Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2016 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny w składzie następującym

Przewodniczący SSR Magdalena Glinkiewicz

Protokolant sekr. sąd. Ilona Szarek

Po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2016 r. w Toruniu.

sprawy z powództwa

Przedsiębiorstwa Organizacji Budownictwa (...) Sp. z o.o. w B.

przeciwko:

Regionalnemu Szpitalowi (...) im. dr W. B. (1) w G.

o:

zapłatę

orzeka:

I.  zasądza od pozwanego (...) Szpitala (...) im. dr W. B. (1) w G. na rzecz powoda Przedsiębiorstwa Organizacji Budownictwa (...) Sp. z o.o. w B. kwotę 18.793 zł (osiemnaście tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt trzy złote) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 marca 2016r. do dnia zapłaty;

II.  nie obciąża pozwanego kosztami procesu poniesionymi przez powoda.

Sygn. akt I C 1210/16

UZASADNIENIE

Powód Przedsiębiorstwo Organizacji Budownictwa (...) Sp. z o.o. w B. wniósł pozew przeciwko Regionalnemu Szpitalowi (...) im. dr. W. B. (1) w G. o zapłatę kwoty 18 793 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 10 marca 2016r. do dnia zapłaty oraz zwrot kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że jako podwykonawca wykonywał roboty budowlane przy budowie obiektu pulmonologii. Generalny wykonawca nie wypłacił powodowi całości wynagrodzenia, zatrzymując 5% wartości każdej faktury jako kaucję gwarancyjną. Zgodnie z umową kaucja powinna zostać wypłacona powodowi w dwóch ratach, pierwsza po podpisaniu końcowego protokołu odbioru prac, tj. 30 stycznia 2013 roku, a druga po upływie 36 miesięcy od bezusterkowego odbioru końcowego. Z uwagi na niewykonanie przez generalnego wykonawcę umowy w zakresie zwrotu pierwszej raty kaucji, pozwany - inwestor jest zobowiązany solidarnie z generalnym wykonawcą do wypłaty wynagrodzenia (art. 6471 k.c.).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 18 sierpnia 2016 roku, wydanym w sprawie oznaczonej sygnaturą akt I Nc 982/16, tut. Sąd uwzględnił żądanie powoda w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zwrot kosztów procesu.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany, nie kwestionując okoliczności faktycznych przedstawionych przez powoda, wskazał, że kaucja gwarancyjna spełnia funkcję zabezpieczającą prawidłowego wykonania umowy. Jako stosunek gwarancji odrębny od umowy o roboty budowlane pozostaje poza dyspozycją przepisu art. 6471 k.c. Wykładnia art. 6471 § 5 k.c. jest niedopuszczalna.

Na rozprawie w dniu 21 grudnia 2016r. pełnomocnik powoda podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie, nadto złożył wniosek o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów dojazdu pełnomocnika do Sądu z (...) i z Sądu do (...).

Na rozprawie w dniu 12 grudnia 2016r pełnomocnik pozwanego podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Przyznał, że zapłacił powodowi wynagrodzenie, pomniejszone o wysokość kaucji gwarancyjnej. Nadto wniósł o oddalenie powództwa w oparciu o treść art. 5 k.c. Pełnomocnik pozwanego wskazał, że szpital cierpi na deficyt budżetowy w kwocie 500 mln. zł.

Sąd ustalił, co następuje:

Spółka Akcyjna Przedsiębiorstwo Budowlano - Usługowe (...) w B. wraz z konsorcjantem Przedsiębiorstwem (...) w G. została wyłoniona w drodze przetargu publicznego do wykonania na rzecz (...) Szpitala (...). W. B. w G. zadania inwestycyjnego pod nazwą „budynek pulmonologii w Regionalnym Szpitalu (...). W. B. (1) w G.”. Warunki realizacji tej inwestycji określone zostały w umowie nr (...), zawartej między Regionalnym Szpitalem (...). W. B. (1) w G., jako zamawiającym, a Przedsiębiorstwem Budowlano - Usługowym (...) S.A. w B. i Przedsiębiorstwem (...) Sp. z o.o. w G. jako generalnym wykonawcą.

Bezsporne.

W dniu 14 listopada 2011 roku pomiędzy Przedsiębiorstwem Budowlano - Usługowym (...) S.A. w B. a powodem została zawarta umowa o roboty budowlane nr (...). Na mocy tejże umowy powód jako podwykonawca zobowiązał się do wykonania w instalacji centralnego ogrzewania, ciepła technologicznego, instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej wraz z przyłączeniem przy budowie budynku pulmonologii w Regionalnym Szpitalu (...). W. B. (1) w G.. W §2 umowy strony ustaliły, że roboty zostaną wykonane do 30 października 2012 roku.

Zgodnie z §5 umowy za wykonanie przedmiotu umowy podwykonawca miał otrzymać wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 825 000 złotych netto. Strony ustaliły ponadto, że podwykonawca wniesie zabezpieczenie należytego wykonania umowy w wysokości 5% wynagrodzenia netto. Kwota stanowiąca 50% tego zabezpieczenia miała być zwrócona niezwłocznie po stwierdzonym protokolarnie usunięciu wad i usterek wymienionych w protokole odbioru końcowego całego zadania inwestycyjnego, a pozostałe 50% po stwierdzonym protokolarnie usunięciu wad i usterek ujawnionych w trakcie przeglądów gwarancyjnych po upływie okresu gwarancji.

Bezsporne.

Strona pozwana nie zgłosiła zastrzeżeń odnośnie zatrudnienia podwykonawcy.

Bezsporne.

W związku z wykonanymi robotami powód wystawił faktury VAT: nr (...) z 29 czerwca 2012 roku na kwotę 143 756,25 złotych, nr (...) z 31 lipca 2012 roku na kwotę 177 427,50 złotych, nr (...) z 31 sierpnia 2012 roku na kwotę 123 000 złotych, nr (...) z 28 września 2012 roku na kwotę 83 025 złotych, nr (...) z 30 listopada 2012 roku na kwotę 257 685 złotych, nr (...) z 31 grudnia 2012 roku na kwotę 66 132,28 złotych, nr (...) z 30 stycznia 2013 roku na kwotę 73 646,25 złotych.

Faktury zostały przyjęte i zaakceptowane przez generalnego wykonawcę.

Bezsporne.

Zgodnie z §5 umowy generalny wykonawca na zabezpieczenie należytego wykonania umowy zatrzymał część wynagrodzenia.

Z faktury VAT nr (...) z 29 czerwca 2012 roku generalny wykonawca zatrzymał kwotę 5 843 złote, z faktury VAT nr (...) z 31 lipca 2012 roku kwotę 7 212 złotych, z faktury VAT nr (...) z 31 sierpnia 2012 roku kwotę 5 000 złotych, z faktury VAT nr (...) z 28 września 2012 roku kwotę 3 375 złotych, z faktury VAT nr (...) z 30 listopada 2012 roku kwotę 10 475 złotych, z faktury VAT nr (...) z 31 grudnia 2012 roku kwotę 2 688 złotych, z faktury VAT nr (...) z 30 stycznia 2013 roku kwotę 2 939 złotych.

W dniu 30 stycznia 2013 roku został podpisały protokół odbioru prac i zgodnie z §5 umowy generalny wykonawca był zobowiązany do wypłaty połowy kwot zatrzymanych jako zabezpieczenie należytego wykonania umowy.

Druga połowa kwot zatrzymanych jako zabezpieczenie należytego wykonania umowy miała być płatna po upływie 36 miesięcy od bezusterkowego odbioru końcowego

Bezsporne.

W dniu 13 lutego 2013 roku pozwany wypłacił powodowi kwotę 144 852,38 złotych tytułem wynagrodzenia za roboty, które nie zostały zapłacone przez generalnego wykonawcę.

Bezsporne.

W dniu 3 lipca 2013 roku pozwany wypłacił powodowi kwotę 70.653,25 złotych tytułem wynagrodzenia za roboty, które nie zostały zapłacone przez generalnego wykonawcę.

Bezsporne.

Wyrokiem z dnia 15 stycznia 2015r. w sprawie I C 1455/14 tut. Sąd zasądził od (...) Szpitala (...) im. dr W. B. w G. na rzecz Przedsiębiorstwa organizacji Budownictwa (...) Sp. z o.o. w B. kwotę 18.793 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 listopada 2013r. do dnia zapłaty oraz kwotę 3.357 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Zasądzona wyrokiem kwota stanowiła połowę niewypłaconego powodowi wynagrodzenia zatrzymanego jako kaucja gwarancyjna, która zgodnie z umową powinna zostać wypłacona powodowi po podpisaniu końcowego protokołu odbioru prac, tj. 30 stycznia 2013 roku.

Bezsporne.

Pismem z 26 lutego 2016 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 18 793 złotych tytułem zwrotu połowy sum zatrzymanych jako należyte wykonanie umowy, w terminie 5 dni od otrzymania pisma. Przesyłka została doręczona pozwanemu w dniu 4 marca 2016r.

Pozwany nie zapłacił żądanej kwoty.

Bezsporne.

Sąd zważył, co następuje:

Okoliczności faktyczne sprawy były w zasadzie bezsporne między stronami, wynikają z dokumentów dołączonych do pozwu i odpowiedzi na pozew.

Strona pozwana nie kwestionowała faktu, że została poinformowana o zatrudnieniu powoda jako podwykonawcy do realizacji przedmiotowej inwestycji i nie wniosła co do tego sprzeciwu. Strona pozwana nie zaprzeczała nadto, że powodowi należy się brakujące wynagrodzenie za wykonany bezusterkowo przedmiot umowy. Podnosiła jednak, że wszelkie należności za wykonaną inwestycję przekazała generalnemu wykonawcy i to od niego powód winien dochodzić zapłaty.

W przedmiotowej sprawie powód dochodzi zapłaty drugiej raty wynagrodzenia, zatrzymanego jako kaucja gwarancyjna, która miała zostać zwrócona po upływie 36 miesięcy od bezusterkowego odbioru końcowego. Odbiór końcowy miał miejsce w dniu 30 stycznia 2013r.

W świetle przytoczonych okoliczności należało stwierdzić, iż spór między stronami dotyczył jedynie kwestii prawnych, sprowadzających się do oceny, czy w zaistniałej sytuacji istnieje nadal solidarna odpowiedzialność inwestora wobec podwykonawcy oraz jaki jest ewentualny zakres tej odpowiedzialności, w szczególności, czy obejmuje ona również roszczenie o zwrot wymagalnej kaucji gwarancyjnej na rzecz podwykonawcy.

Przepis art. 6471 §5 k.c. wprowadza, jako zasadę, solidarną odpowiedzialność inwestora i generalnego wykonawcy, względnie wykonawców częściowych, za umowy zawierane z podwykonawcami oraz dalszymi podwykonawcami. Został on wprowadzony do kodeksu cywilnego ustawą z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 49, poz. 408), która weszła w życie w dniu 24 kwietnia 2003 r. Celem ustanowienia powyższej regulacji, wskazanym w uzasadnieniu projektu ustawy (druk nr 888 Sejmu IV Sejmu), było przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom w gospodarce, w szczególności niepłaceniu wynagrodzenia za prace wykonane przez podwykonawców – małych i średnich przedsiębiorców.

Z solidarnego charakteru zobowiązania inwestora wynika, że podwykonawca – wierzyciel może żądać zapłaty całości albo części należności od wszystkich zobowiązanych solidarnie łącznie, od niektórych z nich lub od każdego z osobna. Oznacza to zatem możliwość skierowania przez podwykonawcę w całości żądania zapłaty należnego wynagrodzenia bezpośrednio do inwestora. Podkreślić dodatkowo należy, że podwykonawca nie ma obowiązku wcześniejszego podejmowania jakichkolwiek działań zmierzających do zaspokojenia jego wierzytelności w stosunku do bezpośredniego kontrahenta, czyli wykonawcy. Odpowiedzialność inwestora nie ma bowiem charakteru posiłkowego i nie ma potrzeby wykazywania, że dochodzenie roszczenia od wykonawcy okazało się bezskuteczne, czy też w jakikolwiek sposób utrudnione.

W uchwale z dnia 28 czerwca 2006 r. w sprawie III CZP 36/06, Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, że zapłata wykonawcy wynagrodzenia nie wyłącza odpowiedzialności inwestora wobec podwykonawcy na podstawie art. 6471 § 5 k.c. Sąd Najwyższy podkreślał, że przewidziana w tym przepisie odpowiedzialność inwestora wobec wykonawcy i podwykonawców wynika z różnych stosunków zobowiązaniowych. Odpowiedzialność inwestora wobec wykonawcy wynika bowiem z zawartej umowy o roboty budowlane, która określa jej zakres, natomiast odpowiedzialność inwestora wobec podwykonawców wynika z ustawy, ma charakter gwarancyjny, a jej ramy określa umowa wykonawcy z podwykonawcą, a nie zakres odpowiedzialności inwestora wobec wykonawcy. Inwestor zatem nie może zwolnić się od przewidzianej w art. 6741 § 5 k.c. odpowiedzialności wobec podwykonawcy, powołując się na wykonanie swojego zobowiązania wobec wykonawcy, wynikającego z innego stosunku zobowiązaniowego. W świetle takiej regulacji inwestor jest zobowiązany zapłacić podwykonawcom należne im wynagrodzenie także wtedy, gdy już zapłacił całe wynagrodzenie należne wykonawcy. Zamawiający ma jednak wówczas roszczenie wobec wykonawcy o zwrot kwoty wynagrodzenia wypłaconej podwykonawcom na podstawie art. 376 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2008 r., V CSK 179/07, Biul. SN 2008/5/6).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy w pierwszej kolejności należy uznać, że strona pozwana jako inwestor ponosi solidarną odpowiedzialność wobec powoda na podstawie art. 6471 § 5 k.c. za zapłatę należnego mu wynagrodzenia z tytułu realizacji umowy zawartej z generalnym wykonawcą. Kwestionowanie zasady solidarnej odpowiedzialności przez pozwanego jest niezrozumiałe w zestawieniu z faktem wcześniejszej zapłaty wynagrodzenia powodowi (pomniejszonego o kaucję gwarancyjną).

Fakt ogłoszenia upadłości generalnego wykonawcy, niewątpliwie komplikuje sytuację prawną i faktyczną w stosunkach między stronami procesu budowlanego; tj. zarówno na linii inwestor-generalny wykonawca, jak i generalny wykonawca - podwykonawca. Jak już wspominano jednak na wstępie, celem wprowadzenia art. 6471 §5 k.c. było zapewnienie ochrony interesów podwykonawców w przypadku nierzetelności finansowej podmiotu, z którym bezpośrednio zawarli oni umowę na wykonanie części robót, oraz jednoczesne zmobilizowanie inwestorów do starannego wyboru wykonawcy oraz do kontrolowania wywiązywania się wykonawców z obowiązków finansowych względem podwykonawców. Ogłoszenie upadłości generalnego wykonawcy nie może być zatem poczytywane jako podstawa do wygaśnięcia ciążącej na niej odpowiedzialności solidarnej wobec podwykonawcy.

Reasumując powyższe Sąd stanął na stanowisku, że na stronie pozwanej ciąży wynikający z art. 6471 § 5 k.c. obowiązek względem powoda jako podwykonawcy do zapłaty należnego mu wynagrodzenia.

W toku niniejszego procesu strona pozwana w zasadzie nie kwestionowała wysokości dochodzonego przez powoda żądania. Pozwana kwestionowała natomiast zakres obciążającej jej ewentualnie odpowiedzialności wobec powoda, podnosząc, iż nie obejmuje ono roszczenia o zwrot kaucji gwarancyjnej w kwocie 18 793 złote, które zostało zatrzymane w ramach zabezpieczenia prawidłowego wykonania przedmiotu umowy.

W ocenie Sądu ze stanowiskiem strony pozwanej nie można się zgodzić. Zauważyć wypada, że na mocy §5 umowy nr (...) powód jako podwykonawca robót budowlanych wniósł zabezpieczenie należytego wykonania umowy w wysokości 5% wynagrodzenia netto ustalonego w umowie. Uzgodniona kwota zabezpieczenia, była potrącana przez generalnego wykonawcę z wynagrodzenia należnego powodowi. Zgodnie z brzmieniem umowy, kwota stanowiąca 50% tego zabezpieczenia miała być zwrócona po upływie 36 miesięcy od bezusterkowego odbioru końcowego (który miał miejsce w dniu 30 stycznia 2013r.) i stanowi ona część wynagrodzenia, którego termin zapłaty został określony w §5 umowy, a nie świadczenie inne niż wynagrodzenie, co do którego nie stosowałoby się przepisu art. 6471 § 5 k.c.

Na marginesie należy wskazać, że dochodzenie przez powoda zwrotu drugiej raty zatrzymanych z należnego mu wynagrodzenia kaucji gwarancyjnych nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Powód wywiązał się z umowy, pracę wykonał w sposób prawidłowy, żadne wady nie zostały w umówionym terminie stwierdzone, dlatego powodowi należy się całe wynagrodzenie, a nie pomniejszone o kaucję gwarancyjną. Dlatego też Sąd nie znalazł podstaw do oddalenia powództw w oparciu o art. 5 k.c.

W tym stanie rzeczy Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 18 793 złotych tytułem części wynagrodzenia za prace wykonane na podstawie umowy nr (...).

Podstawę prawną zasądzenia odsetek stanowiły przepisy art. 481 k.c. w zw. z art. 476 k.c.

O kosztach Sąd postanowił na podstawie art. 102 k.p.c. W ostatnim okresie pozwany poczynił szereg inwestycji mających ułatwić i usprawnić leczenie chorych, regulował swoje długi, płacił wynagrodzenie wykonawcom, a w przypadku ich upadłości również podwykonawcom, zdarzało się, że w uwagi na solidarną odpowiedzialność z wykonawcą wobec podwykonawcy dwukrotnie musiał płaci wynagrodzenie za tę samą inwestycję. Między innymi z tego tytułu szpital jest placówka bardzo zadłużoną, deficyt budżetowy szpitala wynosi 500 mln zł. W takiej sytuacji Sąd uznał, ze zasadnym będzie nie obciążanie pozwanego kosztami procesu.