Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I Ns 572/13

POSTANOWIENIE

Dnia 20 października 2016 roku

Sąd Rejonowy w Żorach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Lidia Czapla

Protokolant Dorota Tomecka

po rozpoznaniu w dniu 20 października 2016 roku w Żorach

na rozprawie sprawy

z wniosku D. G. i L. S.

przy udziale (...) Spółki Akcyjnej w K. (poprzednio (...) Spółka Akcyjna w K.)

o ustanowienie służebności przesyłu

postanawia:

1)  oddalić wniosek;

2)  zasądzić od wnioskodawców D. G. i L. S. solidarnie na rzecz uczestniczki postępowania (...) Spółki Akcyjnej w K. kwotę 274,00 (dwieście siedemdziesiąt cztery) złote tytułem zwrotu kosztów postępowania.

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy D. G. i L. S. wnieśli o ustanowienie na należących do nich nieruchomościach opisanych w księgach wieczystych o numerach (...); (...) (działki nr (...)) służebności przesyłu na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w K. (obecnie (...) Spółka Akcyjna w K.) polegającej na prawie posadowienia na ww. nieruchomościach urządzeń przesyłowych w postaci naziemnej linii wysokiego napięcia 220 kV po trasie, po której przebiega istniejąca linia, jak również na prawie korzystania z tychże nieruchomości w celu przesyłu energii, utrzymywania linii, urządzeń przesyłowych, ich napraw, konserwacji i modernizacji, w zamian za zapłatę solidarnie na ich rzecz jednorazowego wynagrodzenia w kwocie 1.452.145,55 zł. W uzasadnieniu wskazali, że nigdy nie wyrazili zgody na budowę urządzeń przesyłowych, w związku z czym uczestniczka postępowania korzysta z ich nieruchomości bez żadnego tytułu prawnego. Na kwotę wynagrodzenia składa się ekwiwalent za posadowienie urządzeń oraz ekwiwalent za spadek wartości nieruchomości. Dążyli do polubownego załatwienia sprawy poprzez zawezwanie uczestniczki do próby ugodowej przed Sądem Rejonowym w Piasecznie w sprawie o sygnaturze akt I Co 2454/12.

W odpowiedzi na wniosek uczestnika postępowania (...) Spółka Akcyjna w K. wniosła o oddalenie wniosku w całości i podniosła zarzut zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, tj. prawie posadowienia i utrzymywania na ww. nieruchomościach linii wysokiego napięcia 220 kV relacji K.-L., a także prowadzenia eksploatacji tej linii, w tym prawie dostępu, wejścia, przechodu i przejazdu osób upoważnionych, w celu dokonywania czynności związanych z konserwacją, remontem, modernizacją przebudową, usuwaniem awarii oraz obowiązku znoszenia przez właścicieli nieruchomości ograniczeń i zakazów wynikających z istnienia pasa technologicznego linii elektroenergetycznej o szerokości 50 metrów, w tym zakazie wznoszenia w pasie technologicznym budynków mieszkalnych, budowli, zakazie utrzymywania drzew, krzewów i roślinności przekraczającej dopuszczalną wysokość, a także korzystania z nieruchomości w sposób zgodny z aktualnie obowiązującymi przepisami dotyczącymi linii elektroenergetycznych, ochrony zdrowia i życia ludzkiego oraz ochrony środowiska. W uzasadnieniu wskazała, że linia wysokiego napięcia została wybudowana w 1972 roku z zachowaniem wszelkich wymogów formalno-prawnych, za zgodą i wiedzą właścicieli nieruchomości. Wobec upływu ponad 30 lat od budowy linii nabyła służebność o treści odpowiadającej służebności przesyłu w drodze zasiedzenia, a zatem posiada tytuł prawny do dysponowania nieruchomościami wnioskodawców. Do swojego posiadania doliczyła posiadanie swoich poprzedników prawnych i określiła je jako posiadanie w dobrej wierze, powołując się także na treść art. 7 k.c. Z ostrożności procesowej zakwestionowała wysokość dochodzonego wynagrodzenia i podniosła zarzut przedawnienia ewentualnych roszczeń odszkodowawczych.

W piśmie procesowym z dnia 23 grudnia 2014 roku wnioskodawcy zakwestionowali podniesiony przez uczestniczkę zarzut zasiedzenia służebności wskazując, że nieznany jest termin początkowy biegu zasiedzenia, dokumenty, które zostały przedłożone są niekompletne i nie wynika z nich w jakim okresie i na jakiej podstawie wzniesiono linię elektroenergetyczną. Ponadto zażądali przedłożenia oryginałów dokumentów. Ich zdaniem żadna z przesłanek zasiedzenia nie została wykazana.

W piśmie z dnia 5 lutego 2015 roku uczestniczka postępowania podtrzymała dotychczasowe stanowisko wskazując, że za datę początkową biegu terminu zasiedzenia należy uznać dzień 30 września 1973 r., kiedy to podpisano protokół nr (...) odbioru technicznego linii napowietrznej 220 kV.

W piśmie z dnia 7 maja wnioskodawcy podtrzymali dotychczasowe stanowisko w sprawie, natomiast w piśmie z dnia 14 maja 2015 roku wskazali, że wnioskodawczyni L. S. jest wyłącznym właścicielem działki (...) ( (...)) i wobec czego na wypadek uznania przez Sąd, że uczestniczka nie jest w tym zakresie zobowiązana solidarnie wobec wnioskodawców, wnieśli żądanie ewentualne o zasądzenie wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na działkach nr (...) solidarnie na rzecz wnioskodawców, natomiast za ustanowienie służebności na działce nr (...) na rzecz wnioskodawczyni L. S..

Uczestniczka postępowania w piśmie z dnia 21 maja 2015 roku podtrzymała dotychczasowe stanowisko.

W piśmie z dnia 12 listopada 2015 roku wnioskodawcy podtrzymali wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia zakresu służebności pozostawiając jego rozpoznanie uznaniu Sądu. Podnieśli jednocześnie, że zgodnie ze stanowiskiem doktryny i orzecznictwa nie ma potrzeby dodatkowego wytyczania przebiegu służebności, gdy urządzenia przesyłowe są już wybudowane. W wątpliwość poddali natomiast szerokość stref ochronnych, która w ich opinii powinna być określona jak w przedłożonej przez nich prywatnej opinii rzeczoznawcy z dnia 21 czerwca 2012 roku. Na wypadek kwestionowania przez uczestniczkę tej okoliczności wnieśli o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność oznaczenia stref ochronnych.

W piśmie z dnia 21 grudnia 2015 roku uczestniczka wniosła o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego geodety na okoliczność przebiegu linii energetycznej oraz zakresu służebności i sporządzenia mapy z zaznaczonym przebiegiem linii energetycznej wraz z odpowiednim pasem technologicznym o szerokości 50 m. W piśmie z dnia 15 września 2016 roku sprecyzowała zarzut zasiedzenia z uwzględnieniem prawidłowej nazwy linii, tj. Kopanina-L., W.-M..

Sąd ustalił:

Wnioskodawcy L. S. i D. G. są współwłaścicielami nieruchomości opisanych w księgach wieczystych prowadzonych przez Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Żorach o numerach (...) (działka nr (...)) oraz (...) (działka nr (...)). Ponadto wnioskodawczyni L. S. jest właścicielem nieruchomości opisanej w księdze wieczystej o numerze (...) (działka nr (...)). Działka o numerze (...) nie jest użytkowana, natomiast działki o numerze (...) są użytkowane rolniczo

((odpisy zwykłe ksiąg wieczystych o numerach (...); (...); (...) (k. 69-80), wypisy z rejestru gruntów (k. 104,106-108,110), oględziny nieruchomości (k. 656-657)).

Przez wyżej opisane nieruchomości przebiega linia elektroenergetyczna wysokiego napięcia 220 kV o nazwie K.-L., W.-M.. Na działce o numerze (...) posadowione są trzy słupy energetyczne. Na działkach o numerach (...) przebiegają druty wysokiego napięcia, nie ma natomiast słupów. Przedmiotowa linia została wybudowana w 1972 roku. Trasa budowy linii została ustalona w decyzji o lokalizacji szczegółowej nr 7/70 z dnia 6 marca 1970 roku wydanej przez Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w K. i zatwierdzona decyzją Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w K. z dnia 3 sierpnia 1972 r., sygn. III-520/6/R/72. Linia została oddana do użytku w dniu 30 września 1973 roku, kiedy to podpisano protokół odbioru technicznego numer 168/73. Właściciele nieruchomości, przez które przebiegać miała budowana linia, byli zawiadomieni o jej planowanym przebiegu i wyrazili pisemne zgody na jej budowę. Poprzednia właścicielka nieruchomości wnioskodawców H. G. wyraziła zgodę na budowę linii w pisemnym oświadczeniu z dnia 9 listopada 1972 roku. Od chwili zbudowania ww. infrastruktury uczestnika postępowania, jak i jej poprzednicy prawni, nieprzerwanie korzystali z urządzeń przesyłowych. Pierwotnie właścicielem linii były Zakłady (...), które następnie przekształciły się w Południowy O. Energetyczny. Ten został podzielony na skutek czego przedmiotowa linia weszła w skład przedsiębiorstwa Zakładu (...) w B.. Następnie linia weszła w skład (...) Spółki Akcyjnej w W.. W 2007 roku dokonano podziału spółki i linia weszła w skład spółki (...) Spółka Akcyjna w W.. W 2008 roku spółka (...) Spółka Akcyjna zmieniła firmę na (...) Spółkę Akcyjną. Uczestniczka postępowania korzysta z nieruchomości wnioskodawców celem dokonywania modernizacji i napraw urządzeń przesyłowych, na co dotychczas wnioskodawcy wyrażali zgodę. Uczestniczka postępowania przeprowadza coroczne oględziny linii w celu ustalenia jej stanu technicznego. Posadowienie urządzeń przesyłowych i przebieg linii energetycznych od chwili ich posadowienia do chwili obecnej nie uległ zmianie

(( wypisy z rejestru gruntów wraz z mapami ewidencyjnymi (k. 59-65), decyzja o zatwierdzeniu planu realizacyjnego z dnia 3 sierpnia 1972 roku (k. 150 i 313), decyzja o lokalizacji szczegółowej nr 7/70 z dnia 6 marca 1970 roku (k. 151 i 316), pismo z dnia 21 listopada 1972 roku do Prezydium Powiatowej Rady Narodowej wraz z załącznikami (k. 152-153 i 323), protokół numer (...) z dnia 30 września 1973 roku z odbioru technicznego linii napowietrznej 220kV (k. 154-156, 308-310), mapa sytuacji linii (k. 311-312), zarządzenie numer 186/ (...)/93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 roku (k. 157-160), zarządzenie numer 187/ (...)/93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 roku (k. 161-165), protokół z prac Komisji do Spraw Przekazania-Przejęcia L. i Stacji Najwyższych Napięć z ZE G. do (...) S.A. z dnia 14 lipca 1993 roku (k. 166-170), zarządzenie numer 2/ (...) Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 14 lutego 1985 roku (k. 171- 173), zarządzenie numer 57 Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1988 roku (k. 174-181), postanowienie Sądu Rejonowego dla Miasta W. z dnia 31 grudnia 1994 roku (k. 182), wypis aktu notarialnego z dnia 31 maja 1994 roku, Rep. A nr 991/94 wraz z załącznikami (k. 183-199), protokół z Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Spółki (...) S.A. z dnia 5 grudnia 2007 roku, Rep. A nr 24410/2007 (k. 200- 207), protokołu z Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Spółki (...) S.A. z dnia 5 grudnia 2007 roku, Rep. A nr 24405/2007 (k. 208-214), ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (k. 215-224), odpis pełny z Rejestru Przedsiębiorców KRS Spółki (...) S.A. (k. 225-237), odpis pełny z Rejestru Przedsiębiorców KRS Spółki (...) S.A. (k. 238-253); oświadczenia właścicieli gruntów, w których wyrażają zgodę na przeprowadzenie urządzeń energetycznych/posadowienie słupa, pisma dotyczące budowy linii napowietrznej 220kV R.M. z dnia 25 i 26 października, dnia 4, 7, 10 i 22 listopada oraz dnia 4 grudnia 1972 roku (k. 332-373, 375-385, 387-635, 637-639), pismo Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej z dnia 26 października 1972 roku (k. 386), pismo Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w K. z dnia 29 kwietnia 1972 roku (k. 314), pismo Przedsiębiorstwa (...) z dnia 5 listopada 1970 roku (k. 315), wykaz właścicieli G. B.-O. O. (k. 317-319), wykaz właścicieli Ż. Miasto (k. 320-321), pismo Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej B. z dnia 25 października 1972 roku (k. 322), wykaz właścicieli gruntów przez tereny których przebiegać będzie trasa linii napowietrznej 220kV R.-M. G. B.-O. S. (k. 324-331, 374), decyzja o zatwierdzeniu planu realizacyjnego z dnia 13 sierpnia 1973 roku (k. 636); protokół odbioru zadania „Modernizacja L. 220KV B.-L., K.-L. wraz z ułożeniem traktatu światłowodowego” (k. 779-834), protokół z odbioru zadania „Dostosowanie L. 220KV B.-L., K.-L. do obciążalności (...)” (k. 835-848) decyzja z dnia 16 lutego 1970 roku Prezydium Powiatowej rady Narodowej w T. (k. 849-850), instrukcja szczegółowej eksploatacji linii 220 KV K.-L. (k. 905-935), instrukcja szczegółowej eksploatacji linii 220 KV W.-M. (k. 872-904), wydruk mapy z przebiegiem linii elektroenergetycznej 220 KV W.-M., K.-L. (k. 936); oględziny nieruchomości (k. 656-657), zeznania świadka Ł. M. (k.865); przesłuchanie wnioskodawców (k.746-747)).

Wnioskodawcy podjęli próbę ugodowego załatwienia sprawy składając w dniu 21 września 2012 roku do Sądu Rejonowego w Piasecznie wniosek o zawezwanie do próby ugodowej. Postępowanie prowadzone pod sygnaturą akt I Co 2454/12 zakończono bez zawarcia ugody, ze względu na rozbieżne stanowiska stron i brak woli do zawarcia ugody

(dokumenty zgromadzone w aktach Sądu Rejonowego w Piasecznie sygn. akt I Co 2454/12).

Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o wyżej powołane dowody z dokumentów, których wiarygodność nie budziła wątpliwości. Dokumenty te złożone w wierzytelnych kopiach stanowiły dokumenty urzędowe i prywatne. Wynikająca z nich treść została częściowo potwierdzona w przesłuchaniu wnioskodawców oraz w zeznaniach świadka Ł. M., którym Sąd dał wiarę jako, że były logiczne i spójne. Oddalono wnioski o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych z zakresu geodezji, eksploatacji i elektroenergetyki oraz rzeczoznawcy majątkowego albowiem uwzględnienie zarzutu zasiedzenia spowodowało, że przeprowadzenie tych dowodów stało się zbędne i prowadziłoby do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania, a także naraziłoby strony postępowania na niepotrzebne koszty. Ponadto wskazać należy, że biegły geodeta nie posiada uprawnień do weryfikowania dokumentacji ewidencyjnej linii, a z zeznań świadka oraz przesłuchania wnioskodawców wynikało, że linia przebiegała w tym samym miejscu. Za nieuzasadnione uznano żądanie wnioskodawców zobowiązania uczestniczki postępowania do złożenia oryginałów dokumentów, skoro złożone dokumenty zostały uwierzytelnione przez występującego w sprawie pełnomocnika będącego radcą prawnym. Za nieuzasadnione uznano również żądanie wnioskodawców zobowiązania uczestniczki postępowania do złożenia umowy nr (...) z dnia 24/04/2001r. albowiem wnioskodawcy nie wskazali na jaką okoliczność umowa ta ma zostać dopuszczona oraz uznano ją za zbędną i zmierzającą jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd zważył:

Zgodnie z treścią art. 305 1 § 1 k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Stosownie do treści art. 49 § 1 k.c. urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Treść uprawnień, jakie służebność przesyłu daje przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia określone w art. 49 k.c. polega na tym, że przedsiębiorca może korzystać z obciążonej nieruchomości w granicach określonych przeznaczeniem tych urządzeń, a więc ich bieżącą eksploatacją, konserwacją i dozorem. Przedsiębiorcą w rozumieniu art. 43 1 k.c. jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33 1 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. W myśl art. 305 4 k.c., do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. Natomiast, zgodnie z treścią art. 292 k.c., służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. Zgodnie z treścią art. 172 § 1 k.c. (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 1990 roku) posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze (art. 172 § 2 k.c.). Do dnia 30 września 1990 roku terminy te były krótsze i wynosiły odpowiednio 10 i 20 lat. Stosownie do treści art. 9 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321) do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się od tej chwili przepisy niniejszej ustawy; dotyczy to w szczególności możliwości nabycia prawa przez zasiedzenie.

Zasiedzenie jest instytucją prowadzącą do nabycia prawa na skutek upływu czasu. Następuje z mocy prawa (ex lege), wskutek czego dotychczasowy uprawniony traci swoje prawo, a nabywca uzyskuje je. Zważono, że służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Zgodnie z art. 352 k.c. kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności, a do posiadania służebności przepisy o posiadaniu rzeczy stosuje się odpowiednio. Stosownie zaś do art. 7 k.c. jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary domniemywa się istnienie dobrej wiary.

Za posiadanie prowadzące do zasiedzenia należy uznać korzystanie z nieruchomości wnioskodawców poprzez wykorzystywanie do przesyłu energii przebiegających tam sieci oraz wykonywanie czynności zmierzających do zapewnienia jej prawidłowego funkcjonowania pod względem technicznym poprzez kontrole, usuwanie usterek i awarii, czy wykonywanie remontów i modernizacji.

W pierwszej kolejności ocenie podlega kwestia dopuszczalności nabycia przez zasiedzenie służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego w stanie prawnym obowiązującym przed dniem wejścia w życie art. 305 1 k.c., tj. 3 sierpnia 2008 roku, na podstawie art. 285 i 292 k.c. stosowanych przez analogię. Dopuszczalność takiego sposobu nabycia służebności w ostatnim czasie stała się przedmiotem licznych orzeczeń, w tym Sądu Najwyższego. Kluczowe znaczenie dla ukształtowania się tego poglądu miały uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 17 stycznia 2003 r., III CZP 73/02 (OSNC 2003, Nr 11, poz. 142) oraz z dnia 7 października 2008 r., III CZP 89/08 (Biul. SN 2008, nr 10, s. 7), w których przyjęto, że możliwe jest nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej o cechach odpowiadających służebności przesyłu, uregulowanej następnie w art. 305 1 -305 4 k.c., a stanowisko to było podzielane w późniejszym orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. m.in. uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2011 r., III CZP 10/11, OSNC 2011, Nr 12, poz. 129, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2008 r., II CSK 389/08 oraz postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 26 lipca 2012 r., II CSK 752/11 ("Glosa" 2013, nr 1, s. 51), z dnia 18 kwietnia 2012 r., V CSK 190/11, oraz z dnia 6 lipca 2011r., I CSK 157/11 (OSNC-ZD 2012, nr B, poz. 45). Podkreślono przy tym odrębność służebności przesyłu wprowadzonej z dniem 3 sierpnia 2008 roku w art. 305 1 -305 4 k.c. oraz służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Podobnie zgodnie z tezą postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2013 r. II CSK 626/12 (www.sn.pl) przed dniem 3 sierpnia 2008 r. możliwe było nabycie przez zasiedzenie służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, uregulowanej już po tym dniu w art. 305 1 -305 4 k.c., której beneficjentem – podobnie jak w obecnym stanie prawnym – mógł być jedynie przedsiębiorca, zaś prawo to wchodziło w skład prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2013 r. III CZP 31/13 (OSNC 2014, Nr 2, poz. 11, str. 21) stwierdzono w odniesieniu do przedsiębiorstwa przesyłowego w postaci spółki wodnej, utworzonej na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne do wykonywania, utrzymywania oraz eksploatacji urządzeń służących do zapewnienia wody dla ludności, dopuszczalność nabycia przed wejściem w życie art. 305 1 -305 4 k.c. w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu.

Z kolei w motywach wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2014 r. II CSK 433/13 (Legalis) za jednolicie przyjmowany w judykaturze Sądu Najwyższego uznano pogląd o dopuszczalności nabycia przed wejściem w życie art. 305 1 -305 4 k.c. przez zasiedzenie na rzecz przedsiębiorcy służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu, jak również doliczenia do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności okresu występowania na nieruchomości, przed dniem wejścia w życie powyższych przepisów, stanu faktycznego odpowiadającego treści służebności przesyłu, powołując się m.in. na uchwałę SN z dnia 22 maja 2013 r., III CZP 18/13 (OSNC 2013/12/139) oraz postanowienie SN z dnia 27 listopada 2013 r., V CSK 525/12 (niepubl.). Co istotne Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 22 maja 2013 r., III CZP 18/13 (www.sn.pl) opowiedział się za rekonstrukcyjnym (odtwarzającym treść norm prawnych wynikających z przepisów) charakterem praktyki orzeczniczej, która nie polega na tworzeniu prawa (zarezerwowanego dla legislatywy). W konsekwencji wprowadzenie art. 305 1 -305 4 k.c. oznaczało uszczegółowienie treści przepisów prawa i nie wiązało się z wprowadzeniem nowych norm prawnych, które znacząco odbiegałyby od norm obowiązujących już wcześniej w ramach ogólnej regulacji służebności gruntowych.

Przedmiotem wypowiedzi Sądu Najwyższego w cytowanych orzeczeniach była przy tej okazji kwestia istnienia potrzeby wskazania i wykazania danych identyfikujących nieruchomość władnącą, co wiązało się z rozbieżnymi stanowiskami przedstawicieli doktryny i wcześniejszych poglądów judykatury co tego, czy przed dniem 3 sierpnia 2008 r. nabycie służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu mogło nastąpić na rzecz przedsiębiorstwa, czy wyłącznie na rzecz właściciela nieruchomości władnącej. W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2014 roku V CSK 553/13 (www.sn.pl) opowiedziano się za brakiem takiej konieczności, wskazując na specyfikę przedsiębiorstw przesyłowych i wchodzących w ich skład urządzeń przesyłowych, a w wypadku przedsiębiorstwa energetycznego przypisując zasadnicze znaczenie trwałemu funkcjonalnemu związkowi sieci przesyłowej ze składnikami przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym oraz celowi ustanowienia służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, którym jest zwiększenie użyteczności nie konkretnie oznaczonej nieruchomości a zwiększenie użyteczności przedsiębiorstwa; w tym wypadku chodzi o ułatwienie przesyłania i dystrybucji energii elektrycznej, które odbywa się za pomocą linii napowietrznych połączonych ze stacjami elektroenergetycznymi. Z tych względów, w stanie prawnym obowiązującym przed dniem wejścia w życie art. 305 1 k.c., tj. 3 sierpnia 2008 r., na podstawie art. 285 i 292 k.c. stosowanych przez analogię, możliwe było nabycie przez zasiedzenie służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego bez potrzeby wskazania i wykazania przez wnioskodawcę danych identyfikujących nieruchomość władnącą.

Należy również przyjąć dopuszczalność doliczenia czasu posiadania służebności przez poprzedników prawnych przedsiębiorcy przesyłowego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego, w zasadzie jednolicie przyjmuje się, że osoba prawna, która przed dniem 1 lutego 1989 r., mając status państwowej osoby prawnej, nie mogła nabyć (także w drodze zasiedzenia) własności nieruchomości ani ograniczonych praw rzeczowych, może do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po dniu 1 lutego 1989 r. doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 6 września 2013 r., V CSK 440/12, niepubl.). Stanowisko to dotyczy w szczególności przedsiębiorstw przesyłowych, które do dnia 1 lutego 1989 r. korzystały ze służebności przesyłu w ramach zarządu mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia: 25 stycznia 2006 r. I CSK 11/05, niepubl.; 10 kwietnia 2008 r. IV CSK 21/08, niepubl.; 17 grudnia 2008 r. I CSK 171/08, OSNC 2010/1/15; 10 grudnia 2010 r., III CZP 108/10, niepubl.; 13 października 2011 r., V CSK 502/10, niepubl.; 27 listopada 2013, V CSK 525/12 niepubl.; 10 lipca 2008 r., III CSK 73/08, niepubl.; 5 czerwca 2009 r., I CSK 495/08, niepubl.; z 17 grudnia 2010 r., III CZP 108/10, niepubl. oraz wyroki z dnia 8 czerwca 2005 r. V CSK 680/04 niepubl.; z 31 maja 2006 r. IV CSK 149/05, niepubl.; z 10 lipca 2013 r., V CSK 320/12, niepubl., a także uchwałę z dnia 22 października 2009 r., III CZP 70/09, OSNC 2009/10/9).

Biorąc pod uwagę bogaty dorobek orzeczniczy, w rozpoznawanej sprawie dopuszczalność nabycia służebności przez zasiedzenie, jak również doliczenia czasu posiadania poprzedników nie budziła wątpliwości.

Uznano, że posiadanie wykonywane na rzecz Skarbu Państwa miało charakter posiadania w złej wierze. Z przedstawionych przez uczestniczkę dowodów wynika, że Skarb Państwa nie posiadał zgody wnioskodawców, czy ich poprzednika prawnego, na korzystanie z nieruchomości wnioskodawców w zakresie realizacji służebności. Uczestniczka postępowania również nie wykazała, aby stosowny tytuł prawny posiadała. Budowa urządzeń przesyłowych odbyła się za wiedzą i zgodą ówczesnych właścicieli nieruchomości, przez które przebiegać miała linia energetyczna. Poszczególni właściciele, w tym również właścicielka nieruchomości wnioskodawców, podpisali oświadczenia, w których wyrazili zgodę na budowę linii. Zważono jednak, że wybudowanie na cudzej nieruchomości urządzeń przesyłowych przez korzystające z nich przedsiębiorstwo, po uzyskaniu stosownych zgód oraz decyzji wydawanych w procesie budowlanym, nie rozstrzyga o możliwości zakwalifikowania posiadania nieruchomości, na której te urządzenia zostały posadowione, jako wykonywanego w dobrej wierze. Pozwolenie na budowę jest aktem niezbędnym do legalnego zrealizowania zamierzeń inwestycyjnych na nieruchomości, ale nie wynika z niego jakikolwiek tytuł prawny do władania cudzą nieruchomością w zakresie jej wykorzystania na cele budowlane i dalszego korzystania ze wzniesionych na niej urządzeń. Tytuł taki musi być uzyskany na podstawie umowy albo stosownego orzeczenia, względnie przez zasiedzenie. Posiadacz, który wie, że dysponuje decyzją wydaną w procesie budowlanym, która nie może wykreować tytułu do cudzej nieruchomości w postaci służebności o treści służebności przesyłu, nie może być uznany za posiadacza służebności w dobrej wierze, a więc takiego, który w sposób usprawiedliwiony, choć błędny, jest przekonany, że jego posiadanie służebności jest legalne. O takim zakwalifikowaniu posiadania służebności mogłyby świadczyć inne okoliczności ustalone w konkretnej sprawie, ale nie samo to, że posiadacz służebności uzyskał decyzję o pozwoleniu na budowę i na jej podstawie wzniósł urządzenia, których legalnemu utrzymywaniu na gruncie ma służyć zasiadywana służebność (tak też Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 listopada 2015 r., III CZP 76/15, Biuletyn SN 2005, nr 11).

Za termin początkowy biegu zasiedzenia przyjęto dzień 30 września 1973 roku, w którym sporządzono protokół odbioru technicznego zbudowanej linii energetycznej. Od tego dnia przedsiębiorca przesyłowy i jego następcy prawni rozpoczęli eksploatację linii energetycznej w sposób niezmienny. Do zasiedzenia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, polegającej na prawie posadowienia i utrzymywania na nieruchomościach wnioskodawców (działki numer (...)) linii wysokiego napięcia 220 kV relacji K.-L., W.-M., a także prowadzenia eksploatacji tej linii, w tym prawie dostępu, wejścia, przechodu i przejazdu osób upoważnionych, w celu dokonywania czynności związanych z konserwacją, remontem, modernizacją przebudową, usuwaniem awarii doszło z upływem 30-letniego terminu, tj. z dniem 30 września 2003 roku, a prawo nabyła poprzedniczka prawna uczestniczki postępowania (...) Spółka Akcyjna w W., która była uprawniona do doliczenia do okresu samoistnego posiadania okres posiadania Skarbu Państwa, następnie przedsiębiorstwa państwowego Zakłady (...), które przekształciły się w Południowy O. Energetyczny, a kiedy ten został podzielony linia weszła w skład przedsiębiorstwa Zakładu (...) w B.. Prawo to na skutek opisanych przekształceń własnościowych, stanowiących sukcesję generalną, przysługuje obecnie uczestniczce postępowania.

Wobec powyższego, uznając zarzut zasiedzenia służebności przesyłu za uzasadniony, na podstawie art. 305 1 k.c. w zw. z art. 292 k.c. orzeczono jak w punkcie pierwszym sentencji, oddalając wniosek o ustanowienie służebności przesyłu w całości.

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 520 § 2 k.p.c., zgodnie z którym jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników. W niniejszej sprawie interesy wnioskodawców i uczestniczki postępowania były sprzeczne, zatem Sąd nałożył na wnioskodawców, jako stronę przegrywającą, obowiązek zwrotu kosztów uczestniczce postępowania. Do kosztów tych zaliczono wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 240,00 zł oraz wydatek w postaci opłaty od dwóch pełnomocnictw w łącznej kwocie 34,00 zł.