Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

Powód H. K. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) sp. z o.o. z siedzibą w O. kwoty 5.813,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazano, iż powód zakupił od pozwanego pościel wełnianą o wartości 3.004,00 zł, w związku z czym zawarł również umowę kredytu celem zapłaty za nabyty towar w systemie ratalnym. Powód wskazał, że całkowity koszt zawarcia umowy wynosił 4.017,24 zł. Zrozumiawszy, że nie stać go na wywiązanie się z zaciągniętego zobowiązania, powód odesłał pozwanemu towar na adres siedziby podany w umowie. (...) sp. z o.o. w O. zwróciła towar powodowi, który ponownie go odesłał, przy czym według powoda przesyłka nie została odebrana przez pozwanego. Następnie, pozwany wystąpił przeciwko powodowi z pozwem o zapłatę do Sądu Rejonowego w(...)VI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w N., który w dniu 6 czerwca 2014 r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (sygn. akt VI Nc 861/14) orzekając zgodnie z żądaniem pozwu. Powód nie złożył sprzeciwu od nakazu zapłaty albowiem nie miał świadomości skutków prawnych, które on wywołuje. Dopiero wszczęta przeciwko niemu egzekucja komornicza zmusiła powoda do szukania pomocy prawnej. Powód podał, że jest inwalidą I grupy, dwukrotnie przeszedł udar mózgu, ma protezę stawu biodrowego i nie porusza się samodzielnie, nadto wymaga stałej opieki innych osób. Na kwotę żądania pozwu składają się: 4.017 zł tytułem całkowitej ceny towaru (koszt zakupu pościeli oraz suma odsetek kredytowych), koszty procesu postępowania upominawczego, prowadzonego w Sądzie Rejonowym w (...), sygn. akt VI Nc 861/14), koszty egzekucyjne w łącznej wysokości 853,62 zł, odsetki od kwoty zasądzonej nakazem zapłaty w wysokości 295,88 zł). Są to kwoty, które, zdaniem powoda, niesłusznie go obciążyły w związku z wytoczeniem powództwa przez pozwaną spółkę.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o odrzucenie pozwu, a w przypadku nieuwzględnienie tego wniosku – oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Zaprzeczył prawdziwości twierdzenia powoda o zwrocie sprzedawcy zakupionej pościeli.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że powód domaga się zwrotu kwot wyegzekwowanych przez pozwanego na podstawie nakazu zapłaty zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 24 września 2014 r. Pozwany wskazał, iż po zawarciu z nim umowy powód odstąpił od umowy kredytu, jednak nie złożył oświadczenia o odstąpieniu od umowy sprzedaży oraz nie zwrócił pozwanemu towaru. Pozwany zakwestionował powództwo również co do wysokości, wskazując, iż przedmiotowy nakaz zapłaty opiewa na kwotę 2.954 zł, a nie 4.017 zł. Wskazał nadto, że żądanie zwrotu kosztów prowadzenia postępowania egzekucyjnego jest nieuzasadnione, ponieważ było one prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego, a powód w jego toku nie podjął żadnej próby obrony.

Na wniosek powoda, postanowieniem z dnia 11 maja 2016 r., referendarz sądowy ustanowił dla H. K. adwokata z urzędu, którym wyznaczona została adw. J. S..

Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2016 r. Sąd odmówił odrzucenia pozwu, uznawszy, że nie ma przeszkód, aby sprawa o zwrot nienależnego świadczenia, bo tego w istocie dotyczy żądanie powoda, została rozpoznana przez tutejszy sąd.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 maja 2013 r. powód H. K. zawarł z pozwanym (...) Sp. z o.o. w O. umowę sprzedaży pościeli wełnianej. Transakcja miała miejsce poza siedzibą pozwanego przedsiębiorstwa. Sprzedaż związana była z umową kredytu konsumenckiego, zawartą przez powoda w celu sfinansowania zakupu w systemie ratalnym. Wraz z umowami powód otrzymał „(...) (...) Sp. z o.o.” punkt IV których regulował kwestię odstąpienia od umowy, pouczając o terminie i sposobie odstąpienia tak od umowy sprzedaży jak i od umowy kredytu. Powód otrzymał również formularze odstąpienia od każdej z umów. Zgodnie z(...), w przypadku odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego – sprzedaży na raty (...), umowa sprzedaży obowiązuje w pozostałym zakresie. Kupujący zobowiązuje się do zapłaty ceny wynikającej z zawartej umowy sprzedaży , w terminie 30 dni od daty odstąpienia od umowy sprzedaży na raty (...).

Łączna wartość przedmiotu sprzedaży wynosiła 3.004 zł. Powód dokonał wpłaty własnej w wysokości 50 zł. Ogółem do zapłaty na rzecz pozwanego, wraz z kosztami kredytu i odsetkami, pozostało 4.017 zł.

/ okoliczność bezsporna, nadto dowód: umowa „kupna – sprzedaży”, k. 8-9v., faktura VAT nr (...)+, k. 10/

H. K. złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy kredytu, nie odstąpił natomiast od umowy sprzedaży.

/dowód: oświadczenie o odstąpieniu od umowy kredytu, k. 11; niewypełniony formularz odstąpienia od umowy sprzedaży, k.9/

W związku z odstąpieniem przez powoda od umowy kredytowej, (...) sp. z o.o. wezwał go do uregulowania należności wynikającej z umowy sprzedaży z dnia 11 maja 2013 r.

Wobec braku zapłaty, w dniu 20 stycznia 2014 r. pozwany wypowiedział powodowi umowę sprzedaży.

W dniu 14 maja 2014 r. (...) sp. z o.o. z siedzibą w O. wniósł do Sądu Rejonowego w (...) (...) Wydziału Cywilnego w N. pozew przeciwko H. K. o zapłatę kwoty 2.954 zł wraz z odsetkami i kosztami postępowania.

/okoliczność bezsporna, nadto dowód: wezwanie do zapłaty wraz z dowodem doręczenia, k.10-10v akt VI NC 861/14; wypowiedzenie wraz z dowodem nadania, k.11-12v akt VI NC 861/14; pozew, k.1-2v akt VI NC 861/14/

Nakazem zapłaty wydanym w dniu 6 czerwca 2014 r. w sprawie VI Nc 861/14, Sąd Rejonowy (...) Wydział Cywilny z siedzibą w N. orzekł, że H. K. w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu powinien zapłacić (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. kwotę 2.954,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 maja 2014 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 647 zł tytułem kosztów postępowania albo wnieść w tym terminie sprzeciw.

/okoliczność bezsporna, nadto dowód: nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, k.12-13, k.17 akt VI NC 861/14/

Odpis nakazu zapłaty został skutecznie doręczony pozwanemu i uprawomocnił się, z uwagi na brak jego zaskarżenia przez pozwanego. Po otrzymaniu tytułu wykonawczego, wierzyciel wszczął egzekucję przeciwko H. K. należności objętej nakazem zapłaty.

/okoliczność bezsporna, nadto dowód: wezwanie do dokonywania potrąceń, k.14/

Pismem z dnia 25 marca 2015 r. H. K. wezwał (...) Sp. z o.o. w O. do zapłaty kwoty 5.813,50 zł, jednak bezskutecznie.

/dowód: wezwanie wraz z dowodem nadania, k.15-16; pismo pozwanego z dnia 7.04.2015 r., k.34-35v/

H. K. ma 76 lat. Doznał udaru, na skutek czego ma problemy z pamięcią. Cierpi na niedowład połowiczny prawostronny, nadciśnienie tętnicze. Przeszedł alloplastykę stawu biodrowego prawego w 2003 r. Jest zaliczony do I grupy inwalidzkiej. Jego dochód stanowi emerytura oraz dodatek pielęgnacyjny w łącznej wysokości ok. 1650 zł.

/dowód: wypis z treści orzeczenia obwodowej komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, k. 17-17v; karta informacyjna leczenia szpitalnego, k. 1;, przesłuchanie powoda, k. 76-78/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Sąd Rejonowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o dowody z dokumentów, w tym z dokumentów zawartych w aktach sprawy VI Nc 861/14 Sądu Rejonowego w(...) Wydziału Cywilnego w N., których wiarygodność nie wzbudziła jego wątpliwości oraz nie była kwestionowana przez strony.

Zeznania powoda niczego do sprawy nie wniosły. Twierdzenie tegoż o zwrocie pościeli pozwanemu okazały się dowodem niewystarczającym. Pomimo zobowiązania bowiem, powód nie złożył dowodu wysłania pościeli pozwanemu, ten zaś zaprzeczył aby została ona zwrócona.

Stan faktyczny był w przedmiotowej sprawie w znacznej części bezsporny. W szczególności poza sporem pozostawał fakt zawarcia umowy pomiędzy powodem a pozwanym, fakt odstąpienia przez powoda od umowy kredytu, a także fakt wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy w(...) (Sygn. akt VI Nc 861/14), w którym nakazano H. K. zapłacić na rzecz (...) sp. z o.o. w O. kwotę 2.954,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami. Bezsporny był fakt prowadzenia przeciwko powodowi egzekucji w oparciu o wskazany nakaz zapłaty, jakkolwiek wysokość wyegzekwowanych środków pozostawała sporna i nie została udowodniona przez powoda. Kwestią sporną była również, jak wskazano powyżej, sprawa zwrotu zakupionej pościeli.

Zgodnie z treścią art. 6 kc, ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis ten określa reguły dowodzenia, tj. przedmiot dowodu oraz osobę, na której spoczywa ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Zaznaczyć też trzeba, że przy rozpoznawaniu sprawy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 kpc). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 kpc), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 kpc) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne. Zaprzeczenie dokonane przez stronę procesową powoduje, że istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności stają się sporne i muszą być udowodnione. W razie ich nieudowodnienia Sąd oceni je na niekorzyść strony, na której spoczywał ciężar dowodu, chyba że miał możność przekonać się o prawdziwości tych twierdzeń na innej podstawie (por. orzeczenie SN z 28 kwietnia 1975 r., sygn. akt III CRN 26/75).

Jak wskazano we wcześniejszej części uzasadnienia, strona powodowa nie udowodniła twierdzenia o zwrocie pościeli. Nadto powód nie przedstawił dowodu na okoliczność wysokości należności wyegzekwowanych w toku postępowania egzekucyjnego, których zwrotu się domagał. W takiej sytuacji Sąd uznał twierdzenia powoda, co do wskazanych okoliczności za gołosłowne.

Niezależnie jednak od powyższego, nawet w sytuacji udowodnienia powyższych okoliczności powództwo i tak podlegałoby oddaleniu.

W niniejszej sprawie powód dochodził kwoty 5.813,50 zł z tytułu zwrotu nienależnego świadczenia, które miało zostać wyegzekwowane na rzecz powoda w postępowaniu egzekucyjnym, w oparciu o nakaz zapłaty z dnia 6 czerwca 2014 r. opatrzony klauzulą wykonalności. Zasadą w prawie cywilnym jest, że korzyść uzyskana bez podstawy prawnej podlega zwrotowi przez osobę, która ją uzyskała na żądanie tego, czyim kosztem przysporzenie nastąpiło - tzw. instytucja bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 kc). Szczególnym przypadkiem bezpodstawnego wzbogacenia jest sytuacja, w której przysporzenie polega na uzyskaniu świadczenia nienależnego w rozumieniu art. 410 § 2 kc. Zgodnie z tym przepisem ze świadczeniem nienależnym mamy do czynienia wówczas, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Nienależność świadczenia wynikająca z braku zobowiązania tego, kto świadczył, zachodzi w sytuacji braku prawnej podstawy (tytułu prawnego) świadczenia. Innymi słowy jest to stan, w którym spełnienie świadczenia nie znajduje usprawiedliwienia w przepisie ustawy, ważnej czynności prawnej, prawomocnym orzeczeniu sądu czy też akcie administracyjnym.

Pomijając już sam fakt, czy świadczenie zostało rzeczywiście w całości wyegzekwowane przez pozwanego, wskazać należy, iż sam powód stwierdził już w pozwie, że wykonanie świadczenia znajdowało oparcie w tytule wykonawczym, jakim był prawomocny nakaz zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy (...). Powód przyznał, iż przedmiotowy nakaz otrzymał i nie złożył od niego sprzeciwu.

Zdaniem Sądu nie można uznać, aby spełnienie świadczenia objętego prawomocnym orzeczeniem sądu było nienależne.

Stosownie do treści art. 366 kpc wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia a ponadto tylko między tymi samymi stronami. W myśl zaś art.504§2 kpc, nakaz zapłaty, przeciwko któremu w całości lub w części nie wniesiono skutecznie sprzeciwu, ma skutki prawomocnego wyroku. W sytuacji zatem, w której istnieje prawomocne rozstrzygnięcie w postaci nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym, sąd rozstrzygający później sprawę między tymi samymi stronami nie może wbrew treści prawomocnego nakazu zapłaty ustalać, że świadczenie objęte tym nakazem jest nienależne. Przeciwnie – dopóki istnieje tego rodzaju prawomocne rozstrzygnięcie, sąd orzekający później, jest związany ustaleniami zawartymi w prawomocnym orzeczeniu. W konsekwencji Sąd nie może – wbrew prawomocnemu nakazowi zapłaty wydanemu przez Sąd Rejonowy w (...) – orzec, iż powód nie był zobowiązany wobec pozwanego do zapłaty kwoty będącej przedmiotem procesu w sprawie VI Nc 861/14. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2003 r. wydanym w sprawie III CKN 1211/00 czytamy, że w sytuacji, gdy świadczenie zostaje spełnione w wykonaniu orzeczenia sądu, owo orzeczenie stanowi podstawę prawną świadczenia, a ten, kto je spełnił, nie może skutecznie twierdzić, że nie był do świadczenia zobowiązany, że zobowiązanie to w chwili świadczenia nie istniało (nie publ., LEX nr 156476).

Właściwym sposobem postępowania, po otrzymaniu przedmiotowego nakazu zapłaty, było złożenie przez powoda sprzeciwu i podniesienie zarzutu nieistnienia w tym zakresie roszczenia dochodzonego przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w O., czego powód nie uczynił i dopuścił do uprawomocnienia się orzeczenia. W tym miejscu wskazać należy, iż nie mógł podlegać uwzględnieniu wniosek pełnomocnika powoda, aby pozew w sprawie niniejszej uznać za sprzeciw od nakazu zapłaty (wydanego przez inny sąd) wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego wniesienia. Nie kwestionując problemów zdrowotnych powoda należało stwierdzić, że ochrona praw konsumenta nie może iść tak daleko, aby nadawać wnioskom strony – w kontradyktoryjnym procesie – znaczenia innego niż wprost wyrażone, celem sanowania wcześniejszych zaniedbań. Skoro powód w pozwie wystąpił (skutecznie) o przyznanie mu pełnomocnika z urzędu, mógł to równie dobrze uczynić przed wytoczeniem powództwa celem uzyskania profesjonalnej pomocy prawnej przy formułowaniu żądania pozwu. Pouczenia zawarte tak w spornej umowie jak i doręczone pozwanemu wraz z nakazem zapłaty są jasne i nieskomplikowane. Skutki niezapoznania się z nimi przez H. K. czy też ich niezrozumienia nie mogą obciążać nikogo poza powodem. Mając powyższe na względzie, postanowieniem z dnia 10 listopada 2016 r. Sąd oddalił wniosek pełnomocnika powoda o przekazanie sprawy do Sądu Rejonowego w (...).

Mając powyższe na względzie Sąd doszedł do przekonania, że powództwo jest niezasadne. Świadczenie uiszczone przez powoda na rzecz pozwanego nie było świadczeniem nienależnym a nadto nie zostało udowodnione co do wysokości.

Z przytoczonych względów, na podstawie art. 405 kc w zw. z art.410 §1 kc stosowanych a contrario, Sąd powództwo oddalił.

W punkcie 2. wyroku, na podstawie art. 29 ust.1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o o adwokaturze oraz 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 r. poz. 461), Sąd przyznał adw. J. S. wynagrodzenie w kwocie 1.476 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, powiększonych o należny podatek od towarów i usług.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 3 wyroku uznając, w oparciu o treść art. 102 kpc, iż w sprawie zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności uzasadniające odstąpienie od obciążania powoda kosztami niniejszego postępowania należnymi stronie pozwanej. Przyczyną skorzystania przez Sąd ze wskazanej instytucji jest obecna sytuacja życiowa i materialna powoda – powód jest osobą w podeszłym wieku, schorowaną (z orzeczonym I stopniem inwalidztwa) i utrzymuje się jedynie ze świadczenia emerytalnego i dodatku pielęgnacyjnego w łącznej wysokości ok. 1.600 zł. Nadto przyczyny wytoczenia powództwa przez powoda wypływały z jego słabego rozeznania w regulacjach prawnych, jak również realiach rynkowych i procesowych, a w początkowym etapie postępowania powód występował bez pełnomocnika profesjonalnego.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3. (...) W..

4. (...)