Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VU 252/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 29 grudnia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku J. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 29 lutego 2016 r.

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy J. T. prawo do emerytury z dniem 1 lutego 2016 roku.

V U 252/16

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 29 lutego 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy J. T. prawa do emerytury podnosząc, że nie udowodnił wymaganego 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W odwołaniu z dnia 7 marca 2016 roku J. T. wniósł o zaliczenie pracy na stanowisku grawera w metalu do pracy w szczególnych warunkach i przyznanie mu prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
ustalił następujący stan faktyczny :

J. T., urodzony (...), w dniu 11 lutego 2016 roku złożył wniosek o emeryturę. Wnioskodawca był członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ale wniósł o przekazanie środków zgormadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę- k.1-4 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca legitymował się okresem ubezpieczenia w wymiarze 25 lat oraz stażem pracy w warunkach szczególnych wynoszącym 11 lat i 26 dni. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do szczególnego stażu pracy następujące okresy zatrudnienia:

- od 2 lipca 1984 roku do 31 sierpnia 1989 roku w Wytwórni (...),

- od 6 października 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku w (...) S.A.

ZUS odliczył od wyliczonego stażu pracy w warunkach szczególnych okresy zasiłkowe w wymiarze 4 miesięcy i 4 dni przypadające w okresie:

- 3 grudnia 1992 roku – 5 stycznia 1993 roku,

- 26 lutego 1996 roku do 30 marca 1996 roku,

- 13 lipca 1996 roku do 19 sierpnia 1996 roku,

- 25 listopada 1997 roku do 12 grudnia 1997 roku,

- 26 stycznia 1998 roku do 4 lutego 1998 roku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) w R. od dnia 4 sierpnia 1974 roku do 30 czerwca 1984 roku.

(dowód: decyzja ZUS k. 45 akt emerytalnych, pismo procesowe organu rentowego z dnia 7 października 2016 roku k. 23 akt sprawy)

W spornym okresie od dnia 4 sierpnia 1974 roku do 30 czerwca 1984 roku wnioskodawca pracował w (...) w R. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku grawera.

(dowód: świadectwo pracy k. 12 akt emerytalnych)

Wnioskodawca w spornym okresie pracował w wydziale form szklarskich na grawerni na stanowisku grawera. Wydział zajmował się produkcją żeliwnych form służących do produkcji butelek, tac oraz różnego rodzaju szkła. Praca wnioskodawcy polegała na wykańczaniu żeliwnych odlewów (trasowaniu) po ich obrobieniu przez tokarzy, do których odlewy trafiały z odlewni. Wnioskodawca trasował odlew czyli nadawał mu kształt zgodnie z rysunkiem, frezował go oraz wycinał w odlewie wzór za pomocą mesla, czyli dłuta, frezarki, przecinaka, pilnika lub młotka. Następnie szlifował oraz polerował odlew papierem ściernym. Formy żeliwne ważyły od około 25 kg do około 50 kg. G. znajdowała się około 10 metrów od warsztatu tokarskiego. Zarówno na grawerni, jak i na tokarni było bardzo duże zapylenie. Pracownicy otrzymywali dodatek szkodliwy, mleko i zupy regeneracyjne.

(dowód: zeznania świadka W. S. od minuty 3:00 do minuty 11:55, zeznania świadka J. Z. od minuty 13:02 do minuty 20:00, zeznania wnioskodawcy od minuty 21:44 do minuty 29:12 – protokół rozprawy z dnia 15 września 2016 roku)

Pracodawca nie wystawił wnioskodawcy za wyżej wymieniony okres zatrudnienia świadectwa pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

(okoliczność bezsporna)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 887) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy— w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak tez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości - wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, w dniu 31 marca 2015 r. ukończył 60 lat i wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa.

Wnioskodawca nie dysponował świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach. To zatem na nim spoczywał ciężar wykazania szczególnych warunków pracy. Wnioskodawca sprostał temu ciężarowi.

Dokonując ustaleń w zakresie charakteru pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornym okresie od dnia 4 sierpnia 1974 roku do 30 czerwca 1984 roku w (...) w R. Sąd oparł się na zeznaniach świadków W. S. oraz J. Z.. Świadkowie w spornym okresie pracowali razem z wnioskodawcą, a zatem dysponowali bezpośrednią i szczegółową wiedzą co do codziennych obowiązków wnioskodawcy. Świadkowie potwierdzili, że wnioskodawca będąc zatrudniony na stanowisku grawera wykonywał prace polegające na obróbce żeliwnych form. Prace te polegały na wykańczaniu ( trasowaniu) żeliwnych odlewów. Wnioskodawca trasował odlew czyli nadawał mu kształt zgodnie z rysunkiem, frezował go oraz wycinał w odlewie wzór za pomocą mesla, czyli dłuta, frezarki, przecinaka, pilnika lub młotka. Następnie szlifował oraz polerował odlew papierem ściernym.

Praca wnioskodawcy w (...) w R. w okresie od dnia 4 sierpnia 1974 roku do 30 czerwca 1984 roku polegająca na wykańczaniu (trasowaniu) żeliwnych odlewów mieści się w pojęciu prac przy wybijaniu, oczyszczaniu i wykańczaniu odlewów, wymienionej w wykazie A dział III ( w hutnictwie i przemyśle metalowym) poz. 23 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Była to praca o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości. Świadczy o tym nie tylko zakres obowiązków, charakter pracy, ale także warunki w jakich praca była świadczona (duże zapylenie). Z tytułu szkodliwych warunków pracy otrzymywał specjalny dodatek, mleko oraz posiłki regeneracyjne. Prace te wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Argumentację tą wzmacnia fakt, że w zarządzeniu resortowym Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego wymienione jest stanowisko trasera odlewów przy pracach przy wybijaniu, oczyszczaniu i wykańczaniu odlewów. Wprawdzie zarządzenia resortowe nie są już aktami obowiązującymi i mają li tylko informacyjny charakter, ale są pomocne przy ustaleniu czy praca na określonym stanowisku była pracą wymienioną w załączniku A. W załączniku A prace w szczególnych warunkach są bowiem opisane rodzajowo, a nie stanowiskowo jak w zarządzeniach resortowych.

Mimo, że stanowisko pracy skarżącego nie było określone jako traser odlewów, ale grawer, to należy zauważyć, że są to nazwy pojęciowo zbliżone, gdyż zarówno traser jak i grawer zajmuje się nadawaniem formie końcowego kształtu.

Dodatkowo należy podnieść, że o tym czy praca jest świadczona w warunkach szczególnych nie decyduje nazwa zajmowanego stanowiska pracy, ale rodzaj faktycznie wykonywanej pracy. A ta jak wynika z zeznań świadków i wnioskodawcy polegała na wykańczaniu żeliwnych odlewów, która to praca przez ustawodawcę została zaliczona do prac w warunkach szczególnych.

Biorąc zatem pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat, należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z pierwszym dniem miesiąca, w którym złożył on wniosek o emeryturę, gdyż z tym dniem została spełniona ostania przesłanka, od której to prawo było uzależnione.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.