w szczególności dotyczące umowy pożyczki (art. 720 k.c. i następne). Bezspornym jest, że pozwana zawarła wskazaną umowę i nie regulowała terminowo spłaty uzyskanego kredytu. Do dnia wyrokowania pozwana nie spłaciła pożyczki, nie przedstawiła jakichkolwiek dowodów dokonanych wpłat. W ocenie Sądu Rejonowego powód udokumentował swoje roszczenie w stosunku do pozwanej załączonymi do pozwu dokumentami, w tym wyciągiem z ksiąg banku. Powołany dokument spełnia wymogi co najmniej dokumentu prywatnego. Nadto powód załączył do akt postępowania szczegółowy wykaz ilustrujący historię rachunku pozwanej, który w sposób precyzyjny wskazywał terminy wpłat pozwanej, a przez to istnienie i wysokość obciążającego pozwaną zadłużenia. Pozwana nie zdołała zaś skutecznie zakwestionować przedłożonych przez powoda dokumentów, nie podważając ani ich wiarygodności, ani rzetelności.

W ocenie Sądu Rejonowego roszczenie powoda nie przedawniło się, jak zarzucała pozwana, albowiem bieg terminu przedawnienia ulegał przerwaniu poprzez wszczęcie postępowania o nadanie bankowemu tytułowi klauzuli wykonalności (stosownie do art. 123 § 1 k.c.), po czym przedawnienie swój bieg rozpoczęło od nowa (stosownie do art. 124 § 1 i § 2 k.c.). Termin przedawnienia w tej sprawie jest 3-letni z uwagi na przepis art. 118 k.c.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo, a na podstawie art. 355 w zw. z 203 k.p.c. umorzył postępowanie w zakresie kwoty, co do której powód cofnął pozew. O odsetkach ustawowych Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., a o kosztach procesu - na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożyła pozwana, zaskarżając wyrok w części, co do punkt 1. i zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego:

1.  art. 117 § 2 k.c. poprzez błędną wykładnię skutkującą przyjęciem, że w przedmiotowym stanie faktycznym nie doszło do przedawnienia roszczenia dochodzonego przez powoda i w konsekwencji, że pozwana nie może bronić się przed roszczeniem powoda tym zarzutem;

2.  art. 123 § 1 pkt 1 k.c. poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że czynności podjęte względem pozwanej przez poprzednika prawnego powoda odnoszą skutek w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia także względem powoda.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie i oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania według norm przepisanych za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja okazała się zasadna i skutkowała wydaniem rozstrzygnięcia o charakterze reformatoryjnym.

Wobec rozpoznania sprawy w postępowaniu uproszczonym Sąd Okręgowy na podstawie art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. ograniczył uzasadnienie jedynie do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku zapadłego w postępowaniu odwoławczym z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy, dokonując odmiennej oceny prawnej zgłoszonego zarzutu przedawnienia, podzielając podniesione przez skarżącą zarzuty i argumentację zawartą w apelacji, co doprowadziło do zmiany rozstrzygnięcia.

Błędnie Sąd Rejonowy skonstatował, że doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia. Zgodzić się wprawdzie należy z Sądem I instancji, że złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu stanowi czynność przerywającą bieg terminu przedawnienia zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.c. Nie oznacza to jednak, że czynność ta może być przedsięwzięta przez kogokolwiek i przeciwko komukolwiek. Dla wywołania skutku w postaci przerwy biegu terminu przedawnienia konieczne jest dokonanie czynności przez strony stosunku prawnego leżącego u podstaw przedawniającego się roszczenia. Wniosek ten wynika z istoty przedawnienia, które jest instytucją prawa materialnego. Nie ulega wątpliwości, że przerwanie biegu terminu przedawnienia ma nie tylko aspekt przedmiotowy, ale i podmiotowy. Nie wystarczy zatem identyczność wierzytelności, niezbędna jest też identyczność osób, na rzecz których/przeciwko którym dana czynność, obiektywnie zdolna do przerwania biegu terminu przedawnienia, została dokonana. Przerwanie biegu terminu przedawnienia w przypadku określonego roszczenia następuje bowiem pomiędzy podmiotami materialnie zobowiązanymi/uprawnionymi. Innymi słowy, czynność obiektywnie zdolna do przerwania biegu przedawnienia roszczenia wywiera zamierzony skutek tylko wówczas, jeśli podmiot dokonujący tej czynności jest rzeczywiście uprawnionym z tego roszczenia, a osoba, przeciwko której ma nastąpić przerwa biegu terminu przedawnienia w istocie jest zobowiązana do zadośćuczynienia roszczeniu (zob. wyrok SN z 19.11.2014 r., II CSK 196/14, LEX nr 1622906).

Co do zasady, w razie cesji wierzytelności na nabywcę przechodzi ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, wszystkie właściwości, przywileje i braki, a więc ustawodawca zakłada identyczność wierzytelności cesjonariusza z wierzytelnością cedenta (art. 509 § 2 k.c.). Nabywca wstępuje w sytuację prawną cedenta, w tym również w zakresie przedawnienia. Zbycie wierzytelności jest bowiem irrelewantne dla jego biegu. Odmiennie jednak kształtuje się sytuacja prawna cesjonariusza wierzytelności objętej bankowym tytułem egzekucyjnym od sytuacji wierzytelności objętej innym tytułem wykonawczym. Uprawnienie do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego przysługiwało jedynie bankom i tylko na ich rzecz mogła być nadana klauzula wykonalności. Nadanie klauzuli na rzecz cesjonariusza niebędącego bankiem nie było dopuszczalne (zob. uchwały SN z 2.04.2004 r., III CZP 9/04, OSNC/2005/6/98, z 22.02.2006 r., III CZP 129/05, OSNC/2007/1/4, z 19.02.2015 r., III CZP 103/14). Cesjonariusz nie mógł kontynuować egzekucji wszczętej przez bank, gdyż w postępowaniu egzekucyjnym nie ma zastosowania art. 192 pkt 3 k.p.c., a więc fundusz sekurytyzacyjny, który nie mógł się powołać na bankowy tytuł egzekucyjny, przejście uprawnień i uzyskać klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 § 1 k.p.c., musiał ustalić istnienie roszczenia w drodze procesu sądowego, uzyskać nowy tytuł wykonawczy i dopiero na jego podstawie egzekwować roszczenie. Wyjątkowość przywileju wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego prowadzi do wniosku, że skoro nie może on być podstawą egzekucji na rzecz innych osób niż w nim wskazane, za wyjątkiem następstwa prawnego po stronie wierzyciela innego banku, to również materialnoprawne skutki czynności wierzyciela – banku, prowadzące do przerwy biegu przedawnienia dotyczą wyłącznie tego wierzyciela.

Z tego powodu nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną złożeniem wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu (zob. uchwałę SN z 29.06.2016 r., III CZP 29/16, LEX nr 2067028).

Skoro ustalono, że postanowieniem z 21.09.2011 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi - Widzewa w Łodzi nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu numer (...) wystawionemu przeciwko pozwanej na rzecz poprzednika prawnego powoda w tej sprawie, to skutek w postaci przerwy biegu terminu przedawnienia dotyczył tych właśnie podmiotów. Umową przelewu z 7.06.2013 r. (...) Bank Spółka Akcyjna we W. przeniósł na rzecz powoda wierzytelność przysługującą wobec pozwanej. Mając na uwadze powyższe rozważania - skutek w postaci przerwy biegu terminu przedawnienia nie dotyczył sfery prawnej między nabywcą wierzytelności (powodowym funduszem) a pozwaną. Dopiero wytoczenie powództwa przez powoda w tej sprawie spowodowało przerwę biegu terminu przedawnienia. Pozew złożono 26.06.2013 r., a zatem już po upływie 3-letniego terminu przedawnienia od chwili wypowiedzenia umowy pożyczki, które, jak ostatecznie twierdziły strony (powód w pozwie, a pozwana w apelacji), nastąpiło 22.03.2010 r. Sąd Okręgowy przyjął tę datę, mając na uwadze, że zebranym materiałem w rozumieniu art. 382 k.p.c. są nie tylko przeprowadzone dowody (materiał dowodowy), ale także pozostały materiał procesowy, na który składają się twierdzenia i oświadczenia stron, zarzuty przez nie podnoszone i składane wnioski (zob. wyrok SN z 2.12.2004 r., V CK 288/04, LEX nr 603186). Zarzut przedawnienia podniesiony przez skarżącą okazał się zatem skuteczny.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i powództwo oddalił.

Zmiana wyroku w zakresie roszczenia głównego skutkowała również zmianą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przed Sądem pierwszej instancji. Orzeczono o nich w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na rzecz pozwanej Sąd Okręgowy zasądził od powoda kwotę 617 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie fachowego pełnomocnika pozwanej w osobie radcy prawnego ustalone na podstawie § 6 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 490 tj.) i opłata od pełnomocnictwa.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Złożyły się na nie: wynagrodzenie fachowego pełnomocnika pozwanej w wysokości ustalonej na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804).

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 623 tj.) w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Sąd Okręgowy nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi kwotę 100 zł tytułem opłaty od apelacji, od której uiszczenia zwolniona została pozwana.