Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I ACa 592/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący : SSA Jacek Pasikowski ( spr .)

Sędziowie : SA Tomasz Szabelski

SO del. Ryszard Badio

Protokolant: stażysta Iga Kowalska

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2016 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Starosty (...)

przeciwko K. D.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu

z dnia 18 listopada 2015 r. sygn. akt I C 920/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądzić od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 5.400 ( pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 592/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 listopada 2015 roku Sąd Okręgowy w Kaliszu zasadził od K. D. na rzecz Skarbu Państwa - Starosty (...) łączną kwotę 567.726,45 złotych z ustawowymi odsetkami od poszczególnych należności tytułem opłat rocznych za użytkowanie wieczyste nieruchomości, kwotę 7.200 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz nakazał ściągnięcie od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Kaliszu kwoty 28.387 złotych tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane na podstawie następujących ustaleń i rozważań Sądu I instancji:

K. D., w wyniku spadkobrania po ojcu S. D. na podstawie aktu poświadczenia dziedziczenia, nabył prawo wieczystego użytkowania nieruchomości, stanowiącej własność Skarbu Państwa, położonej w O. przy ulicy (...) składającej się z działek ewidencyjnych numer (...). 3/60, 3/61, 2/6, 3/30 o łącznej powierzchni 10, (...) hektara, dla której Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim prowadzi księgę wieczystą nr (...), a wpis do przedmiotowej księgi wieczystej pozwany uzyskał w dniu 4 stycznia 2012 roku. Jako organ reprezentujący Skarb Państwa, jako właściciela nieruchomości, został ujawniony w powyższej księdze wieczystej Starosta (...).

Opłata roczna za użytkowanie wieczyste powyższego gruntu została ustalona na kwotę 189.233,35 złotych, do zapłaty której począwszy od roku 2012, zobowiązany jest pozwany, z terminem płatności opłaty rocznej do dnia 31 marca każdego roku, o czym K. D. został poinformowany przez powoda pismem doręczonym mu w dniu 10 lutego 2012 roku. Pozwany nie uregulował należnej opłaty za rok 2012 w terminie i w związku z tym został wezwany przez powoda do jej uiszczenia wraz z odsetkami w wysokości 4.515,70 złotych i kosztami upomnienia w wysokości 8,80 złotych, to jest łącznie kwoty 193.757,85 złotych w ciągu 5 dni od daty otrzymania wezwania, które zostało mu doręczone w dniu 12 czerwca 2012 roku. Następnie pismem z dnia 25 lipca 2012 roku, stanowiącym przedsądowe wezwanie do zapłaty, K. D. został wezwany do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty 197.060,35 złotych, a w tym 189.233,35 złotych z tytułu opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste gruntu za rok 2012, 7 818,20 zł. tytułem odsetek obliczonych na dzień 25 lipca 2012 roku oraz kwoty 8,80 złotych tytułem kosztów upomnień, w terminie 14 dni od otrzymania wezwania. Pomimo wezwań pozwany nie uregulował wskazanych wyżej należności.

Pismem doręczonym pozwanemu w dniu 20 sierpnia 2013 roku K. D. został wezwany do zapłaty w terminie 7 dni od otrzymania wezwania zadłużenia za rok 2012 w wysokości 189.233,35 złotych oraz za rok 2013 w wysokości 189.233,35 złotych wraz z odsetkami wyliczonymi na dzień 14 sierpnia 2013 roku w wysokości 42.663,40 złotych i kosztami upomnienia w kwocie 8,80 złotych. Pozwany nie uregulował powyższych należności.

Pismem doręczonym pozwanemu w dniu 11 lipca 2014 roku K. D. został wezwany do zapłaty w terminie 7 dni od otrzymania wezwania opłaty za użytkowanie wieczyste za rok 2014 w wysokości 189.233,35 złotych, odsetek wyliczonych na dzień 30 czerwca 2014 roku w wysokości 6.065,84 złotych oraz kosztów upomnienia w wysokości 8,80 złotych. Pozwany nie uregulował także powyższego zadłużenia.

Aktualnie zadłużenie pozwanego z tytułu nie uregulowania na rzecz Skarbu Państwa - Starosty (...) opłat za użytkowanie wieczyste gruntu za lata 2012, 2013 i 2014 wynosi łącznie 567.726,45 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od szczegółowo określonymi w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, a powyższe należności nie są kwestionowane przez pozwanego

Prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej przy ulicy (...) w O. ojciec pozwanego S. D. nabył z zamiarem realizowania na tym gruncie budowy centrum handlowego. S. D. zawarł bowiem w dniu 31 stycznia 2008 roku z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. umowę przedwstępną sprzedaży, między innymi prawa wieczystego użytkowania przedmiotowych gruntów, za kwotę przekraczającą 22 miliony złotych, przyjmując na poczet ceny sprzedaży od potencjalnego nabywcy zaliczki, zabezpieczone poprzez ustanowienie hipoteki kaucyjnej w wysokości ponad 8 milionów złotych, przy czym umowa miała zostać sfinalizowana po spełnieniu określonych w umowie przedwstępnej warunków, a w szczególności uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo uzyskania decyzji umożliwiającej realizację inwestycji na tej nieruchomości.

S. D. zmarł w 2011 roku, a spadek po nim, obejmujący prawo użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości, na podstawie aktu poświadczenia dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza nabył K. D..

S. D. a po jego śmierci K. D., występowali do Urzędu Miasta w O. o uchwalenie studium umożliwiającego wypełnienie umowy i realizację inwestycji w kształcie umożliwiającym wykonanie umowy. Uchwałą nr XLIII/421/13 doszło do uchwalenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy i Miasta O., która to zmiana nie dawała możliwości realizacji inwestycji, co doprowadziło do egzekwowania przez potencjalnego inwestora (...) spółkę z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w W. od S. D. wielomilionowego zadłużenia z tytułu nie wykonania umowy.

Gmina M. O. uzależniała zezwolenie na zmianę warunków zabudowany przedmiotowego obiektu od wpłaty kilku milionów złotych na co pozwany nie posiadał środków z uwagi na wielomilionowe zadłużenia po ojcu i odziedziczenie udziałów zmarłego w postawionej w stan upadłości Spółki. Ostatecznie ani S. D. ani K. D. nie uzyskali od Gminy O. zgody na zmianę warunków zabudowy umożliwiającej realizację inwestycji, a powstała konkurencyjna inwestycja.

Pozwany jest ekonomistą. Pracuje dorywczo z czego uzyskuje dochód w wysokości około 3.000 złotych Ma żonę i troje dzieci, którzy mieszkają w W., zaś w małżeństwie K. D. obowiązuje ustrój rozdzielności majątkowej.

Wskazując na powyższe ustalenia, które nie były sporne między stronami, Sąd Okręgowy uznał, że podstawą prawną dochodzonego przez powoda roszczenia jest art. 238 k.c. na mocy którego użytkownik wieczysty przez czas trwania użytkowania winien uiszczać opłatę roczną. Z kolei z art. 71 ust. 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (j.t. Dz. U. z 2014, póz. 58 ze zm. ) wynika, iż opłaty roczne wnosi się za cały okres użytkowania wieczystego w terminie do dnia 31 marca każdego roku z góry za dany rok, zaś pozwany nie kwestionuje, że obowiązku uiszczania tychże opłat w latach 2012 -2014 we wskazanych terminach, a także faktu, że od dnia następnego po terminie zapłaty pozostaje w opóźnieniu, co uzasadniało zasadzenie odsetek ustawowych na podstawie art. 481 § 1 k.c. K. D. nie kwestionował także żądania zwrotu kosztów upomnień wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi po upływie terminów wskazanych w wezwaniach do zapłaty.

Jak wskazał Sąd I instancji istota stanowiska procesowego pozwanego, który żądał oddalenia powództwa, sprowadza się do oceny zasadności powoływania się przez K. D. na nadużycie przez powoda prawa podmiotowego do dochodzenia należności objętej pozwem jako sprzecznego z zasadami współżycia społecznego, co zdaniem pozwanego uzasadnia oddalenie powództwa. Ustawodawca bowiem w art. 5 k.c. wskazuje, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Jak wskazał Sąd Okręgowy, zasady współżycia społecznego należą do tak zwanych klauzul generalnych, które mają za zadanie łagodzenie rygoryzmu prawnego przepisów prawnych i dostosowaniu ich do życia, do konkretnych okoliczności faktycznych. Klauzule generalne, takie jak społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa, czy zasady współżycia społecznego należy traktować jako normy społeczne ogólne, odnoszące się do wszystkich możliwych przypadków, gdy powoływanie się na prawo podmiotowe nie stanowi jego wykonywania tylko jego nadużywanie, które nie jest społecznie aprobowane i w związku z tym nie korzysta z ochrony.

Prawem podmiotowym jest zatem wynikająca ze stosunku prawnego możność postępowania określonego podmiotu w sposób określony przez normy prawne. Korzystanie z prawa podmiotowego polega na możności podejmowania przez uprawnionego wszelkich działań, dopuszczalnych w świetle obowiązujących w społeczeństwie klauzul generalnych w odniesieniu do oznaczonego dobra. Zdaniem Sądu I instancji zastosowanie art. 5 k.c. może mieć zatem miejsce wówczas, gdy w świetle ocenionego stanu faktycznego, przy uwzględnieniu treści konkretnej normy prawnej włącznie z jej celem, można mówić o tym, iż korzystanie przez osobę z przysługującego jej prawa podmiotowego pozostaje w sprzeczności z określonymi zasadami. W praktyce stosowania prawa przyjmuje się, że na zasady współżycia społecznego nie może powoływać się ten, kto sam swego prawa nadużywa. Norma z art. 5 k.c. ma charakter wyjątkowy, a jej zastosowanie nie może prowadzić do legalizacji działań niezgodnych z prawem.

Jak wskazał Sąd I instancji w realiach niniejszej sprawy powód wystąpił przeciwko pozwanemu z powództwem o zasądzenie określonych należności pieniężnych z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste pozostającego w użytkowaniu wieczystym K. D. gruntu, wraz z wymagalnymi odsetkami ustawowymi. Starosta (...) działający na rzecz Skarbu Państwa skorzystał zatem ze swego prawa podmiotowego, polegającego na prawie dochodzenia określonych przepisami prawa roszczeń przed sądem. Nie można przyjąć, że powód, któremu przysługuje w stosunku do pozwanego wymagalne roszczenie mające podstawę prawną wynikającą wprost z obowiązujących przepisów prawa, narusza zasady współżycia społecznego z tego powodu, że domaga się należnego mu świadczenia. Powołując się na zasady współżycia społecznego, nie można bowiem podważać ani modyfikować wyraźnych dyspozycji przepisów prawnych, gdyż godziłoby to w zasadę praworządności i pewności obrotu gospodarczego.

Zdaniem Sądu Okręgowego skoro pozwany w wyniku dziedziczenia po S. D. nabył prawo użytkowania wieczystego gruntów stanowiących własność powoda to w związku z tym ma obowiązek uiszczania na rzecz powoda opłat rocznych za użytkowanie wieczyste. Pomiędzy stronami nie zachodzi żaden inny stosunek prawny ani faktyczny, w związku z którym dochodzenie przez powoda od pozwanego roszczeń objętych pozwem, mogłoby zostać uznane za nadużywanie prawa podmiotowego. Powód nie może ponosić negatywnych konsekwencji faktu, że poprzednik prawny pozwanego oraz sam K. D. nie zrealizowali wysoce korzystnej dla nich inwestycji na gruncie oddanym przez powoda w użytkowanie wieczyste i w związku z tym powstało wielomilionowe zadłużenie. Realizacja inwestycji w postaci budowy centrum handlowego realizowanie była uzależniona od warunków określonych w umowie, którą zawarł poprzednik prawny pozwanego. Skarb Państwa nie brał udziału na żadnym etapie w procesie dochodzenia przez poprzednika prawnego i pozwanego do realizacji inwestycji i wykonania poprzedzającej ją umowy ani nie miał wpływu na powstałe zadłużenia pozwanego. Uchwałę w przedmiocie zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy i Miasta O. podejmowała Gmina i Miasto O.. To w tej decyzji pozwany upatruje przyczyn powstania jego długów jednakże zasadności tychże zarzutów Sąd I instancji nie może oceniać, gdyż nie są przedmiotem niniejszego procesu. Kwestie dotyczące uchwalenia studium zagospodarowania przestrzennego, nie leżą w kompetencjach Starosty (...), co oznacza, że pozwany nie może przenosić na Skarb Państwa ryzyka i skutków nieudanych inwestycji. Za oddaleniem powództwa nie może przemawiać fakt, że pozwany jest zadłużony i ma na utrzymaniu dzieci.

Z tych względów Sąd Okręgowy uznał, że nie ma podstaw do uznania za niezgodne z zasadami współżycia społecznego dochodzenie przez powoda objętej pozwem należności jako czynności nie stanowiącej nadużycia przez powoda prawa podmiotowego i uwzględnił powództwo w całości.

O kosztach postępowania Sąd I instancji orzekł na podstawie wyrażonej w art. 98 k.p.c. zasady odpowiedzialności za wynik procesu, obciążając pozwanego, jako przegrywającego sprawę, kosztami procesu w całości.

Wyrok Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 18 listopada 2015 roku w całości apelacją zaskarżył pozwany zarzucając rozstrzygnięciu:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, poprzez błędną wykładnię art. 5 k.c. w związku z art. 232 k.c. w związku z art. 238 k.c., a w konsekwencji niezastosowanie, poprzez przyjęcie, że, iż dochodzenie swoich praw przez powoda nie jest sprzeczne z ich społeczno-gospodarczym przeznaczeniem oraz zasadami współżycia społecznego;

2.  naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, to jest art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędne zastosowanie, polegające na błędnej ocenie zebranego w spawie materiału dowodowego.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje, a w tym kosztów zastępstwa procesowego, bądź ewentualnie o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Kaliszu do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie w zakresie postępowania apelacyjnego.

Reprezentująca powoda Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa nie wniosła odpowiedzi na apelację, ani nie stawiła się na rozprawie apelacyjnej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Skarżący podnosi zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego, to jest art. 233 § 1 k.p.c. W pierwszej kolejności należy zatem odnieść się do ich treści, bowiem tylko prawidłowo ustalony stan faktyczny daje podstawę do kontroli poprawności zastosowania prawa materialnego. Ustalony przez Sąd Okręgowy stan faktyczny, Sąd Apelacyjny przyjął za własny bowiem wyprowadzony on został z dowodów, których ocena odpowiada wszelkim wskazaniom powołanego wyżej przepisu. Ocena wiarygodności i mocy dowodów jest podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 1996 r., II CRN 173/95, Lex nr 1635264). Skuteczne przedstawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania, lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 76/99, OSNAPiUS 2000, nr 19, poz.732; z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/2000, OSNC 2000, nr 10, poz. 189; z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, Lex nr 53136; z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, Lex nr 56096).

Sąd Apelacyjny w pierwszej kolejności musi podkreślić, że podnoszony w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.c. w istocie nie odnosi się do ustalonego stanu faktycznego, a jedynie jego interpretacji w kontekście art. 5 k.c. Pamiętać bowiem należy, że skarżący przyznał wysokość dochodzonych pozwem należności na ogólną kwotę 567.726,45 złotych wraz z ustawowymi odsetkami należnymi od dnia wymagalności każdej z objętych pozwem kwot, natomiast objętym pozwem roszczeniom przeciwstawia potencjalne nadużycie prawa przez stronę powodową. Jak wynika z art. 5 k.c., zachowanie podmiotów prawa cywilnego mieści się w granicach prawa podmiotowego, jeśli pozostaje w zgodzie z zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa. Występują więc dwa mierniki oceny, a nadużywa zaś prawa ten, kogo działanie jest sprzeczne choćby z jednym z tych mierników. Podstawową funkcją wskazanych wyżej klauzul generalnych jest zatem zapewnienie normom prawnym dostatecznego stopnia elastyczności.

W tym miejscu należy wskazać na dwie okoliczności faktyczne, które nie zostały dostatecznie wyeksponowane w uzasadnieniu przedmiotowego wyroku. Po pierwsze K. D. jest przedsiębiorcą wpisanym do ewidencji działalności gospodarczej, a jego przedsiębiorstwo o nazwie (...) zajmuje się wynajmem i zarządzeniem nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi (k. 171). Artykuł 355 k.c. zawiera powszechną dla całego prawa zobowiązań definicję należytej staranności i znajduje zastosowanie do wszystkich rodzajów zobowiązań – nie tylko tych, w których istnieje już pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem stosunek umowny, ale także do tych, które powstają ex delicto. Budowa wzorca należytej zawodowej staranności na tle art. 355 § 2 k.c. oznacza, że staranność wymagana w stosunkach danego rodzaju będzie musiała być uwzględniana w odniesieniu do wiedzy, doświadczenia i umiejętności praktycznych, jakie wymagane są od przedsiębiorcy podejmującego się określonej działalności. Wysoki stopień staranności wymaganej od dłużnika wynika bezpośrednio z faktu, że oczekiwania osoby zawierającej z nim umowę zazwyczaj są wyższe niż w stosunku do osoby, która nie prowadzi danej działalności zawodowo. Ustawodawca zakłada więc, że osoba ta nie tylko ma większą wiedzę i doświadczenie niż osoba nieprowadząca takiej działalności, ale jest od niej rzetelniejsza i ma większą zdolność przewidywania. W realiach niniejszej sprawy nie sposób oddzielić od osoby pozwanego jego działalności w ramach przedsiębiorstwa od czynności związanych z nieruchomościami podejmowanymi poza strukturą firmy. Po drugie, co wynika jednoznacznie z materiału dowodowego i co przyznano w apelacji K. D. nabył spadek po ojcu z dobrodziejstwem inwentarza. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ogranicza odpowiedzialność spadkobiercy jako dłużnika osobistego odpowiadającego całym swoim majątkiem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2014 r., I CSK 264/13, L.) do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo w spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Tym samym wartość stanu czynnego spadku stanowi matematyczną granicę odpowiedzialności, wyłączającą dalej idącą odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe. Orzecznictwo nie wyklucza możliwości stosowania art. 5 k.c. stwierdzając, że w wyjątkowych okolicznościach wiążących się z osobami spadkobierców korzystanie przez wierzyciela z nieograniczonej odpowiedzialności spadkobierców za dług spadkowy może być uznane za nadużycie prawa podmiotowego, ale takie ograniczenie dopuszcza jedynie w wypadku przyjącia spadku wprost, a nie z dobrodziejstwem inwentarza (wyrok Sądu najwyższego z dnia 30 stycznia 1975 r., II CR 820/74, L.).

W judykaturze wskazano, że art. 5 k.c. nie dotyczy samego prawa, lecz jego realizacji, to ocena – z punktu widzenia zasad określonych w tym przepisie – użytku, jaki czyni wierzyciel z przysługującego mu uprawnienia, powinna być dokonywana według stanu istniejącego w chwili czynienia tego użytku oraz wobec osoby aktualnie zobowiązanej. Jeżeli więc użytek ten uczyniony został względem spadkobierców, należy go rozpatrywać w świetle całokształtu okoliczności wiążących się z osobą spadkobiercy, a nie spadkodawcy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 1971 r., III PRN 7/71, L.). Pamiętać jednak należy, że dochodzone w niniejszym procesie opłaty roczne nie są długami spadkowymi, a wierzytelnościami, które powstały po śmierci spadkodawcy i obciążają wyłącznie skarżącego jako ujawnionego od 2012 roku w księdze wieczystej, obecnego użytkownika wieczystego opisanej wyżej nieruchomości. Apelacja traktuje w istocie opłaty roczne na równi z długami spadkowymi, co z jurydycznego punktu widzenia nie jest dopuszczalne.

Sąd Apelacyjny podziela rozważania Sądu Okręgowego dotyczące braku podstaw do stosowania art. 5 k.c. w niniejszej sprawie. O nadużyciu prawa można mówić wyłącznie wówczas, gdy zachowanie się osoby uprawnionej może być oceniane jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa. Nie można natomiast stosować art. 5 k.c. wówczas, gdy potrzeba ochrony drugiej strony stosunku prawnego nie ma żadnego związku z działaniem lub zaniechaniem uprawnionego. Apelujący w żaden sposób nie wykazuje na czym miałaby polegać sprzeczność zachowania powoda z wyżej wskazanymi klauzulami generalnymi. Opłata roczna stanowi swoisty "podatek" dla wieczystego użytkownika, który obciąża każdego, kto pod takim tytułem włada nieruchomością. Użytkownik wieczysty może z kolei korzystać z rzeczy (gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste) i rozporządzać swoim prawem użytkowania wieczystego (art. 233 k.c.). Jest oczywiście uprawniony do posiadania gruntu. Co ważne, może on korzystać z gruntu "z wyłączeniem innych osób". Wskazać należy, iż w stosunku do osób trzecich użytkownik wieczysty zajmuje w istocie pozycję właściciela. Tym samym niezrozumiałe są zarzuty apelacji, iż pozwany nie ma możliwości korzystania z nieruchomości położonej w O. przy ulicy (...), choć bezspornie jest on jej wieczystym użytkownikiem. Sama potencjalna okoliczność, że użytkownik wieczysty nie uzyskuje dochodu z nieruchomości, czy też dochód ten nie jest wystarczający do pokrycia nakładanych opłat jest okolicznością indyferentną dla istnienia użytkowania wieczystego.

Jak wynika z art. 238 k.c. użytkownik wieczysty uiszcza właścicielowi gruntu (Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego) opłatę roczną. Uzupełnieniem tego przepisu - na co wskazał Sąd I instancji - jest art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (j.t. Dz. U. z 2014, póz. 58 ze zm.), według którego za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste pobiera się pierwszą opłatę i opłaty roczne. Opłaty te stanowią wynagrodzenie za możliwość korzystania przez użytkownika wieczystego z gruntu Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Ich wysokość ustala się w umowie według stawek określonych w ustawie. Przepisy dotyczące opłat z tytułu użytkowania wieczystego znajdujące się w art. 71-81 ustawy o gospodarce nieruchomościami mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Opłaty roczne ustala się według stawki procentowej od ceny nieruchomości gruntowej określonej w art. 67 tejże ustawy. Z kolei wysokość stawek jest uzależniona od określonego w umowie celu, na jaki została oddana w użytkowanie wieczyste nieruchomość gruntowa. Obowiązek uiszczenia opłaty rocznej powstaje, co do zasady, z każdym rokiem kalendarzowym trwania użytkowania wieczystego, a termin zapłaty upływa z dniem 31 marca danego roku.

Zobowiązanie do zapłaty opłaty rocznej należy ujmować jako element prawnorzeczowego stosunku użytkowania wieczystego (art. 233 k.c., art. 238 k.c.), a zatem zobowiązanie takie można zaliczyć z pewnością do kategorii tzw. zobowiązań realnych obciążających z woli ustawodawcy każdego nabywcę prawa użytkowania wieczystego w okresie roku kalendarzowego. Jest to wystarczający i ogólny tytuł do żądania przez wierzyciela uiszczenia stosownej części opłaty rocznej także od nabywcy użytkowania wieczystego.

W treści apelacji wskazano, że skoro opłata roczna ma charakter ekwiwalentnego wynagrodzenia za korzystanie z gruntu to wynika z tego, że do uiszczania, świadczeń związanych z użytkowaniem wieczystym na rzecz właściciela gruntu zobowiązany jest tylko ten podmiot, który faktycznie korzysta z nieruchomości zgodnie z zakładanym przeznaczeniem. Zdaniem skarżącego to bowiem uchwała nr XIII 421/12 zmieniająca studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy i Miasta O. doprowadziła do sytuacji, w której nieruchomość będąca przedmiotem użytkowania wieczystego nie mogła być wykorzystana na potrzeby planowanej inwestycji. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu I instancji, że kwestie dotyczące uchwalenia studium zagospodarowania przestrzennego, nie leżą w kompetencjach Skarbu Państwa - Starosty (...), co oznacza, że pozwany nie może przenosić na Skarb Państwa ryzyka i skutków nieudanych inwestycji, a także działań samorządu terytorialnego. Trzeba jednak dostrzec, że apelujący nie korzystał z przewidzianej ustawie o gospodarce nieruchomościami procedury aktualizacji opłaty rocznej na wniosek użytkownika wieczystego. Zgodnie z treścią art. 81 ust. 1. wskazanej ustawy użytkownik wieczysty może żądać od właściwego organu dokonania aktualizacji opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, jeżeli wartość nieruchomości uległa zmianie, a właściwy organ nie podjął aktualizacji. Doręczenie żądania powinno nastąpić na piśmie do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego aktualizację opłaty rocznej. Jeżeli właściwy organ odmówił aktualizacji opłaty użytkownik wieczysty może, w terminie 30 dni od dnia otrzymania odmowy, skierować sprawę do kolegium. W przypadku gdy właściwy organ nie rozpatrzył żądania w terminie 30 dni, użytkownik wieczysty może, w terminie 90 dni od dnia doręczenia żądania, skierować sprawę do kolegium. Przepisy art. 77-80 stosuje się odpowiednio. W myśl ust. 2 cytowanego przepisu ciężar dowodu, że istnieją przesłanki do aktualizacji opłaty, spoczywa na użytkowniku wieczystym. Ustęp 3. stanowi, że w przypadku oddalenia wniosku przez kolegium obowiązuje opłata dotychczasowa. Zaś ustęp 4. wskazuje, że nowa wysokość opłaty rocznej, ustalona przez właściwy organ w wyniku realizacji żądania, o którym mowa w ust. 1, albo w wyniku prawomocnego orzeczenia kolegium lub ugody zawartej przed kolegium, obowiązuje począwszy od dnia 1 stycznia roku następującego po roku, w którym użytkownik wieczysty zażądał jej aktualizacji. Według Sądu Apelacyjnego to z tej procedury winien skorzystać pozwany, aby uzyskać obniżenie opłat rocznych.

Z tych względów, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację K. D..