Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 października 2015 roku roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił S. N. przeliczenia emerytury.

S. N. odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i uwzględnienie zarobków z lat 1986, 1992, 1997, 1998, 2000 i 2008 oraz zarobków z okresu zatrudnienia w Zakładach (...), wynikających ze stawki godzinowej, przy przyjęciu normatywnego czasu pracy 8 godzin oraz przy uwzględnieniu premii obowiązującej w spornym okresie.

Odwołanie k 2

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc, że nie uwzględnił angaży i wynikającej z nich stawki godzinowej, z okresu pracy wnioskodawcy w (...), gdyż angaże nie określają wysokości osiągniętego wynagrodzenia oraz brak jest potwierdzenia ilości faktycznie przepracowanych godzin. Przyjęto dokumenty dotyczące innych, wskazanych we wniosku okresów, jednak nie miały one wpływu na wysokość świadczenia.

Pismo k 5

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił, co następuje.

S. N. urodził się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

Decyzją z dnia 28 września 2007 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał wnioskodawcy prawo do wcześniejszej emerytury od 09.08.2007 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzenie z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, ze wskaźnikiem podstawy wymiaru 62,11%.

Następnie, po przedłożeniu dokumentów przez wnioskodawcę, decyzją z dnia 04.03.2008 roku przeliczono emeryturę, bowiem wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wzrósł do 72,95%.

Przy kolejnym przeliczeniu, zgodnie z decyzją z dnia 27.04.2009 roku, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyniósł 74,31%.

Decyzją z dnia 11.04.2013 przyznano wnioskodawcy, od 01.03.2013 roku emeryturę z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, na podstawie art. 27 i art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS

Dowód: dokumenty w aktach ZUS

S. N. złożył wniosek o ponowne przeliczenie emerytury, w związku z odnalezieniem dokumentów płacowych, w dniu 25 września 2015 roku.

Wniosek – akta ZUS

W okresie od 21 września 1971 roku do 16 września 1985 roku S. N. był zatrudniony w Zakładach (...), w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku ślusarza remontowego.

Wnioskodawcy przyznano stawkę godzinową w wysokości 10 zł/h. Miał też przyznaną premię do 20%, której wypłata uzależniona była od stopnia wykonanych zadań, zgodnie z obowiązującym regulaminem premiowania pracowników fizycznych.

Od 1 maja 1973 roku stawka godzinowa została podwyższona do 11 zł/h plus premia w wysokości do 10% uzależniona od stopnia wykonania powierzonych zadań.

Od 1 listopada 1973 roku stawka godzinowa została podwyższona do 11,50 zł/h plus premia w wysokości do 10% wypłacana według zasad obowiązujących w regulaminie premiowania.

Od 1 stycznia 1974 roku stawka godzinowa została podwyższona do 13 zł/h plus premia w wysokości do 10% uzależniona od stopnia wykonania powierzonych zadań.

Od 1 sierpnia 1975 roku stawka godzinowa została podwyższona do 15 zł/h plus premia w wysokości do 10% zgodnie z obowiązującym regulaminem premiowania robotników.

Od 1 czerwca 1976 roku stawka godzinowa została podwyższona do 19 zł/h plus premia w wysokości do 5% zgodnie z obowiązującym regulaminem premiowania

W zakładzie pracy premia była wypłacana w różnej wysokości. Mogło to być 10,20 czy 30 %. Jeżeli pracownik miał wysoką stawkę, to jego premia była niższa. Premia była obliczana z godzin pracy, ale jej wysokość uzależniona była również od zdyscyplinowania pracowników. Na przykład, jeżeli ktoś został złapany w stanie nietrzeźwym, to miał obniżaną lub zabieraną premię.

Dowód: kopie angaży k 13-18, zeznania świadków: R. U. k 53, J. K. k 54, przesłuchanie wnioskodawcy k 88

Wysokość wynagrodzeń za lata 1978 – 1982 wynika z kart wynagrodzeń. Zachowały się również karty zasiłkowe wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w (...).

Dowód: karty wynagrodzeń k 34 – 36, karty zasiłkowe k 32

Roczne wynagrodzenia wnioskodawcy, wyliczone w oparciu o stawki godzinowe, bez uwzględnienia premii, kształtowały się następująco: 1971 - 6550,20 zł, 1972 – 23 317,40 zł, 1973 – 25 213 zł, 1974 – 30 445 zł, 1975 – 32 446 zł, 1976 – 40 772 zł i 1977 – 44 694 złotych.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, przy uwzględnieniu zarobków wnioskodawcy z 20 najkorzystniejszych lat, wybranych z całego okresu ubezpieczenia wynosi 83,55% ( 1971-1985, 1988, 1993-1996).

Pismo ZUS k 72

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości bowiem organ rentowy, na zarządzenie Sądu, dokonał hipotetycznych wyliczeń wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury wnioskodawcy w najkorzystniejszym wariancie – zarówno przy uwzględnieniu premii jak i bez uwzględnienia tych premii. Wnioskodawca nie kwestionował matematycznych wyliczeń, a zatem dopuszczenie dowodu z opinii biegłego wydłużyłoby niepotrzebnie postępowanie. Wnioskodawca podtrzymywał żądanie uwzględnienia przy wyliczaniu emerytury premii, jaka była wypłacana w Zakładach (...).

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje

Stosownie do art. 111 ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3 ) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011, Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku obowiązuje od 23 listopada 2011 roku i ma zastosowanie do wniosków w sprawach świadczeń złożonych od daty jego wejścia w życie. Zastąpiło ono rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r., Nr 10, poz. 49, ze zm.), które dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości określało w sposób podobny. I tak zgodnie z § 20 pkt. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty dla pracowników były zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Orzeczenia Sądu Najwyższego jakie zapadły jeszcze na gruncie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku są zgodne co do tego, że regulacja zawarta w § 20 rozporządzenia wyznacza jedynie kierunek postępowania dowodowego, natomiast nie oznacza, że wysokość uzyskiwanego uposażenia nie może być ustalona w inny sposób tak przy pomocy dostępnych pisemnych środków dowodowych, pochodzących od pracodawcy, a nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego / por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r., sygn. II UKN 186/97, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 1998, Nr 11, poz. 342; wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r., sygn. I UK 179/06, niepubl./. W postępowaniu wszczętym odwołaniem od decyzji organu rentowego Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych kieruje się bowiem regułami dowodzenia określonymi w art. 227 i n. k.p.c. nie jest zaś związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. Sprawia to, że wysokość uzyskiwanych dochodów może być ustalana wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, które Sąd uznał za celowe i pożądane.

Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 roku, Nr 39, poz. 353 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1)  osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

2)  mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 i 6, cyt. ustawy, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę albo, na wniosek ubezpieczonego, podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Natomiast zgodnie z art. 21 ust. 2 niniejszej ustawy, podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do emerytury stanowi podstawa wymiaru emerytury w wysokości uwzględniającej wszystkie kolejne waloryzacje przypadające w okresie następującym po ustaleniu prawa do emerytury albo podstawa wymiaru ustalona na nowo w myśl art. 15.

Przepis art. 15 ustawy umożliwia wyliczenie podstawy wymiaru świadczenia bądź z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę bądź też z 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca zażądał ponownego przeliczenia emerytury, przy uwzględnieniu zarobków (...), przy przyjęciu stawek godzinowych, wynikających z angaży oraz przy uwzględnieniu premii w maksymalnej wysokości, jaka z tych angaży wynikała. Na ostatniej rozprawie pełnomocnik wnioskodawcy wskazała, że mając na uwadze zasady współżycia społecznego wnosi, aby Sąd uwzględnił premię w wysokości co najmniej 5% za cały okres, za który przedstawiono angaże.

Sąd uznał, że zachodzą podstawy do uwzględnienia zarobków wynikających z angaży oraz kart wynagrodzeń i kart zasiłkowych, przedstawionych przez wnioskodawcę. Nie ma natomiast podstaw do uwzględnienia w tych wyliczeniach premii.

Należy zauważyć, że w angażach premia została określona w formie procentowej, ale jednocześnie zostało napisane w każdym angażu, że premia przysługuje „do” określonej stopy procentowej. Przesłuchani w toku postępowania świadkowie potwierdzali, że premie były wypłacane. Mówili, że były te premie zawsze, dla wszystkich i w maksymalnej wysokości. Jednocześnie świadkowie dodali, że premia była pomniejszana albo zabierana jak „ktoś podpadł albo za pijaństwo” . To samo potwierdził wnioskodawca w swoim przesłuchaniu. Oznacza to, że ten składnik wynagrodzenia nie był w stałej wysokości. Zresztą wynika to wprost z zapisu w angażu, bowiem oprócz tego, że angaże wskazują jedynie na ewentualnie maksymalną wysokość premii, to dodatkowo, na niektórych angażach zawarty jest zapis, że premia uzależniona jest od stopnia wykonania powierzonych zadań.

Podsumowując, zdaniem Sądu nie ma żadnych podstaw do przyjęcia, że w spornym okresie wnioskodawca otrzymywał co miesiąc premię w maksymalnej wysokości. Poszczególne składniki wynagrodzenia mogą być wzięte pod uwagę przy przeliczeniu świadczenia jedynie wówczas, gdy istnieje pewność, że były wypłacane w ściśle określonej wysokości.

W niniejszej sprawie takiej pewności Sąd nie miał i dlatego zaskarżona decyzja została zmieniona jedynie w części dotyczącej wyliczenia świadczenia, po uwzględnieniu stawek godzinowych z angaży. Najkorzystniejszy wariant z 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia powoduje wzrost wskaźnika wysokości podstawy wymiaru do 83,55 % (dotychczas było 74,31%). Sąd zobowiązał organ rentowy do przeliczenia świadczenia od dnia 1 września 2015 roku, czyli od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Oddaleniu podlegała natomiast nie uwzględniona część odwołania, dotycząca żądania uwzględnienia premii.

W ocenie Sądu wnioskodawca wygrał sprawę w znacznej części, a zatem Sąd zasądził na jego rzecz, w oparciu o art. 98 kpc i § 12 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 roku w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 sierpnia 2015 r, w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Z/ odpis wyroku wraz z uzasadnieniem i z pouczeniem doręczyć pełn.ZUS, wypożyczając akta rentowe.