Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 września 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Marek Górecki

Sędziowie: SA Mariola Głowacka

SA Jan Futro (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Agnieszka Paulus

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2016 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w M. (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 5 listopada 2015 r.

sygn. akt XII C 1663/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz każdego z pozwanych kwotę 10 800 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Jan Futro Marek Górecki Mariola Głowacka

I A Ca 245/16

UZASADNIENIE

Powód Syndyk masy upadłości (...) Spółka Akcyjna w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. w pozwie wniesionym 13 sierpnia 2013 r. skierowanym przeciwko (...) S.A. z siedzibą w M. (...) wniósł o zasądzenie od pozwanych in solidum kwoty 6 323 208,26 zł wraz ustawowymi odsetkami od dnia 27 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty i kosztami postępowania.

W uzasadnieniu twierdził, że na mocy umowy z dnia 21 marca 2011 r. spółki (...) S.A. (dalej także: (...)), (...) S.A. (dalej także: (...)), (...) S.A. i Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. utworzyły konsorcjum, które w dniu 24 sierpnia 2011 r. podpisało z zamawiającym Zarządem (...) w P., będącym jednostką budżetową Miasta P. umowę na realizację zadania pod nazwą „Przebudowa węzła komunikacyjnego Rondo (...)”. W umowie konsorcjum ustalono, że lider konsorcjum będzie reprezentować uczestników konsorcjum, w szczególności, będzie wystawiać faktury VAT za realizację przedmiotu umowy na Zarząd(...)w P. i Zarząd (...) (na mocy aneksu nr (...) do umowy). Wobec tego, że od 30 sierpnia 2011 r. do 12 lipca 2012 r. liderem konsorcjum była spółka (...), zapłata wynagrodzenia za roboty wykonane i odebrane przez zamawiającego w tym okresie, objęte przejściowymi świadectwami płatności nr(...) (...) i nr (...) (...) mogła nastąpić wyłącznie na podstawie faktur wystawionych przez (...), doręczonych (...) wraz z pismem syndyka z dnia 20 listopada 2012 r. Jednakże wcześniej, w dniu 18 lipca 2012 r. spółka (...), będąca od 12 lipca 2012 r. liderem konsorcjum wystawiła (...) i (...) na podstawie tych samych przejściowych świadectw płatności faktury VAT na łączną kwotę 6 323 208,26 zł i otrzymała zapłatę od powyższych podmiotów na wskazany przez nią rachunek bankowy. Zdaniem powoda, powyższe działania pozwanych były bezprawne i w związku z tym podmioty te ponoszą wobec niego odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadzie in solidum.

Pozwany Miasto P. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w stosunku do niego i zasądzenie od powoda kosztów postępowania.

Pozwany (...) S.A. w odpowiedzi na pozew wniósł o jego odrzucenie w stosunku do niego ze względu na zapis na sąd polubowny, odrzucenie go z uwagi na brak jurysdykcji krajowej, ewentualnie oddalenie powództwa, a nadto zasądzenie od powoda kosztów postępowania.

Postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił wniosek pozwanego (...) S.A. o odrzucenie pozwu.

Wyrokiem z dnia 5 listopada 2015 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz każdego z pozwanych 7 217 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz nakazał ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Poznaniu) kwotę 566,26 zł tytułem nieuiszczonych wydatków.

Jako podstawy rozstrzygnięcia Sąd I instancji powołał następujące ustalenia.

W dniu 21 marca 2011 r. spółki (...) S.A. z siedzibą w W., (...) S.A. z siedzibą w W., Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz (...) S.A. z siedzibą w M. zawarły umowę konsorcjum. Celem konsorcjum było przygotowanie i przedstawienie wspólnej oferty realizacji zadania pod nazwą „Przebudowa węzła komunikacyjnego Rondo (...)”. Liderem konsorcjum została spółka (...) S.A. z siedzibą w W..

Strony umowy konsorcjum postanowiły, że lider konsorcjum reprezentuje wszystkich uczestników konsorcjum i będzie pełnić swoją funkcję w najlepszym interesie wszystkich uczestników konsorcjum (punkt 1 umowy).

Ustalono także, że (...) S.A. wykona 50% robót, a (...) S.A., (...) S.A. i Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. wykonają łącznie pozostałe 50% robót.

W dniu 25 lipca 2011 r. uczestnicy konsorcjum zawarli umowę wykonawczą. W umowie wskazali, że po udzieleniu zamówienia zostanie otwarty wspólnie zarządzany rachunek bankowy w bankach lub lokalizacjach określonych przez Komitet Sterujący (rachunek konsorcjum).

W dniu 8 sierpnia 2011 r. spółki (...) S.A. i (...) S.A. zawarły umowę rachunku zastrzeżonego dla (...) S.A., na który miały być dokonywane wpłaty zgodnie z umową zawartą z Zarządem (...) w P..

W dniu 24 sierpnia 2011 r. Zarząd (...)w P. zawarł umowę z wykonawcą - konsorcjum złożonym z (...) S.A. z siedzibą w W. (lider konsorcjum), (...) S.A. z siedzibą w W., Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz (...) S.A. z siedzibą w M.. Wykonawca zobowiązał się do wykonania robót budowlanych polegających na przebudowie ul. (...) na odcinku od skrzyżowania z ul. (...), do skrzyżowania z ul. (...) wraz z przebudową węzła komunikacyjnego Rondo (...) w P. oraz usług związanych z wykonywanymi robotami budowanymi, zgodnie z zasadami wiedzy technicznej i sztuki inżynierskiej oraz powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

Zgodnie z § 8 ust. 1 umowy rozliczenie za przedmiot umowy miało nastąpić na podstawie faktur częściowych wystawionych na podstawie odbiorów częściowych oraz faktury końcowej wystawionej po dokonaniu odbioru ostatecznego przedmiotu umowy.

Podstawą wystawienia faktury częściowej miało być skuteczne dokonanie odbioru częściowego oraz uregulowanie przez wykonawcę należności na rzecz podwykonawców lub zawarcie z nimi umowy przeniesienia wierzytelności z tytułu wykonania robót budowlanych stanowiących przedmiot odbioru i faktury (§ 8 ust. 4 umowy).

Zgodnie z § 8 ust. 5 lit. b, w przypadku wykonania robót budowlanych będących przedmiotem odbioru przez podwykonawcę, wykonawca miał obowiązek załączenia do faktury częściowej oświadczenia podwykonawcy o uregulowaniu przez wykonawcę, na jego rzecz, należności z tytułu wykonywania robót budowlanych będących przedmiotem faktury albo pisemnego zawiadomienia o dokonaniu na rzecz podwykonawcy części wierzytelności określonej w fakturze.

Jednocześnie strony umowy ustaliły, że faktury będą realizowane na konto bankowe wykonawcy wskazane na fakturze (§ 8 ust. 9 umowy).

Aneksem nr (...) do umowy z dnia 24 sierpnia 2011 r. wykonawca wyraził zgodę na przejęcie przez Zarząd (...) w P. przyszłego długu zamawiającego do kwoty 137 358 900,37 zł. Tym samym wykonawca zobowiązał się do wystawiania faktur za wykonanie części umowy bezpośrednio na Zarząd (...) w P.. Postanowiono także, że faktury na pozostały zakres robót wykonawca będzie wystawiał na zamawiającego.

W dniu 30 sierpnia 2011 r. zawarto aneks nr (...) do umowy konsorcjum, na mocy której liderem konsorcjum została (...) S.A.

W dniu 12 września 2011 r. zawarto aneks do zawartej z Zamawiającym umowy z dnia 24 sierpnia 2011 r., gdzie wskazano, że liderem konsorcjum została (...) S.A. Uczestnicy konsorcjum udzielili pełnomocnictwa P. R. (1) oraz J. G. D. L. V. pełnomocnictwa do reprezentowania konsorcjum w trakcie realizacji zamówienia.

W dniu 26 października 2011 r. uczestnicy konsorcjum podpisali protokół ustalenia wewnętrznego nr (...) zgodnie z którym wszelkie należności wynikające z realizacji kontaktu otrzymane przez konsorcjum powinny wpływać na rachunek konsorcjum.

Strony konsorcjum uzgodniły także, że faktury sprzedażowe wystawiać będzie na zamawiającego lider konsorcjum tj. (...) S.A., natomiast (...) S.A. wystawiać będzie fakturę na 50% zakresu potwierdzonego do zapłaty przez zamawiającego na (...) S.A. Podstawą wystawienia faktury był protokół przerobowy, stanowiący załącznik do faktury wystawionej przez lidera konsorcjum na zamawiającego.

Pismem z dnia 28 maja 2012 r. lider konsorcjum (...) S.A. zwrócił się do Zarządu (...) o umniejszenie kwot wskazanych na fakturach o kwoty wypłacone podwykonawcom.

Postanowieniem z dnia 11 czerwca 2012 r. Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. postanowił ogłosić upadłość dłużnika (...) Spółka Akcyjna z możliwością zawarcia układu z wierzycielami. Sąd wyznaczył nadzorcę sądowego w osobie spółki (...), S.-K., (...) spółka komandytowa. Sąd ustanowił także zarząd własny upadłego mieniem wchodzącym w skład masy upadłości.

W dniu 22 czerwca 2012 r. wystawiono przejściowe świadectwo płatności nr(...) (...) za okres 1 maja 2012 r. do 29 maja 2012 r. na łączną kwotę 72 093 573,80 zł. Dokument został podpisany przez P. R. (1) oraz J. G. D. L. V. ze strony konsorcjum oraz przez przedstawicieli zamawiającego.

W dniu 22 czerwca 2012 r. wystawiono przejściowe świadectwo płatności nr (...) (...) za okres 19 maja 2012 r. do 29 maja 2012 r. na łączną kwotę 137.358.900,23 zł. Dokument został podpisany przez P. R. (1) oraz (...) G. D. L. V. ze strony konsorcjum oraz przez przedstawicieli zamawiającego.

W dniu 12 lipca 2012 r. zawarto aneks nr (...) do umowy konsorcjum, na mocy którego liderem konsorcjum została spółka (...) S.A. Uczestnicy konsorcjum wskazali numer konta do przelewów płatności z tytułu realizacji kontraktu z klientem: (...).

Nadzorca sądowy w piśmie z dnia 12 lipca 2012 r. wskazał, że nie widzi przeszkód w zmianie lidera konsorcjum, pod warunkiem zapewnienia spółce (...) S.A. wynagrodzenia na dotychczasowych zasadach oraz niezmienionego zakresu robót.

W dniu 18 lipca 2012 r. zawarto aneks nr (...) do umowy z Zamawiającym z dnia 24 sierpnia 2011 r. na mocy którego liderem konsorcjum została spółka (...) S.A.

Pismem z dnia 18 lipca 2012 r. (...) S.A., jako lider konsorcjum zwrócił się do Zarządu (...) o dokonanie płatności w imieniu konsorcjum załączonych faktur podwykonawców konsorcjum (...) sp. z o.o. z siedzibą w S..

W dniu 18 lipca 2012 r. (...) S.A wystawił w oparciu o protokoły częściowego odbioru technicznego robót oraz w oparciu o przejściowe świadectwo płatności nr (...) (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 4 375 066,72 zł. Nadto w oparciu o protokoły częściowego odbioru technicznego robót i w oparciu o przejściowe świadectwo płatności nr(...) (...) S.A. wystawił fakturę VAT Nr (...) na kwotę 1 966 141,54 zł. Wskazano, że płatności winny być dokonane na rachunek bankowy o nr (...).

Pismem z dnia 20 lipca 2012 r. (...) S.A., jako lider konsorcjum zwrócił się do Zarządu (...) o dokonanie płatności w imieniu konsorcjum załączonych faktur podwykonawców konsorcjum wskazanych w piśmie.

Pismem z dnia 2 sierpnia 2012 r. (...) S.A., jako lider konsorcjum zwrócił się do Zarządu (...) o dokonanie płatności w imieniu konsorcjum załączonych faktur podwykonawców konsorcjum.

Zarząd (...) w P. uregulował faktury nr (...) przelewając na podany na fakturze rachunek konsorcjum kwotę 913 382,61 zł. Pozostała kwota została przelana przez Zarząd (...) w P. na rzecz podwykonawców konsorcjum.

Postanowieniem z dnia 13 września 2012 r. Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. postanowił zmienić sposób prowadzenia postępowania upadłościowego spółki (...) S.A. w upadłości z postępowania z możliwością zawarcia układu z wierzycielami na postępowanie obejmujące likwidację majątku dłużnika.

W dniu 3 października 2012 r. Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w P. sporządził protokół kontroli w zakresie zasadności zwrotu podatku od towarów i usług za czerwiec 2012 r. w odniesieniu do spółki (...) S.A. w upadłości układowej. Z protokołu wynika, że (...) S.A. nie ujęła w rejestrze sprzedaży oraz w deklaracji VAT-7 za czerwiec 2012 r. wartości robót odebranych protokołem odbioru z dnia 30 maja 2012 r.

W dniu 23 października 2012 r. powód – syndyk masy upadłości odstąpił od umowy z dnia 24 sierpnia 2011 r. zawartej przez zarząd upadłego z Zarządem Dróg Miejskich w P..

Pismem z dnia 20 listopada 2012 r. powód - syndyk masy upadłości (...) S.A. przesłał (...) fakturę nr (...) na kwotę 1 966 141,54 zł oraz fakturę nr (...) na kwotę 4 357 066,72 zł, których podstawą wystawienia były przejściowe świadectwa płatności nr (...) (...) i nr(...) (...) i wezwał te podmioty do zapłaty na rachunek spółki (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej.

Pismem z dnia 12 grudnia 2012 r. pozwane Miasto P. odmówiło zapłaty powyższych należności.

Pismem z dnia 27 marca 2013 r. syndyk zwrócił się do (...) S.A. o zapłatę kwoty 3 752 798,39 zł stanowiącej 50% kwot objętych przejściowymi świadectwami płatności nr (...) (...) i(...) (...).

(...) S.A. odmówił zapłaty powyższej kwoty.

W dniu 18 kwietnia 2013 r. powód złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez (...) S.A. poprzez doprowadzenie Miasta P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem poprzez wystawienie faktur VAT na kwotę 6 323 208,26 zł. Postanowieniem z dnia 29 września 2014 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu utrzymał w mocy postanowienie Prokuratora Prokuratury Rejonowej P. w P. o umorzeniu śledztwa w sprawie wprowadzenia w błąd w dniu 18 lipca 2012 r. osób reprezentujących Miasto P. co do uprawnień do wystawienia faktur VAT nr (...).

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy wskazał, że podstawę prawną roszczenia powoda stanowiły przepisy art. 471 k.c. i 415 k.c., a nadto art. 405 k.c. Jednakże powód nie wykazał spełnienia przesłanek określonych w tych przepisach.

Sporządzenie dokumentów stanowiących podstawę do wystawienia faktur za roboty wykonane w okresie od 1 maja 2012 r. do 29 maja 2012 r. nastąpiło w dniu 22 czerwca 2012 r., gdy liderem konsorcjum była spółka (...). Skoro jednak faktury za powyższe roboty nie zostały przez tę spółkę wystawione do czasu podpisania w dniu 12 lipca 2012 r. aneksu nr (...) do umowy konsorcjum, którym ustanowiono nowego lidera konsorcjum oraz nowy rachunek bankowy do przelewów płatności z tytułu realizacji kontraktu z zamawiającym, to uprawnienie do wystawienia tych faktur przeszło na nowego lidera konsorcjum – spółkę (...).

Dokonując wykładni oświadczeń woli stron powyższego aneksu nr (...) do umowy konsorcjum Sąd Okręgowy stwierdził, że w świetle jego treści trudno uznać, aby nadal miały obowiązywać wskazywane przez powoda postanowienia protokołu ustalenia wewnętrznego nr (...)z dnia 26 października 2011 r., nakładające na ówczesnego lidera konsorcjum tj. (...) S.A. obowiązek wystawiania faktur na zamawiającego (art. 65 § 2 k.c.).

Wskazywana przez powoda okoliczność, że na spółce (...) spoczywał obowiązek wystawienia faktur za powyższe roboty budowlane ze względu na treść przepisów ustawy o podatku od towarów i usług pozostaje bez znaczenia dla oceny jego roszczeń.

Sąd Okręgowy podkreślił, że zafakturowana przez spółkę (...) kwota dotyczyła wynagrodzenia uczestników konsorcjum, w tym w dużej mierze podwykonawców. Pozwany Miasto P. uregulował faktury wystawione przez nowego lidera konsorcjum, przelewając znaczną część wskazanych w fakturach kwot na rzecz podwykonawców, zgodnie z dyspozycją nowego lidera konsorcjum. Powyższa praktyka wynikała pośrednio z treści umowy z dnia 24 sierpnia 2011 r., jak również została potwierdzona treścią pisma z dnia 28 maja 2012 r. ówczesnego lidera konsorcjum (...) S.A., która zwróciła się do Zarządu (...) o umniejszenie kwot wskazanych na fakturach o kwoty wypłacone podwykonawcom. Powód nie wykazał natomiast, jaka kwota z całościowego wynagrodzenia wykonawcy objętego spornymi fakturami jest należna wyłącznie spółce (...) z tytułu jej uczestnictwa w konsorcjum.

Powód nie wykazał, aby spółka (...) poniosła jakąkolwiek szkodę z tytułu wystawienia faktur przez nowego lidera konsorcjum (...). Nie można też uznać, że szkoda powoda powstała w związku z działaniem pozwanego Miasta P. polegającym na uregulowaniu faktur wystawionych przez nowego lidera konsorcjum i wynagrodzeń podwykonawców. Powód nie wykazał też roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. W szczególności, powód nie udowodnił, jaka część wynagrodzenia konsorcjum objętego spornymi fakturami była należna wyłącznie spółce (...).

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu - wskazując, co się na nie składa - Sąd Okręgowy powołał przepisy art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804) i § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800) oraz art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 623).

Od wyroku tego apelację wniósł powód zaskarżając go w całości i zarzucając:

1.  naruszenie art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 3 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków powoda o przesłuchanie w charakterze świadków osób wymienionych w pkt 2 pisma procesowego powoda z dnia 24 kwietnia 2015 r., tj. J. C., A. Z., K. P., P. R. (2), S. S. (2), D. I., A. D., J. Z., A. G. i W. B., w związku z błędną oceną dokonaną przez Sąd Okręgowy, że w czasie procesu strony przedstawiły obszerny materiał dowodowy w postaci dowodów z dokumentów, co wyjaśniło wszystkie istotne okoliczności sprawy, w tym okoliczności sporne, choć jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy uznał szereg okoliczności, których powyższe dowody dotyczyły, za nieudowodnione przez powoda, a co skutkowało oddaleniem powództwa;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych i przyjęcie, że nic nie stało na przeszkodzie, aby ówczesny lider konsorcjum (...) w okresie od chwili wystawienia Przejściowych (...) (22 czerwca 2012 r.) do chwili zmiany lidera konsorcjum (12 lipca 2012 r.) wystawił faktury, których podstawą były częściowe odbiory oraz Przejściowe (...) z dnia 22 czerwca 2012 r.;

3.  naruszenie art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d) w zw. z art. 19 ust. 14 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054) poprzez przyjęcie, że z dniem 12 lipca 2012 r. (tj. z dniem zmiany lidera konsorcjum z (...) na (...)) uprawnienie do wystawienia faktur przeszło na nowego lidera konsorcjum (...) i spółka ta była uprawniona do wystawienia faktur VAT na podstawie częściowych odbiorów oraz Przejściowych (...)z dnia 22 czerwca 2012 r.;

4.  naruszenie art. 65 § 1 i 2 k.c. poprzez dokonanie błędnej wykładni oświadczeń woli zawartych w aneksie nr (...) do umowy konsorcjum i dowolne przyjęcie bez przesłuchania osób zawierających w imieniu stron tenże aneks, że skoro w dniu 12 lipca 2012 r. ustanowiono nowego lidera konsorcjum (...) oraz nowy rachunek bankowy do obsługi inwestycji, to w ten sposób przestały obowiązywać w stosunku do robót wykonanych w czasie, gdy liderem konsorcjum była (...) postanowienia Protokołu ustalenia wewnętrznego nr(...)z dnia 26 października 2011 r. nakładające na lidera konsorcjum (...) obowiązek i jednocześnie uprawnienie do wystawiania faktur na Zamawiającego;

5.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego polegającej na wybiórczym i jednostronnym rozważeniu materiału dowodowego oraz ocenie dowodów z naruszeniem zasad logiki i przyjęcie, że prawidłowe były działania nowego lidera konsorcjum (...), który odebraną część robót zafakturował i rozliczył się z podwykonawcami, wydając dyspozycje Zamawiającemu przelania określonych kwot na rachunek podwykonawców, która to praktyka wynikała pośrednio z umowy nr (...) z dnia 24 sierpnia 2011 r., jak również została potwierdzona treścią pisma (...) z dnia 28 maja 2012 r., która zwróciła się do Zarządu (...) o umniejszenie kwot wskazanych na fakturach o kwoty wypłacone podwykonawcom;

6.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przetoczenie granic swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego polegającej na wybiórczym i jednostronnym rozważeniu materiału dowodowego oraz ocenie dowodów z naruszeniem zasad logiki i przyjęcie, że powód nie wykazał jaka kwota z całościowego wynagrodzenia Wykonawcy objętego spornymi fakturami jest należna wyłącznie (...), biorąc pod uwagę, że (...) była jednym z uczestników konsorcjum, jak również że powód nie wykazał, że (...) należy się 50% kwot objętych Przejściowymi Świadectwami Płatności z uwagi na kwestionowanie tego faktu przez pozwanych oraz duży udział wynagrodzenia podwykonawców w kwotach objętych spornymi fakturami;

7.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego polegającej na wybiórczym i jednostronnym rozważeniu materiału dowodowego oraz ocenie dowodów z naruszeniem zasad logiki i przyjęcie, że powód nie wykazał, aby przysługiwało mu roszczenie odszkodowawcze wobec pozwanych uregulowane w art. 471 k.c., ewentualnie w art. 415 k.c., bo nie wykazał przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych, a przede wszystkim nie wykazał, aby spółka (...) poniosła jakąkolwiek szkodę z tytułu wystawienia faktur przez nowego lidera konsorcjum (...);

8.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego polegającej na wybiórczym i jednostronnym rozważeniu materiału dowodowego oraz ocenie dowodów z naruszeniem zasad logiki i przyjęcie, że powód nie wykazał roszczenia wobec pozwanego (...) z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia uregulowanego w art. 405 k.c., bowiem mając na uwadze treść aneksu nr (...) do umowy konsorcjum trudno uznać, że nowy lider konsorcjum (...) uzyskał w imieniu konsorcjum zapłatę za faktury, pomniejszoną o wynagrodzenia podwykonawców, bez podstawy prawnej, a ponadto z uwagi na to, że powód nie udowodnił jaka część wynagrodzenia konsorcjum objętego spornymi fakturami należna jest wyłącznie spółce (...).

W konsekwencji powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego, ewentualnie zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości, a nadto zasądzenie od pozwanych in solidum na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwani wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

S ą d Apelacyjny zwa ż y ł , co nast ę puje.

Apelacja okazała się niezasadna.

Wobec postawienia w apelacji zarówno zarzutów naruszenia prawa materialnego jak i procesowego zauważyć trzeba, że prawidłowość zastosowania lub wykładni prawa materialnego może być właściwie oceniona jedynie na kanwie niewadliwie ustalonej podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Powyższe rodzi konieczność rozpoznania w pierwszym rzędzie zmierzających do zakwestionowania stanu faktycznego zarzutów naruszenia prawa procesowego.

Odnosząc się do tego rodzaju zarzutów stwierdzić trzeba, że nie zasługuje na uwzględnienie zarzut niezasadnego oddalenia przez Sąd Okręgowy wniosków powoda o przesłuchanie w charakterze świadków osób wymienionych w pkt. 2 jego pisma procesowego z 24 kwietnia 2015 r., tj. J. C., A. Z., K. P., P. R. (2), S. S. (2), D. I., A. D., J. Z., A. G. i W. B., a w konsekwencji dokonania błędnych ustaleń faktycznych.

W piśmie z 24 kwietnia 2015 r. powód wniósł o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania w charakterze świadków powyższych osób na okoliczności związane z zawarciem i realizacją umowy konsorcjum z dnia 21 marca 2011 r., umowy wykonawczej z dnia 25 lipca 2011 r. oraz umowy nr (...) z dnia 24 sierpnia 2011 r., szczegółowo wskazane w uzasadnieniu tego pisma (k. 803).

W uzasadnieniu tym dowód z przesłuchania J. C. został powołany w zakresie dotyczącym wyłączenia odpowiedzialności między stronami, tj. w zakresie wykładni art. 21.1 – 21.3 umowy wykonawczej (k. 805-807). W tym zakresie natomiast Sąd Okręgowy przyjął zgodnie ze stanowiskiem strony powodowej, że odpowiedzialność pozwanych na podstawie tych postanowień nie jest wyłączona.

Zeznania świadków P. R. (2), S. S. (2), D. I., A. D., J. Z., A. G. i K. P. jako osób, które zajmowały się rozliczeniami finansowymi w ramach wykonywanego kontaktu na rzecz Zamawiającego zostały powołane w celu wykazania, że (...) nie miało realnej możliwości wystawienia faktur na podstawie przejściowych świadectw płatności nr (...) (...) i nr (...) (...), tj. że istniały obiektywne okoliczności, które uniemożliwiły (...) wystawienie faktur w czasie gdy spółka ta była liderem konsorcjum. Jednakże, nawet gdyby zostało wykazane, że (...) nie miała bez swojej winy praktycznej możliwości wystawienia faktur za roboty objęte powyższymi świadectwami płatności okoliczność ta nie miałaby istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Nie powodowałoby to bowiem automatycznie uznania, że spółka (...) nie była uprawniona do wystawienia przedmiotowych faktur po uzyskaniu statusu lidera konsorcjum.

Następnie, w uzasadnieniu powyższego pisma z 24 kwietnia 2015 r. powód powołał dowód z przesłuchania świadków J. C. i A. Z. w celu wykazania okoliczności, że rachunek bankowy wskazany w treści aneksu nr (...) do umowy konsorcjum mógł być właściwy wyłącznie do płatności należnych za roboty, kiedy liderem konsorcjum była spółka (...). W tym zakresie powód powołał się jednak przede wszystkim na treść samego aneksu nr (...), wskazując, że treść § 1 tego aneksu wyraźnie wskazuje, iż zmiana lidera konsorcjum ze spółki (...) na (...) wiąże się ze wskazaniem nowego rachunku bankowego, zatem rachunek wskazany w aneksie nr (...) nie był właściwy do wszelkich płatności dokonywanych po dniu zawarcia tego aneksu, lecz był wyłącznie właściwy dla płatności za roboty wykonane w czasie, kiedy liderem konsorcjum była spółka (...). Zważywszy na powyższe, stwierdzić trzeba, że powyższy dowód z przesłuchania świadków nie został w istocie powołany w celu wykazania, jaki był zgodny zamiar jego stron i cel zawarcia przedmiotowego aneksu i jego poszczególnych postanowień, przyczyn jego zawarcia, ani też, jak w dacie zawarcia tego aneksu wszystkie jego strony rozumiały postanowienia aneksu w zakresie kwestii reprezentacji konsorcjum przez jego liderów w poszczególnych okresach. Wskazani świadkowie zostali powołani jedynie w celu przedstawienia własnej oceny i interpretacji postanowień aneksu.

Z kolei dowód z przesłuchania świadka W. B. został powołany w celu wykazania okoliczności, że nadzorca sądowy nie wyraził zgody na to, aby płatności za okres kiedy liderem konsorcjum była spółka (...) mogły zostać przejęte czy zadysponowane przez (...). Jednakże, jak wynika z przedłożonego pisma nadzorcy sądowego z 12 lipca 2012r., nie widział on przeszkód do zmiany lidera konsorcjum pod warunkiem zapewnienia spółce (...) wynagrodzenia na dotychczasowych zasadach oraz niezmienionego zakresu robót. Stanowisko nadzorcy sądowego w żaden sposób nie odnosiło się zatem do kwestii płatności wynagrodzenia w ramach kontraktu z Zamawiającym na konkretny rachunek bankowy. Po zmianie lidera na (...) w żaden sposób nie zmienił się też zakres robót ustalony dla spółki (...) ani zasady przyznania jej wynagrodzenia ustalone w umowie wykonawczej.

Powód powołał dowody z zeznań świadków J. C., P. R. (2), S. S. (2), D. I. w celu wykazania okoliczności, że (...) nie przekazała Zamawiającemu obligatoryjnych załączników do faktur w postaci oświadczeń podwykonawców o uregulowaniu przez Wykonawcę na ich rzecz należności z tytułu wykonania robót budowalnych będących przedmiotem faktury, albo pisemnego zawiadomienia o dokonaniu przeniesienia wierzytelności określonej w fakturze, zatem nie było podstaw do zapłacenia przez Zamawiającego faktur wystawionych przez (...). Jednakże, już z niekwestionowanych przez apelującego ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że (...) nie mógł dołączyć powyższych dokumentów do wystawionych faktur, skoro zapłata za nie miała nastąpić w znacznej części bezpośrednio przez Zamawiającego na rzecz podwykonawców i dostawców. Kwestia niedołączenia wskazanych załączników do faktur nie była zatem sporna i nie wymagała przeprowadzenia dowodu. Ponadto, powód jako przyczynę uniemożliwiającą (...) wystawienie faktur w czasie gdy była liderem konsorcjum wskazywał brak doręczania jej podpisanych przejściowych świadectw płatności nr(...) (...) i nr (...) (...). Powód nie twierdził jednak nawet, że (...) zamierzała z własnych środków uregulować należności na rzecz podwykonawców i dostawców albo mogła przedłożyć pisemne zawiadomienia o dokonaniu na jej rzecz przez powyższe podmioty cesji wierzytelności, których niedołączenie do faktur zarzucał (...). Skoro należności podwykonawców za roboty objęte przejściowymi świadectwami płatności nr (...) (...) i nr (...) (...) niewątpliwie zostały zapłacone przez Zamawiającego dopiero na skutek wystawienia faktur przez (...), to oczywistym jest, że powód nie mógł wcześniej z własnych środków zaspokoić tych należności, a w konsekwencji nie mógł zasadnie twierdzić, że przysługiwała mu cała kwota wynagrodzenia od Zamawiającego. Z twierdzeń samego powoda wynika, że zgodnie z umową nie było bezwzględnie konieczne przed wystawieniem faktury Zamawiającemu zaspokojenie należności podwykonawców, skoro sam nie zamierzał zaspokoić należności podwykonawców wystawiając faktury (przed ogłoszeniem postanowienia o ogłoszeniu jego upadłości 11 czerwca 2012 r.). Powód podnosił, że podwykonawcy mogliby jedynie zgłosić swoje wierzytelności w toku postępowania upadłościowego. Niezasadne są więc zarzuty, że Zamawiający mógł dokonać zapłaty na rzecz Wykonawcy jedynie po uregulowaniu przez (...) należności podwykonawców lub przedstawieniu oświadczeń o przeniesieniu wierzytelności.

Powód powołał także dowód z przesłuchania świadków J. C., P. R. (2), S. S. (2), D. I. w celu wykazania okoliczności, że zgodnie z Protokołem ustalenia wewnętrznego nr (...)z dnia 26 października 2011 r. faktury sprzedażowe mógł wystawiać jedynie lider konsorcjum – (...) i nie przewidziano żadnej roli i udziału dla pozostałych członków konsorcjum, a spółki te jeżeli realizowały roboty, to miały status podwykonawców (...) i (...), co wynika m.in. z protokołu ustalenia wewnętrznego z 5 października 2011 r. Jednakże, okoliczność ta nie była sporna między stronami i nie ma żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Pozostali członkowie konsorcjum nie wystawili odrębnych faktur Zamawiającemu, lecz zapłacił on należności na rzecz podwykonawców na podstawie faktur wystawionych przez (...), zgodnie z jego dyspozycją, co do sposobu dokonania płatności.

Uwzględniając powyższe, stwierdzić należy, że powód w piśmie z 24 kwietnia 2015 r. nie powołał dowodów w celu wykazania jakichkolwiek okoliczności faktycznych towarzyszących zawarciu aneksu nr (...) do umowy konsorcjum, mogących świadczyć o tym, że rzeczywistą wolą stron przy jego zawarciu było to, iż za roboty wykonane w czasie, gdy liderem konsorcjum była spółka (...) tylko i wyłącznie ona mogła wystawić faktury Zamawiającemu.

W konsekwencji, stwierdzić też należy, że Sąd Okręgowy dokonał ustaleń stanu faktycznego bez obrazy art. 233 § 1 k.p.c. - w oparciu o wszechstronnie przeanalizowany, oceniony zgodnie z zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego materiał dowodowy, a w każdym razie skarżący nie wykazał, by tak ujęte kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały przez Sąd ten naruszone, prowadząc do ustaleń niezgodnych z materiałem dowodowym. Sąd Okręgowy dokonał ustaleń faktycznych zgodnie z treścią przedłożonych dokumentów, w szczególności zgodnie z treścią aneksu nr (...) zawartego w dniu 12 lipca 2012 r. Ustalenia te Sąd Apelacyjny podziela w całości i przyjmuje za własne.

Interpretacja treści powyższego aneksu i oświadczeń w nim zawartych stanowi już kwestię prawa materialnego. Przechodząc zatem do zarzutów podniesionych w tym zakresie, przede wszystkim, wskazać należy, że w wyroku z dnia 21 lutego 2013 r. (IV CSK 463/12, LEX nr 1311811) Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż zgodnie z art. 65 k.c. wykładnia umów dokonywana jest na trzech poziomach. Pierwszy wyznaczany jest przez dosłowne brzmienie umowy, drugi zdeterminowany jest przez treść odczytywaną przy zastosowaniu reguł interpretacyjnych wyrażonych w art. 65 § 1 k.c., trzeci zaś polega na ustaleniu znaczenia oświadczeń woli przez odwołanie do zgodnego zamiaru i celu umowy (art. 65 § 2 k.c.). W doktrynie i judykaturze dominuje stanowisko, że na gruncie art. 65 k.c. zastosowanie znajduje kombinowana metoda wykładni oparta na kryteriach obiektywnych i subiektywnych (por. uchwała Sądu Najwyższego z 29 czerwca 1995 r., III CZP 66/95, OSNC 1995/12/168; wyroki Sądu Najwyższego z 8 października 2004 r., V CK 670/03, OSNC 2005/9/162; z 29 kwietnia 2009 r., II CSK 614/08, Lex nr 503207; z 15 października 2010 r., V CSK 36/10, Lex nr 622217). W świetle tej metody sens oświadczenia woli ustala się mając na uwadze rzeczywiste ukonstytuowanie się jego znaczenia między stronami. Jeżeli natomiast okaże się, że strony nie przyjmowały takiego samego znaczenia oświadczenia woli, jego sens ustala się na podstawie przypisania normatywnego, czyli tak jak adresat sens ten zrozumiał i rozumieć powinien. Natomiast w przypadku oświadczenia woli ujętego w formie pisemnej, czyli wyrażonego w dokumencie, sens tych oświadczeń ustala się przyjmując za podstawę wykładni przede wszystkim tekst dokumentu. W procesie jego interpretacji podstawowa rola przypada językowym regułom znaczeniowym. Wykładni poszczególnych postanowień dokonuje się z uwzględnieniem kontekstu, w tym związków treściowych między zawartymi w tekście postanowieniami. Uwzględnieniu podlegają również okoliczności, w jakich oświadczenie woli zostało złożone, jeżeli dokument zawiera takie informacje, a także cel oświadczenia woli wskazany w tekście lub zrekonstruowany na podstawie zawartych w nim postanowień. Tekst dokumentu nie stanowi jednak wyłącznej podstawy wykładni ujętych w nim oświadczeń woli, ważnym kryterium są bowiem okoliczności, w jakich zostało złożone, czyli kontekst sytuacyjny pozostający w związku ze znaczeniem wyrażeń językowych, w tym przebieg negocjacji, dotychczasowej współpracy stron, zachowanie stron, sposób wykonania zobowiązania oraz inne zachowania przejawiane przez strony ex post, które mogą wskazywać na rzeczywisty sposób rozumienia złożonego oświadczenia woli. Natomiast cel umowy jest określony przez funkcję, jaką strony wyznaczają danej czynności w ramach łączących je stosunków prawnych. Jest jednym z czynników, które powinny być brane pod uwagę w procesie wykładni, skoro określa intencje stron, co do skutków prawnych, jakie mają nastąpić w związku z zawarciem umowy. Cel nie musi być wyartykułowany w treści umowy, a może być ustalony na podstawie okoliczności towarzyszących czynności prawnej (por. wyroki Sądu Najwyższego z 17 czerwca 2009 r., IV CSK 90/09, Lex nr 512012; z 8 stycznia 2010 r., IV CSK 269/09, Lex nr 668919; z 21 grudnia 2011 r., III CSK 47/10, Lex nr 738108).

W rozpoznawanej sprawie z treści aneksu nr (...) do umowy konsorcjum zawartej 21 marca 2011 r. jednoznacznie wynika, że strony od 12 lipca 2012 r. ustanowiły liderem konsorcjum (...) i wskazały nowy numer konta do przelewów płatności z tytułu realizacji kontraktu z Zamawiającym. W treści tego aneksu wskazano również, że lider konsorcjum reprezentuje partnerów Konsorcjum. Wskazano również wyraźnie w § 2 aneksu, że pozostałe postanowienia umowy konsorcjum nie ulegają zmianie. Treść powyższego aneksu nie pozostawia wątpliwości, że od chwili jego zawarcia w stosunkach z Zamawiającym w zakresie wykonania kontraktu Konsorcjum reprezentuje nowy lider. Gdyby wolą stron tego aneksu było dokonanie jakichkolwiek wyjątków od powyższego ustalenia, w szczególności, że nie obowiązuje ono w odniesieniu do robót wykonanych w czasie, gdy liderem była spółka (...), to zastrzeżenie takie znalazłoby się w treści przedmiotowego aneksu. Z umowy konsorcjum, której pozostałe postanowienia zgodnie z aneksem obowiązują bez zmian wynika, że konsorcjum we wszystkich sprawach reprezentuje jego aktualny lider, a nie – że każdy lider reprezentuje Konsorcjum w stosunkach dotyczących okresu, w którym pełnił tę funkcję. Z okoliczności sprawy wynika również, że bezpośrednio po zawarciu aneksu nr (...) z 12 lipca 2012 r. i wystawieniu przez (...) przedmiotowych faktur w dniu 18 lipca 2012 r. oraz ich zapłaceniu przez Zamawiającego zgodnie z dyspozycją (...), spółka (...) nie kwestionowała prawidłowości dokonania tych czynności, a syndyk masy upadłości tej spółki zaczął kwestionować powyższe dopiero po przeprowadzeniu w (...) w okresie od 31 sierpnia 2012 r. do 3 października 2012 r. kontroli podatkowej i doręczeniu protokołu pokontrolnego, z którego wynika, że (...) poprzez nieujęcie w rejestrze sprzedaży i deklaracji VAT-7 za czerwiec 2012 r. wartości robót wykonanych dla (...) i (...) w okresie od 1 maja do 29 maja 2012 r. naruszyła wskazane przepisy ustawy o VAT. Zatem zachowanie (...) po zawarciu aneksu nr (...) zawartego w dniu 12 lipca 2012 r. wskazuje, że rzeczywistą wolą jego stron było, aby nowy lider reprezentował Konsorcjum we wszystkich stosunkach z Zamawiającym, również w zakresie wystawienia spornych faktur. W treści pozwu wprost wskazano, że (...) wystawiła faktury doręczone wraz z pismem syndyka z 20 listopada 2012 r. w związku z ustaleniami kontroli podatkowej, a nie w związku z postanowieniami umowy konsorcjum, umowy wykonawczej czy aneksu nr (...) z 12 lipca 2012 r. Z pisma syndyka z 20 listopada 2012 r. skierowanego do pozwanego Miasta P. jasno wynika, że swoje roszczenia ponownej zapłaty za wykonane roboty wysunął w związku z wynikami przeprowadzonej kontroli podatkowej, a nie w związku z postanowieniami aneksu nr (...), powołując się na jego postanowienia, tj. że zgodnie z jego rozumieniem i ustaleniami stron, to (...) powinna wystawić faktury za roboty objęte przejściowymi świadectwami płatności nr(...) (...) i nr (...) (...), jako ówczesny lider konsorcjum (k. 162-163). Prawidłowe jest ponadto stanowisko Sądu Okręgowego, że powyższe kwestie podatkowe, w szczególności, czy spółka (...) właściwie rozliczyła podatek VAT w związku z wykonanymi robotami dla (...) i (...) w okresie od 1 maja do 29 maja 2012 r. nie mogą mieć żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Bezzasadny jest zarzut powoda, że Miasto P. naruszyło swoje zobowiązanie wynikające z umowy konsorcjum i protokołu ustalenia wewnętrznego z 26 października 2011 r. Przede wszystkim, powyższy protokół stanowił jedynie regulację wewnętrzną pomiędzy konsorcjantami i Zamawiający nie był w ogóle nim związany. Zgodnie natomiast z umową zawartą z Konsorcjum z 24 sierpnia 2011 r. Zamawiający był zobowiązany zapłacić wynagrodzenie na rzecz Wykonawcy (§ 3 ust. 1 umowy), tj. konsorcjum, którego reprezentował jego aktualny lider, a nie kierować się przepisami prawa podatkowego w zakresie obowiązku (...) spółki (...). Kwestia rozliczenia podatku VAT od wykonanych robót objętych przejściowymi świadectwami płatności nr (...) (...) i nr (...) (...) mogła natomiast podlegać uwzględnieniu przy dokonaniu ostatecznego rozliczenia pomiędzy uczestnikami konsorcjum zgodnie z postanowieniami umowy wykonawczej z 25 lipca 2011 r. (pkt 17).

Prawidłowa jest wykładnia Sądu Okręgowego, że postanowienia późniejszego aneksu nr (...) z 12 lipca 2012 r. zmieniły postanowienia wcześniejszego protokołu ustalenia wewnętrznego numer (...) z 26 października 2011 r. w zakresie dotyczącym rachunku bankowego dla potrzeb realizacji kontraktu z Zamawiającym oraz lidera konsorcjum uprawnionego do wystawiania faktur sprzedażowych. W konsekwencji nieuzasadnione są zarzuty naruszenia prawa materialnego, a w szczególności art. 65 k.c. przez oparcie zaskarżonego wyroku na błędnej wykładni treści aneksu nr (...) z 12 lipca 2012 r.

Zasadne jest też stanowisko Sądu Okręgowego, że w okolicznościach sprawy nie można uznać, by powód w związku z wystawieniem przez (...) faktur za roboty objęte przejściowymi świadectwami płatności nr (...) (...) i nr (...) (...) poniósł szkodę, w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Nie można w szczególności uznać, na co wskazywał powód, że gdyby powód mógł wystawić faktury w czerwcu/lipcu 2012 na podstawie przejściowych świadectw płatności nr(...) (...) i nr (...) (...), to środki te powinny trafić na zastrzeżony rachunek (...) i powinny wchodzić w skład masy upadłości. Jak wynika z akt sprawy, aktualnie toczy się postępowanie o wyłączenie z masy upadłości kwoty 3 758 718,20 zł znajdującej się na rachunku zastrzeżonym (...) służącym wcześniej do realizacji kontraktu. Wyrokiem z dnia 10 września 2015 r., sygn. akt II CSK 536/14 Sąd Najwyższy - uwzględniając skargę kasacyjną (...) uchylił wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 26 marca 2014 r., zmieniający wyrok Sądu Rejonowego z 13 listopada 2013 r. i oddalający powództwo (...) o wyłączenie z masy upadłości (...) powyższej kwoty objętej wskazanym rachunkiem bankowym i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu m.in. wskazał, że wypłata wynagrodzenia przekazywanego przez inwestora w globalnej kwocie na rachunek spółki (...), nie kreowała jej uprawnienia do tych środków. Były to środki uczestników konsorcjum; nie stanowiły zatem mienia upadłej spółki w zakresie obejmującym wynagrodzenie innych uczestników.

Skoro po stronie powodowej nie powstała szkoda będąca przesłanką roszczenia opartego na przepisach art. 471 k.c. i art. 415 k.c., roszczenia powoda oparte na tych przepisach nie znajdują podstaw.

Nie doszło też do bezpodstawnego wzbogacenia któregokolwiek z pozwanych.

Za wykonane roboty, z tytułu końcowego rozliczenia w ramach umowy konsorcjum spółka (...) mogła domagać się jedynie od lidera tj. (...) zapłaty należnego jej wynagrodzenia zgodnie z zasadami przewidzianymi w umowie. Istnienie takiej podstawy roszczenia wyklucza roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Żądania zapłaty ewentualnie należnej części powód jednak w niniejszym procesie ani nie przedstawił ani jego wysokości nie sprecyzował. Jak słusznie natomiast wskazał Sąd Okręgowy powód nie wykazał także, jaka część wypłaconego pozwanej spółce (...) wynagrodzenia stanowiła należne tylko jemu (z wyłączeniem jego podwykonawców) wynagrodzenie.

Pozwane Miasto P. natomiast zgodnie z umową wypłaciło należne wynagrodzenie i już tylko z tego powodu nie jest wzbogacone.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 wyroku orzekając o kosztach postępowania zgodnie z treścią przepisu art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 7 oraz § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).

Jan Futro Marek Górecki Mariola Głowacka