Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 5 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy

w następującym składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2016 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) spółki akcyjnej w W.

o zmianę wpisu w KRS

na skutek zażalenia wnioskodawcy

na postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 27 czerwca 2016r., sygn. akt Wa XIII Ns-Rej.KRS (...)

postanawia:

oddalić zażalenie.

SSO Anna Gałas SSO Bernard Litwiniec SSO Paweł Kieta

Sygn. akt: XXIII Gz 939/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 27 czerwca 2015 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w W. odrzucił złożony przez pełnomocnika (...) S.A. w W. (dalej też: wnioskodawca) wniosek o wpis zmian w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz orzekł o kosztach.

Sąd Rejonowy wskazał, że wnioskodawca domagał się wykreślenia jedynego członka zarządu i całego składu rady nadzorczej. Do wniosku zostały dołączone m. in. protokoły zwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy, podczas których rezygnację złożyli prezes zarządu oraz wszyscy członkowie rady nadzorczej. Postanowieniem z dnia 25 stycznia 2016 r. wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia braków w składzie organów spółki uniemożliwiających jej działanie w terminie 30 dni pod rygorem odrzucenia wniosku. Wyznaczony termin upłynął bezskutecznie.

Sąd Rejonowy ustalił, że prezes zarządu, będący jedynym członkiem zarządu oraz wszyscy członkowie rady nadzorczej złożyli rezygnacje. Na miejsce ustępujących osób nie powołano nowych członków organów spółki. Sąd Rejonowy wskazał, że wykluczona jest dopuszczalność prowadzenia postępowania z udziałem (w charakterze strony/uczestnika) osoby prawnej, która nie ma umocowanego do działania za nią organu. Jeżeli wskazany brak w składzie organu uprawnionego do działania za wnioskodawcę ma charakter pierwotny (istnieje już w chwili wniesienia wniosku) i ma charakter nieusuwalny lub brak ten nie zostanie uzupełniony - w trybie art. 70 § 1 k.p.c. - w wyznaczonym terminie, sąd winien odrzucić wniosek (art. 199 § 1 pkt 3 i § 2 w zw. z art.71 k.p.c.), niezależnie od tego czy w imieniu wnioskodawcy działa pełnomocnik procesowy.

Sad Rejonowy ocenił, że zachodzą faktyczne i prawne przesłanki do odrzucenia wniosku. Odnośnie zawartego w skardze na orzeczenie referendarza sądowego żądania ustanowienia kuratora z urzędu, Sąd Rejonowy podniósł, że możliwość ustanowienia przez sąd rejestrowy kuratora na podstawie art. 42 k.c. nie wpływa na oceną skuteczności złożenia wniosku przez osobę prawną, co do której występuje pierwotny brak organu uprawnionego do jej reprezentowania, a kurator ustanowiony w tym trybie nie może zastąpić organu osoby prawnej w niniejszej sprawie rejestrowej.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy rozstrzygnął na zasadzie 84 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pełnomocnik działający w imieniu spółki, zaskarżając je w całości. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie przepisów postępowania, mogących mieć istotny wpływ na wynik sprawy tj.

- art. 199 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 86 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez odrzucenie wniosku o wykreślenia z rejestru przedsiębiorców prezesa zarządu i rady nadzorczej spółki (...) S.A., którzy skutecznie złożyli rezygnację z pełnienia swoich funkcji, z powodu braków w składzie organów spółki, mimo iż spółka (...) S.A. jest reprezentowana w toku postępowania przez prawidłowo umocowanego przez spółkę pełnomocnika,

- art. 70 § 1 k.p.c. w zw. z art. 42 § 1 k.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez zaniechanie przez sąd w wypadku uznania, iż spółka nie może działać z powodu braku organów lub braków w ich składzie, podjęcia z urzędu czynności w celu ustanowienia kuratora dla osoby prawnej na podstawie art. 70 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oraz art. 42 § 1 k.c.,

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału zebranego w sprawie, a w szczególności pominięcie faktu prawidłowego umocowania pełnomocnika do reprezentowania spółki (...) S.A. w postępowaniu przed sądem rejestrowym w sprawie o zmianę danych w rejestrze przedsiębiorców, co prowadziło do błędnych ustaleń, iż braki w składzie organów, uniemożliwiają spółce (...) S.A. działanie w toku postępowania, co miało istotny wpływ na wynik sprawy bowiem prowadziło do odrzucenia wniosku,

- art. 96 k.p.c. w zw. z art. 64 § 1 k.p.c. w zw. z art. 65 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez uznanie, iż skuteczne złożenie rezygnacji przez jedynego członka zarządu oraz wszystkich członków rady nadzorczej pozbawia osobę prawną zdolności sądowej i zdolności procesowej,

- art. 174 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez brak zawieszenia postępowania z urzędu w przypadku stwierdzenia przez sad, iż zachodzą braki w składzie organów spółki uniemożliwiające jej działanie.

Powołując się na wymienione zarzuty skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i uwzględnienie wniosku, a w konsekwencji dokonanie zmian w rejestrze przedsiębiorców zgodnie z wnioskiem ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi rejestrowemu.

Skarżąca wniosła także o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się niezasadne.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń zarówno, jeśli idzie o stan faktyczny w sprawie, jak i jego ocenę prawną, które Sąd Okręgowy aprobuje w całej rozciągłości.

Zażalenie sprowadza się do zakwestionowania zastosowanych przez Sąd Rejonowy reguł wykładni przepisów prawa, w sytuacji oczywistego pierwotnego braku zarządu wnioskującej spółki akcyjnej oraz występowania w sprawie rejestrowej w jej imieniu pełnomocnika procesowego umocowanego wcześniej.

Wedle art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. sąd odrzuci pozew, jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli powód nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. Taka właśnie, jak ostatnia wymieniona sytuacja miała miejsce w sprawie, ponieważ po stronie obligatoryjnego uczestnika postępowania rejestrowego (wnioskodawca – spółka akcyjna art. 694 ³ § 1 k.p.c.) występowały braki w zarządzie uniemożliwiające mu działanie. Zgodnie z § 2 ww. art. 199 k.p.c. z powodu braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem, uniemożliwiającego jej działanie, sąd odrzuci pozew dopiero wówczas, gdy brak nie będzie uzupełniony zgodnie z przepisami kodeksu. Odpowiednio w postępowaniu nieprocesowym (art. 13 § 2 k.p.c.) sąd odrzuci wniosek.

Na mocy powyższych przepisów, nie tracąc jednocześnie z pola widzenia stanu faktycznego niniejszej sprawy, w tym przede wszystkim faktu wezwania wnioskodawcy przez Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 25 stycznia 2015 r. do uzupełnienia braków w składzie zarządu uniemożliwiającym mu działanie w terminie 30 dni pod rygorem odrzucenia wniosku, z całą pewnością przyjąć należy, że Sąd Rejonowy prawidłowo odrzucił wniosek wobec bezskutecznego upływu terminu do wypełnienia wezwania.

Nie ma racji skarżący, że Sąd Rejonowy błędnie zastosował na gruncie niniejszej sprawy art. 199 § 1 (jak należy domniemywać chodzi o pkt 3 tego paragrafu) k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Otóż po pierwsze przepis ma odpowiednie zastosowanie do postępowania nieprocesowego a zignorowanie okoliczności braku zarządu wnioskodawcy skutkuje nieważnością postępowania (art. 379 pkt 2 k.p.c.), co umknęło uwadze skarżącego pełnomocnika. Po drugie okoliczność




występowania lub nie pełnomocnika w sprawie, gdy po stronie mocodawcy (wnioskodawcy) zachodzi pierwotny brak w składzie zarządu uniemożliwiający jej działanie nie stanowi elementu podstawy do odrzucenia wniosku, co wynika wprost z brzmienia art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. Na brak możliwości nadania sprawie dalszego biegu w przypadku braku w składzie organu uniemożliwiającego jej działanie nie ma wpływu fakt, że zanim ten brak nastąpił, został prawidłowo ustanowiony pełnomocnik strony ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2006 r., I CSK 224/06). Z pewnością zatem chybiony jest zarzut naruszenia art. 86 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Po trzecie powody do odrzucenia wniosku z uwagi na braki w składzie zarządu wnioskodawcy uniemożliwiające działanie są konsekwencją unormowania zasadniczego zawartego w art. 67 § 1 k.p.c. i art. 38 k.c. Osoba prawna bowiem działa przez swoje organy, w szczególności zarząd w spółce akcyjnej, który jest władny do podejmowania decyzji i wyrażania woli w imieniu spółki. Po czwarte wreszcie nie ma wątpliwości, że pełnomocnik procesowy nie może owego organu zastąpić. Uznanie takiego stanu za dopuszczalny prowadziłoby do obejścia ww. przepisów prawa.

Niezasadny jest także zarzut naruszenia art. 96 k.p.c. w zw. z art. 64 § 1 k.p.c. w zw. z art. 65 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Skarżący opisując ten zarzut wyraźnie abstrahuje od zwięzłych wywodów zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia i konkretnych powodów odrzucenia wniosku. Sąd Rejonowy nie kwestionował reguły postępowania cywilnego, zgodnie z którą strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przez pełnomocników. Brak również w stanowisku Sądu Rejonowego odniesienia do wygaśnięcia pełnomocnictwa oraz utraty zdolności sądowej albo zdolności procesowej. Istota sprawy tego nie dotyczy, jak nie dotyczy też możliwości udzielenia pełnomocnictwa przez spółkę akcyjną. Istota sprawy dotyczy w sposób oczywisty braku po stronie tej spółki (wnioskodawcy) organu powołanego do jej reprezentowania, co oznacza, że nie może ujawnić swojej woli i podejmować czynności prawnych lub procesowych.

Pełnomocnik spółki złożyła wniosek, w imieniu spółki, która w chwili złożenia wniosku nie miała zarządu ani rady nadzorczej. Należy wyjaśnić, że jeżeli nastąpi pierwotny brak w składzie organu uprawnionego do działania za stronę powodową (odpowiednio wnioskodawcę) i ma on charakter nieusuwalny albo nie zostanie uzupełniony w terminie, sąd powinien znieść postępowanie i pozew odrzucić (art. 199 § 1 pkt 3 i § 2 w zw. z art. 71 k.p.c.). W takiej sytuacji, pierwotnego braku nie ma żadnych podstaw prawnych do zawieszenia postepowania, o którym




mowa w zażaleniu. Z tego powodu całkowicie chybiony jest zarzut naruszenia art. 174 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Otóż jeśli brak właściwego organu uprawnionego do działania za stronę nastąpił w toku postępowania i nie został w wyznaczonym terminie uzupełniony, sąd znosi postępowanie w zakresie, w jakim jest ono dotknięte brakiem i zawiesza postępowanie na podstawie art. 174 § 1 pkt 2 w zw. z art. 71 k.p.c. Czynność ta nie miała miejsca w sprawie, ponieważ brak nie powstał w toku postepowania. Trzeba też dodać, że zażalenie nie zawiera uzasadnienia tego zarzutu, więc trudno ustalić potencjalną argumentację skarżącej.

Nadto zażalenie także bez uzasadnienia neguje brak podjęcia przez sąd rejestrowy z urzędu czynności w celu ustanowienia kuratora na podstawie art. 42 § 1 k.c. Trzeba wyjaśnić, że ustanowienie kuratora dla osoby prawnej (art. 42 k.c.) nie jest czynnością incydentalną w trakcie postępowania w sprawie rejestrowej, jak zdaje się oczekiwać zażalenie. Dalej, nawet ustanowienie kuratora przez sąd rejestrowy (w sprawie o ustanowienie kuratora – art. 603 k.p.c.), gdyby taka sprawa się toczyła, nie zmienia stanu organów spółki akcyjnej. Kurator prawa materialnego z art. 42 k.c. nie jest organem spółki, nie zastępuje jej organów i z pewnością nie ma związku z zakresem działań sądu, o którym mowa w art. 70 § 1 k.p.c. Kurator ten nie jest przedstawicielem ustawowym spółki, którego ustanowienie następuje z urzędu. Skarżący sformułował zarzuty naruszenia art. 70 § 1 k.p.c. w zw. z art. 42 § 1 k.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. w sposób powierzchowny, bez odniesienia do istoty sprawy i samej instytucji kuratora prawa materialnego. Wobec przedstawionych wyżej argumentów zarzuty te są chybione. Sąd Rejonowy nie naruszył też art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. w zakresie wskazanym w zażaleniu, ponieważ ocena zebranego materiału w sprawie była wystarczająca i trafna odnośnie braku organów. Skarżący braku organów przecież nie kwestionuje. Natomiast udzielenie pełnomocnictwa do reprezentowania spółki nie naprawia tegoż braku i jednocześnie bezwzględnej przesłanki procesowej.

Na gruncie niniejszej sprawy z całą pewnością przyjąć należy, że wnioskodawca nie posiadał organu uprawnionego do reprezentacji. Sąd rejestrowy w wezwaniu, dał niejako szansę wnioskodawcy, by ten mógł skutecznie uzupełnić braki we własnych organach, w wezwaniu zakreślając jednocześnie rygor odrzucenia wniosku o zmianę wpisu w rejestrze w razie niewypełnienia jego wezwania. Przyjąć zatem należy, że wnioskodawca znał rygor niewypełnienia obowiązku wynikającego z wezwania sądu. Znamiennym jest, że zażalenie nie kwestionuje faktu niewypełnienia przez wnioskodawcę przedmiotowego zobowiązania. Również




nie zostały zakwestionowane, a wręcz przyznane okoliczności, że wnioskodawca nie ma zarządu. Sąd Rejonowy zatem był zobligowany do odrzucenia wniosku, co też prawidłowo uczynił w zaskarżonym postanowieniu. Mimo negowania przez pełnomocnika orzeczenia, to podobne oceny stanu faktycznego zaistniały w orzecznictwie a Sąd Okręgowy prezentuje takie stanowisko, jak wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 listopada 2006 r., I CSK 224/06, że: „w świetle art. 379 pkt 2 k.p.c. brak organu powołanego do reprezentowania strony stanowi przyczynę nieważności postępowania niezależnie od tego, czy w imieniu tej strony działa pełnomocnik.” ( por. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 1997 r., II CKN 24/97, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2010 r., I CSK 272/09, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2010 r., II PZ 15/10, wyrok Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2013 r., V CSK 53/12). W świetle ustaleń stanu faktycznego Sąd Rejonowy trafnie uznał, że wnioskodawca w niniejszej sprawie, nie posiada organu uprawnionego do jego reprezentacji, co oznacza brak bezwzględnej przesłanki procesowej, którą sąd zgodnie z art. 202 zd. 3 k.p.c. jest obowiązany uwzględnić z urzędu. Mając powyższe na uwadze oraz fakt, że mimo stosownego wezwania, wnioskodawca w wyznaczonym terminie nie uzupełnił braków w składzie swojego zarządu, wniosek podlegał odrzuceniu na podstawie art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił zażalenie, jako bezzasadne.

SSO Anna Gałas SSO Bernard Litwiniec SSO Paweł Kieta