Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marta Sawińska

Sędziowie: SSA Jolanta Cierpiał (spr.)

del. SSO Małgorzata Woźniak-Zendran

Protokolant: st.sekr.sąd. Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2016 r. w Poznaniu

sprawy F. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Koninie

z dnia 12 października 2015 r. sygn. akt III U 558/15

oddala apelację.

del. SSO Małgorzata Woźniak-Zendran

SSA Marta Sawińska

SSA Jolanta Cierpiał

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 kwietnia 2015 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. odmówił F. Ś. prawa do emerytury.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł F. Ś..

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od F. Ś. na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa sądowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 12 października 2015 r., wydanym w sprawie o sygn. III U 558/15, Sąd Okręgowy w Koninie, Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu F. Ś. prawo do emerytury od dnia 1 marca 2015 r. Nadto nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie istnienia okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

F. Ś. urodził się w dniu (...)

Sąd Okręgowy ustalił, że odwołujący legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym w łącznym wymiarze 27 lat, 7 miesięcy i 6 dni. F. Ś. z dniem 5.01.1973 r. rozpoczął pracę w Przedsiębiorstwie (...) w P. Oddział w K. (późniejsze nazwy: (...) Zakłady Budownictwa (...), Przedsiębiorstwo (...) S.A, aktualnie (...) S.A w P.). Zakład zajmował się budową obiektów kolejowych dla potrzeb kolei i obowiązki odwołującego związane były z pracami fizycznymi dotyczącymi budowy torów. W początkowym okresie zatrudnienia (do ok. 1978 r.) odwołujący zajmował stanowisko murarza i wykonywał budowę nastawni oraz lokomotywowni w K.. Po tym okresie brał udział w pracach związanych z budową kolej na odcinku W. – A., służącej do przewozu węgla brunatnego. Te prace trwały przez okres 2-3 lat. Do 1981 r. odwołujący brał również udział w pracach przy budowie linii kolejowej służącej do przewozu węgla brunatnego z L. do P.. Następnie od 14.11.1981 r. do 27.10.1983 r. odwołujący został skierowany do pracy w NRD gdzie wykonywał obowiązki na stanowisku torowy. Po powrocie do kraju odwołujący pracował przy torach kolejowych w S. i w W., brał udział w wymianie torów na linii P. – W..

Odwołujący jeszcze dwukrotnie pracował w NRD tj. w okresie od 7.10.1986 r. do 31.12.1989 r. oraz od 2.11.1993 r. do 31.12.1993 r. i wówczas pracował na stanowisku montera nawierzchni kolejowych. W okresach od 1.01.1990 r. do 28.02.1990 r., od 18.01.1993 r. do 27.01.1993 r. i od 15.02.1994 r. do 28.02.1994 r. odwołujący przebywał na urlopie bezpłatnym. Od 1.07.1995 r. powierzono odwołującemu prowadzenie brygady torowej.

Pracodawca w angażach różnie ujmował stanowiska pracy zajmowane przez odwołującego. F. Ś. został przyjęty do pracy jako murarz i tak określone stanowisko pracy dominowało również w późniejszych angażach. Jedynie przy powierzaniu odwołującemu wykonywania pracy w NRD pracodawca kwalifikował jego pracę jako monter nawierzchni kolejowych, natomiast w kraju w dalszym ciągu określano jego stanowisko jako „murarz”. Od 1.07.1995 r. pracodawca określił, że stanowisko pracy odwołującego to monter nawierzchni kolejowej oraz powierzył mu prowadzenie brygady torowej. W angażach nie nastąpiła jednakże zmiana nazwy stanowiska pracy i odwołujący w zapisach pracodawcy w dalszym ciągu funkcjonował również jako „murarz”. Dopiero od 2002 r. nastąpiła zmiana w określeniu stanowiska pracy odwołującego na „murarz – monter nawierzchni kolejowej”.

Z dniem 31.07.2015 r. odwołujący przestał być pracownikiem spółki (...) S.A w P..

W zaświadczeniu wystawionym przez spółkę (...) S.A w P. z dnia 7.11.2014 r. stwierdzono, że F. Ś. jest zatrudniony w (...) S.A w P. od 5.01.1973 r. do nadal. Wskazano, że okres od dnia 1.01.1983 r. do 30.06.1991 r. stanowi okres zatrudnienia na kolei zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. Natomiast okres od 1.01.1978 r. do 31.12.1982 r. jest okresem równorzędnym z okresem zatrudnienia na kolei zgodnie z art. 44 pkt 6 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Natomiast według świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 18.11.2014 r. odwołujący jako pracownik (...) S.A w okresach od :

- 14.11.1981 r. do 27.10.1983 r.,

- 7.10.1986 r. do 31.12.1989 r.

- 2.11.1993 r. do 31.12.1993 r.

stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace: torowy, robotnik torowy – prace załadunkowych służb kolejowych bezpośrednio związane z utrzymaniem ruchu pociągów – wykaz A, dział VIII, pkt. 13 rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. na stanowisku torowy, robotnik torowy wymienionym w wykazie A, dziale VIII, pkt 13, poz. 27 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29.06.1983 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej.

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję w której uznano, że F. Ś. legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym w łącznym wymiarze 27 lat, 7 miesięcy i 6 dni i z przyczyn podanych w uzasadnieniu decyzji odmówiono odwołującemu przyznania prawa do emerytury.

Sąd I instancji ustalił, że odwołujący ma wymagany okres zatrudnienia, wynoszący 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach na kolei oraz ukończył (...) lat.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Okręgowy wydał zaskarżony wyrok, uznając odwołanie za zasadne.

Sąd I instancji, wskazując na treść przepisów art. 27, 32 i 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 tj. ze zm.), rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43), art. 5 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, art. 42 ust. 2 ustawy z dnia 28.04.1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin (Dz.U. z 1983r. Nr 23, poz. 99) w brzmieniu obowiązującym na 31.12.1998 r., stwierdził, że odwołujący będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie (...), (...) Zakłady Budownictwa (...), Przedsiębiorstwie (...) S.A miał status pracownika kolejowego a zatrudnienie to było zatrudnieniem na kolei w rozumieniu powyższych ustaw. Jednocześnie, w ocenie Sądu Okręgowego, odwołujący wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub charakterze z tytułu zatrudnienia na kolei co najmniej od 1.01.1978 r. w dłuższym okresie niż uznane przez organ rentowy 9 lat 7 miesięcy i 16 dni. Odwołujący pracę związaną z zatrudnieniem na kolei wykonywał bowiem także od 1.01.1978 r. do 13.11.1981 r. a także następnie również w kolejnych latach tj. od 1.07.1991 r. do 1.11.1993 r. jak również od 1.01.1994 r. do 31.12.1998 r. (z wyłączeniem okresów urlopów bezpłatnych). Suma powyższych okresów przekracza więc wymagane 15 lat.

W konsekwencji Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołujący spełnił wszystkie przesłanki nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku. Większość przesłanek wykazał w postępowaniu przed organem rentowym tj. fakt ukończenia wymaganego wieku (...) lat, na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie 27 lat, 7 miesięcy i 6 dni a ponadto nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Natomiast w postępowaniu sądowym wykazał ponad 15 letni okres pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w punkcie I wyroku, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję, w ten sposób, że przyznał F. Ś. prawo do emerytury poczynając od miesiąca w którym został złożony wniosek tj. od 1.03.2015 r.

Jednocześnie, na podstawie art. 118 ust. 1 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd Okręgowy w punkcie II wyroku stwierdził brak podstaw do ustalenia odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P., zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwą ocenę dowodów polegająca na uznaniu zeznań świadków za podstawę do przyjęcia, że okres zatrudnienia od 1.01.1978 do 31.12.1982 jest okresem zatrudnienia na kolei w sytuacji, gdy okres ten zgodnie z zaświadczeniem zatrudnienia w warunkach szczególnych na kolei oraz ze świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach został przez zakład pracy uznany za okres pracy równorzędnej z okresem pracy na kolei,

2.  naruszenie prawa materialnego § 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.1983r. Nr 8, poz. 43) i art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2015.748 j.t) poprzez uznanie, że wnioskodawca posiada co najmniej 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze i na tej podstawie przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa sądowego wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Wniesioną przez organ rentowy apelację uznać należy za bezzasadną.

Pierwszy z zarzutów apelacji dotyczył naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwą ocenę dowodów polegająca na uznaniu zeznań świadków za podstawę do przyjęcia, że okres zatrudnienia od 1.01.1978 do 31.12.1982 jest okresem zatrudnienia na kolei. Sąd Apelacyjny miał zatem na względzie, iż zarzut ten został ograniczony jedynie do wskazanego wyżej krótkiego okresu od 1.01.1978 r. do 31.12.1982 r. i nie rozciągał się na dalsze okresy zatrudnienia odwołującego, tj. do dnia 31 grudnia 1998 r.

Tymczasem analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że odwołujący pracował w szczególnych warunkach lub charakterze z tytułu zatrudnienia na kolei (po odliczeniu okresów urlopu bezpłatnego) w Przedsiębiorstwie (...) w P. Oddział w K. (późniejsze nazwy: (...) Zakłady Budownictwa (...), Przedsiębiorstwo (...) S.A, aktualnie (...) S.A w P.) w następujących okresach:

1)  od 1.01.1978 r. do 31.12.1989 r., tj. łącznie 12 lat,

2)  od 1.03.1990 r. do 17.01.1993 r., tj. łącznie 2 lata, 10 miesięcy i 17 dni,

3)  od 28.01.1993 r. do 14.02.1994 r., tj. łącznie 1 rok i 17 dni,

4)  od 1.03.1994 r. do 31.12.1998 r., tj. łącznie 4 lata i 10 miesięcy.

Łącznie był to zatem okres 20 lat, 9 miesięcy i 4 dni, a więc okres dłuższy niż wymagane 15 lat.

Z powyższego wynika, że nawet gdyby uznać zasadność zarzutu apelującego odnośnie okresu od 1.01.1978 r. do 31.12.1982 r. i uznać, że w okresie tym odwołujący nie pracował w warunkach szczególnych na kolei, to nie wpłynęłoby to na treść zapadłego w sprawie wyroku Sądu I instancji. Kwestionowany przez apelującego okres obejmuje bowiem jedynie 5 lat. Tymczasem po tym czasie, jeszcze do dnia 31.12.1998 r., odwołujący pracował w szczególnych warunkach na kolei przez okres 15 lat, 9 miesięcy i 4 dni. Tak poczynionego ustalenia apelujący nie kwestionował w zarzutach apelacji, podnosząc w stosunku do okresu od dnia 1.01.1983 r. do 31.12.1998 r. co najwyżej zarzut naruszenia prawa materialnego. Skoro zaś – jak przyznaje sam apelujący na łamach apelacji – do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury wystarczający jest okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach na kolei, to podniesiony przez apelującego zarzut naruszenia przepisów postępowania okazuje się nietrafiony już z tego tylko względu, iż apelujący nie wykazał, by ewentualne naruszenie przepisów postępowania miało wpływ na wynik sprawy.

Niemniej, odnosząc się do zarzutu naruszenia przepisów postępowania, zwrócić należy uwagę, że za decydującą dla oceny charakteru pracy odwołującego w okresie od 1.01.1978 r. do 31.12.1982 r. apelujący poczytywał treść wystawionych przez pracodawcę odwołującego prywatnych dokumentów: zaświadczenia z dnia 7.11.2014 r. o zatrudnieniu w warunkach szczególnych na kolei oraz świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 18.11.2014 r., z których wynikać miało, że okres od 1.01.1978 do 31.12.1982 r. został przez zakład pracy odwołującego uznany za okres pracy równorzędnej z okresem pracy na kolei.

Z takim stanowiskiem apelującego nie sposób się zgodzić.

Po pierwsze, uwadze samego apelującego najwyraźniej umknęło, iż sam organ rentowy w zaskarżonej przez F. Ś. decyzji z dnia 17 kwietnia 2015 r. uznał za „okres pracy na kolei oraz innej pracy w warunkach szczególnych” m.in. okres od 14.11.1981 r. do 31.12.1982 r. (k.7), a więc część okresu wskazanego w pierwszym zarzucie wniesionej w sprawie apelacji. Stanowisko takie organ rentowy podtrzymał w złożonym na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym piśmie procesowym z dnia 14 września 2015 r. (k. 34). Tym samym, organ rentowy dopiero na etapie wnoszenia apelacji zmienił swoją ocenę charakteru pracy odwołującego w okresie od 14.11.1981 r. do 31.12.1982 r.

Po drugie, podzielić należało ocenę Sądu Okręgowego, iż zeznania przesłuchanych w sprawie świadków: C. K. oraz S. W., zatrudnionych wspólnie z odwołującym jeszcze przez Przedsiębiorstwo (...), skutecznie zaprzeczyły okoliczności wskazywanej w powoływanych przez apelującego dokumentach, wystawianych przez zakład pracy, jakoby okres pracy odwołującego od 1.01.1978 r. do 31.12.1982 r. stanowił jedynie okres równorzędny z pracą na kolei. Słuszna okazała się ocena Sądu I instancji, iż wartości dowodowej dokumentów wystawionych przez zakład pracy (zaświadczenia z dnia 7.11.2014 r. oraz świadectwa z dnia 18.11.2014 r.) nie należy przeceniać. W postępowaniu sądowym traktowane są one jako dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., które stanowią dowód jedynie tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w tych dokumentach. Sąd Okręgowy miał możliwość przeprowadzić dowód z zeznań świadków, który zaprzeczył treści podawanej w rzeczonych dokumentach prywatnych. W rezultacie, Sąd ten miał podstawy do poczynienia ustaleń, że także w pozostałych nie wskazanych przez pracodawcę okresach zatrudnienia, odwołujący wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako pracownik zatrudniony na kolei.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów, przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Dokonując tej oceny, Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej oceny materiału dowodowego w świetle zasady sędziowskiej oceny materiału dowodowego, wyczerpująco wskazując, które dowody uznał za wiarygodne i dlaczego, a które nie, co logicznie i spójnie uzasadnił. W wyniki powyższego, Sąd Okręgowy wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności sprawy. Z uwagi na powyższe, w ocenie Sądu Apelacyjnego wszystkie ustalenia faktyczne, dokonane przez Sąd Okręgowy, znajdują oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, który Sąd I instancji właściwie ocenił na podstawie jego wszechstronnego rozważenia, polegającego na rzetelnej, bezstronnej ocenie wyników postępowania i ich prawidłowej interpretacji, przy uwzględnieniu zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego.

W szczególności, Sąd Okręgowy wyjaśnił, dlaczego uznał dowód z zeznań świadków C. K. oraz S. W. za decydujący w sprawie i dlaczego uznał za niewiarygodną treść dokumentów (zaświadczenia z dnia 7.11.2014 r. oraz świadectwa z dnia 18.11.2014 r.), wystawianych przez pracodawcę odwołującego. Za w pełni logiczną należy uznać ocenę, że świadkowie mogli dysponować szeroką wiedzą na temat charakteru pracy odwołującego, skoro pracowali z nim wspólnie w tym samym zakładzie pracy w tym samym okresie - w tym w okresie objętym zarzutem apelującego. Skoro zaś zeznania świadków były spójne i korespondowały ze sobą, a nadto potwierdzały zeznania odwołującego – zachodziły w sprawie wszelkie podstawy by uznać, że także w okresie od 1.01.1978 r. do 31.12.1982 r. odwołujący wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub charakterze z tytułu zatrudnienia na kolei, albowiem co najmniej od 1.01.1978 r. odwołujący pracował bezpośrednio przy budowach linii kolejowych na terenie kraju a także na terenie NRD. W połączeniu z niekwestionowanymi przez apelującego okresami od 1.01.1983 r., oznacza to, że odwołujący był zatrudniony w szczególnych warunkach lub charakterze z tytułu zatrudnienia na kolei przez okres dłuższy niż wymagany do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku okres 15 lat – przy czym, jak wskazano wyżej – nawet z pominięciem okresu kwestionowanego w zarzucie naruszenia przepisów postępowania, odwołujący pracował w szczególnych warunkach na kolei ponad 15 lat.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny w pełni podzielił wszelkie ustalenia Sądu I instancji i przyjął je za własne, bez potrzeby ponownego ich przytaczania.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego, Sąd Apelacyjny podzielił również w całości ocenę prawną dokonaną przez Sąd Okręgowy.

Wskazać należy bowiem, że przepis art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 1998 r., Nr 162 poz. 1118 ze zm.), zwanej dalej „ustawą emerytalną”, stanowi, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40 ustawy emerytalnej, jeżeli dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn,

2.  oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27,

przy czym zgodnie z art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej, emerytura powyższa przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Zgodnie zatem z wymogiem określonym w 184 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, ubezpieczony musi spełniać ogólny warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego wskazanego w art. 27 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, wynoszący dla mężczyzn co najmniej 25 lat.

Poza sporem w przedmiotowej sprawie pozostawało, że odwołujący spełniał powyższe przesłanki nabycia prawa do emerytury.

Odnośnie zaś wymogu określonego w art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej, wskazać należy, że przepis art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej przewiduje dla ubezpieczonych będących pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze prawo do emerytury w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3 ustawy emerytalnej. Jednocześnie z przepisu art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej wynika, że dla celów ustalenia uprawnień do wcześniejszej emerytury pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach uważa się pracownika zatrudnionego przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, zaś zgodnie z art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej, wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1 tego przepisu, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 tego przepisu przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, którymi w niniejszej sprawie jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8 poz. 43 ze zm.), zwane dalej „rozporządzeniem”. To samo rozporządzenie określa wymagany okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, którego osiągnięcia dla uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku wymaga art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej.

Odnośnie wieku emerytalnego oraz wymaganego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych, § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że mężczyzna, będący pracownikiem, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W sprawie znajdował zastosowanie § 4 ust. 3 rozporządzenia, zgodnie z którym do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach, o których mowa w ust. 1, zalicza się także okresy pracy górniczej w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin oraz okresy zatrudnienia na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin, a także okresy pracy lub służby, o których mowa w § 5-10.

W sprawie znajdowała zatem zastosowanie także ustawa z dnia 28.04.1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin (Dz. U. z 1983r. Nr 23, poz. 99) w brzmieniu obowiązującym na dzień 31.12.1998 r. Z przepisów tej ustawy wynika, iż rozróżnia ona okresy: zatrudnienia na kolei (art. 6), okresy równorzędne z okresami zatrudnienia na kolei (art. 7) i okresy zaliczane do okresów zatrudnienia na kolei (art. 8).

Według art. 6 ustawy za okresy zatrudnienia na kolei uważa się okresy pozostawania w stosunku pracy w kolejowych jednostkach organizacyjnych, w czasie których pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 28 kwietnia 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin a także art. 42 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy emerytalnej, pracownikami kolejowymi w rozumieniu ustawy są osoby pozostające w stosunku pracy w:

1.  jednostkach organizacyjnych przedsiębiorstwa (...), z wyłączeniem biur projektów kolejowych;

2.  innych jednostkach (komórkach) organizacyjnych, których pracownicy byli objęci dotychczasowymi przepisami o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin;

3.  podmiotach wydzielonych z przedsiębiorstwa państwowego (...) w okresie od dnia 1 września 1999 r. do dnia wpisu spółki (...) Spółka Akcyjna do rejestru handlowego.

Przy czym zatrudnienie pracowników kolejowych w jednostkach (komórkach) organizacyjnych, określonych powyżej, uważa się za zatrudnienie na kolei (art. 42 ust. 2 ustawy emerytalnej).

Przekładając powyższe przepisy na grunt przedmiotowej sprawy, skoro odwołujący w okresie od 1.01.1978 r. do 31.12.1998 r. (z przerwami wynikającymi z urlopów bezpłatnych) był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...), (...) Zakłady Budownictwa (...), Przedsiębiorstwie (...) S.A., to przysługiwał mu status pracownika kolejowego, a jego zatrudnienie było zatrudnieniem na kolei w rozumieniu powyższych ustaw.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe w postaci zeznań świadków oraz dokumentacja znajdująca się w aktach osobowych F. Ś. pozwoliła na poczynienie ustaleń, że odwołujący wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub charakterze z tytułu zatrudnienia na kolei. Zeznania świadków oraz odwołującego jednoznacznie wskazują, iż co najmniej od 1 stycznia 1978 r. odwołujący pracował bezpośrednio przy budowach linii kolejowych na terenie kraju a także na terenie NRD. Potwierdzeniem tego stanu rzeczy jest powierzenie F. Ś. od 1 lipca 1995 r. funkcji brygadzisty torowego, którą to funkcję pełnił aż do 2000r., czyli po dniu 31 grudnia 1998r. ( pismo z dnia 30 listopada 2000r. – zawarte w aktach osobowych – o odwołaniu odwołującego z dniem 1 grudnia 2000r. ze stanowiska brygadzisty). W konsekwencji uznać należało, że F. Ś. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace: torowy, robotnik torowy – prace załadunkowych służb kolejowych bezpośrednio związane z utrzymaniem ruchu pociągów – wykaz A, dział VIII, pkt. 13 rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. na stanowisku torowy, robotnik torowy wymienionym w wykazie A, dziale VIII, pkt 13, poz. 27 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29.06.1983 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej.

Odwołujący spełniał przy tym ostatnią przesłankę do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury (15 lat pracy w szczególnych warunkach) także na podstawie § 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze).

Z kolei zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej, prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, zaś stosownie do art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wskazać należy, że apelujący we wniesionej apelacji nie kwestionuje spełnienia przez odwołującego powyższych warunków dla uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku, z wyjątkiem wymogu posiadania przez odwołującego wymaganego okresu co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Jak wskazano przy tym wyżej, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. odnoszący się do poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń stanu faktycznego, dotyczył wyłącznie okresu od 1.01.1978 r. do 31.12.1982 r., przy czym Sąd Apelacyjny zarzut ten uznał za bezzasadny.

W świetle powyższego, zważywszy na dokonane przez Sąd Okręgowy prawidłowe ustalenia faktyczne (które w pełni podziela Sąd Apelacyjny), również w ocenie Sądu Apelacyjnego odwołujący spełnił wszystkie powyższe warunki do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku na podstawie powyższych przepisów. Wskazać należy bowiem, że odwołujący:

–

osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat w dniu 21 stycznia 2015 r.,

–

nie jest członkiem OFE,

a ponadto na dzień 1 stycznia 1999 r. osiągnął on:

–

okres zatrudnienia w szczególnych warunkach na kolei wynoszący łącznie 20 lat, 9 miesięcy i 4 dni, a więc ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach na kolei oraz

–

okres składkowy i nieskładkowy 27 lat, 7 miesięcy i 6 dni, a więc posiada co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Reasumując, w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy słusznie uznał, że odwołujący spełnił wszystkie przesłanki nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku i zasadnie zmienił zaskarżoną przez odwołującego decyzję. W tych warunkach zarzut apelującego odnoszący się do naruszenia prawa materialnego, uznać należało za bezzasadny.

Kierując się powyższymi względami, apelację należało uznać za bezzasadną i na podstawie art. 385 k.p.c. oddalić, co uczynił Sąd Apelacyjny w wydanym wyroku.

del. SSO Małgorzata Woźniak-Zendran

SSA Marta Sawińska

SSA Jolanta Cierpiał