Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2016 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie :

Przewodniczący – Sędzia SSO Klara Łukaszewska

P rotokolant Anna Potaczek

przy udziale oskarżyciela skarbowego Urzędu Skarbowego w J. Z. S.

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2016 r.

sprawy W. N. ur. (...) w J.

s. J., M.

oskarżonego z art. 57 § 1 kks w związku z art. 9 § 3 kks

z powodu apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze

z dnia 7 lipca 2016 r. sygn. akt II W 1144/15

uchyla zaskarżony wyrok wobec oskarżonego W. N. i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Jeleniej Górze do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt VI Ka 454 /16

UZASADNIENIE

W. N. został oskarżony o to, że w J., od 26.03.2013 r. – 26.11.2013 r., będąc prezesem (...) sp. z o.o. z/s w J., uporczywie nie wpłacał w terminie należnego podatku od towarów i usług za luty 2013 r. – październik 2013 r. w łącznej kwocie 79.347 zł, co stanowi naruszenie art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.),

tj. o wykroczenie skarbowe z art. 57 § 1 k.k.s

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 7 lipca 2016r. w sprawie sygn. akt IIW 1144/15:

I.  uznał oskarżonego W. N. za winnego popełnienia czynu opisanego w części wstępnej wyroku, tj. wykroczenia z art. 57 § 1 kks i za to na podstawie art. 57 § 1 kks wymierzył mu karę grzywny w wysokości 6000 (sześć tysięcy) złotych,

II.  na podstawie art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks, zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów postępowania w niniejszej sprawie, obciążając nimi Skarb Państwa i nie obciążył go opłatą sądową.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego, zaskarżonemu orzeczeniu zarzucając:

⚫

obrazę przepisów prawa materialnego poprzez zastosowanie wobec oskarżonego art. 57 § 1 k. k. s. w sytuacji, gdy nie byt on podatnikiem podatku VAT;

⚫

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia – nieuwzględnienie bierności naczelnika urzędu skarbowego, która doprowadziła do niezaspokojenia należności publicznoprawnej – mający wpływ na treść orzeczenia, a to rażącą niewspółmierność wymierzonej kary grzywny;

⚫

rażącą niewspółmierność wymierzonej kary grzywny wynikająca z nieuwzględnienia lub niedostatecznego uwzględnienia okoliczności faktycznych sprawy.

Mając na uwadze powyżej wywiedzione zarzuty, biorąc za podstawę dyspozycję art. 437 § 1 k. p. k. obrońca wniósł o: zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzuconego mu czynu;

ewentualnie:

zmianę zaskarżonego orzeczenia w części dotyczącej kary poprzez obniżenie wymierzonej oskarżonemu grzywny do kwoty 3 000 zł.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego o tyle okazała się zasadna, że skutkowała uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania.

W pierwszej kolejności jednak podkreślić należy, że niezasadny jest zarzut obrazy przepisów prawa materialnego poprzez zastosowanie wobec oskarżonego przepisu art. 57 § 1 k.k.s. w sytuacji, gdy nie był on podatnikiem podatku VAT, a była nim osoba prawna (...) sp. z o.o. Skarżący zapomina bowiem o treści art. 9 § 3 k.k.s. i o fakcie, że obwiniony pełnił obowiązki prezesa zarządu wskazanej spółki. Na tej podstawie oskarżyciel publiczny postawił W. N. zarzut popełnienia wykroczenia z art. 57 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s., choć Sąd I instancji w części wstępnej wyroku przepisując zarzut z aktu oskarżenia przepis ten pominął. Zgodnie zaś z utrwalonym w orzecznictwie i judykaturze poglądem skoro zarząd spółki prowadzi sprawy tej spółki, a pracami zarządu kieruje jego prezes, to jeżeli nie powierzono spraw spółki jako płatnika określonego podatku innemu z członków zarządu albo kierownikowi innej komórki organizacyjnej tej firmy, prezes zarządu spółki jest tą osobą, która zajmuje się jej sprawami gospodarczymi w powyższym zakresie, jeżeli nie dojdzie do wskazania, stosownie do art. 31 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) innej jeszcze osoby odpowiedzialnej za czynności spółki jako płatnika podatku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2002 r. IV KK 164/02, „Kodeks karny skarbowy Komentarz” prof. Dr hab. Leszek Wilk, dr hab. Jarosław Zagrodnik 2. wydanie Wydawnictwo C.H. BECK WARSZAWA 2014 str. 60 -61).

Sąd I instancji natomiast przypisując W. N. sprawstwo z art. 57 § 1 k.k.s. zdaje się zapominać o stronie podmiotowej tegoż wykroczenia. Od strony podmiotowej wykroczenie to może bowiem zostać popełnione z winy umyślnej w zamiarze bezpośrednim, z czego należy wysnuć wniosek, że podatnik, który nie wpłaca podatku z przyczyn od niego niezależnych, bo - przykładowo - sam nie otrzyma zapłaty za wykonaną usługę bądź wydany towar, tym samym nie posiada środków na uiszczenie należności publicznoprawnych, nie będzie podlegał odpowiedzialności za czyn określony w art. 57 k.k.s., z uwagi na fakt, że nie ma możności zachowania się zgodnie z nakazem wskazanej normy prawnej. Brak jest w tym zachowaniu, które obejmuje przecież pojęciowo również zaniechanie, rozumiane jako brak określonego ruchu w spodziewanym kierunku, desygnatu pojęcia „uporczywość”. W kwestii pojęcia „uchyla się” wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 17 kwietnia 1996 r., II KRN 204/96 (LexPolonica nr 354209), stwierdzając, że mieści się w nim negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do wykonania nałożonego na nią obowiązku, który sprawia, że mimo obiektywnej możliwości jego wykonania sprawca obowiązku tego nie wypełnia, gdyż wypełnić go nie chce lub też zlekceważył obowiązek nałożony wyrokiem. (por. Piaseczny Andrzej, Kodeks karny Skarbowy. Komentarz do art. 57 k.k.s. LexisNexis 2012) Przykładowo też nie można wymagać zapłaty podatku VAT w wysokości przekraczającej zdolność płatniczą podatnika, jeżeli wystawił on faktury z tak wysokim podatkiem należnym i nie otrzymał na czas zapłaty od kontrahenta. (por. Piotr Kardas „Kodeks Karny Skarbowy. Komentarz, wyd. II).

W realiach niniejszej sprawy W. N. wskazał szereg powodów, dla których nie wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku m. in. powołał się na okoliczność, że spółka miała poblokowane konta przez komornika skarbowego i nie dysponowała środkami pieniężnymi ze względu na brak zapłaty przez inwestorów kwoty ponad 2 mln zł. Podniósł też, że o sytuacji spółki wielokrotnie informował Urząd Skarbowy (k. 107). Sąd I instancji co prawda zwrócił się do komornika sądowego o przesłanie 15 akt komorniczych, które następnie ujawnił w całości (nie konkretne dokumenty) na rozprawie głównej w dniu 7 lipca 2016 r. a także dopuścił dowód z dokumentów „zawartych w aktach sprawy” czyli zestawienia z danych deklaracji VAT – 7, VAT – 7K i VAT – 7D za okres 01.01.2013 – 22.08.2014 (k. 7), „Informacje o naruszeniu przepisów prawa materialnego” (k. 2) i „Lista zaległości podatkowych wraz z odsetkami obliczonymi na dzień 27.02.1024 r., (k. 2-3), na dzień 12.11.2013 (k. 4) i na dzień 28.08.2014 r. (k. 5)”, wydruk z E-MS-Portal dane podmiotu dot. spółki (k. 6) i dane o niekaralności obwinionego. Z tak przeprowadzonego postępowania dowodowego nie wynika praktycznie nic poza ustaleniem, że spółka na dzień 22 sierpnia 2014 r. miała zaległość podatkową z tytułu podatku VAT oraz, że przeciwko spółce toczyło się postępowanie egzekucyjne. Brak jest przy tym możliwości oceny wiarygodności wyjaśnień oskarżonego w świetle tak zgromadzonych dowodów, a co zatem idzie oceny czy oskarżony dopuścił się zarzucanego mu czynu z winy umyślnej w zamiarze bezpośrednim. Sąd I instancji co prawda w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku wskazuje, że komornik sądowy zajął kwotę 920.000 zł „z konta oskarżonego”, jednakże nie ustala kiedy miało to miejsce a priori stwierdzając, że oskarżony „zobowiązany był odpowiednio zabezpieczyć środki finansowe na poczet należnych Urzędowi Skarbowemu podatków”, a wyjaśnienia W. N. stanowią przyjętą przez niego linię obrony, zmierzającą do uchylenia się od odpowiedzialności karno - wykroczeniowej (str. 2 uzasadnienia).

Tym samym ustalenia faktyczne, które zostały wskazane w pisemnych motywach jako podstawa zaskarżonego rozstrzygnięcia, jak i te które można by poczynić na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego są niewystarczające do rozstrzygnięcia w przedmiocie winy, bądź niewinności oskarżonego.

W tej sytuacji zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu, a sprawa przekazaniu do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Jeleniej Górze.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy przeprowadzi postępowanie dowodowe w całości bacząc, aby zostały wyjaśnione wszystkie okoliczności niezbędne dla prawidłowego rozstrzygnięcia, o których mowa była wyżej. Konieczne jest także zdaniem Sądu Odwoławczego uzupełnienie materiału dowodowego w celu weryfikacji prawdziwości wyjaśnień oskarżonego, a przede wszystkim ustalenia czy spółka nie wpłaciła podatku z przyczyn od niej niezależnych. Nie można bowiem przykładowo wykluczyć sytuacji, że spółka otrzymała zapłatę za faktury wystawione w datach objętych zarzutem, jednakże należność ta została w całości zajęta przez komornika sądowego. Sąd I instancji zobowiązany też będzie ustalić czy W. N. rzeczywiście informował Urząd Skarbowy o trudnościach spółki. Dopiero wyjaśnienie tych wszystkich okoliczności pozwoli przeprowadzić należytą ocenę odpowiedzialności oskarżonego i prawidłowego rozstrzygnięcia w przedmiocie jego winy bądź niewinności, przy uwzględnieniu także treści jego wyjaśnień.