Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2017r.

SĄD OKRĘGOWY w ŁOMŻY w WYDZIALE I CYWILNYM,

w składzie:

PRZEWODNICZĄCY: SSO ANDRZEJ KORDOWSKI

PROTOKOLANT: ANNA SOBIESKA

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2017 r. w Łomży

na rozprawie,

sprawy z powództwa T. S. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi Okręgowemu w (...)

o zapłatę 100.000 zł.

1.  powództwo oddala;

2.  zasądza od powódki T. S. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 3.600 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 264/13

UZASADNIENIE

Powódka T. S. (1) w pozwie skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa Sądowi Okręgowemu w Ostrołęce wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 100.000 zł tytułem odszkodowania. Z uzasadnieniu pozwu wynikało, że Sąd Okręgowy w Ostrołęce rozpoznając jej sprawy w sposób bezprawny i niedopuszczalny posłużył się dokumentami dotyczącymi jej stanu zdrowia psychicznego. Sąd Okręgowy orzekał na podstawie opinii psychiatrycznej pochodzącej z innej sprawy, a nie na podstawie jej stanu zdrowia. Powyższe działanie Sądu naruszyło jej prawa do rzetelnego procesu, naruszało jej dobra osobiste i miało wpływ na wynik sprawy (k. 2-4). Z pisma z 30.08.2013 r. wynikało, że powódka zarzuca bezprawne wykorzystywanie opinii wystawianych w sprawach II Ko 106/98 i II Ko 53/98 (k. 79-87). Wyjaśnienia powódki na rozprawie z 14.10.2013 r. potwierdziły, że dochodzone przez nią roszczenie związane jest ze sprawami II Ko 106/98 i II Ko 53/98 (k. 93). W piśmie z 17.11.2016 r. wskazała, że akta spraw II Ko 106/98 i II Ko 53/98 były dopuszczane przez Sąd Okręgowy w Ostrołęce w sprawie I C 869/13, I Ns 109/13, III U 1231/10 oraz przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie XIV U 910/09 (k. 149).

Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Sąd Okręgowy w Ostrołęce zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o oddalenie powództwa o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych na rzecz Skarbu Państwa, a w przypadku kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. W ocenie pozwanego powódka nie wykazała, aby doszło do naruszenia jej dobra osobistego. Nie wykazała także, aby pozwany podejmował jakiekolwiek niezgodne z prawem działania lub zaniechania oraz, aby takie działania doprowadziły do powstania szkody/krzywdy i związku przyczynowego pomiędzy działaniami a ewentualną szkodą/krzywdą. Ponadto podniósł zarzut przedawnienia (k. 72-73).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Sąd Rejonowy w Pułtusku w sprawie II Ko 109/98 postanowieniem z 15.03.1999 r. orzekł o umieszczeniu T. S. (2) w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Szpitala Wojewódzkiego dla Nerwowo i Psychicznie (...) w P.. W toku postępowania zasięgnięto opinii biegłego psychologa oraz wysłuchano biegłych lekarzy psychiatrów, którzy wypowiedzieli się o stanie zdrowia psychicznego powódki w aspekcie istnienia podstaw do orzeczenia wobec niej środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym. Powódka przebywała w tym szpitalu od 07.07.1999 r. do 19.10.2011 r., a Sąd Rejonowy w Pułtusku regularnie zasięgał informacji o stanie zdrowia powódki i przebiegu jej leczenia. Dopuścił także dowód z kolejnej opinii sądowo-psychiatrycznej, w której lekarz psychiatra i psycholog wskazali na konieczność kontynuowania leczenia powódki na dotychczasowych warunkach. W związku z tym Sąd Rejonowy w Pułtusku postanowieniami z 17.04.2000 r. sygn. akt II Ko 106/98, z 28.09.2000 r. sygn. akt II Ko 106/98 i z 26.04.2001 r. sygn. akt II Ko 53/01 przedłużał stosowanie orzeczonego wobec powódki środka zabezpieczającego (k. 181).

Przed Sądem Okręgowym w Ostrołęce toczyła się sprawa I Ns 109/13 w przedmiocie wniosku o ubezwłasnowolnienie T. S. (1). W sprawie tej w dniu 05.05.2015 r. odbyło się badanie T. S. (1) przez biegłych, którzy wydali opinię. W sprawie tej Sąd Apelacyjny w Białymstoku postanowieniem z 30.05.2016 r. zmienił orzeczenie Sądu Okręgowego w Ostrołęce i oddalił wniosek o ubezwłasnowolnienie.

W Sądzie Okręgowym w Warszawie w XIV Wydziale Ubezpieczeń Społecznych zostały zarejestrowane dwie sprawy z odwołania T. S. (1) przeciwko ZUS O/P. o sygn. XIV U 773/10, która została przekazana według właściwości do Sądu Okręgowego w Ostrołęce i o sygn. III U 720/06, która została przekazana według właściwości do Sądu Okręgowego w Płocku. Sprawa XIV 910/09 nie dotyczy T. S. (1) (k. 159).

W Sądzie Okręgowym w Płocku w VI Wydziale Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nie ma spraw z powództwa lub odwołania T. S. (3) (k. 178).

Sprawa o sygn. I C 869/13 Sądu Okręgowego w Ostrołęce nie dotyczyła powódki T. S. (1) (k. 172).

Przed Sądem Okręgowym w Ostrołęce w III Wydziale Pracy i Ubezpieczeń Społecznych toczyły się dwie sprawy z odwołania T. S. (1) przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. o rentę rodzinną: sprawa o sygn. III U 1231/10 oraz sprawa o sygn. III U 156/11.

W sprawie o sygn. III U 1231/10 Sąd Okręgowy w Ostrołęce dopuścił dowód z opinii lekarzy z zakresu neurologii, psychiatrii, psychologii, ortopedii, chirurgii naczyniowej oraz chorób wewnętrznych-endokrynologii na okoliczność ustalenia stanu zdrowia T. S. (3) w aspekcie spełnienia przez nią przesłanek do przyznania jej prawa do renty rodzinnej. Biegli w sprawie opiniowali dwukrotnie, a opinia została wydana na podstawie akt sprawy i dokumentacji medycznej odwołującej się, w tym dokumentacji dotyczącej jej leczenia psychiatrycznego na które została skierowana na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Pułtusku sygn. akt II Ko 106/98. T. S. (1) była zawiadomiona o terminie badania przez biegłych na 08.01.2011 r. Sąd Okręgowy w Ostrołęce wyrokiem z 24.01.2012 r. oddalił odwołanie T. S. (1), a apelacja jej została odrzucona (kserokopia akt III U 1231/10 k. 180).

W sprawie o sygn. III U 156/11 Sąd Okręgowy w Ostrołęce postanowieniem z 05.04.2011 r. umorzył postępowanie z uwagi na uwzględnienie jej żądania przez organ rentowy. W sprawie postępowanie dowodowe w kierunku ustalenia stanu zdrowia T. S. (1) nie było przeprowadzone. Akta nie zawierają dokumentacji medycznej, poza dokumentacją pochodzącą od lekarza orzecznika ZUS (dokumenty zgromadzone w aktach SO w Ostrołęce sygn. III U 156/11).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Z treści pozwu oraz innych pism procesowych i twierdzeń powódki wynika, że w drodze powództwa przeciwko Skarbowi Państwa Sądowi Okręgowemu w Ostrołęce powódka dochodzi odszkodowania w związku z bezprawnym wykorzystaniem dokumentacji medycznej dotyczącej jej stanu zdrowia psychicznego, w tym opinii sądowo-psychiatrycznej i do wydawania na ich podstawie orzeczeń bez poddania jej badaniom. Ponadto podnosiła ona, że w ten sposób naruszono jej dobra osobiste. Na rozprawie powódka jednoznacznie wskazała, że chodzi jej o dokumenty ze spraw II Ko 106/98 i II Ko 53/98. Enigmatyczność pism procesowych powódki powodowała, że Sąd Okręgowy miał trudność w ustaleniu jakie konkretnie sprawy są przedmiotem zarzutu powódki. W związku z tym Sąd zobowiązał powódkę do ostatecznego wskazania sygnatur akt spraw, w których akta II Ko 106/08 i II Ko 53/98 stanowiły załączniki (k. 145). Powódka podała konkretne sygnatury akt, a Sąd Okręgowy wnosząc o przekazanie akt z kolejnych Sądów ustalił, że ze wskazanych przez powódkę spraw jej roszczenie może dotyczyć jedynie sprawy Sądu Okręgowego w Ostrołęce o sygn. III U 156/11 i o sygn. III U 1131/10. Ze wskazanych przez nią spraw, sprawy te zawisły przed Sądem przed wniesieniem przez powódkę pozwu w niniejszej sprawie, dotyczyły one powódki oraz wskazywanego przez nią w pismach procesowych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz podkreślanego przez powódkę wydawania opinii lekarskich na podstawie bezprawnie załączonych akt.

Podstawy prawnej roszczenie powódki o odszkodowanie i zadośćuczynienie w związku z naruszeniem jej dóbr osobistych należało zatem upatrywać w treść art. 417 § 1 k.c. ewentualnie art. 417 ² k.c. i art448 k.c. w zw. z art. 24 k.c.

Zgodnie z treścią art. 417 § 1 k.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie zdarzeń, na które powoduje się powódka (w okresie od 06.2010 r. do 20.04.2012 r., tj. w okresie wpływu pierwszej sprawy do zakończenia ostatniej sprawy) oraz wykładnią zaprezentowaną w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r., sygn. SK 18.00 (publ. (...)) przewidziana w art. 417 § 1 k.c. odpowiedzialność dotyczy szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem zachowanie funkcjonariusza przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, nie zaś przez zachowanie zawinione. Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa w oparciu o art. 417 § 1 k.c. jest wystąpienie łącznie następujących przesłanek: bezprawności rozumianej jako niezgodne z prawem działanie funkcjonariusza państwowego, zaistnienie szkody wyrządzonej przez funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności i normalny związek przyczynowy istniejącej pomiędzy szkodą a zachowaniem funkcjonariusza.

Zgodnie z art. 417 ² k.c. jeżeli przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej została wyrządzona szkoda na osobie, poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego jej naprawienia oraz zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, gdy okoliczności, a zwłaszcza niezdolność poszkodowanego do pracy lub jej ciężkie położenie materialne, wskazują, że wymagają tego względy słuszności. Przesłankami odpowiedzialności z art. 417 ² k.c. jest zgodne z prawem działanie funkcjonariusza państwowego, zaistnienie szkody na osobie wyrządzonej przez funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, normalny związek przyczynowy istniejącej pomiędzy szkodą a zachowaniem funkcjonariusza oraz zaistnienie okoliczności, które ze względów słuszności przemawiają za uwzględnieniem roszczenia mimo że szkoda została wyrządzona przez działania funkcjonariusza mieszczące się w granicach prawa.

Podstawy prawnej roszczenia powódki z tytułu naruszenia dóbr osobistych należało natomiast upatrywać w art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c., zgodnie z którym w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jej żądnie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Do przesłanek odpowiedzialności z art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c., należą: fakt stanowiący przyczynę sprawczą szkody, z którym ustawa łączy obowiązek jej naprawienia, szkoda i jej powstanie oraz związek przyczynowy zachodzący pomiędzy tym zdarzeniem a szkodą, a także wina jako zasada odpowiedzialności za delikt w sensie obiektywnym (bezprawność) i subiektywnym, dotyczącym sfery wolicjonalnej. Zdarzeniem, z którym ustawa - kodeks cywilny łączy odpowiedzialność przewidzianą w art. 448 k.c. musi stanowić zawinione naruszenie dobra osobistego.

Ciężar dowodu co do zaistnienia przesłanek odpowiedzialności wynikającej z powołanych przepisów spoczywał, zgodnie z art. 6 k.c. na stronie powodowej.

Zdaniem Sądu Okręgowego powódka nie przedstawiła żadnych dowodów na poparcie twierdzeń pozwu i nie wykazała przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie powołanych przepisów. Jedyne dokumenty, jakie dołączyła do akt sprawy dotyczyły jej pism procesowych pochodzących z innych spraw zawisłych przed sądem. Powódka była wzywana do osobistego stawiennictwa. Na rozprawę w dniu 14.10.2016 r. nie stawiła się z uwagi na zły stan zdrowia, ale jednocześnie nie przedłożyła zaświadczenie lekarskiego (k. 138a). Zawiadomiona o kolejnym terminie rozprawy, nie stawiała się. Wniosła jedynie o zmianę terminu z uwagi na niedogodny dla niej dojazd do Sądu (k. 185). W tej sytuacji Sąd wydając orzeczenie bazował na materiale dowodowym w postaci akt spraw wskazanych przez powódkę.

W sprawie o sygn. III U 156/11 Sąd Okręgowy w ogóle nie prowadził postępowania dowodowego na okoliczność ustalenia stanu zdrowia powódki. Wskazane przez powódkę dokumenty o jej stanie zdrowia psychicznego znajdujące się w aktach sprawy II Ko 106/98 i II Ko 53/98 nie były dołączone do akt tej sprawy. W sprawie nie istniało zatem zdarzenie, z którym powódka łączyła dochodzone roszczenie. Natomiast z akt sprawy o sygn. akt III U 1231/10 wynika, że orzeczenie oddalające jej odwołanie poprzedzone zostało postępowaniem dowodowym, w trakcie którego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych z zakresu neurologii, psychiatrii, psychologii, ortopedii, chirurgii naczyniowej oraz chorób wewnętrznych-endokrynologii – niewątpliwie było obowiązek Sądu wynikającym wprost z obowiązujących przepisów prawa. Jednocześnie sam sposób opiniowania biegłych, jak też ich końcowe wnioski nie budziły w ocenie Sądu Okręgowego, żadnych zastrzeżeń i nie mogły stanowić naruszenia dóbr osobistych powódki. Odpowiadały one zakresowi zleconego przez Sąd zadania i zostały oparte w granicach dozwolonych działań prawnych. Wskazać też należy, że powódka była zawiadomiona o terminie badania i pouczona o skutkach niestawiennictwa. Powódka nie wykazała też istnienia po jej stronie szkody, ani na czym miałby polegać związek przyczynowy pomiędzy tą szkodę a działaniem Sądu.

Dlatego roszczenie powódki na podstawie art. art. 417 § 1 k.c., art. 417 ² k.c. oraz art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. nie mogło zostać uwzględnione.

Niezasadny natomiast był podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia. W sprawie przedawnienie powinno być liczone według terminów przewidzianych w art. 442 ¹ § 1 k.c., który ma zastosowanie także do roszczenia zapłaty z tytułu zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych (odpowiedzialność deliktowa). Zgodnie z tym przepisem roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

W kontekście roszczenia powódki zdarzenie, które powodowałoby powstanie u niej szkody było wydanie przez Sąd Okręgowy w Ostrołęce orzeczenia oddalającego odwołanie T. S. (1) w dniu 24.01.2012 r. (sprawa III U 1231/10) oraz wydanie orzeczenia o umorzeniu postępowania w dniu 05.04.2011 r. (sprawa sygn. III U 156/11). W sprawie zaś powództwo zostało wniesione do Sądu w dniu 25.01.2013 r.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i przy zastosowaniu § 6 pkt 6 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z rządu (Dz.U. 2013, poz. 490 ze zm.) w zw. z § 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).