Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku M. M. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania M. M. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 9 lutego 2016r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje ubezpieczonemu M. M. (1) prawo do emerytury od dnia (...) 2016 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz ubezpieczonego M. M. (1) kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

V U 250/16

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 9 lutego 2016 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy M. M. (1) prawa do emerytury podnosząc, iż nie udowodnił wymaganego 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W odwołaniu z dnia 15 marca 2016 roku, pełnomocnik wnioskodawcy M. M. (1) zarzucił zaskarżonej decyzji:

- obrazę prawa materialnego, poprzez błędną wykładnię art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2009 roku nr 153 poz. 1227) oraz przepisów rozporządzenia Rady ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. nr 8 poz. 43 ze zm.), poprzez nie przyznanie prawa do emerytury na skutek nie uwzględnienia pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w szczególnych warunkach w Odlewni (...) w K. (poprzednia nazwa Fabryka (...) Zakład nr (...) w K.) w okresie od 26 lipca 1977 roku do 31 sierpnia 1995 roku oraz od 4 września 1995 roku do 30 września 1996 roku pomimo, że przez cały okres zatrudnienia w Odlewni (...) w K. wnioskodawca stale pracował w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze, w rozumieniu przepisów przywołanych powyżej, w pełnym wymiarze czasu pracy,

- nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności, iż ubezpieczony faktycznie stale, w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach w Odlewni (...) w K. w okresie od 26 maja 1977 roku do 31 sierpnia 1995 roku oraz od 4 września 1995 roku do 30 września 1996 roku,

- błędną ocenę materiału dowodowego zgormadzonego w sprawie, prowadzącą do przyjęcia, że ubezpieczony nie świadczył pracy w szczególnych warunkach w Odlewni (...) w K. w spornym okresie. Pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji, poprzez zaliczenie do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresów pracy świadczonej przez ubezpieczonego, w pełnym wymiarze czasu pracy w Odlewni (...) w K. (poprzednia nazwa Fabryka (...) Zakład nr (...) w K.) w okresie od 26 maja 1977 roku do 31 sierpnia 1995 roku oraz od 4 września 1995 roku do 30 września 1996 roku i przyznanie M. M. (1) prawa do emerytury, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz o zasadzenie na rzecz ubezpieczonego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
ustalił następujący stan faktyczny:

M. M. (1), urodzony (...), w dniu 5 stycznia 2016 roku złożył wniosek o emeryturę. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (dowód: wniosek o emeryturę- k.1-4 akt emerytalnych).

Na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca legitymował się okresem ubezpieczenia w wymiarze 27 lat i 5 dni, w tym 23 dni okresów nieskładkowych, 26 lat, 11 miesięcy i 12 dni okresów składkowych.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do szczególnego stażu pracy następujących okresów zatrudnienia w Odlewni (...) w upadłości w K. tj.:

- od 26 maja 1977 roku do 31 sierpnia 1995 roku z wyłączeniem zasiłków chorobowych od 12 kwietnia 1992 roku do 17 kwietnia 1992 roku oraz od 26 października 1992 roku do 30 października 1992 roku,

- od 4 września 1995 roku do 30 września 1996 roku z wyłączeniem zasiłku chorobowego od 17 czerwca 1996 roku do 26 czerwca 1996 roku (dowód: decyzja ZUS k. 36 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie k. 7-9 akt sprawy).

Dokumentacja pracownicza ubezpieczonego zawiera zapisy, z których wynika, iż skarżący w spornych okresach pracował w Odlewni (...) w upadłości w K. w pełnym wymiarze czasu pracy od 26 maja 1977 roku do 31 października 1994 roku na stanowisku tokarza, od 1 listopada 1994 roku do 31 sierpnia 1995 roku na stanowisku tokarz- konserwator urządzeń dźwigowych, a od 4 września 1995 roku do 30 września 1996 roku na stanowisku ślusarz-tokarz (dowód: świadectwo pracy z dnia 28 sierpnia 1995 roku k. 11, świadectwo pracy z dnia 30 września 1996 roku k. 12 akt kapitału początkowego, angaże k. 18,19, 24 akt emerytalnych).

Odlewnia (...) w K. (poprzednia nazwa Fabryka (...) Zakład nr (...) w K.) zajmowała się wykonywaniem odlewów żeliwnych (dowód: zeznania świadka K. K. – protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2016 roku od minuty 8:48 do minuty 9:24).

W dniu 21 kwietnia 1977 roku wnioskodawca złożył podanie o zatrudnienie go w Fabryce (...) Zakładów nr (...) w K. na stanowisku tokarza. W dniu 26 maja 1977 roku został zatrudniony na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku tokarza w dziale głównym mechaniki. Z dniem 1 listopada 1994 roku został przeniesiony na stanowisko tokarz-konserwator urządzeń dźwigowych. W dniu 4 września 1995 roku wnioskodawca został zatrudniony w Odlewni (...) w upadłości w K. do dnia 30 września 1996 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarz-tokarza (dowód: pismo z dnia 21 kwietnia 1977 roku k. 19, wniosek z dnia 17 maja 1977 roku k. 22, umowa o pracę z dnia 26 maja 1977 roku k. 23, angaż k. 43, umowa o pracę z dnia 4 września 1995 roku k. 45, umowa o pracę z dnia 1 października 1995 roku k. 47, umowa o prace z dnia 1 listopada 1995 roku k. 47, umowa o pracę z dnia 2 grudnia 1995 roku k. 49, umowa o pracę z dnia 1 stycznia 1996 roku k. 50, umowa o pracę z dnia 1 lutego 1996 roku k. 50, umowa o pracę z dnia 1 marca 1996 roku k. 51, umowa o pracę z dnia 1 kwietnia 1996 roku k. 51, umowa o pracę z dnia 1 lipca 1996 roku k. 52 akt sprawy).

Wnioskodawca obrabiał produkowane elementy żeliwne za pomocą tokarki w celu uzyskania produktu finalnego. Materiał do obróbki dostarczano mu wózkiem widłowym. Wnioskodawca po otrzymaniu odlewu żeliwnego np. koła, wału musiał element ten zamontować na maszynie i obrabiać za pomocą tokarki. Tokarka służyła do obróbki wiórowej elementów żeliwnych. Pracę tę wykonywał przez 8 godzin dziennie. Proces technologiczny produktu zaczynał się od formowania, potem wylewania odlewu, wyczyszczenia elementu i obróbki. Stanowisko pracy wnioskodawcy stanowiło ostatnie ogniwo produkcji. Skarżący pracował na hali o dużej powierzchni, na której odbywał się cały ciąg produkcyjny. Na hali było zapylenie, hałas i słabe oświetlenie. Wnioskodawca otrzymywał posiłki regeneracyjne i wypłacany miał dodatek za pracę w warunkach szczególnych. Fakt, iż angaże ubezpieczonego zawierają zapisy wskazujące na wykonywanie przez M. M. (1) innej pracy niż w charakterze tokarza, wynikał z polityki płacowej prowadzonej przez pracodawcę, który w ten sposób umożliwiał pracownikom uzyskanie wyższej stawki wynagrodzenia, bez zmiany jednakże charakteru wykonywanej pracy (dowód: zeznania świadka K. K. – protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2016 roku od minuty 7:36 do minuty 16:49, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2016 roku od minuty 18:17 do minuty 21:38).

Pracodawca nie wystawił wnioskodawcy za wyżej wymienione okresy zatrudnienia świadectwa pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (okoliczność bezsporna).

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył, co następuje:

odwołanie zasługuje na uwzględnienie .

Stosownie do art. 184 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 887) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy— w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak tez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości.

Wnioskodawca nie dysponował świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach. To zatem na nim spoczywał ciężar wykazania szczególnych warunków pracy. Wnioskodawca sprostał temu ciężarowi.

Dokonując ustaleń w zakresie charakteru pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornych okresach od 26 maja 1977 roku do 31 sierpnia 1995 roku oraz od 4 września 1995 roku do 30 września 1996 roku w Odlewni (...) w upadłości w K., Sąd oparł się na zeznaniach świadka K. K. oraz samego wnioskodawcy. Świadek w spornym okresie pracował razem z wnioskodawcą, a zatem dysponował bezpośrednią i szczegółową wiedzą w zakresie codziennych obowiązków wnioskodawcy. Świadek potwierdził, że wnioskodawca będąc zatrudniony na stanowisku tokarza wykonywał prace, polegające na obróbce elementów żeliwnych w celu uzyskania produktu finalnego. Prace te polegały na obróbce żeliwnych elementów na tokarce. Wnioskodawca otrzymywał odlewy, które montował i obrabiał na tokarce, przygotowując gotowy produkt.

Praca wnioskodawcy w Odlewni (...) w upadłości w K. w okresach od 26 maja 1977 roku do 31 sierpnia 1995 roku oraz od 4 września 1995 roku do 30 września 1996 roku polegająca na obrabianiu żeliwnych odlewów za pomocą tokarki mieści się w pojęciu prac przy wybijaniu, oczyszczaniu i wykańczaniu odlewów, wymienionej w wykazie A dział III ( w hutnictwie i przemyśle metalowym) poz. 23 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Była to praca o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości. Świadczy o tym nie tylko zakres obowiązków, charakter pracy, ale także warunki, w jakich praca była świadczona (duże zapylenie). Z tytułu szkodliwych warunków pracy otrzymywał specjalny dodatek oraz posiłki regeneracyjne. Prace te wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Argumentację tą wzmacnia fakt, że w zarządzeniu resortowym Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego wymienione jest stanowisko operator maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych przy wybijaniu, oczyszczaniu i wykańczaniu odlewów żeliwnych. Wprawdzie zarządzenia resortowe nie są już aktami obowiązującymi i mają tylko informacyjny charakter, ale są pomocne przy ustaleniu, czy praca na określonym stanowisku była pracą wymienioną w załączniku A, w którym prace w szczególnych warunkach są opisane rodzajowo, a nie stanowiskowo, jak w zarządzeniach resortowych. Podkreślić przy tym należy, iż fakt, że angaże ubezpieczonego zawierają zapisy wskazujące na wykonywanie przez M. M. (1) innej pracy niż w charakterze tokarza, wynikał z polityki płacowej prowadzonej przez pracodawcę, który w ten sposób umożliwiał pracownikom uzyskanie wyższej stawki wynagrodzenia, bez zmiany jednakże charakteru wykonywanej pracy. Wnioskodawca zaś faktycznie obsługiwał tokarkę w celu obróbki wiórowej elementów żeliwnych.

Dodatkowo należy podnieść, że o tym czy praca jest świadczona w warunkach szczególnych nie decyduje nazwa zajmowanego stanowiska pracy, ale rodzaj faktycznie wykonywanej pracy. A ta jak wynika z zeznań świadków i wnioskodawcy polegała ona na wykańczaniu żeliwnych odlewów, która to praca przez ustawodawcę została zaliczona do prac w warunkach szczególnych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, w jak w sentencji.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł o kosztach procesu zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik tj. art. 98 k.p.c., zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz wnioskodawcy M. M. (1) kwotę 360,00 złotych, na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).