Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: III AUa 286/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Padarewska - Hajn

Sędziowie:SSA Ewa Chądzyńska

SSA Jacek Zajączkowski (spr.)

Protokolant: stażysta Paulina Działońska

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2012 r. w Łodzi

sprawy z wniosku J. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi

z dnia 28 listopada 2011 r., sygn. akt: VIII U 787/11;

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu – Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III AUa 286/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 listopada 2011r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi oddalił odwołanie J. B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 18 kwietnia 2011r., odmawiającej przyznania J. B. prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji zapadło w następującym stanie faktycznym:

J. B. ur. (...) ma wykształcenie średnie, z zawodu jest technikiem technologiem. W dniu 26 stycznia 2011r. złożył wniosek o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach

Decyzją z dnia 18 kwietnia 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił J. B. prawa emerytury. ZUS uznał za udowodnioną pracę w szczególnych warunkach jedynie w okresie od 28 kwietnia 1992r. do 12 listopada 1992r. Wnioskodawca posiada co najmniej 25 -letni okres składkowy i nieskładkowy

Od 2 listopada 1972r. do 31 lipca 1991r. J. B. pracował w Zakładach (...) w K. w pełnym wymiarze czasu pracy. Początkowo wnioskodawca podjął pracę na stanowisku pomocy sterowniczego pras. Od 1 lutego 1973r. J. B. objął stanowisko sterowniczego pras. Jako sterowniczy pras wnioskodawca pracował na prasie hydraulicznej w wysokiej temperaturze wynoszącej ok. 30-40 stopni, wokół wydzielały się związki chemiczne i występowało duże zapylenie. Wnioskodawca obsługiwał maszyny i urządzenia. Otrzymywał, podobnie jak inni pracujący na tym Wydziale, posiłki regeneracyjne i mleko.

Od 1 lipca 1974r. J. B. objął stanowisko nastawiacza maszyn i urządzeń przemysłu drzewnego. Jako ustawiacz wnioskodawca pracował także na prasie, ale gdy to stanowisko zajął praser, to wnioskodawca w tym czasie zajmował się maszyną odwadniającą. Pracy nastawiacza w tym okresie nie wykonywał stale. Od 9 czerwca 1975r. J. B. objął stanowisko prasera. Od 1 listopada 1975r. wnioskodawca pracował na stanowisku starszego mistrza zmianowego. Od 1 września 1976r. wnioskodawca objął stanowisko formowacza płyt. W dniu 3 sierpnia 1977r. J. B. uzyskał zaświadczenie kwalifikacyjne nastawiacza maszyn i urządzeń. Wykonywał czynności związane z obsługą prasy, maszyny odwadniającej, komory hartowniczej, urządzeń załadowczych. W 1980r. pracował jako nastawiacz maszyn i urządzeń.

Od 1 kwietnia 1982r. J. B. objął stanowisko brygadzisty w płytkowni. Kierował brygadą składającą się z pracowników na stanowiskach: obsługi klejami, obsługi maszyny odwadniającej, obsługi prasy, mycia siatek, pełnił zastępstwo na stawisku mistrza, za zgodą kierownika Wydziału. Do jego obowiązków należało współdziałanie i współpraca z brygadzistami i pracownikami hali rozwłókniania i wykańczalni w zakresie ilości masy, jej jakości, ilości wycinanych wózków i zapasu wózków hartowniczych, ustalania dziennych prac naprawczych, wnioskowanie o nagrody i kary dla swoich pracowników, prowadzenie raportów zmian i potrzebnych zapisów, szkolenie nowych pracowników, przeprowadzanie odbioru maszyn i urządzeń po naprawach i remontach.

Od 1 sierpnia 1982r. J. B. pracował jako sterowniczy węzła form i prasowania. Angażem z 1 lipca 1985r. potwierdzone zostało zajmowane stanowisko sterowniczego węzła form i pras, z powierzeniem wnioskodawcy obowiązków brygadzisty wraz z przyznaniem dodatku brygadzistowskiego. Od dnia 1 sierpnia 1987r. J. B. został brygadzistą.

W dniu 14 października 1986r. wnioskodawca został przeniesiony z dniem 15 października 1986r. z Wydziału Produkcji Płyt Pilśniowych do pracy w Wydziale Głównego Mechanika. Od tej chwili wnioskodawca nie pełnił obowiązków brygadzisty i stracił prawo do dodatku.

Od 1 września 1988r. objął stanowisko ślusarza. Od 1 marca 1990r. pracował na stanowisku sterowniczego prasowania i formowania.

W okresie od 3 maja do 30 września 1990r. J. B. korzystał z urlopu bezpłatnego. Po powrocie z urlopu pracował jako mistrz na Wydziale Produkcji Płyt Pilśniowych. Pracując jako mistrz sprawował nadzór nad pracownikami pracującymi na hali produkcyjnej, kontrolował proces produkcyjny i technologiczny, a także pracował bezpośrednio przy stanowiskach pracy. Wnioskodawca sprawował nadzór, aby zapobiec awariom, ale również obsługiwał klejarnię, zajmował się rozwłóknianiem, maszynami odwadniającymi. Jako mistrz rozpoznawał przyczynę ewentualnej awarii, kleił różne elementy, niekiedy stawał na linii wykończeniowej, niekiedy przy formatyzarce - na krótki czas, zajmował się wymianą matryc.

Wnioskodawca nie ma świadectwa pracy w szczególnych warunkach z powyższego okresu zatrudnienia. Warunki pracy na hali były trudne: w kurzu, pyle, w wysokiej temperaturze, w zanieczyszczeniu amoniakiem, klejami i innymi substancjami szkodliwymi dla zdrowia.

Od 28 kwietnia 1992r. do 12 listopada 1992r. J. B. pracował w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, stale i w pełnym wymiarze wykonując prace przy hydrotermicznej obróbce drewna na stanowisku sterowniczy węzła prasowania, to jest prace w szczególnych warunkach ujęte w wykazie A Dział VI poz. 17 pkt 4 stanowiącym załącznik do zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988r.

W konsekwencji swych ustaleń Sąd Okręgowy stwierdził, że J. B. nie przysługuje prawo do emerytury przewidzianej w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 153 z 2009r., poz. 1227 – tekst jednolity późn. zm. ), ponieważ nie legitymuje się on wymaganym 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

W apelacji ubezpieczony, reprezentowany przez pełnomocnika, zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając:

- naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 §1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, zaniechanie dokonania wszechstronnej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego skutkujące twierdzeniem, że ubezpieczony nie legitymuje się 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach; dokonanie błędnej subsumpcji prowadzącej do uznania, iż odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie w sytuacji, gdy ubezpieczony pracował w wymaganym okresie czasu pracy w warunkach szczególnych uprawniających do wcześniejszej emerytury w sytuacji, gdy rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest wewnętrznie niespójne nielogiczne, pozostające w oczywistej sprzeczności z zeznaniami świadków i wnioskodawcy;

- naruszenie prawa materialnego, poprzez błędną wykładnię § 2 ust. 1 i 2 oraz § 4 ust. 1 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w związku z art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez nie zaliczenie do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresów pracy świadczonej przez J. B. w Zakładach (...) w K. w okresie od 2.11.1972 r. do 31.07.1991r. naruszenie przepisów zarządzenia Nr 2 Ministra Rolnictwa Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 4 listopada 1988r. w zw. z wykazem A dział VI pkt 17 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku polegającą na niezastosowaniu wykładni celowościowej, jaka przyświecała ustawodawcy umieszczając stanowiska dozoru inżynieryjno-technicznego w grupie stanowisk, na których praca jest uznawana za pracę w warunkach szczególnych i uprawnia do wcześniejszego nabycia prawa do emerytury;

- naruszenie art. 328 §2 k.p.c. polegające na sporządzeniu uzasadnienia niespełniającego wymogów przywołanego przepisu, z uwagi na jego niespójność oraz brak jednoznacznego wskazania jakie okresy pracy i na jakich stanowiskach zostały niezaliczone i dlaczego do pracy w szczególnych warunkach.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego ubezpieczonego według norm przepisanych. Ponadto, apelujący wniósł o: - dopuszczenie dowodu z uzupełniającego przesłuchania w charakterze strony ubezpieczonego na okoliczność stałego, bezpośredniego i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywania pracy w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie A lub B Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. i zarządzeniu resortowym nr 2 Ministra Rolnictwa Leśnictwa i (...) Żywnościowej z dnia 4.11.1988r. w spornym okresie, tj. ponownego ustalenia rodzaju pracy, zakresu obowiązków, czasu pracy wykonywanej bezpośrednio w warunkach szkodliwych dla zdrowia oraz usytuowania maszyn przeznaczonych do obróbki termicznej drewna (przy których pracował na rożnych stanowiskach pracy ubezpieczony) na jednej hali produkcyjnej.

- dopuszczenie dowodu z dokumentacji ZUS p. J. F., na okoliczność zaliczenia przez ZUS pracy ubezpieczonego - J. F. na analogicznych stanowiskach do apelującego do pracy szczególnych warunkach i przyznania w związku z tym prawa do emerytury i zobowiązanie ZUS do złożenia ww. akt; dopuszczenie dowodu z dokumentu: świadectw pracy w szczególnych warunkach p. E. P. (z dnia 21 marca 2001r. oraz 26 marca 2001r.), na okoliczność wydania przez zakład pracy zaświadczeń dotyczących pracy w warunkach szczególnych odnośnie prac analogicznych do prac wykonywanych przez ubezpieczonego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna. Rację ma strona apelująca podnosząc zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Uzasadnienie Sądu Okręgowego nie odpowiada wymogom określonym w wymienionym przepisie, bowiem jest niespójne, nie zawiera ustaleń faktycznych będących podstawą rozstrzygnięcia, faktów, które Sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł i przyczyn dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Z tej też przyczyny wyrok Sądu I instancji nie poddaje się kontroli instancyjnej.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy wskazał, że podziela stanowisko organu rentowego, co do tego, że J. B. nie legitymuje się 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, bowiem wnioskodawca nie przez pełen okres zatrudnienia w Zakładach wykonywał pracę, którą można zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach spełniających wymagania ustawowe. Zdaniem Sądu do prac w szczególnych warunkach można zaliczyć prace na stanowiskach sterowniczego pras, ale już takiego przymiotu Sąd odmówił pomocy sterowniczego pras. Sąd uznał za prace w warunkach szczególnych na stanowisku sterowniczego, a nie zaliczył pracy na stanowisku nastawiacza maszyn i urządzeń przemysłu drzewnego oraz na stanowisku mistrza, a także na stanowisku brygadzisty oraz ślusarza. Uzasadnienie tego stanowiska Sądu Okręgowego oparte jest na jednym argumencie, tego że ubezpieczony mimo że wykonywał na piastowanych stanowiskach pracy czynności mieszczące się w ramach prac w szczególnych warunkach to nie wykonywał ich stale, tymczasem co do „stałości” wykonywania poszczególnych prac Sąd nie przeprowadził żadnego postępowania dowodowego.

W konsekwencji przekroczona została, wyrażona w art. 233 § 1 k.p.c., zasada swobodnej oceny dowodów, gdyż Sąd I instancji nie rozważył wszechstronnie zebranego w sprawie materiału. Ocena tego materiału została dokonana w sposób dowolny i wybiórczy, dlatego też nie można stwierdzić w sposób nie budzący wątpliwości, że zajmowane w spornym okresie stanowiska pracy i zakres prac nimi objęty nie mieści się w wykazie A dział VI rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W tej sytuacji, Sąd meriti oparł swoje orzeczenie na materiale dowodowym, który nie mógł w istocie stanowić wiarygodnej podstawy orzeczniczej, co spowodowało nie rozpoznanie istoty sprawy i wymaga ponownego przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

Sąd winien więc w toku ponownego rozpoznania sprawy przeprowadzić postępowanie dowodowe na skonkretyzowane okoliczności wykonywania w spornym okresie przez wnioskodawcę w pracy w szczególnych warunkach. A zatem, czy praca wykonywana przez J. B. w trakcie zatrudnienia w Zakładach (...) w K. spełniała przesłanki wskazane w wykazie A dziale VI pkt 17, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i czy może być zakwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach. Dopiero bowiem ocena, pozostających w dyspozycji Sądu Okręgowego dowodów pozwoli na zajęcie stanowiska co do skuteczności ubiegania się przez wnioskodawcę o emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W tym stanie rzeczy, z omówionych powodów, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.