Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VI U 818/16 UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 stycznia 2016t. odmówiono ubezpieczonemu P. D. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, albowiem w/w- ny nie legitymuje się ustawowym minimum 15- to letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. Do stażu pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono ubezpieczonemu okresów jego zatrudnienia od 1 września 1972 r. do 1 maja 1995 r. albowiem wystawione przez (...) Przedsiębiorstwo Budowlane spółka z o.o, świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach nie spełnia wymogów formalnych – brak ścisłego określenia charakteru wykonywanej pracy zgodnie z Rozporządzeniem RM z dni a 7 lutego 1983 r. i brak powołania na właściwe zarządzenie resortowe, któremu podlegał zakład pracy.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył ubezpieczony P. D. wskazując, iż jego zdaniem spełnia warunki ustawowe przyznania mu emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Jego zatrudnienie w charakterze posadzkarza – płytkarza było związane z pracami cykliniarskimi oraz wykładaniem płytek i wykładzin z PCW. Prace te są zawarte w wykazie A dziale V załącznika do rozporządzenia.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje :

Ubezpieczony P. D. w okresie od 1 września 1972 r. do 1 maja 1995 r. pozostawał zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym spółka z o.o. w G. na stanowisku posadzkarza- stolarza. Obok prac stolarskich wykonywał prace związane z układaniem parkietu , mozaiki, wykładzin PCV oraz linoleum, w tym także prace cykliniarskie polegające na szlifowaniu ( „ do gładkiego” ) ułożonego parkietu czy mozaiki . Prace wykonywał w oddawanych do użytku budynkach mieszkalnych.

Powyższy stan faktyczny , sąd ustalił na podstawie dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych ubezpieczonego to jest świadectwa pracy i pisma ubezpieczonego z 24 kwietnia 1995 r. / w aktach osobowych ubezpieczonego/ oraz kwestionariusza dotyczącego okresów składkowych i nieskładkowych ( k. 4 akt kapitałowych ZUS / , a jedynie częściowo ( w zakresie w jakim korespondują ze zgormadzoną dokumentacją pracowniczą ) na podstawie zeznań ubezpieczonego i świadków . Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom ubezpieczonego oraz świadków co do rzekomego stałego i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywania prac cykliniarskich i kładzenia posadzek , albowiem przeczy im zarówno treść świadectwa pracy jak też wspomnianych wyżej podpisywanych przez ubezpieczonego dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie. W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie ma w ocenie Sądu Okręgowego podstaw do przyjęcia, iż ubezpieczony legitymuje się przynajmniej 15 – letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. W pierwszym rzędzie należy wskazać , iż stosownie do treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako „ustawa”):

1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

2. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa . Zgodnie z art. 32 ustawy w związku z paragrafami 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) prawo do emerytury może nabyć mężczyzna który spełnia następujące przesłanki: ukończył 60 lat; posiada co najmniej 25 letni okres zatrudnienia (art. 27 pkt 2 ustawy), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Zgodnie z § 2 ust 1 cytowanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (ust. 1). Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2 ). Należy przy tym zauważyć, iż tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stałe wykonywanie takich prac oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) lub periodyczne, a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia (tak SN w postanowieniu z dnia 3 października 2008 r., II UK 133/08, Lex nr 658191).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, iż w dziale V ( w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych ) wykazu A stanowiącego załącznik do wskazanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów ( na którego treść powołuje się ubezpieczony w odwołaniu ) w pozycji 8 wymienia się prace cykliniarskie, natomiast w pozycji 13 prace przy produkcji wyrobów z włókien mineralnych z zastosowaniem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne. Nie ulega wątpliwości , iż ramach swojego wieloletniego zatrudnienia w KPB w G. ubezpieczony jako posadzkarz wykonywał również prace cykliniarskie . Prace tego rodzaju wykonuje się bezpośrednio po położeniu parkietu i polegają one na przeszlifowaniu drewna parkietowego „ na gładko” ( przed polakierowaniem ) bądź po latach używania celem jego odnowienia ( zdjęcia zużytej warstwy posadzki ) . Nie były to jednak prace które w/ w- ny wykonywałby stale. Po pierwsze bowiem wykonywał inne prace związane z układaniem nie tylko podłóg z drewna ( parkietu , mozaiki ) ale również wykładzin PCV, lenteksu czy linoleum. Tego rodzaju prace nie wymagały natomiast cyklinowania. Świadek J. C. zeznał : „ jak szły budynki w dolarach to mogli jechać z cyklinowaniem nawet miesiąc „ / k. 30 / , co jednoznacznie potwierdza fakt, iż cyklinowanie było jedynie jedną z wielu czynności, jakie na zajmowanym stanowisku posadzkarza i stolarza w okresie swojego zatrudnienia w (...) ubezpieczony wykonywał. Po drugie i co istotniejsze ubezpieczony wykonywał również prace stolarskie, na co jednoznacznie wskazuje przypisany mu angaż stolarza. Przy czym nie były to zapewne prace o charakterze incydentalnym bądź też prace przygotowawcze bezpośrednio poprzedzające układanie posadzek ( nierozerwalnie z nimi związane jak np. przycięcie listwy podłogowej , przycięcie klepki parkietu ) . O tym , iż zakres prac stolarskich wykonywanych przez ubezpieczonego był znacznie szerszy świadczy nie tylko świadectwo pracy wystawione przez jego pracodawcę, w którym wskazano , iż zajmował on stanowisko posadzkarza oraz stolarza, ale przede wszystkim dokumenty autorstwa samego ubezpieczonego . W kwestionariuszu składanym do akt kapitałowych ( w 2003 r. ) ubezpieczony wpisał, iż będąc zatrudnionym w (...) wykonywał prace posadzkarza i stolarza . O ile w tym przypadku wyjaśnienia ubezpieczonego , iż kierował się treścią wystawionego przez pracodawcę świadectwa pracy można byłoby uznać za przekonujące, o tyle ich wiarygodność podważa treść wcześniejszego pisma jego autorstwa pochodzącego z kwietnia 1995 r. , w którym ubezpieczony wyraźnie wskazuje, iż wykonuje w zakładzie prace posadzkarza i stolarza. Nie ma przy tym znaczenia, czy kwestionariusz wypełniła tudzież treść przywołanego pisma sformułowała jego żona, albowiem ubezpieczony oba dokumenty takiej treści podpisał. I nie były to wbrew twierdzeniom ubezpieczonego czasy sprzed tzw. „ transformacji ustrojowej „ ( ubezpieczony twierdził, że stanowisko stolarza wpisano mu „ za komuny „ ), a odpowiednio rok 1995 i 2003 . Zeznania obu świadków ( J. C. oraz M. N. ) odnośnie wykonywania czy też niewykonywania przez ubezpieczonego tego typu prac ( stolarskich ) w znajdującym się w zakładzie warsztacie stolarskim się mało kategoryczne. W / w- ni stwierdzili jedynie, że ubezpieczony raczej nie pracował w warsztacie, jednocześnie jednak świadek N. przyznał, iż pracownicy zakładali boazerię w halach sportowych i szkołach. Ubezpieczony również przyznał , iż prace takie mógł wykonywać, zastrzegając jednak od razu , iż mógł to co najwyżej robić „ po godzinach” . W świetle zasad doświadczenia życiowego i racjonalnego rozumowania trudno przyjąć, iż ubezpieczony posiadając angaż stolarza , wykonywał wyłącznie prace posadzkarza na budowach , a prace typowo stolarskie po godzinach i poza znajdującym się na terenie zakładu warsztatem stolarskim . Nawiązując do kwestii braku wiarygodności zeznań świadków, należy wskazać na stanowisko wyrażone w wyroku Sadu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22 maja 2014 r. III AUa 1344/13 ( które Sąd Okręgowy w całości podziela ) prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym nie można poprzestać tylko na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi zostać udowodnione, a temu służą przede wszystkim dokumenty. Dlatego, w tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych z reguły byłyby niewystraczające do przyjęcia pracy w szczególnych warunkach. Powyższy pogląd dający w tego rodzaju sprawach prymat ( w stosunku do twierdzeń świadków ) dostępnej dokumentacji pracowniczej wydaje się ze wszech miar racjonalny, należy bowiem mieć na uwadze, iż ustalaniu podlega stan faktyczny często sprzed 20, 30 a nawet 40 ( jak w niniejszej sprawie ) i więcej lat , ujawniają się zatem mankamenty ludzkiej pamięci to jest tendencja do zapamiętywania ostatnio postrzeganych zjawisk oraz wypełnianie luk pamięciowym „ dopowiedzeniami „. Jeżeli dodać do tego często koleżeńskie relacji łączące stronę ze świadkami ( wynikające ze wspólnego wieloletniego wykonywania pracy w tym samym zakładzie ) oraz występujący niekiedy bezpośredni interes świadków w korzystnym dla ubezpieczonego rozstrzygnięciu sprawy ( z uwagi na wykonywanie tego samego rodzaju pracy ) , do zeznań świadków należy podchodzić z ogromną ostrożnością. W sytuacji zaś, gdy pozostają one w sprzeczności z dokumentami albo zachodzi widoczna między nimi niespójność ( jak w niniejszej sprawie ) nie mogą zostać uznane za miarodajne dla ustalenia rzeczywistego stanu rzeczy w latach 70- tych , 80 – tych czy 90 – tych. I jedynie na marginesie należy zauważyć, iż gdyby w istocie ubezpieczony / jak obecnie utrzymuje/ nie wykonywał obok pracy posadzkarza również prac stolarza, to bezzwłocznie po otrzymaniu świadectwa pracy ze wskazaniem stanowisk posadzkarz i stolarz ubezpieczony wniósłby o sprostowanie wydanego mu , wadliwie wypełnionego przez pracodawcę dokumentu. Tego jednak, co znamienne , nigdy nie uczynił.

Z pewnością ubezpieczony nie wykonywał również prac wskazanych w pozycji 13 działu V wykazu A jako prace przy produkcji wyrobów z włókien mineralnych z zastosowaniem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne. O ile bowiem używanie różnego rodzaju klejów i innych substancji chemicznych np. rozpuszczalników przy układaniu parkietu czy wykładziny było nieodzowne, o tyle czynności tych nie sposób zakwalifikować jako wskazanej wyżej produkcji wyrobów.

Fakt wydania ubezpieczonemu świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach ( abstrahując od niezrozumiałego wskazania „ działu 5 poz. II pkt 13 wykazu C i stanowiska posadzkarza – płytkarz ) nie przesądza o tym , że ubezpieczony prace kwalifikowane jako świadczone w warunkach szczególnych rzeczywiście wykonywał . Świadectwo takie nie jest bowiem dokumentem urzędowym, lecz dokumentem prywatnym, wystawionym przez pracodawcę (a w niniejszej sprawie nawet przez syndyka działającego w imieniu pracodawcy), a zatem wyłącznie oświadczeniem wiedzy tego pracodawcy, które może być podważane w każdy sposób przed sądem w postępowaniu w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sąd nie jest w żaden sposób związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy czy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (tylko dokumenty wystawione przez organy państwowe albo organy wykonujące zadania z zakresu administracji państwowej stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone; por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 r., I UK 24/09, LEX nr 518067 oraz z dnia 23 listopada 2005 r., I UK 15/04, OSNAP 2005 Nr 11, poz. 161). Zatem nawet wtedy, gdy pracodawca uznał pracę na danym stanowisku za pracę w szczególnych warunkach, to dany pracownik może nie otrzymać emerytury w wieku obniżonym, jeżeli praca ta nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku wymienionym wykazie takich prac (§ 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze

Z uwagi na powyższe ( brak spełnienia wymogu posiadania minimum 15 lat pracy w warunkach szczególnych ) , Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.

SSO Maciej Flinik