Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 grudnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Agnieszka Skrzekut

Sędzia SO Zofia Klisiewicz

Sędzia SR del. Grażyna Poręba (sprawozdawca)

Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Burnagiel

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2016r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. sp.k. z siedzibą we W.

przeciwko K. G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Zakopanem

z dnia 23 czerwca 2016 r., sygn. akt I C 138/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

- w pkt I kwotę 8 216 zł (osiem tysięcy dwieście szesnaście złotych) zastępuje kwotą 1 403,70 zł (jeden tysiąc czterysta trzy złote 70/100),

- w pkt III kwotę 110,80 zł (sto dziesięć złotych 80/100) zastępuje kwotą 102,90 zł (sto dwa złote 90/100);

2.  w pozostałej części apelację oddala;

3.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

(...)

Sygn. akt III Ca 604/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 23 czerwca 2016r. Sąd Rejonowy w Zakopanem zasądził od pozwanej K. G. na rzecz powoda (...) Spółka z o.o. sp. k. we W. kwotę 8.216 zł. z odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od 17 grudnia 2014r. ( data wniesienia pozwu ), oddalił powództwo w pozostałej części, zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 110,80 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu oraz zniósł pozostałe koszty. Nakazał ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa kwotę 549,54 zł. tytułem wydatków poniesionych ze Skarbu Państwa.

Sąd ustalił, że umowa zawarta przez poprzedników prawnych stron – matkę pozwanej i cedenta – (...) im. (...) w G., jest umową podlegającą ustawie o kredycie konsumenckim z 12 maja 2011r. Stwierdził sąd, że w myśl art. 30 ust. 1 Ustawy umowa o kredyt konsumencki powinna zawierać m.in. całkowitą kwotę kredytu, rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta. Art. 5 tej ustawy stanowi, że (...) to całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym; całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki, marże, koszty usług dodatkowych.

Ustalił dalej Sąd, iż matka pozwanej spłaciła łącznie kwotę 1.405 zł., zmarła 16 stycznia 2012r. a spadek po niej nabyła pozwana. Pożyczka była ubezpieczona w ramach grupowego ubezpieczenia na życie członków (...). Pismem z 2 sierpnia 2012r. Towarzystwo (...) poinformowało, iż odmawia wypłaty świadczenia z tytułu zgonu A. W..

W dniu 23 grudnia 2013r. wierzytelność została zbyta na rzecz powoda. 14 lipca 2014r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 18.151,69 zł.

Sąd ustalił następnie, że pozwana złożyła w dniu 19 września 2014r. oświadczenie skierowane do powoda w trybie art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckimi, iż zwraca kredyt w zakresie kapitału w związku z błędnie obliczoną (...).

Po przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego rewidenta, który stwierdził, że (...) jest nieprawidłowa i o wiele wyższa niż powinna wynikać z zasad określonych w ustawie o kredycie konsumenckim. W tym stanie sąd uznał zasadność stanowiska pozwanej i zasądził od niej kwotę 8.216 zł. jako tę część należności głównej, która nie została uregulowana przez matkę pozwanej. Odliczył zatem sąd od kwoty udzielonej pożyczki 12.500 zł. następujące pozycje: sumę wpłat dokonanych przez matkę pozwanej - 1.405 zł., prowizję - 605 zł., i sumę składek ubezpieczeniowych - 2.274 zł. Powyższa kwota została zasądzona z odsetkami według oprocentowania jakie wynika z treści umowy, od dnia wniesienia pozwu. Oddalił sąd także żądanie zapłaty skapitalizowanych odsetek karnych w kwocie 6.798,76 zł.

Podstawą rozstrzygnięcia Sądu co do kosztów procesu jest art. 100 k.p.c.

W szczególności Sąd od kwoty 410,80 zł. stanowiącej 5 % zasądzonego roszczenia odjął 300 zł. wpłaconej przez pozwaną zaliczki i różnicę tj. 110,80 zł. zasądził na rzecz powoda, od którego ściągnąć nakazał pozostałą część wydatków.

Wyrok powyższy został zaskarżony apelacją przez pozwaną w części tj. w zakresie punktów I, III i IV zarzucając:

- błąd w ustaleniach faktycznych i niedostrzeżeniu przez sąd, że kosztem kredytu jest także opłata przygotowawcza w kwocie 20 zł. co powinno skutkować odjęciem tej kwoty od zasądzonej,

– naruszenie art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim oraz art. 359 § 1 k.c. poprzez zasądzenie odsetek maksymalnych od dnia wniesienia pozwu zamiast ustawowych za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku,

– naruszenie art. 101 k.p.c. poprzez brak zasądzenia od powoda na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego i opłaty od pełnomocnictwa, niezasadne zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 110,80 zł. tytułem zwrotu części kosztów procesu podczas gdy pozwana uznała przy pierwszej czynności roszczenie powoda we właściwej kwocie ale także na etapie przed wszczęciem postępowania nie dała podstaw do wytoczenia powództwa gdyż deklarowała wolę zapłaty.

Wobec powyższego apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od niej kwoty 8.196 zł. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od uprawomocnienia wyroku oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kwoty 2.417 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego a także zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych w tym postępowaniu. Wniosła też o dopuszczenie dowodu z załączonego dowodu przelewu na rzecz powoda kwoty 8.196 zł. z dnia 16 sierpnia 2016r. na okoliczność zapłaty kwoty bezspornej.

W uzasadnieniu drugiego zarzutu apelacyjnego apelująca wskazała, że w świetle treści art. 45 ust. 2 i 3 ustawy o kredycie konsumenckim jeżeli kredytobiorca spóźnia się z zapłatą kredytu tzw. darmowego kredytodawcy należą się jedynie odsetki ustawowe za opóźnienie. Generalnie jednak apelująca uważa, że powodowi nie należą się w tej konkretnej sprawie żadne odsetki bowiem nie była w zwłoce w zapłacie. Przez dwa lata odmawiano pozwanej dostępu do ankiety zdrowotnej wypełnionej przez matkę w związku z ubezpieczeniem kredytu, udostępnienie nastąpiło dopiero po interwencji Powiatowego Rzecznika Konsumentów. Następnie 19 września 2014r. złożyła powodowi oświadczenie w trybie art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim czyli o woli spłaty tzw. kredytu darmowego. Oświadczenie to nie zostało zaakceptowane przez powoda i spowodowało wytoczenie powództwa, co do którego pozwana nie dała podstaw, uznała je w zakresie objętym sankcją kredytu darmowego, w konsekwencji zatem sąd winien rozstrzygając o kosztach procesu kierować się dyrektywą z art. 101 k.p.c.

Powód w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wskazując, że jego przedprocesowa polemika ze stanowiskiem pozwanej co do obliczenia (...) nie była przeszkodą do zapłaty uznawanej przez nią części zobowiązania i nie ma żadnych dowodów na odmowę przyjęcia zapłaty przez powoda. Przyznał powód, iż pozwana po wyroku Sądu I instancji, w dniu 16 sierpnia 2016r. wpłaciła kwotę 8.196 zł., którą wierzyciel rozliczył w następujący sposób – 6.792,30 zł. na kapitał, 1.403,70 zł. na odsetki karne od niespłaconego kapitału ( obliczone zgodnie z wyrokiem Sądu od dnia 17 grudnia 2014r. ). Po dokonaniu tego rozliczenia do spłaty pozostał kapitał – 1.423,70 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Apelacja częściowo zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy zaznaczyć, że nie zachodzą uchybienia, które Sąd Okręgowy bierze pod uwagę z urzędu ( art. 378 § 1 k.p.c. ).

Pierwszy zarzut apelacji jest uzasadniony. W istocie opłata przygotowawcza za rozpoznanie wniosku o udzielenie pożyczki, kredytu konsumenckiego jest częścią całkowitego kosztu kredytu, za taki też uznaje go sam powód o czym świadczy łączna suma kwot wszystkich pozycji kosztów, opłat i prowizji. Zatem po złożeniu przez konsumenta oświadczenia na podstawie art. 45 ust. 1 ustawy z 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim, także kwota opłaty przygotowawczej za rozpatrzenie wniosku i przygotowanie umowy w tym wypadku wynosząca 20 zł. powinna zostać odliczona od całkowitej kwoty do zapłaty. Sąd I instancji przez zwykłe przeoczenie nie odjął powyższej wartości od zasądzonego roszczenia kierując się zapewne stanowiskiem pełnomocnika pozwanej z ostatniej rozprawy przy czym należy zaznaczyć, że nie jest to nowy fakt podnoszony przez stronę w apelacji, wynika z już wskazywanego od samego początku zarzutu błędnego obliczenia (...) i w konsekwencji uprawnienia do zwrotu kredytu bez opłat w tym opłaty przygotowawczej.

Drugi zarzut apelacji jest niezasadny. Art. 45 ustawy z 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim stanowi, iż w przypadku tzw. kredytu darmowego kredytodawcy nie należą się odsetki, mowa tu jednak o odsetkach kapitałowych stanowiących wynagrodzenie za udzielenie kredytu. Sankcja ta ma pozbawić kredytodawcę profitów z jego udzielenia, nie oznacza to jednak, że kredytobiorca może zwrócić kredyt w dowolnym czasie. Ustawa o kredycie konsumenckim przewiduje terminy zwrotu kredytu w sytuacji gdy nie były one określone w umowie – art. 45 ust. 3 ustawy, określa też zasady spłaty w razie gdy nie były ustalone w umowie – art. 45 ust. 2 ustawy. W niniejszej sprawie umowa została zawarta na okres do 27 sierpnia 2016r., niemniej na skutek śmierci pożyczkobiorcy roszczenie o zwrot pożyczki stało się wymagalne już 16 stycznia 2012r. To, iż pozwana prowadziła korespondencję z powodem nie zwalniało jej z obowiązku zapłaty niespornej w jej ocenie kwoty już chociażby w momencie złożenia oświadczenia z 19 września 2014r.

Sąd Rejonowy w wyroku ustalił termin wymagalności zasądzonego świadczenia na dzień złożenia pozwu tj. 17 grudnia 2014r. zatem już po dacie złożenia oświadczenia o skorzystaniu z dobrodziejstwa tzw. kredytu darmowego.

W kwestii wysokości stopy procentowej odsetek nie ma racji apelująca twierdząc, że powinny zostać zasądzone odsetki ustawowe za opóźnienie. W pkt 25 umowa pożyczki przewidywała, iż z tytułu opóźnienia w zapłacie, nieterminowej spłaty należności, pożyczkobiorca powinien zapłacić odsetki w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP . Skoro wysokość odsetek za opóźnienie została określona w umowie to sankcja kredytu darmowego nie obejmuje takich odsetek i w takiej wysokości jak określone w umowie. W przypadku gdy umowa o kredyt wskazuje wyższą stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego będzie ona czyli ta wyższa stopa oprocentowania, miała zastosowanie również do odsetek za opóźnienie.

Niezasadny jest zarzut dotyczący orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu . Sąd prawidłowo zastosował tu przepis art. 100 k.p.c. bowiem żądanie powoda okazało się zasadne w części a dokładnie w 43,60 % a wobec tego powodowi należy się zwrot części opłaty od pozwu a dokładnie – 102,90 zł. ( 43,60 % z 236 zł. ) Obydwie strony były reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników te koszty więc podlegają wzajemnemu zniesieniu. Zniesieniu podlegają też wydatki w tym zaliczka uiszczona przez pozwaną tytułem wydatków związanych z opinią biegłego, zdecydowanie większą część tychże wydatków zobowiązana jest pokryć strona powodowa.

Argument apelującej, iż uznała żądanie pozwu i nie dała podstawy do wytoczenia powództwa a w konsekwencji sąd winien zasądzić na jej rzecz koszty procesu nie jest zasadny. Prawdą jest, że apelująca nie kwestionowała części roszczenia najpierw kwoty 12.002,05 zł. ostatecznie kwoty 8.216 zł. W celu zastosowania jednak przez sąd normy art. 101 k.p.c. oprócz uznania roszczenia przy pierwszej czynności procesowej musi łącznie zachodzić drugi warunek tj. aby pozwany nie dał powodów do wytoczenia sprawy. W tym wypadku zaś pozwana dała powód do zainicjowania postępowania, nie ma rzeczywiście dowodów, iż powód odmówił przyjęcia niespornej kwoty lub, że pozwana w inny sposób chciała spełnić świadczenie a tylko takie zachowanie kwalifikowałoby się do przyjęcia, że pozwana nie dała podstaw do wytoczenia sprawy.

Sąd drugiej instancji jest związany granicami zaskarżenia, niemniej stosownie do treści art. 382 k.p.c. orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym, dokonując na tej podstawie w granicach apelacji, własnych ustaleń i rozstrzygnięć. Jakkolwiek apelująca żądała zmiany zaskarżonego w punkcie I wyroku w ten sposób, żeby kwotę 8.216 zł. zastąpić kwotą 8.196 zł. to równocześnie powołała się na przyznany przez powoda fakt spełnienia świadczenia w kwocie 8.196 zł. po wydaniu wyroku sądu pierwszej instancji. Sąd odwoławczy nie może zatem abstrahować od powołanego nowego faktu, pomijać, iż część zasądzonej kwoty została spłacona. Zmieniając zaskarżony wyrok sąd uwzględniając słuszność pierwszego zarzutu apelacji oraz fakt wpłaty kwoty. 8.196 zł. zastąpił kwotę 8.216 zł. kwotą 1.403,70 zł. Jak wynika bowiem z rozliczenia zadłużenia po zaliczeniu dokonanej przez pozwaną wpłaty ( 6.792,30 zł. na kapitał i 1.403,70 zł. na zasądzone odsetki od 17.12.2014r. do 16.08.2016r. ), do zapłaty według stanowiska powoda pozostaje kwota kapitału - 1.423,70 zł., od której należało dodatkowo odjąć 20 zł. ( opłata przygotowawcza ); bez zmian natomiast pozostaje termin wymagalności pozostałego do zapłaty świadczenia.

W punkcie III wyrok Sądu Rejonowego został zmieniony z przyczyn innych niż wskazane w apelacji, Sąd drugiej instancji jedynie zweryfikował poprawność obliczeń Sądu Rejonowego stosując wskazany w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przepis art. 100 k.p.c.

Z przytoczonych względów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na zasadzie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c.

(...)