Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 18 sierpnia 2014 roku wnioskodawca Gmina N. domagała się stwierdzenia, że nabyła na własność przez zasiedzenie nieruchomości położone w miejscowości C. – Ż., obejmujące działki o numerach ewidencyjnych (...), objęte księgami wieczystymi nr LU 1I/ (...), LU 1I/ (...) i LU 1I/ (...).

Ostatecznie żądanie wnioskodawcy dotyczyło działki nr (...) objętej księgą wieczystą nr (...), działek o numerach (...) wchodzących w skład nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) oraz działki nr (...) objętej księgą wieczystą nr (...).

*

Postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2016 roku Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku oddalił wniosek Gminy N. o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie.

Postanowieniem z dnia 17 maja 2016 roku Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku uzupełnił postanowienie z dnia 20 kwietnia 2016 roku w ten sposób, że zasądził od Gminy N. na rzecz Z. S. kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny

O. S. w związku z nabyciem spadku po swojej matce I. S. stał się z dniem 7 lipca 1919 roku właścicielem majątku ziemskiego położonego w C. i Ż. określanego jako (...). Postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w W. z dnia 23 września 2013 roku, sygn. akt XVI Ns 863/13, spadek po zmarłym w dniu 6 czerwca 2013 roku w W. O. S. nabyła w całości jego żona Z. S..

Zgodnie z art. 2 ust.1 lit. e) dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 roku, Nr 3, poz. 13) powyższe nieruchomości ziemskie zostały przejęte na własność Skarbu Państwa.

Na podstawie decyzji Wojewody L. z dnia 3 lutego 1992 roku, znak: AB.GT.- (...) (...), orzeczono, że Gmina N. nabyła z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 roku nieodpłatnie własność nieruchomości położonej w obrębie C., gminie N., oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...), o łącznej powierzchni 600 m ^{( 2)}, uregulowanej w księdze wieczystej nr (...).

Na podstawie decyzji Wojewody L. z dnia 3 lutego 1992 roku, znak: AB.GT.- (...) (...), orzeczono, że Gmina N. nabyła z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 roku nieodpłatnie własność nieruchomości położonej w obrębie C., gminie N., oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...), o łącznej powierzchni 9800 m ^{( 2)}, uregulowanej w księdze wieczystej nr (...).

Na podstawie decyzji Wojewody L. z dnia 3 lutego 1992 roku, znak: AB.GT.- (...) (...), orzeczono, że Gmina N. nabyła z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 roku nieodpłatnie własność nieruchomości gruntowej wraz z budynkiem Gminnego Ośrodka (...) w C., przedmiotów nietrwałych będących własnością filii biblioteki publicznej położonej w obrębie C., gmina N., oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...), o łącznej powierzchni 1600 m ^{( 2)}, uregulowanej w księdze wieczystej nr (...).

Na podstawie decyzji Wojewody L. z dnia 28 listopada 1996 roku, znak: GG.GT.- (...)-2 Niemce 120/96, orzeczono, że Gmina N. nabyła z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1996 roku nieodpłatnie własność nieruchomość gruntową zabudowaną budynkiem Szkoły Podstawowej w C., położonej w obrębie C., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...), o łącznej powierzchni 21800 m ², uregulowanej w księdze wieczystej nr (...) oraz własność środków trwałych znajdujących się na wyżej wymienionej nieruchomości.

Na podstawie decyzji Wojewody L. z dnia 16 sierpnia 2000 roku, znak: (...), przekazano na rzecz Gminy N. nieodpłatnie prawo własności nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w C., położonej w obrębie ewidencyjnym C. w gminie N., oznaczonej jako działka nr (...), o powierzchni 0,39 ha, uregulowanej w księdze wieczystej nr (...).

Decyzją z dnia 4 marca 2004 roku, znak GN. (...), Wójt Gminy N. zatwierdził projekt podziału geodezyjnego działki gruntu nr (...) o powierzchni 0,1600 ha w obrębie wsi C. na działki: nr (...) o powierzchni 0,1213 ha oraz nr 149/2 o powierzchni 0,0387 ha.

Decyzją z dnia 15 lutego 2008 roku, znak GN. (...), Wojewoda L. odmówił stwierdzenia, że dawny zespół dworsko-parkowy położony w miejscowości C.-Ż., gmina N., obejmujący działki ewidencyjne o numerach (...) o ogólnej powierzchni 15 ha nie podlegał regulacjom przepisów dekretu z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej. Po rozpatrzeniu odwołania O. S. od w/w decyzji, decyzją z dnia 17 maja 2010 roku, (...), Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi uchylił zaskarżoną decyzję w całości i orzekł, że zespół dworsko-parkowy położony w miejscowości C. – Ż., gmina N., obejmujący działki ewidencyjne (...) o ogólnej powierzchni 15 ha nie podpada pod działanie przepisów art. 2 ust. 1 pkt e) dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej.

Decyzją z dnia 12 lutego 2014 roku, nr (...), znak (...), Minister Administracji i Cyfryzacji stwierdził nieważność decyzji Wojewody L. z dnia 3 lutego 1992 roku, znak AB.GT. (...). Decyzją z dnia 20 października 2014 roku, nr (...), znak (...), Minister Administracji i Cyfryzacji, na skutek wniosku Wójta Gminy N. o ponowne rozpatrzenie sprawy, utrzymał w mocy decyzję Ministra Administracji i Cyfryzacji nr 107 z dnia 12 lutego 2014 roku, znak (...).

Decyzją z dnia 12 lutego 2014 roku, nr 108, znak (...) Minister Administracji i Cyfryzacji stwierdził nieważność decyzji Wojewody L. z dnia 3 lutego 1992 roku, znak AB.GT. (...). Decyzją z dnia 20 października 2014 roku, nr (...), znak (...), Minister Administracji i Cyfryzacji, na skutek wniosku Wójta Gminy N. o ponowne rozpatrzenie sprawy, utrzymał w mocy decyzję Ministra Administracji i Cyfryzacji nr 108 z dnia 12 lutego 2014 roku, znak (...).

Decyzją z dnia 12 lutego 2014 roku, nr (...), znak (...) Minister Administracji i Cyfryzacji stwierdził nieważność decyzji Wojewody L. z dnia 3 lutego 1992 roku, znak AB.GT. (...). Decyzją z dnia 20 października 2014 roku, nr (...), znak (...), Minister Administracji i Cyfryzacji, na skutek wniosku Wójta Gminy N. o ponowne rozpatrzenie sprawy, utrzymał w mocy decyzję Ministra Administracji i Cyfryzacji nr 109 z dnia 12 lutego 2014 roku, znak (...).

Decyzją z dnia 14 marca 2014 roku, nr (...), znak (...), Minister Administracji i Cyfryzacji stwierdził nieważność decyzji Wojewody L. z dnia 28 listopada 1996 roku, znak(...). Decyzją z dnia 20 października 2014 roku, nr 517, znak (...).736.209.2014.LKa, Minister Administracji i Cyfryzacji, na skutek wniosku Wójta Gminy N. o ponowne rozpatrzenie sprawy, utrzymał w mocy decyzję Ministra Administracji i Cyfryzacji nr (...) z dnia 14 marca 2014 roku, znak (...).

Decyzją z dnia 14 marca 2014 roku, nr (...), znak (...), Minister Administracji i Cyfryzacji stwierdził nieważność decyzji Wojewody L. z dnia 16 sierpnia 2000 roku, znak (...). Decyzją z dnia 20 października 2014 roku, nr (...) znak (...) Minister Administracji i Cyfryzacji, na skutek wniosku Wójta Gminy N. o ponowne rozpatrzenie sprawy, utrzymał w mocy decyzję Ministra Administracji i Cyfryzacji nr 164 z dnia 14 marca 2014 roku, znak (...).

W wypisach z rejestru gruntów i budynków oraz w księgach wieczystych prowadzonych dla nieruchomości jako właściciel jest ujawniona Gmina N..

Zmarły O. S. podejmował wiele prób odzyskania przedmiotowych nieruchomości. W dniu 1 kwietnia 1956 roku uzyskał zaświadczenie, iż tytuł własności należący poprzednio do niego przepisany został na rzecz Skarbu Państwa na cele rolne w myśl dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 roku. W dniu 27 grudnia 1958 oku złożył zażalenie do Ministra Rolnictwa w W.. W piśmie z dnia 7 października 1990 roku O. S. domagał się zwrotu części parkowej majątku około 10 ha i uzgodnienia treści ksiąg wieczystych (...) oraz pozostałych odłączonych z księgi wieczystej i wpisania go w dziale II ksiąg wieczystych jako właściciela. Pismem z dnia 5 października 1990 roku O. S. wystąpił do Urzędu Gminy Niemce o odszkodowanie za budynki stanowiące własność komunalną. Pismem z dnia 13 maja 1991 roku zwrócił się do Wojewody L. o przekazanie mu w użytkowanie terenu dworsko-parkowego. Pismem z dnia 9 sierpnia 2006 roku zwrócił się do Prezydenta L. K. (1) o podjęcie interwencji w jego sprawie. Pozwem z dnia 22 sierpnia 2002 roku domagał się przed Sądem Okręgowym od Skarbu Państwa kwoty 11825388 zł z ustawowymi odsetkami. Wyrokiem z dnia 29 listopada 2002 roku Sąd Okręgowy w Lublinie w sprawie o sygn. akt I C 683/02 oddalił to powództwo.

Sąd Rejonowy wskazał, że powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów oraz na podstawie zeznań uczestniczki Z. S. ( k. 361).

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że prawdziwość dokumentów nie była w sprawie kwestionowana i są one wiarygodne.

Za wiarygodne Sąd Rejonowy uznał również zeznania Z. S., natomiast nie czynił ustaleń na podstawie zeznań świadków K. K. (k. 359-360) i L. K. (2) (k. 360).

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał wniosek o zasiedzenie za niezasadny.

Zasiedzenie jest pierwotnym sposobem nabycia własności, polegającym na tym, że nieuprawniony posiadacz nabywa prawo wskutek faktycznego wykonywania tego prawa w ciągu oznaczonego w ustawie czasu. Instytucja ta jest uregulowana w art. 172-178 k.c. Przesłanką nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia w myśl art. 172 § 1 i § 2 k.c. jest samoistne, nieprzerwane posiadanie przez okres wskazany w ustawie (obecnie 20 w przypadku uzyskania posiadania w dobrej wierze lub 30 lat w przypadku uzyskania posiadania w złej wierze, na gruncie przepisów obowiązujących do dnia 1 października 1990 roku – odpowiednio 10 i 20 lat).

Dobra wiara to stan polegający na usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu posiadacza, że przysługuje mu takie prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje.

W myśl art. 336 k.c. posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto faktycznie włada nią jak właściciel. Posiadanie łączy w sobie dwa elementy – psychiczny (animus) i fizyczny (corpus). Pierwszy z nich przejawia się w woli władania rzeczą, jak właściciel, drugi zaś w faktycznym wykonywaniu tego władztwa. Art. 339 k.c. wprowadza domniemanie posiadania samoistnego.

Na gruncie sprawy niniejszej nie budzi wątpliwości fakt, że działka nr (...) objęta księgą wieczystą nr (...), działki nr (...) wchodzące w skład nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) oraz działka nr (...) objęta księgą wieczystą nr (...), znajdowały się w posiadaniu Gminy N. na podstawie ostatecznych decyzji administracyjnej wydanych zgodnie z art. 18 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 roku – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 1990 roku, Nr 32, poz. 191, ze zm.).

Władanie Gminy N. było posiadaniem w złej wierze. Przedmiotowe nieruchomości wnioskowane do zasiedzenia nigdy nie kwalifikowały się do uznania, że podlegały regulacjom przepisów dekretu z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej. Decyzją z dnia 17 maja 2010 roku, (...), Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi orzekł, że zespół dworsko-parkowy położony w miejscowości C. – Ż., gmina N., obejmujący działki ewidencyjne o numerach (...) o ogólnej powierzchni 15 ha nie podpada pod działanie przepisów art. 2 ust. 1 pkt e) dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej. Konsekwencją powyższej decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi były decyzje Ministra Administracji i Cyfryzacji o numerach (...), utrzymujące w mocy decyzje Ministra Administracji i Cyfryzacji stwierdzające nieważność decyzji „komunalizacyjnych” Wojewody L. wydanych na podstawie art. 18 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 ustawy z 1990 roku – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. Dopóki bowiem ostateczna decyzja, wydana na podstawie art. 18 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 Przepisów wprowadzających ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych nie została uchylona, była ona wiążąca dla sądu powszechnego.

Zdaniem Sądu Rejonowego nie upłynął dla Gminy N. trzydziestoletni termin warunkujący nabycie własności nieruchomości w złej wierze. Do okresu zasiedzenia nieruchomości przez Skarb Państwa nie wlicza się bowiem okresu władania przez organy państwowe lub państwowe osoby prawne, wykonywanego w ramach uprawnień Państwa jako podmiotu prawa publicznego, mimo istnienia tytułu własności uznanego następnie za nieistniejący. Władztwo Skarbu Państwa co do przedmiotowych nieruchomości było wykonywanie w ramach imperium (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1993 roku, III CZP 72/93, OSNC 1994/3/49 ).

Skarb Państwa konsekwentnie odmawiał O. S. zwrotu nienależnie przejętych nieruchomości. Dopiero zmiany ustrojowe po 1989 roku stworzyły ramy prawne do skutecznego żądania zwrotu nieruchomości.

Sąd Najwyższy w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 26 października 2007 roku, III CZP 30/07, OSNC 2008/5/43, wskazał, że władanie cudzą nieruchomością przez Skarb Państwa, uzyskane w ramach sprawowania władztwa publicznego, może być posiadaniem samoistnym prowadzącym do zasiedzenia. Zasiedzenie jednak nie biegło, jeżeli właściciel nie mógł skutecznie dochodzić wydania nieruchomości. Skoro zatem Gmina N. nie mogła doliczyć posiadania Skarbu Państwa, jej posiadania w złej wierze należy upatrywać w decyzjach Wojewody L. wydanych na podstawie art. 18 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 ustawy z 1990 roku – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. Bezspornie od wydania każdej z decyzji nie upłynął termin 30 lat konieczny do stwierdzenia nabycia prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie.

Z tych względów Sąd Rejonowy orzekł, jak to wyżej przedstawiono.

Uzupełniając zaskarżone postanowienie o rozstrzygnięcie o kosztach postępowania Sąd Rejonowy przywołał przepisy art. 520 § 1 - § 3 k.p.c. i wskazał, że wobec sprzeczności interesów wnioskodawca powinien zwrócić uczestniczce koszty postępowania, na które złożyły się: wynagrodzenie pełnomocnika będącego adwokatem w stawce ustalonej na podstawie § 6 pkt 4 w zw. z § 8 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 roku, Nr 163, poz. 1349, ze zm.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa.

*

Apelację od tego postanowienia wniósł wnioskodawca Gmina N., zaskarżając postanowienie Sądu Rejonowego w całości.

Wnioskodawca zarzucił zaskarżonemu postanowieniu:

1. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na jego wynik, tj. art. 233 k.p.c., poprzez brak wszechstronnego rozważania materiału dowodowego, w tym błędną ocenę materiału dowodowego, uchybienie zasadom logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego, m. in. wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosków z niego nie wynikających – poprzez błędne uznanie, że termin do nabycia własności przez zasiedzenie nie upłynął;

2. naruszenie art. 258 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie zeznań świadków, w sytuacji, gdy to właśnie świadkowie L. K. (2) i K. K. potwierdziły fakty mające istotne znaczenie dla niniejszej sprawy, tj. potwierdzające, że upłynął termin do nabycia przez wnioskodawcę przedmiotowych nieruchomości w drodze zasiedzenia,

3. naruszenie art. 328 § 3 k.p.c. które to naruszenie miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj. przez sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego postanowienia niespełniającego warunków wskazanych w tym przepisie, co w konsekwencji uniemożliwia odniesienie się przez skarżącego do motywów, jakimi kierował się Sąd Rejonowy wydając orzeczenie; zatem z powodu sporządzenia uzasadnienia niespełniającego wymogów wskazanych w tym przepisie doszło do naruszenia zasady instancyjności;

4. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, a mianowicie niewłaściwe uznanie przez Sąd pierwszej instancji, że nie upłynął termin do nabycia własności poprzez zasiedzenie w sytuacji faktycznego władania przedmiotową nieruchomością przez wnioskodawcę od co najmniej 1964 roku.

Wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uwzględnienie wniosku w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania celem prawidłowego ustalenia stanu faktycznego i wydania orzeczenia, a ponadto o zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna, aczkolwiek zarówno ustalenia faktyczne i ocena prawna Sądu pierwszej instancji wymagają uzupełnienia.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania byłoby uzasadnione tylko w przypadku nieważności postępowania, konieczności przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości bądź nierozpoznania istoty sprawy (art. 386 § 2 i § 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). W sprawie nie zachodzą tego rodzaju okoliczności, ani też skarżący nie postawił takich zarzutów.

Pod drugie należy zauważyć, że w sprawie oprócz wnioskodawcy i uczestniczki Z. S. udział brali również jako zainteresowani w sprawie właściciele sąsiednich nieruchomości (w tym Skarb Państwa), przy czym nie zostały ujawnione jakiekolwiek ich roszczenia do tej nieruchomości bądź przygranicznych pasów gruntu (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 2012 roku, I CZ 79/12, Lex nr 1231463).

Odnosząc się do ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego należy je uzupełnić w ten sposób, że ustalić, iż Skarb Państwa objął przedmiotowe nieruchomości w posiadanie w 1944 roku, w dacie bliżej nieustalonej, na podstawie przepisów dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej. Nieruchomości te znajdowały się w posiadaniu samoistnym Skarbu Państwa aż do dnia 27 maja 1990 roku (w odniesieniu do działek o numerach (...)), do dnia 1 stycznia 1996 roku (w odniesieniu do działki nr (...)) i do dnia uprawomocnienia się decyzji Wojewody L. z dnia 16 sierpnia 2000 roku,(...), w odniesieniu do działki nr (...). Na działce nr (...) znajdują się zabudowania Szkoły Podstawowej w C., na działce nr (...) budynek zajmowany przez Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w C., na działce nr (...) (obecnie(...)) budynek Gminnego Ośrodka (...). Skarb Państwa a następnie Gmina N. wybudowały bądź przebudowały obiekty znajdujące się na tych działkach oraz dokonywały ich remontów.

W dniu 13 sierpnia 2001 roku O. S. wniósł przeciwko Gminie N. i innym osobom pozew o usunięcie niezgodności treści ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym dotyczący m. in. przedmiotowych nieruchomości, rozpoznawany w sprawie o sygn. akt I C 591/01 (k. 322-326, 72), przy czym sprawa ta dotychczas nie została prawomocnie zakończona.

Powyższe ustalenia są bezsporne i wynikają ze zgromadzonych dokumentów, natomiast nie zostały one wyraźnie poczynione w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Odnosząc się do zarzutów apelacji wnioskodawcy należy wskazać, że wbrew ich sformułowaniom sporne w niniejszej sprawie należy uznać nie tyle faktyczne władztwo w odniesieniu do przedmiotowych nieruchomości w okresie od 1944 roku do chwili obecnej, ale jego ocenę prawną w kontekście przesłanek stwierdzenia nabycia przez wnioskodawcę tych nieruchomości przez zasiedzenie.

Dotyczy to w szczególności ustalenia, czy posiadanie Skarbu Państwa było posiadaniem w ramach imperium, czy też miało charakter posiadania samoistnego, a – w okolicznościach niniejszej sprawy – także tego, od kiedy można mówić o posiadaniu wnioskodawcy, który wskazywał daty poczynając od 1964 roku, tj. od budowy szkoły. Nie było bowiem sporne to, w jaki sposób Skarb Państwa i następnie Gmina rozpoczęły władanie tymi nieruchomościami oraz to jakie budynki i kiedy zostały wzniesione, ale ocena, czy te czynności świadczą o posiadaniu samoistnym nieruchomości przez wnioskodawcę.

Kontynuując, sporna pozostawała również kwalifikacja posiadania uzyskanego przez wnioskodawcę (w dobrej bądź w złej wierze) oraz upływ terminu zasiedzenia nieruchomości, przy czym nie były sporne okoliczności faktyczne związane z uzyskaniem władania nieruchomościami przez Skarb Państwa a następnie przez Gminę oraz związane ze staraniami O. S. o odzyskanie nieruchomości (w szczególności datami działań O. S., treścią jego pism, wniosków, żądań, odwołań etc.), zaś kluczowa pozostaje ocena tych okoliczności faktycznych w ramach przesłanek stwierdzenia nabycia nieruchomości przez zasiedzenie, w tym także możliwości doliczenia czasu posiadania poprzednika, zawieszenia biegu zasiedzenia i jego przerwania.

Nie sposób zatem uznać za zasadne zarzutów naruszenia przepisów k.p.c. o postępowaniu dowodowym, w szczególności art. 233 k.p.c., art. 258 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c., czy też błędu w ustaleniach faktycznych. Z tych też względów okoliczności wskazywane przez świadków L. K. (2) i K. K., dotyczące istnienia szkoły podstawowej, ośrodka zdrowia czy klubu rolnika, w istocie dotyczą okoliczności bezspornych.

Wbrew zarzutowi apelującego uzasadnienie zaskarżonego postanowienia spełnia wymagania art. 328 § 2 k.p.c.1 w stopniu dostatecznym, gdyż Sąd Rejonowy poczynił ustalenia faktyczne dotyczące przedmiotu postępowania, ocenił dowody i przedstawił ocenę prawną ustalonego stanu faktycznego ze wskazaniem odpowiednich przepisów prawa materialnego, dokonaniem ich wykładni i zastosowania. Umożliwia to kontrolę instancyjną orzeczenia. Inną rzeczą jest to, że uzasadnienie Sądu pierwszej instancji nie jest w pełni klarowane, a przede wszystkim ocena prawna w nim wyrażona wymaga istotnego uzupełnienia i skorygowania. Nie ma prowadzi to jednak do zasadności apelacji.

Porządkując ocenę prawną ustalonego stanu faktycznego należy opowiedzieć się za poglądem wyrażonym w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2007 roku, III CZP 30/07, ONSC 2008/5/43, zgodnie z którym władanie cudzą nieruchomością przez Skarb Państwa, uzyskane w ramach sprawowania władztwa publicznego, może być posiadaniem samoistnym prowadzącym do zasiedzenia. Zasiedzenie jednak nie biegło, jeżeli właściciel nie mógł skutecznie dochodzić wydania nieruchomości (art. 121 pkt 4 w związku z art. 175 k.c.). W niniejszej sprawie nie ujawniły się okoliczności, które przemawiałyby przeciwko uznaniu, że Skarb Państwa obejmując władanie przedmiotowym zespołem dworsko-parkowym nie był posiadaczem samoistnym nieruchomości. Nie było to władanie w ramach szczególnych przepisów o zarządzie państwowym. Nie może też o nieistnieniu samoistnego posiadania świadczyć okoliczność, że nieruchomości te w znacznej części zostały przeznaczone na cele związane z oświatą, ochroną zdrowia czy kulturą. Skarb Państwa, reprezentowany ówcześnie przez jednostki administracji państwowej, korzystał z przedmiotowych nieruchomości uważając się za ich właściciela, dokonywał rozbudowy istniejących budynków, remontów, czy budowy nowych obiektów. Także inne osoby uważały, że nieruchomości te są własnością państwową. Sposób korzystania z tych nieruchomości nie wykluczał ich z obrotu cywilnoprawnego, aczkolwiek niewątpliwie wiązałoby się to ze zmianą dotychczasowych funkcji istniejących zabudowań. W przywołanej wyżej uchwale Sąd Najwyższy przekonująco uzasadnił, iż uzyskanie przez Skarb Państwa władztwa nad nieruchomością na podstawie przepisów prawa publicznego co do zasady nie odbiera mu charakteru samoistnego posiadania.

W tym stanie rzeczy należy stwierdzić, że poczynając od 1944 roku, daty bliżej nieustalonej, Skarb Państwa był samoistnym posiadaczem przedmiotowych nieruchomości.

Sąd Rejonowy wprawdzie przywołał wskazaną wyżej uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2007 roku, III CZP 30/07, ale jednocześnie zakwalifikował władztwo Skarbu Państwa jako wykonywane w sferze imperium, odwołując się do uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1993 roku, III CZP 72/93, OSNCP 1994/3/49. Stanowiska tego – z przyczyn podniesionych wyżej – Sąd Odwoławczy nie podzielił.

Po drugie, absolutnie nie można przyjąć, aby Gmina N. mogła być samoistnym posiadaczem nieruchomości już w latach sześćdziesiątych XX wieku. Obowiązywała wówczas zasada jednolitej własności państwowej (skodyfikowana następnie w art. 128 k.c. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lutego 1989 roku). Gminy jako odrębne osoby prawne istniały do 1950 roku (por. dekret (...) Komitetu (...) z dnia 23 listopada 1944 roku o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego, Dz. U. z 1944 roku, Nr 14, poz. 74). Następnie gminy były jedynie jednostkami organizacyjnymi administracji państwowej stopnia podstawowego, reprezentującymi Skarb Państwa, przy czym w latach 1954 – 1972 funkcję tę pełniły gromady (por. ustawa z dnia 20 marca 1950 roku o terenowych organach jednolitej władzy państwowej, Dz. U. z 1950 roku, Nr 14, poz. 130, ze zm., ustawa z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, Dz. U. z 1954 roku, Nr 43, poz. 191, ze zm., ustawa z dnia 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i o zmianie ustawy o radach narodowych, Dz. U. z 1972 roku, Nr 49, poz. 312). Oznacza to, że wszystkie czynności podejmowane wówczas w odniesieniu do przedmiotowych nieruchomości przez gromadę czy też gminę były czynnościami Skarbu Państwa.

Dopiero z dniem 27 maja 1990 roku, tj. z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie terytorialnym (Dz. U. z 1990 roku, Nr 16, poz. 95, ze zm.) zostały utworzone obecne gminy jako mające osobowość prawną jednostki samorządu terytorialnego. Wobec powyższego o posiadaniu samoistnym przedmiotowych nieruchomości przez Gminę N. można mówić co najwyżej od dnia 27 maja 1990 roku, przy czym nie jest tak, aby co do wszystkich nieruchomości objętych wnioskiem o zasiedzenie zostały wydane decyzje komunalizacyjne na podstawie art. 18 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 roku Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 1990 roku, Nr 32, poz. 191, ze zm.), jak nieściśle wypowiadał się Sąd Rejonowy, zarazem dostrzegając w ustaleniach faktycznych, że co do działki nr (...) nabycie przez Gminę miało nastąpić z dniem 1 stycznia 1996 roku i na podstawie art. 5 ust. 3 cyt. ustawy (k. 18), a co działki nr (...) – z chwilą uprawomocnienia się decyzji z dnia 16 sierpnia 2000 roku, (...) (k. 19) i na podstawie art. 5 ust. 4 cyt. ustawy. Co do tych dwóch ostatnich działek brak jest dowodów, aby w okresie od 27 maja 1990 roku do dat, kiedy miało nastąpić ich nabycie od Skarbu Państwa, Gmina N. pozostawała już ich samoistnym posiadaczem, wręcz przeciwnie, należy wnosić, że nawet jeżeli korzystała z tych nieruchomości wcześniej, czyniła to jako posiadacz zależny a posiadaczem samoistnym nieruchomości pozostawał Skarb Państwa.

Do dnia 31 grudnia 1946 roku na obszarze, na którym znajdują się przedmiotowe nieruchomości, obowiązywał Kodeks Napoleona, Prawo o ustaleniu własności dóbr nieruchomych, o przywilejach i hipotekach z dnia 26 kwietnia 1818 roku oraz Prawo o przywilejach i hipotekach z dnia 13 czerwca 1825 roku.

Przepis art. 123 Prawa hipotecznego z 1818 roku przewidywał, że nie jest możliwe zasiedzenie własności nieruchomości w przypadku, gdy prawo własności zostało ujawnione w księdze hipotecznej, w wykazie hipotecznym (por. S. Szer, Prawo hipoteczne obowiązujące w Województwach Centralnych i Wschodnich, Warszawa 1937, s. 66-67). Prowadzi to do wniosku, że do dnia 31 grudnia 1946 roku nie mógł biec termin zasiedzenia na rzecz Skarbu Państwa, gdyż bezsporne jest, że dla przedmiotowych nieruchomości była założona księga hipoteczna (...), w której ujawniony był jako właściciel O. S. (k. 68).

Z dniem 1 stycznia 1947 roku wszedł w życie dekret z dnia 11 października 1946 roku Prawo rzeczowe (Dz. U. z 1946 roku, Nr 57, poz. 319, ze zm.) i dekret z dnia 11 października 1946 roku Przepisy wprowadzające prawo rzeczowe i prawo o księgach wieczystych (Dz. U. z 1946 roku, Nr 57, poz. 321).

Zgodnie z art. XXXIV dekretu z dnia 11 października 1946 roku Przepisy wprowadzające prawo rzeczowe i prawo o księgach wieczystych, jeżeli przed wejściem w życie prawa rzeczowego istniał stan rzeczy, który według tego prawa prowadziłby do zasiedzenia, jakkolwiek według przepisów dotychczasowych zasiedzenie nie było w przypadku takim dopuszczalne, termin zasiedzenia biegnący od dnia wejścia w życie prawa rzeczowego ulega skróceniu o okres czasu, przez który ten stan rzeczy istniał, jednak najwyżej o połowę. Oznacza to, że bieg zasiedzenia nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa w przypadku przedmiotowych nieruchomości mógł rozpocząć się od dnia 1 stycznia 1947 roku, jednakże uległby on skróceniu o okres od 1 stycznia 1945 roku do 31 grudnia 1946 roku, kiedy to nieruchomościami władał już Skarb Państwa (w braku bliższych danych należy przyjąć, że najpóźniej w dniu 31 grudnia 1944 roku nieruchomości znajdowały się już w posiadaniu Skarbu Państwa).

W myśl art. 50 § 1 i § 2 dekretu z dnia 11 października 1946 roku Prawo rzeczowe ten, kto posiadał nieruchomość przez lat 20 nabywał jej własność przez zasiedzenie, a jeżeli objął nieruchomość w posiadanie w złej wierze, wymagany był trzydziestoletni okres posiadania. Istniała również możliwość zasiedzenia nieruchomości na podstawie art. 51 § 1 i § 2 dekretu z dnia 11 października 1946 roku Prawo rzeczowe w związku z wpisem do księgi wieczystej jako właściciel nieruchomości z upływem 10 lat posiadania nieruchomości, a w przypadku złej wiary – 20 lat posiadania nieruchomości. Należy przy tym dodać, że z dniem 1 stycznia 1947 roku dotychczasowe księgi hipoteczne stały się księgami wieczystymi w rozumieniu dekretu z dnia 11 października 1946 roku Prawo o księgach wieczystych (art. LIV § 1 dekretu z dnia 11 października 1946 roku Przepisy wprowadzające prawo rzeczowe i prawo o księgach wieczystych).

Z dniem 1 stycznia 1965 roku wszedł w życie Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 172 § 1 i § 2 k.c. posiadacz samoistny, który uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, nabywał jej własność, jeżeli posiadał ją nieprzerwanie przez lat 20 (w przypadku dobrej wiary przez lat 10). Z dniem 1 października 1990 roku terminy te zostały wydłużone do lat 30 dla złej wiary i do lat 20 dla dobrej wiary (ustawą z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, Dz. U. z 1990 roku, Nr 55, poz. 321) z tym, że odnosi się to do sytuacji, w których termin zasiedzenia nie upłynął przed dniem 1 października 1990 roku (por. art. 9 powołanej ustawy nowelizującej k.c.).

Przepisy art. XLI § 1 i § 2 Przepisów wprowadzających Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 roku, Nr 16, poz. 94) stanowiły, że do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie Kodeksu cywilnego, stosuje się od tej chwili przepisy tego kodeksu; dotyczy to w szczególności możności nabycia prawa przez zasiedzenie. Jeżeli termin zasiedzenia według Kodeksu cywilnego jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg zasiedzenia rozpoczyna się z dniem wejścia kodeksu w życie; jeżeli jednak zasiedzenie rozpoczęte przed dniem wejścia w życie Kodeksu cywilnego nastąpiłoby przy uwzględnieniu terminu określonego w przepisach dotychczasowych wcześniej, zasiedzenie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Skarb Państwa uzyskał posiadanie tej nieruchomości w złej wierze, gdyż nie istniało po stronie Skarbu Państwa usprawiedliwione przekonanie, że jest właścicielem nieruchomości. Przedmiotowy zespół dworsko-parkowy nie podlegał przepisom dekretu z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej, co ostatecznie wyraźnie stwierdzono w decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 maja 2010 roku, GZ.rn.057-625-36/10, gdyż nie nadawał się do żadnego z celów reformy rolnej określonych w art. 1 ust. 2 pkt a-e dekretu. Skarb Państwa miał tego świadomość, a przejęcie tych nieruchomości przez Skarb Państwa z powołaniem się na przepisy dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej należy uznać za akt nacjonalizacyjny, zmierzający do przejęcia własności prywatnej przez totalitarne państwo, kierujące się ideologią komunistyczną.

Należy jednak uznać, że aż do dnia 4 czerwca 1989 roku (data tzw. wolnych wyborów) miało miejsce zawieszenie biegu zasiedzenia, gdyż do tego czasu rzeczywisty właściciel nieruchomości O. S. nie miał możliwości efektywnego dochodzenia na drodze prawnej zwrotu nieruchomości (por. cyt. wyżej uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2007 roku, III CZP 30/07). Zawieszenie biegu zasiedzenia jest w tej sytuacji uzasadnione stanem zawieszenia wymiaru sprawiedliwości w okresie funkcjonowania Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jako państwa komunistycznego, który należy uznać za zrównany z siłą wyższą. Tę przesłankę zawieszenia biegu zasiedzenia przewidywał art. 53 Prawa rzeczowego w związku z art. 277 pkt 4 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 roku Kodeks zobowiązań (Dz. U. z 1933 roku, Nr 82, poz. 598, ze zm.), a następnie art. 109 pkt 4 ustawy z dnia 18 lipca 1950 roku – Przepisy ogólne prawa cywilnego (Dz. U. z 1950 roku, Nr 34, poz. 311, ze zm.), a w ramach stanu siły wyższej – art. 175 k.c. w zw. z art. 121 pkt 4 k.c. W myśl tych przepisów bieg zasiedzenia nie rozpoczynał się a rozpoczęty ulegał zawieszeniu, co w niniejszej sprawie oznacza, że trzydziestoletni termin zasiedzenia liczony od dnia 4 czerwca 1989 roku niewątpliwie nie upłynął. Zastosowanie miały bowiem już wówczas przepisy k.c. (zgodnie z art. XLI § 1 i § 2 Przepisów wprowadzających k.c.), a skoro termin zasiedzenia nie upłynął przed dniem 1 października 1990 roku, obowiązuje trzydziestoletni termin zasiedzenia nieruchomości w złej wierze (co wywiedziono wyżej).

Podkreślić przy tym należy, że O. S. już w latach pięćdziesiątych podejmował próby odzyskania nieruchomości, które w ówczesnej rzeczywistości politycznej nie mogły przynieść korzystnego dla niego rezultatu (np. pismo do Ministra Rolnictwa z dnia 27 grudnia 1958 roku – k. 255). W ocenie Sądu Odwoławczego możliwości takiej nie dawało O. S. również utworzenie w polskim porządku prawnym Naczelnego Sądu Administracyjnego ustawą z dnia 31 stycznia 1980 roku o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 1980 roku, Nr 4, poz. 8), gdyż utworzenie sądownictwa administracyjnego nie wiązało się ze zmianą uwarunkowanej politycznie wykładni przepisów dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej i do 1989 roku nie istniała możliwość odzyskania przez O. S. przedmiotowych nieruchomości poprzez wykazanie, że nie podlegały one celom reformy rolnej. Gdyby nawet przyjąć odmienną koncepcję i przyjąć, że zawieszenie biegu terminu zasiedzenia miało miejsce do dnia 1 września 1980 roku (data utworzenia Naczelnego Sądu Administracyjnego), gdyż otworzyło to O. S. drogę kontroli sądowej przejęcia nieruchomości przez Skarb Państwa (oczywiście po uzyskaniu decyzji, o której mowa w § 5 i § 6 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 roku w sprawie wykonania dekretu (...) Komitetu (...) z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej, Dz. U. z 1945 roku, Nr 10, poz. 51), trzydziestoletni termin zasiedzenia liczony od dnia 1 września 1980 roku upłynąć nie mógł, gdyż doszło następnie do jego przerwania (o czym niżej).

Niezależnie od tego, że już w latach dziewięćdziesiątych XX wieku O. S. występował z licznymi pismami zmierzającymi do odzyskania przedmiotowej nieruchomości, za czynności niewątpliwie przerywające bieg zasiedzenia należy uznać:

- wniosek O. S. z dnia 5 marca 1998 roku o wydanie decyzji stwierdzającej, że zespół dworsko-parkowy położony w miejscowości C. – Ż. nie podlegał pod działanie przepisu art. 2 ust. 1 pkt e) dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej, który zainicjował postępowania administracyjne zakończone decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 maja 2010 roku, GZ.rn.057-625-36/10, od której skargę Gminy N. oddalił Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. wyrokiem z dnia 7 lutego 2011 roku, sygn. akt IV SA/Wa 1158/10, od którego to wyroku skargę kasacyjną Gminy N. oddalił Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 12 stycznia 2012 roku, I OSK 1300/11 (k. 296-297, 301-313, 314);

- pozew o usunięcie niezgodności treści ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym, dotyczący m. in. przedmiotowych nieruchomości, wniesiony do Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 13 sierpnia 2001 roku, rozpoznawany w sprawie o sygn. akt I C 591/01 (k. 322-326, 72), przy czym sprawa ta dotychczas nie została prawomocnie zakończona;

- wniosek O. S. do Wojewody L. z dnia 26 listopada 2012 roku o stwierdzenie nieważności decyzji Wojewody L. dotyczących nabycia własności przedmiotowych nieruchomości (k. 329-331), który zainicjował postępowania administracyjne zakończone wskazanymi w ustaleniach faktycznych ostatecznymi decyzjami Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 20 października 2014 roku.

W myśl art. 123 § 1 pkt 1 k.c. w zw. z art. 175 k.c. bieg zasiedzenia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Zgodnie z art. 124 § 1 i § 2 k.c. w zw. z art. 175 k.c. po każdym przerwaniu zasiedzenia biegnie ono na nowo. W razie przerwania zasiedzenia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, zasiedzenie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

Każdą ze wskazanych wyżej czynności podjętych przez O. S. należy uznać za zmierzającą bezpośrednio do odzyskania przedmiotowych nieruchomości. W tym celu bowiem O. S. musiał zakwestionować przejęcie nieruchomości przez Skarb Państwa na podstawie przepisów dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej, a następnie podważyć decyzje stwierdzające nabycie tych nieruchomości przez Gminę N., gdyż wcześniej sąd powszechny był związany ostatecznymi decyzjami komunalizacyjnymi (por. np. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2007 roku, III CZP 46/07, OSNC 2008/3/30). Dopiero po uzyskaniu wskazanych wyżej decyzji administracyjnych O. S. mógł skutecznie dochodzić ochrony swego prawa własności przed sądem powszechnym (czy to przez żądanie wydania nieruchomości, czy też przez żądanie usunięcia niezgodności pomiędzy stanem prawnym ujawnionym w księgach wieczystych a rzeczywistym stanem prawnym, przy czym postępowanie w tym drugim przedmiocie nadal się toczy). Tym samym przerwany bieg zasiedzenia do chwili obecnej nie rozpoczął biegu na nowo.

Na zakończenie powyższych rozważań należy dodać, że gdyby nawet przyjąć, iż nie doszło do zawieszenia biegu zasiedzenia i termin zasiedzenia upłynął na rzecz Skarbu Państwa, który był samoistnym posiadaczem działek o numerach (...) do dnia 27 maja 1990 roku, działki nr (...) do dnia 1 stycznia 1996 roku, a działki nr (...) do dnia uprawomocnienia się decyzji z dnia 16 sierpnia 2000 roku, (...), wniosek podlegałby oddaleniu.

W myśl art. 176 § 1 k.c. możliwe jest bowiem doliczenie przez Gminę N. czasu posiadania poprzednika, ale nie dotyczy to sytuacji, gdy poprzednik był właścicielem nieruchomości, a taki byłby status Skarbu Państwa przy przyjęciu, że nabył on przedmiotowe nieruchomości przez zasiedzenie przed przeniesieniem ich samoistnego posiadania na Gminę N. (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 1999 roku, III CKN 285/98, Lex nr 1212991).

W niniejszym postępowaniu Sąd rozpoznawał wniosek Gminy N. o stwierdzenie nabycia własności przedmiotowych nieruchomości przez zasiedzenie przez Gminę N.. Z przedstawionych wyżej rozważań jednoznacznie wynika, że do nabycia przedmiotowych nieruchomości przez Gminę N. w drodze zasiedzenia nie doszło. Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że termin zasiedzenia w odniesieniu do przedmiotowych nieruchomości nie upłynął, ale gdyby nawet bronić poglądu odmiennego, termin zasiedzenia przedmiotowych nieruchomości, niezależnie od przyjętej jego długości oraz dobrej bądź złej wiary Skarbu Państwa, upłynąłby przed przeniesieniem samoistnego posiadania nieruchomości na Gminę N.. Podkreślić zaś należy, że stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości może nastąpić tylko na rzecz osoby wskazanej przez wnioskodawcę lub innego uczestnika postępowania (por. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2015 roku, III CZP 112/14, OSNC 2015/11/127). W niniejszej sprawie Gmina N. ani żaden inny uczestnik (notabene większość z nich nie wykazała żadnego interesu w udziale w niniejszym postępowaniu) nie wnosili o stwierdzenie nabycia własności przedmiotowych nieruchomości przez zasiedzenie przez Skarb Państwa. Dopiero w uzasadnieniu apelacji wnioskodawca wskazuje na taką możliwość, przy czym nie zmienia w adekwatny sposób wniosku o zmianę zaskarżonego postanowienia, a ponadto w postępowaniu apelacyjnym taką zmianę żądania należałoby uznać za niedopuszczalną (art. 383 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

Dodać na koniec należy, że w ustalonym stanie faktycznym nie miało zastosowania w sposób wskazany w apelacji unormowanie art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, gdyż wyłączenie możliwości zasiedzenia przedmiotowych nieruchomości istniało tylko przed 1 stycznia 1947 roku (wyżej omówione), natomiast w okresie późniejszym nie było ograniczeń w możliwości zasiedzenia nieruchomości przez Skarb Państwa, czy po utworzeniu samorządu terytorialnego – przez gminę. Należy przy tym pamiętać o zawieszeniu biegu zasiedzenia, jakie miało miejsce do 4 czerwca 1989 roku.

Skarżąca nie sformułowała żadnych zarzutów naruszenia przepisów prawa procesowego w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, a Sąd Odwoławczy z urzędu uwzględnia tylko naruszenie prawa materialnego oraz nieważność postępowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 roku, II CSK 400/07, Lex nr 371445). Z tych względów, wobec oddalenia apelacji wnioskodawcy, nie było podstaw do zmiany tego rozstrzygnięcia, przy czym zauważyć należy, że do wynagrodzenia adwokata zastosowanie miało rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 roku, poz. 461, ze zm.) a nie rozporządzenie dotyczące wynagrodzenia radców prawnych.

Wobec oddalenia apelacji wnioskodawcy, na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. należało zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki zwrot kosztów postępowania odwoławczego obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika – adwokata w stawce minimalnej wynikającej z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 5 pkt 1 i § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800) w brzmieniu obowiązującym przed dniem 27 października 2016 roku (por. § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie, Dz. U. z 2016 roku, poz. 1668).

Z tych względów na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji postanowienia.

1 Wskazanie w apelacji nieistniejącego § 3 należy uznać za oczywistą omyłkę pisarską