Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2012 r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko B. S.

o uznanie umowy za bezskuteczną

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 30 kwietnia 2012 r. sygn. akt II C 998/11

oraz zażalenia pozwanej od postanowienia zawartego w punkcie 3 wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 30 kwietnia 2012 r. sygn. akt II C 998/11

1.  oddala apelację;

2.  z zażalenia pozwanej zmienia punkt 3 wyroku w ten sposób, że zasądza od M. S. na rzecz B. S. kwotę 3.600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  zasądza od M. S. na rzecz B. S. kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn. akt I ACa 827/12

I ACz 1007/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy
w Łodzi oddalił powództwo M. S. przeciwko B. S. o uznanie umowy za bezskuteczną, nie obciążając powódki zwrotem nieuiszczonej opłaty sądowej od pozwu oraz nie obciążając powódki zwrotem kosztów zastępstwa procesowego na rzecz pozwanej.

Sąd Okręgowy oparł powyższe rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych:

Postanowieniem z dnia 19 sierpnia 2009 r. Sąd Rejonowy dla (...)wŁ.w sprawie o sygn. akt II Ns 628/04 przyznał K. B. (1) m.in. zabudowaną nieruchomość położoną w Ł. przy ul. (...) o powierzchni 1.358 m ², dla której w tym Sądzie urządzona jest księga wieczysta o numerze (...), oznaczona w rejestrze gruntów jako działka numer (...) obrębu (...)położona przy ul. (...) o wartości 580.000 zł i zasądził od K. B. (1) na rzecz M. S. kwotę 209.717,37 zł tytułem spłaty pieniężnej. K. B. (1), chcąc sprzedać powyższą nieruchomość w listopadzie – grudniu 2009 r., zamieścił ogłoszenie w gazecie.

Przed dokonaniem sprzedaży powyższej nieruchomości K. B. (1) poinformował pozwaną, że jest jej właścicielem i oczekuje na rozprawę apelacyjną w sprawie o podział majątku. Dopiero po jej rozstrzygnięciu pozwana spotkała się z K. B. (1) u notariusza.

K. B. (1) przyznał się pozwanej, że jest zobowiązany do spłaty powódki na podstawie postanowienia sądu. Pozwana zapoznała się z treścią orzeczenia sądu, z którego wynikało, że K. B. (1) jest zobowiązany do zapłaty powódce ponad 200.000 zł.

Pozwana dowiedziała się od K. B. (1), że kupował on od developera mieszkanie w bloku. Mężczyzna mówił jej, że ma także działkę nad morzem i tam się będzie budował.

B. S. zdecydowała się na kupno przedmiotowej nieruchomości, ponieważ podobał się jej dom i jego lokalizacja.

W dniu 30 kwietnia 2010 r. przed notariuszem K. B. (2) została zawarta umowa sprzedaży, na podstawie której K. B. (1) sprzedał B. S. zabudowaną nieruchomość położoną w Ł. przy ul. (...), oznaczonej jako działka nr (...) o obszarze 13 arów 58 m ² uregulowaną w księdze wieczystej KW (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy (...)w Ł. XVI Wydział Ksiąg Wieczystych.

Podczas podpisywania aktu notarialnego K. B. (1) oświadczył, że jest jedynym właścicielem przedmiotowej nieruchomości, uzyskanej przez niego
w wyniku zniesienia współwłasności dokonanego między nim a M. S. przez Sąd postanowieniem o sygn. akt II Ns 628/04, która stanowi jego majątek osobisty, ponieważ należący do niego uprzednio udział we współwłasności tajże nieruchomości nabył w drodze kupna na podstawie umowy sprzedaży z dnia 14 maja 1997 r. nr Rep. (...), będąc wówczas kawalerem, a umów majątkowych małżeńskich z żoną swoją nie zawierał.

Przed podpisaniem umowy kupująca zapłaciła sprzedającemu część ceny sprzedaży w kwocie 150.000 zł, która to stanowiła zaliczkę uzgodnioną przez strony w umowie przedwstępnej sprzedaży. Pozostałą część ceny sprzedaży
w kwocie 450.000 zł B. S. zobowiązała się zapłacić K. B. (1) w terminie najpóźniej do 14 lipca 2010 r.

W chwili zawarcia umowy sprzedaży w księdze wieczystej KW (...), prowadzonej dla nieruchomości położonej w Ł. przy
ul. (...) nie istniał żaden zapis, który wskazywałby na zakaz zbywania, czy też obciążania nieruchomości, ustanowienie hipoteki, ostrzeżenie o toczącym się postępowaniu.

W dniu 23 kwietnia 2010 r. pozwana wpłaciła na konto K. B. (1) 150.000 zł, w dniu 26 maja 2010 r. kwotę 20.000 zł, w dniu 10 czerwca 2010 r. kwotę 50.000 zł, zaś w dniu 18 czerwca 2010 r. kwotę 50.000 zł. Reszta pieniędzy została przelana przez bank. W dniu 30 czerwca 2010 r. K. B. (1) posiadał na koncie całość kwoty uzyskanej z tytułu sprzedaży przedmiotowej nieruchomości i wtedy się wyprowadził.

Około 50% otrzymanych od pozwanej pieniędzy z tytułu sprzedaży nieruchomości K. B. (1) przeznaczył na spłatę pożyczki zaciągniętej przez niego u osoby prywatnej. Część pieniędzy zainwestował w ruchomości związane z jego działalnością - motoryzacją. Ruchomości zostały nabyte przez inną osobę, ponieważ działalność K. B. (1) nie jest zarejestrowana we Francji na jego nazwisko. K. B. (1) założył rodzinę we Francji. Część pieniędzy ze sprzedaży nieruchomości - około 100.000 zł K. B. (1) zamierza przeznaczyć na kupno mieszkania dla córki. Powyższa kwota znajduje się u rodziny mężczyzny we Francji.

K. B. (1) nie dokonywał zakupu innych nieruchomości.

Powódka chciała, aby K. B. (1) część pieniędzy, które powinien jej zapłacić, przeznaczył na zakup mieszkania ich dzieciom. Pieniądze z tytułu spłaty pieniężnej powódki przez K. B. (1) były regulowane podczas ich spotkań.

Postanowieniem z dnia 25 lutego 2010 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym (...)wŁ.umorzył postępowanie egzekucyjne wszczęte z wniosku K. B. (1) przeciwko M. S. co do alimentów zaległych i bieżących na rzecz wierzyciela P. B..

Powódka, chcąc powiadomić Urząd Skarbowy (...)o tym, że nie jest już współwłaścicielem nieruchomości położonej w Ł. przy
ul. (...), dowiedziała się, że wskazana nieruchomość została sprzedana przez K. B. (1).

W dniu 31 maja 2010 r. i 25 czerwca 2010 r. M. S. wniosła o wszczęcie egzekucji przeciwko K. B. (1) z rachunków bankowych dłużnika i nieruchomości położonej w Ł. przy
ul. (...), będącej własnością dłużnika.

W dniu 28 czerwca 2010 r. powódka wniosła o wpisanie w dziele III księgi wieczystej KW nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy (...)wŁ.dla tej nieruchomości, wzmianki o toczącej się egzekucji z nieruchomości w sprawie KM 2715/10, należącej do dłużnika K. B. (1).

Pismem z dnia 29 czerwca 2010 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym (...)w Ł.zawiadomił B. S.
o wszczęciu postępowania egzekucyjnego przeciwko K. B. (1)
i zajęciu na podstawie art. 895 k.p.c. jego wierzytelności należnych mu od B. S. z tytułu sprzedaży przez dłużnika K. B. (3) K. - S. przedmiotowej nieruchomości.

Pismem z dnia 22 lipca 2010 r. powódka zawiadomiła Prokuraturę Rejonową (...)w Ł. o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez K. B. (1), polegającego na udaremnieniu wykonania orzeczenia sądu - prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego (...)w Ł., sygn. akt II Ns 628/04, poprzez udaremnienie zaspokojenia wierzyciela M. S. przez to, że K. B. (1) zbył jedyny składnik majątku, z którego mogła być prowadzona egzekucja, mająca na celu zaspokojenie roszczenia M. S., wynikającego z w/w tytułu wykonawczego oraz ukrywanie środków uzyskanych z jego sprzedaży, tj. przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. B. S. była świadkiem w sprawie karnej prowadzonej przeciwko K. B. (1).

Dane od nabywcy nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), powódka uzyskała w Wydziale Ksiąg Wieczystych. Pojechała wtedy do pozwanej do domu, gdzie jej nie zastała, zostawiła swój numer telefonu
u sąsiada pozwanej. B. S. otrzymała od powódki w dniach 2 lipca i 19 lipca list zwykły oraz polecony, jak również pismo od komornika.

W dniu 4 lipca 2010 r. pozwana skontaktowała się z powódką. M. S. poinformowała ją, że K. B. (1) sprzedał przedmiotową nieruchomość, chcąc wyzbyć się majątku i uniknąć spłaty powódki. M. S. namawiała pozwaną, aby ta wycofała się z transakcji. Pozwana twierdziła, że nieruchomość jej się podoba i nie zamierza rezygnować z jej kupna. Ponadto poinformowała powódkę, że zapłaciła K. B. (1) 150.000 zł, a 450.000 zł bank miał przekazać mu
14 lipca. Powódka powiedziała pozwanej, że złożyła wniosek
o zabezpieczenie, zaproponowała jej przejęcie długu, skontaktowanie się
z mecenasem, komornikiem.

Powódka ostrzegała pozwaną o możliwości zablokowania przez bank przelewu pieniędzy na konto K. B. (1). Prosiła B. S. o numer konta K. B. (1), zapewniając ją jednocześnie, że jeśli to zrobi, to nie będzie jej skarżyć.

Postanowieniem z dnia 6 października 2010 r. Sąd Rejonowy (...)w Łodzi w sprawie o sygn. akt II 1 Co 12544/10 nakazał K. B. (1) złożenie wykazu jego majątku z wymienieniem należących do niego rzeczy i miejsca, w którym one się znajdują, przypadających jemu i innych praw majątkowych oraz złożenie przyrzeczenia, że przedstawiony przez niego wykaz majątku jest prawdziwy
i zupełny. W toku postępowania K. B. (1) potwierdził, że w ramach umowy sprzedaży przedmiotowej nieruchomości otrzymał od pozwanej kwotę 600.000 zł. Nie wskazał, gdzie znajdują się te środki. Podał, że kwotę tą przeznaczył w znacznej części na zwrot zaciągniętych długów, nie wskazując kim są wierzyciele .

W ocenie Sądu Okręgowego K. B. (1) nie dokonał czynności prawnej
z pokrzywdzeniem powódki, a pozwana nie uzyskała z tego tytułu korzyści majątkowej w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. Otrzymując od pozwanej tytułem zapłaty za zakup nieruchomości 600.000 zł K. B. (1) nie stał się niewypłacalny wobec powódki, gdyż wspomniane świadczenie stanowiło ekwiwalent sprzedanej nieruchomości. Powódka nie wykazała nadto, by powyższa kwota nie znajdowała się w majątku K. B. (1). Nie doszło także do wykazania, by pozwana zakupując nieruchomość od K. B. (1), działała w złej wierze. Tym samym powództwo podlegało oddaleniu.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła powódka, zaskarżając go
w zakresie pkt. 1. i zarzucając naruszenie:

1. prawa materialnego, tj. art. 527 § 1 k.c. polegające na jego niewłaściwej wykładni poprzez przyjęcie, że wskutek zawarcia umowy sprzedaży pozwana nie uzyskała korzyści majątkowej,

2. przepisów postępowania:

⚫

tj. art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez bezpodstawne oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości w sytuacji, gdy sąd przyjął wartość przedmiotowej nieruchomości przy ul. (...)
w sposób arbitralny, nie opierając konkretnej kwoty na materialne dowodowym zgromadzonym w sprawie,

⚫

art. 233 k.p.c. w zw. z art. 3 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, która w niniejszej sprawie przybrała charakter dowolnej, polegające na tym, że sąd nie rozważył wszechstronnie wszystkich okoliczności sprawy, wyciągnął
z całokształtu materiału dowodowego wnioski, które nie pozostają
w związku przyczynowo – skutkowym z poszczególnymi dowodami,
w szczególności:

- uznał, że dłużnik K. B. (1) otrzymał od pozwanej ekwiwalentną kwotę za przedmiotową nieruchomość, podczas gdy wartość nieruchomości nie została ustalona, a Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy,

- przyjął, że powódka nie udowodniła, iż K. B. (1) zawierając
z pozwaną umowę sprzedaży przedmiotowej nieruchomości w dniu
30 kwietnia 2010 r. działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, skoro z zeznań K. B. (1) złożonych w toku postępowania wynika, iż pieniądze ze sprzedaży nieruchomości przeznaczył na spłatę innych pożyczek, a więc zaspokojenie innych wierzycieli, zaś w sprawie
o wyjawienie majątku przed Sądem Rejonowym (...)
wŁ., w trakcie posiedzenia, które odbyło się już po sprzedaży nieruchomości, zaprzeczył by posiadał jakiś majątek ruchomy lub nieruchomy,

- uznał, że pozwana nie wiedziała, że K. B. (1), sprzedając nieruchomość, działał z pokrzywdzeniem wierzycieli, pomimo iż nie zakwestionował okoliczności, że pozwana przy zawieraniu umowy przedwstępnej znała treść postanowienia o zniesieniu współwłasności
z 19 sierpnia 2009 r., z którego wynikało, że dłużnikowi nie przypadają żadne inne nieruchomości lub ruchomości, które mogłyby stanowić zabezpieczenie dla spłaty powódki, jak również wskazywało na wysokość zadłużenia K. B. (1) wobec powódki,

- przyjął, że wskutek czynności prawnej - zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości K. B. (1) nie stał się niewypłacalny, w sytuacji gdy egzekucja wobec niego okazała się bezskuteczna, postępowanie
w przedmiocie wyjawienia majątku nie przyniosło rezultatów, a toku postępowania karnego o czyn z art. 300 § 2 k.k., tj. utrudnianie dochodzenia roszczeń nie znaleziono żadnego majątku, z którego powódka mogłaby się zaspokoić,

- kategorycznie uznał, że pozwana nie wiedziała o zamiarze pokrzywdzenia powódki przez K. B. (1), pomimo iż powódka kontaktowała się z pozwaną jeszcze przed dniem rozmowy „na żywo", informowała ją o tym, iż K. B. (1) nie wywiązuje się z obowiązku spłaty wynikającego
z postanowienia Sądu Rejonowego o zniesieniu współwłasności.

W następstwie tak sformułowanych zarzutów skarżąca wniosła
o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 1. i uznanie za bezskuteczną wobec wierzyciela - powódki - czynności prawnej dłużnika, K. B. (1), polegającej na dokonaniu na rzecz pozwanej B. S., mocą aktu notarialnego sporządzonego w dniu 30 kwietnia 2010 r. przed notariuszem K. B. (2) w kancelarii notarialnej w Ł., Rep. A Nr (...)sprzedaży zabudowanej nieruchomości położonej w Ł., obecnie przy ulicy (...) bez numeru (poprzednio przy ulicy (...) bez numeru), dla której prowadzona jest przez Sąd Rejonowy (...)w Ł., XVI Wydział Ksiąg Wieczystych księga wieczysta KW nr (...)) oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu przed Sądem I i II instancji wg norm przepisanych, a w razie nieuwzględnienia powyższych wniosków o uchylenie wyroku w całości
i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania wraz
z rozstrzygnięciem o kosztach instancji odwoławczej.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od powódki kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym wg norm przepisanych.

Pozwana wywiodła nadto zażalenie od rozstrzygnięcia
w przedmiocie kosztów zastępstwa adwokackiego, zawartego w pkt. 3. wyroku z dnia 30 kwietnia 2012 r., zarzucając naruszenie:

- art. 102 k.p.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie
i w konsekwencji nie obciążenie powódki kosztami zastępstwa procesowego
w postępowaniu rozpoznawczym, podczas gdy prawidłowo ustalone okoliczności faktyczne oraz wynik postępowania uzasadniały zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej rzeczonych kosztów,

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny dowodów oraz brak rozważania całokształtu okoliczności sprawy, co w konsekwencji doprowadziło Sąd Okręgowy do nieuzasadnionego zastosowania wobec powódki dobrodziejstwa instytucji określonej w art. 102 k.p.c.,

- art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wskazania w pisemnych motywach wyroku okoliczności uzasadniających odstąpienie od obciążenia strony przegrywającej kosztami postępowania, mieszczących się w zakresie pojęcia „szczególnie uzasadniony wypadek", o jakim mowa jest w art. 102 k.p.c.

W następstwie tak sformułowanych zarzutów pozwana wniosła
o zmianę zaskarżonego rozstrzygnięcia o kosztach i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego. Nadto wniosła
o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie jest zasadna.

Skarżąca skoncentrowała wniesioną apelację przede wszystkim wokół zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, wynikającego z dowolnej, a nie swobodnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego. Zarzutu tego nie można jednak podzielić, bowiem Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie nie naruszył zasady zawartej w art. 233 § 1 k.p.c., nakazującej aby sąd oceniał wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd Okręgowy wydając wyrok wziął pod uwagę zebrane dowody i przeanalizował je, wskazując jakie okoliczności uznał za udowodnione i na jakich w tej mierze oparł się dowodach. Zdaniem Sądu Apelacyjnego ze zgromadzonego materiału dowodowego Sąd Okręgowy wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, a dokonana przez niego ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać.

Biorąc pod uwagę charakter roszczenia, zawartego w pozwie, podkreślić należy, że całokształt ustawowych przesłanek, warunkujących uwzględnienie skargi paulińskiej, które trafie wyliczył Sąd I instancji, musi być spełniony kumulatywnie. Powyższe oznacza, że brak choćby jednej z nich wyklucza możliwość uznania czynności dokonanej przez dłużnika z osobą trzecią za bezskuteczną wobec wierzyciela.

W niniejszej sprawie niewątpliwe jest dokonanie czynności prawnej przez K. B. (1) z pozwaną w postaci sprzedaży nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...). Odmiennie jednak niż czyni to skarżąca, nie można upatrywać w niej czynności, stanowiącej źródło korzyści dla pozwanej, uzyskanej kosztem majątku dłużnika ( K. B. ), przy jednoczesnym spowodowaniu skutku w postaci pokrzywdzenia wierzyciela. Omawiana sprzedaż, jako rodzaj umowy zobowiązującej do wzajemnych, obustronnych świadczeń, spowodowała wprowadzenie określonej wyżej nieruchomości do majątku pozwanej. K. B. (1) nie zmniejszył jednak
w następstwie zawarcia tej umowy aktywów, wchodzących w skład jego majątku. Uzyskał bowiem świadczenie pieniężne od pozwanej, które odpowiadało umówionej cenie. Z tego też względu stanowiło ono ekwiwalent sprzedanej nieruchomości.

Wbrew twierdzeniom skarżącej wartość sprzedanej nieruchomości nie została ustalona w sposób arbitralny, lecz w oparciu o będące podstawą ustaleń faktycznych postanowienie Sądu Rejonowego(...)w Ł. z dnia 19 sierpnia 2009 r. ( sygn. akt II Ns 628/04 ), czyli dokument urzędowy. W postanowieniu tym została określona wartość rynkowa przedmiotowej nieruchomości na kwotę 580.000 zł. W akcie notarialnym, obejmującym umowę sprzedaży tej nieruchomości podano kwotę wyższą - 600.000 zł, za którą K. B. (1) zobowiązał się sprzedać nieruchomość. Ujawniająca się na podstawie obu wskazanych dokumentów różnica nie wspiera twierdzeń skarżącej o uzyskaniu korzyści majątkowej,
w rozumieniu art. 527 § 1 k.c., przez pozwaną. Ustalenie ceny, jako odpowiednika wartości przedmiotu sprzedaży, jest bowiem kwestią porozumienia stron, które zostało osiągnięte między nimi wobec zgody pozwanej na zakupienie nieruchomości za kwotę 600.000 zł. Zakupienie przez nabywcę nieruchomości po cenie wyższej od wartości rynkowej, spowodować może jedynie jego stratę, nie zaś stratę sprzedającego. Dla K. B. (1) omawiana transakcja była zatem korzystna, gdyż zdołał on sprzedać nieruchomość, uzyskując dodatkowe 20.000 zł. Ze względu na to, że cena została faktycznie zapłacona przez pozwaną, w majątku K. B. (1) pojawiło się 600.000 zł, nie prowadząc do jakiekolwiek pogorszenia jego sytuacji majątkowej z punktu widzenia wypłacalności względem skarżącej.

Chociaż zgodzić się należy ze skarżącą, że wartość nieruchomości nie jest stała i ulega zmianom pod wpływem sytuacji na rynku, na tle rozpoznawanej sprawy nie sposób jest uznać, że wartość nieruchomości przy ul. (...), podana w postanowieniu o podziale majątku z dnia
19 sierpnia 2009 r., uległa zmianie. Wprawdzie skarżąca wnosiła
o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność ustalenia faktycznej wartości tej nieruchomości, nie uzasadniła swego wniosku wystąpieniem takich zmian na rynku nieruchomości, które wpłynąć miały na wycenę tej, będącej przedmiotem transakcji z dnia
30 kwietnia 2010 r. Skarżąca nie wskazała przy tym o ile, jej zdaniem, wartość rynkowa nieruchomości uległa zmianie i czy była to zmiana wiążąca się ze wzrostem, czy też spadkiem jej wartości. Tym samym, wobec zbędnego charakteru omawianego wniosku dowodowego i ustalenia wartości nieruchomości na podstawie orzeczenia Sądu Rejonowego, Sąd Okręgowy trafnie wniosek ten oddalił, nie naruszając art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw.
z art. 278 § 1 k.p.c.

Jako prawidłowe jawi się także ustalenie Sądu I instancji, że K. B. (1), zawierając z pozwaną umowę sprzedaży w dniu 30 kwietnia 2010 r. nie działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Jak już bowiem wskazano we wcześniejszych rozważaniach w zamian za sprzedaną nieruchomość, uzyskał on ekwiwalentne świadczenie pieniężne ( 600.000 zł ), ujawniając tę okoliczność także w postępowaniu o wyjawienie majątku. Chociaż znaczną część tej kwoty przeznaczył na spłatę zobowiązań zaciągniętych wobec innych wierzycieli, nie można mu, co do zasady, czynić zarzutu z tego tytułu, gdyż spoczywał na nim obowiązek spełnienia świadczenia ( wyrok SN z dnia 23 listopada 2005 r., II CK 225/05, lex nr 369449 ). Nie można zatem przypisać K. B. (1) dążenia do pokrzywdzenia skarżącej, skoro w dniu 30 kwietnia 2010 r. dokonał czynności odpłatnej, uzyskując z tytułu zapłaty ceny kwotę, która znalazła się w jego majątku. Okoliczności podniesione zatem w apelacji
o niewypłacalności K. B. (1) nie znajdują potwierdzenia
w zgromadzonym materialne dowodowym.

Odnosząc się natomiast do argumentu bezskuteczności egzekucji prowadzonej przeciwko niemu, czy braku rezultatów postępowania
o wyjawienie majątku, stwierdzić należy, że okoliczności te nie zostały objęte ustaleniami Sądu Okręgowego. Na marginesie należy więc jedynie podnieść, że postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko K. B. (1) zostało umorzone na wniosek skarżącej, samo zaś wyjawienie majątku doprowadziło do ustalenia, że w wyniku sprzedaży przedmiotowej nieruchomości, do jego majątku weszła kwota 600.000 zł. Dalsze przeznaczenie jej na spłatę zobowiązań wobec innych wierzycieli, czy na zakup ruchomości, o których zeznał K. B. (1), nie jest równoznaczne
z wyzbyciem się przez niego majątku ze szkodą dla skarżącej.

W sprawie nie została również wykazana przesłanka wiedzy osoby trzeciej – pozwanej – o działaniu K. B. (1) z pokrzywdzeniem skarżącej. Powyższy wniosek jest oczywisty nie tylko z uwagi na to, że
w ogóle nie można mówić o takim charakterze działania dłużnika, skoro nie umniejszył on wartości swego majątku w wyniku zawarcia umowy sprzedaży, ale i ze względu na to, że nie istniało w księdze wieczystej, dotyczącej przedmiotowej nieruchomości żadne ostrzeżenie o zakazie jej zbywania. Tym samym K. B. (1) w ramach przysługującego mu i nie ograniczonego prawa własności, mógł skutecznie rozporządzić tym prawem. Pozwana nie miała zatem podstaw, by przypuszczać, że K. B. (1) zobowiązał się do sprzedania nieruchomości w celu udaremnienia zaspokojenia roszczeń skarżącej.

Istotne jest przy tym, że pozwana zawierając umowę, znała spoczywające na niej zobowiązanie pieniężne z tytułu zapłaty ceny, a więc i skutki jego wykonania dla majątku dłużnika, równoznaczne z uzyskaniem przez niego kwoty 600.000 zł. Kwota ta, jako jeden ze składników majątku dłużnika, umożliwiłaby mu spłatę wierzytelności wobec skarżącej, zwłaszcza że na chwilę wytoczenia powództwa wymagalna była tylko jedna rata świadczenia, ustalona postanowieniem o podziale majątku wspólnego, ze spłatą której K. B. (1) zalegał. Z tych też względów zakupienie przez pozwaną przedmiotowej nieruchomości, pomimo próby powstrzymania jej przez skarżącą, nie stanowi o istnieniu po jej stronie świadomości dokonywania przez K. B. (1) krzywdzących dla wierzyciela czynności.

Uznając zatem apelację M. S. jedynie za nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji oraz trafnymi wnioskami, Sąd Apelacyjny oddalił przedstawioną apelację, orzekając na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł
w pkt. 3. wyroku na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zasadzając od powódki na rzecz pozwanej kwotę 2.700 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej, wskazane w § 6 pkt 7 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 2 in principio rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. 2002, Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Stosując zasadę słuszności przy orzekaniu o kosztach Sąd Apelacyjny wziął pod uwagę sytuację majątkową powódki, będącą przyczyną zwolnienia jej od kosztów sądowych w sprawie, przy jednoczesnym braku wpływu tego zwolnienia na obowiązek zwrotu kosztów stronie przeciwnej.

Co się zaś tyczy zażalenia pozwanej wywiedzionego od rozstrzygnięcia zawartego w pkt. 3. wyroku z dnia 30 kwietnia 2012 r., podlega ono uwzględnieniu, prowadząc do zasądzenia od M. S. na rzecz B. S. kwoty 3.600 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, wynikających z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. Chociaż nie można podzielić zarzutu skarżącej o naruszeniu przez Sąd I instancji art. 328 § 2 k.p.c., gdyż Sąd ten wyjaśnił motywy zastosowania przy orzekaniu o kosztach
art. 102 k.p.c., niemniej jednak całkowite nieobciążenie powódki zwrotem kosztów zastępstwa procesowego na rzecz pozwanej, w ocenie Sądu Apelacyjnego, nie jest uzasadnione.

Zważyć bowiem należy, że chociaż powódka w niniejszej sprawie została zwolniona od kosztów sądowych, zwolnienie to nie uwalnia samo przez się strony od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi. Sąd może wprawdzie odstąpić od nałożenia na stronę obowiązku zwrotu kosztów procesu na podstawie art. 102 k.p.c., jednakże ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, która następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych.

Zastosowanie art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (zob. post. SN z 14.1.1974 r., II CZ 223/73 , L.).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy podkreślić należy, że sytuacja majątkowa powódki nie została przez nią
w sposób szczegółowy określona. W załączonym oświadczeniu majątkowym powódka nie wskazała bowiem wysokości dochodów, z których się utrzymuje. Pomimo tego, że oświadczenie to spowodowało objęcie jej dobrodziejstwem zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie, z punktu widzenia obowiązku zwrotu kosztów procesu stronie przeciwnej, nie jest wystarczające dla uznania jej całkowitej niemożności wykonania tego obowiązku. Nie może przy tym umknąć uwadze, że powódka inicjując niniejsze postępowanie, winna liczyć się z ryzykiem przegranej i poniesienia kosztów z tego tytułu. Tym samym powinna zabezpieczyć niezbędne środki finansowe na ten cel, zwłaszcza że wystąpienie na drogę sądową nie było nagłe, o czym świadczy chociażby poprzedzenie go egzekucją komorniczą.

W tym stanie rzeczy orzeczono na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw.
z art. 397 § 2 k.p.c., jak w punkcie 2. sentencji wyroku.