Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2016 r.

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Jacek Głowacz

Protokolant: staż N. J.

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2016 r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa J. J. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa-Izbie Celnej w Ł.

o zapłatę

1)  oddala powództwo;

2)  nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego.

Sygn. akt I C 1263/14

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 1 grudnia 2014 r. powód J. J. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa-Izby Celnej w Ł. kwoty 28.134, 88 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za szkodę wyrządzoną wskutek sprzedania znacznie poniżej wartości rynkowej zajętego u niego jako dowody rzeczowe paliwa i pojemników w ilości 6.215 l oleju napędowego i 10 paletopojemników. Przedmioty te zostały sprzedane w toku postępowania likwidacyjnego za kwotę 15.600, 23 zł, a więc poniżej wartości rynkowej. W postępowaniu karno-skarbowym powód został prawomocnie uniewinniony, co zdaniem powoda oznacza, że została mu wyrządzona szkoda pozostaje w bezpośrednim związku z bezprawnym pozbawieniem go prawa do zaskarżenia oszacowania dokonanego przez Izbę Celną wskutek braku zawiadomienia go o możliwości wniesienia skargi na oszacowanie, o dokonaniu oszacowania oraz o samej sprzedaży dokonanej poniżej wartości. Powód wniósł również o zasądzenie kosztów procesu. /pozew- k. 2-7/

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu podnosząc, że sprzedaż dowodów rzeczowych przeprowadzono zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. i zgodnie z prawem. Pozwany zwrócił uwagę, że tylko część pojemników z paliwem (4.065 l w 7 pojemnikach i beczce) należała do powoda, pozostałe stanowiły bowiem własność innego podmiotu. W toku postępowania ustalono, że paliwo nie spełniało wymagań jakościowych dla oleju napędowego i nie mogło być wprowadzone do obrotu bez obróbki, dokonanie której możliwe było wyłącznie w składzie podatkowym oraz ograniczało krąg potencjalnych nabywców. Wyceny towarów dokonała powołana do tego komisja. Powód miał możliwość uczestniczenia w postępowaniu w sprawie sprzedaży towarów, które miało charakter publiczny. /odpowiedź na pozew- k. 44-45/

W piśmie procesowym i na rozprawie powód sprecyzował, że poniesiona przez niego szkoda polega na utracie paliwa pełnowartościowego, które zostało sprzedane za cenę nieodpowiadającą wartości rynkowej. W ocenie powoda jego wartość bezzasadnie pomniejszono o wartość akcyzy oraz uwzględniając inne niesprecyzowane współczynniki skutkujące obniżeniem wartości o 50%. /pisma- k. 73-75, 140-144; protokół- k. 99/

W dalszym toku postępowania strony popierały zaprezentowane stanowiska.

Sąd ustalił:

Funkcjonariusze Wydziału Zwalczania Przestępczości Izby Celnej w Ł. w dniu 27 października 2011 r. przeprowadzili kontrolę trzech przedsiębiorstw prowadzonych przez J. J. (1) w kierunku ujawnienia wyrobów energetycznych niewiadomego pochodzenia nieopodatkowanych akcyzą i używanych do celów napędowych. Czynności obejmowały przeszukanie m.in. terenu zakładu Wytwórni (...) w L.. W trakcie czynności dokonano przeszukania budynków znajdujących się na terenie przedmiotowego zakładu. W wyniku przeprowadzonych czynności zabezpieczono dowody, wśród których znajdowały się 2 beczki metalowe oraz 6 paletopojemników wypełnionych brunatną cieczą.

Pomimo tego że pojemniki te nie były myte, przechowywano w nich różnego rodzaju paliwa, w tym olej napędowy i biopaliwo B100. /kopie wykazów dowodów rzeczowych- k. 60-62; zeznania M. D.- k. 95-96; zeznania A. L.- k. 96-97; niezaprzeczone przez pozwanego wyjaśnienia powoda- k. 99; protokół oględzin- k. 35-37, wykaz dowodów rzeczowych- k. 67-68 – poz. 57-64, pismo powoda- k. 210, notatka służbowa- k. 215 zał. akt II K 768/12/

Postanowieniem z dnia 1 lutego 2012 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej w Piotrkowie Tryb. nakazał sprzedaż bez przetargu za pośrednictwem Izby Celnej w Ł. m.in. paletopojemników wypełnionych brunatną cieczą opisanych w wykazie dowodów rzeczowych uznając, że dalsze ich przechowywanie byłoby połączone z nadmiernymi kosztami i trudnościami. Kwota uzyskana ze sprzedaży miała zostać przekazana do depozytu sądowego. Postanowieniem z dnia 21 sierpnia 2012 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie z dnia 1 lutego 2012 r. /kopia odpisu postanowienia- k. 17; postanowienie- k. 461, odpis postanowienia- k. 608, 641 zał. akt II K 768/12/

Pismem z dnia 24 października 2012 r. Naczelnik Urzędu Celnego w P. Tryb. zwrócił się do Izby Celnej w Ł. z wnioskiem o likwidację towaru wspólnotowego obejmującego m.in. 11 pojemników z zawartością cieczy.

W dniu 20 listopada 2012 r. komisja powołana przez dyrektora Izby Celnej w Ł. opierając się m.in. na wynikach analiz laboratoryjnych próbek paliwa ustaliła, że z uwagi na zawartość siarki nie spełnia ono wymagań jakościowych dla oleju napędowego i biopaliw ciekłych, co wynikało m.in. z przekroczonych norm zawartości siarki (zawartość siarki całkowitej w zbadanych próbkach wynosiła 110 i 111mg/kg) i długiego okresu przechowywania w paletopojemnikach związanego z niską odpornością związków (...) na działanie tlenu i wody. Komisja stwierdziła, że towar nadaje się do obrotu handlowego jako wyroby energetyczne o ograniczonym zakresie odbiorców oraz zaproponowała jego sprzedaż po cenie oszacowania podmiotom prowadzącym działalność handlową prowadzącym skład podatkowy i do powtórnego przerobu w tym składzie. Komisja przygotowała dwie alternatywne metody wyceny wartości towaru uwzględniające wartość należnego podatku VAT i zwolnienie od podatku akcyzowego, a następnie opublikowała oferty sprzedaży w siedzibach izb i urzędów celnych, a także w internecie. Jako minimalną wskazano cenę oszacowania paliwa, tj. 1,40 zł netto za 1 litr. /kopia protokołu z załącznikami- k. 48-57; kopia ogłoszenia i informacji o sprzedaży- k. 58-59, 64; zeznania A. L.- k. 96-97; zeznania P. G.- k. 97-99; pismo- k. 642 zał. akt II K 768/12/

W postępowaniu karnym skarbowym J. J. (1) stanął pod zarzutem popełnienia przestępstwa wyczerpującego dyspozycję art. 69a § 1 k.k.s. polegającego na tym, że jako właściciel Wytwórni (...) odpowiada za ujawnione w dniu 27 października 2011 r. w m. L. produkowanie wyrobów akcyzowych poza składem podatkowym z naruszeniem warunków zastosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy wbrew przepisowi art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 108, poz. 626). /akt oskarżenia- k. 648-649 zał. akt II K 768/12/

W dniu 30 stycznia 2013 r. Izba Celna w Ł. dokonała sprzedaży na rzecz Rafinerii (...) S.A. zajętych wyrobów energetycznych jako niepełnowartościowego oleju napędowego w postaci 6.215 l oleju wraz z opakowaniami. Zamiar kupna wyrobów zgłosił wyłącznie jeden oferent. Uzyskana cena sprzedaży wynosiła 15.600, 23 zł brutto wraz z pojemnikami, które nie nadawały się do dalszego użytku. Od sprzedaży został naliczony podatek VAT w kwocie 2.917, 11 zł (23%). Kwota netto w wysokości 12.683, 12 zł została przekazana na konto Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. Paliwo zostało sprzedane w cenie 2,0407273 zł/l netto, a kwota uzyskana ze sprzedaży paliwa z poz. 54 i 58-64 wykazu dowodów rzeczowych nr 1 wynosiła 8.295, 56 zł (4.065 l x 2,0407273 zł).

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. w sprawie o sygn. akt II K 768/12 uniewinnił J. J. (2) od popełnienia zarzuconego mu czynu i na podstawie art. 230 § 1 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. nakazał zwrócić m.in. na jego rzecz dowody rzeczowe wymienione w wykazie dowodów rzeczowych z k. 67-68 pod poz. 4, 52-64 i 67. Wyrok ten został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. wydanym w dniu 25 lutego 2014 r. w sprawie o sygn. akt IV Ka 70/14.

Pismem z dnia 27 maja 2014 r. Naczelnik Urzędu Celnego w P. Tryb. zwrócił się do Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. o zajęcie stanowiska w zakresie zadysponowania kwotą uzyskaną ze sprzedaży dowodów rzeczowych.

Postanowieniem z dnia 4 sierpnia 2014 r. Sąd Rejonowy uzupełnił wyrok z dnia 22 listopada 2013 r. w ten sposób, że nakazał zwrócić J. J. (1) równowartość dowodów rzeczowych opisanych w poz. 54 oraz 58-64 w wykazie dowodów rzeczowych nr 1, które to przedmioty na mocy postanowienia z dnia 1 lutego 2012 r. zostały sprzedane.

Postanowieniem z dnia 13 listopada 2014 r. Sąd Rejonowy odmówił dalszego wyjaśnienia wątpliwości dotyczących wykonania orzeczenia wskazując w uzasadnieniu, że J. J. (1) jest uprawniony do zwrotu kwoty 8.295, 56 zł.

Zarządzeniem sędziego Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 17 grudnia 2014 r. kwota 8.295, 56 zł „wraz z ustawowymi odsetkami” została przesłana przekazem na adres powoda. /kopie odpisów wyroków i postanowień- k. 8-10, 11-12; kopie pism- k. 29; kopia protokołu- k. 48-50; odpis pisma- k. 63; kopia potwierdzenia dostawy i faktury - k. 65, 66; kopia pisma i wydruku wiadomości elektronicznej- k. 67-70; wyroki- k. 969, 1028, pisma- k. 1037, 1056, 1065, 1070, 1075, postanowienia- k. 1049, 1072-1073, zarządzenie- k. 1084 zał. akt II K 768/12; polecenia pobrania/przelewu z dnia 7 marca 2013 r., faktura VAT, noty księgowe, rozliczenie sprzedaży, potwierdzenie dostawy, protokół przekazania, protokół ustalenia wartości, pisma oferenta z dnia 14 listopada i 14 grudnia 2012 r., protokół wyceny, sprawozdania z badań paliwa w zał. aktach postępowania celnego/

Cena jednostkowa sprzedawanego oleju napędowego oszacowana przez komisję powołaną przez Izbę Celną została wyliczona poprawnie. Paliwo to nie spełniało wymagań jakościowych nawet dla biopaliwa stosowanego w tzw. wybranych flotach wyposażonych w silniki z zapłonem samoczynnym. Sprzedaż paliwa mogła nastąpić nawet z uwzględnieniem ceny surowca, tj. cenie ustalonej na podstawie ceny sprzedawanego produktu naftowego po wyeliminowaniu wszelkich podatków i narzutów na jego wartość i mogła wynosić 2,79418 zł za litr, a z uwagi na niepełnowartościowość paliwa – prawidłowe było obniżenie jego wartości o 50%.

Paliwo mogło być sprzedane jedynie podmiotowi dysponującemu technicznymi możliwościami przerobu na drodze rafinacji niepełnowartościowych produktów naftowych. Wzięcie pod uwagę możliwości pogorszenia właściwości produktu wskutek jego długotrwałego przechowywania, koszty związane z koniecznością stosowania przerobu rafineryjnego produktu w stosunku do ceny ropy naftowej, ofert sprzedaży zbliżonych produktów oferowanych przez izby celne i ofertę zakupu złożoną przez Rafinerię (...) S.A. z dostawą do J. (loco J.) uzasadniało określenie ceny zbycia paliwa na poziomie 1,40 zł za litr. Paliwo nie spełniało norm ochrony środowiska zwłaszcza wobec szkodliwych tlenków siarki powstających w wyniku jego spalania. Nie jest możliwe, aby poprzez zmieszanie paliw spełniających wymagania jakościowe doszło do powstania mieszanki paliwowej takiej jak w przypadku paliwa zajętego u powoda, a zwłaszcza o zawartości siarki przekraczającej 100 mg/kg. /opinia biegłego ds. obrotu paliwem A. J.- k. 116-124, 153-158, 174-175/

Wartość rynkowa ruchomości zajętych na terenie przedsiębiorstwa powoda w zakresie pojemników i beczek wynosiła: 172,20 zł netto za kontener do 1.000 l w stanie używanym i brudnym, 123 zł netto za kontener brudny o pojemności 600 l, a w przypadku używanych beczek metalowych – średnio 30 zł. Łącznie wartość 7 paletopojemników o pojemności 1.000 l, 3 paletopojemników o pojemności 600 l oraz beczki metalowej wynosiła 1.966, 51 zł brutto. /opinia biegłego ds. wyceny ruchomości S. S.- k. 180-196/

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 16 listopada 2016 r. Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego ds. wyceny paliw. Sąd miał na względzie, że opinia biegłego A. J. złożona w tej sprawie jest opinią wyczerpującą i przekonującą zwłaszcza w kontekście braku możliwości ponownego zbadania próbek sprzedanego paliwa.

(...) zgromadzone w postępowaniu karnym, a zwłaszcza protokoły oględzin, zajęcia i oszacowania przez komisję likwidacyjną oraz wyniki analiz laboratoryjnych próbek paliwa były jedynymi miarodajnymi dokumentami umożliwiającymi sporządzenie opinii na potrzeby niniejszej sprawy. Wbrew przy tym stanowisku powoda, opinia ta mogła mieć na celu jedynie zbadanie prawidłowości oszacowania zajętego paliwa, a nie określenie ceny pełnowartościowego paliwa dostępnego na rynku, które potencjalnie powinien nabyć powód, aby uzupełnić utracone zapasy paliwa. Niewątpliwie bowiem szkoda rzeczywista powoda wyczerpywała się jedynie w wartości niespełniającego wymagań jakościowych paliwa zajętego i sprzedanego w postępowaniu likwidacyjnym, ale jedynie tego paliwa, które należało do powoda. W pozwie bowiem przedstawiono błędne informacje, zgodnie z którymi całe paliwo zajęte na terenie zakładu powoda należało do niego. Tymczasem analiza akt postępowania karno-skarbowego wskazuje wyraźnie, że sąd karny na etapie wykonania wyroku w prawomocnych postanowieniach wykonawczych wyzróżnił, które przedmioty stanowiły własność powoda i jaka część kwoty uzyskanej ze zbycia paliwa podlega zwrotowi na jego rzecz. Była to kwota 8.295, 56 zł pochodząca ze sprzedaży paliwa ujętego w poz. 54 i 58-64 wykazu dowodów rzeczowych nr 1 znajdującego się w 7 paletopojemnikach i 1 beczce metalowej (łącznie 4.065 l, a nie 6.215 l), a pozostałe pojemniki zawierające niepełnowartościowe paliwo nie stanowiły własności powoda.

Wycena paliwa w postępowaniu likwidacyjnym nie była zatem zaniżona, co jest równoznaczne z brakiem podstaw do zaakceptowania wskazanej przez powoda ceny 5 zł za litr paliwa pełnowartościowego. Jeszcze raz należy wskazać, że już w dniu zajęcia paliwo to miało brunatną barwę, co już w trakcie oględzin mogło wskazywać na to, że jest ono paliwem niepełnowartościowym. Powód nie miałby możliwości nabycia na rynku tego rodzaju paliwa w celu jego wykorzystania, a jedynie w celu dalszego przerobu, o ile posiadałby status podmiotu prowadzącego skład podatkowy.

Odnosząc się do opinii biegłego S. S. ds. wyceny ruchomości, wskazać należy, że biegły ten wycenił wszystkie pojemniki (nawet pomijając w ślad za powodem, że tylko niektóre z nich stanowiły jego własność) i ich wartość wynosiła tylko 1.966, 51 (łącznie z beczką). Warto jednak podkreślić, że cena sprzedaży przekazana powodowi uwzględniała zbycie paliwa razem z pojemnikami które były wyeksploatowane, zanieczyszczone i nie podlegały zwrotowi.

Sąd pominął kopię faktury pro forma (k. 79) dotyczącej nabycia pojemnika na paliwo przez (...) sp. z o.o. w dniu 20 marca 2013 r., a także kopię faktury z dnia 31 października 2011 r. (k. 80, 145) i z dnia 31 sierpnia 2011 r. (k. 146) dotyczącej nabycia przez powoda od (...) sp. z o.o. oleju napędowego ekodiesel, jako nieprzedstawiające znaczenia dla rozstrzygnięcia. Z treści tych faktur w żadnym razie nie wynika, że właśnie to paliwo zostało zajęte w toku czynności procesowych na terenie przedsiębiorstwa powoda, ani by było ono prawidłowo przechowywane i było paliwem pełnowartościowym.

W tej sprawie powód nie przedstawił żadnych innych wiarygodnych dowodów mogących służyć ustaleniu, że całe zajęte paliwo stanowiło jego własność, a jego właściwości uzasadniały przyjęcie, że było ono pełnowartościowe i mogło podlegać obrotowi bez żadnych ograniczeń. Brak również jednoznacznych dowodów na to, iż pojemniki sprzedane razem z paliwem nadawały się do ponownego użytku, nie były brudne, ani zniszczone. Przeciwnie, z zeznań świadków M. D. i R. Ż., a także z wyjaśnień samego powoda wynika, że pojemniki te wprawdzie były szczelne, ale nie były myte i mieszano w nich różne rodzaje paliwa. Jak ustalono podczas oględzin miejsca czynności, pojemniki były zakurzone, popękane, a znajdująca się w nich ciecz miała kolor brunatny. Wprawdzie nie oznacza to, że paliwo nie mogło być używane do napędzania pojazdów, jednakże nie potwierdza także, aby paliwo i pojemniki były pełnowartościowe, a powód ma obecnie prawo żądania zwrotu wartości rynkowej paliwa spełniającego wszelkie normy oraz nowych pojemników na paliwo. Same czynności oględzin utrwalone w protokołach, jak i analizy laboratoryjne stanowią czynności, których powtórzenie jest niemożliwe. Sąd orzekający w procesie cywilnym, jak i biegły nie dysponował jakimkolwiek innym dowodem mogącym podważyć prawidłowość tych czynności pod względem formalnym, jak i merytorycznym.

Sąd zważył:

Zgodnie z art. 417 § 1 k.c., za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Stwierdzenie obiektywnej odszkodowawczej Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego wymaga łącznego wykazania przesłanek w postaci niezgodności z prawem ich działania lub zaniechania, a także szkody oraz istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem i wystąpieniem szkody. Przesłanka bezprawności ujęta w art. 417 § 1 k.c. oznacza niezgodność działania lub zaniechanie z konstytucyjnie rozumianymi źródłami prawa. Zgodne z prawem czynności organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości związane z wypełnianiem ich ustawowych obowiązków nie nabierają charakteru działań nielegalnych tylko przez to, że postępowanie karne zostaje zakończone uniewinnieniem (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 23 maja 2013 r., I ACa 351/13, LEX).

W pierwszym rzędzie wskazać należy, że powodowi jako podejrzanemu w postępowaniu karnym skarbowym nie przysługiwał środek prawny zmierzający do podważenia czynności procesowych podlegających na oszacowaniu i sprzedaży zajętych przedmiotów, a przepisy prawa nie przewidywały odrębnego obowiązku poinformowania go o dokonywaniu tych czynności.

Jak stanowi art. 232 § 1-3 k.p.k. w brzmieniu pierwotnym obowiązującym w toku postępowania karnego prowadzonego przeciwko powodowi i recypowany w procesie karnym skarbowym z mocy art. 113 § 1 k.k.s., przedmioty ulegające szybkiemu zniszczeniu lub takie, których przechowywanie byłoby połączone z niewspółmiernymi kosztami lub nadmiernymi trudnościami albo powodowałoby znaczne obniżenie wartości rzeczy, można sprzedać bez przetargu za pośrednictwem odpowiedniej jednostki handlowej, z zachowaniem przepisów o sprzedaży w drodze egzekucji z ruchomości. Uzyskaną kwotę pieniężną przekazuje się do depozytu sądowego. O czasie i warunkach sprzedaży należy w miarę możności zawiadomić oskarżonego oraz inne zainteresowane osoby.

Określony w art. 232 § 3 k.p.k. obowiązek zawiadomienia oskarżonego o sprzedaży nie ma zatem charakteru bezwzględnego. W piśmiennictwie karnoprocesowym na ogół przyjmuje się przy tym, że powołane przepisy odsyłają do przepisów o sprzedaży w drodze egzekucji z ruchomości w trybie określonym w k.p.c. (por. np. P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz do art. 1-296, tom I, Warszawa 2011, wersja elektroniczna Legalis, uwagi do art. 232 k.p.k.), tym niemniej nie można pomijać, że zgodnie z § 3 pkt 2 lit. a i § 4 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia RM z dnia 28 lutego 2011 r. w sprawie rozciągnięcia stosowania przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 46, poz. 237), przepisy tej ustawy dotyczące m.in. oszacowania, sprzedaży i organów egzekucyjnych stosuje się do ruchomości niestanowiących własności Skarbu Państwa, jeżeli podlegają likwidacji na podstawie przepisów prawa karnego, karnego skarbowego lub celnego. Zgodnie z § 5 rozporządzenia, przepisy art. 99 § 1 i 3-4 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (w brzmieniu określonym przez t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1015) w zw. z art. 30 ust. 5 ustawy z dnia 19 marca 2004 r. Prawo celne (Dz. U. Nr 68, poz. 622) stosuje się do oszacowania wartości ruchomości podlegających sprzedaży, które może mieć charakter szacunkowy. Organ egzekucyjny zachowuje przy tym możliwość wyboru sposobu sprzedaży wynikającego z art. 105 § 1 p.e.a. (wyrok NSA w K. z dnia 14 czerwca 1996 r., I SA/Kr 206/96, LEX).

Stosownie zaś do treści § 7 ust. 1 rozporządzenia w zw. z art. 105 § 1 pkt 2 i art. 105a § 1 p.e.a., zajęte ruchomości mogą zostać sprzedane po cenie oszacowania podmiotom prowadzącym działalność handlową. Licytacja ma charakter publiczny, jednakże odesłanie zawarte w § 7 ust. 1 rozporządzenia nie obejmuje art. 105a § 4 p.e.a., zgodnie z którym odpis obwieszczenia o licytacji organ egzekucyjny doręcza zobowiązanemu najpóźniej na 3 dni przed dniem licytacji.

Warto ponadto podkreślić, że powód jako oskarżony (podejrzany) w postępowaniu karnym skarbowym nie miał statusu zobowiązanego, gdyż nie był podmiotem obowiązanym do świadczenia na podstawie administracyjnego tytułu wykonawczego. Zapewnienie mu udziału w postępowaniu przygotowawczym nie obejmowało wprost postępowania likwidacyjnego, choć jak już wskazano było ono jawne, a obwieszczenie o sprzedaży miało charakter publiczny i zostało zamieszczone m.in. w sieci internet.

Analiza powołanych przepisów, jak również czynności procesowych w postępowaniu karnym przeciwko powodowi pozwala na stwierdzenie, że organy tego postępowania, w tym prokurator i Izba Celna nie dopuściły się niezgodnych z prawem działań, ani zaniechań, których skutkiem byłoby powstanie szkód w majątku powoda. Pojemniki zawierające paliwo zajęte po przeprowadzeniu przeszukania zostały poddane szczegółowym oględzinom i badaniom, do przeprowadzenia których upoważnieni byli funkcjonariusze Służby Celnej wykonujący kontrolę (art. 32 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej – obecnie t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1799). Analiza laboratoryjna pobranych próbek paliwa wykazała, że nie spełniały one wymagań jakościowych, w szczególności z uwagi na przekroczenie dopuszczalnych norm zawartości siarki (załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych – t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1058) oraz długi okres i warunki ich przechowywania w paletopojemnikach, co skutkowało uznaniem, że ich magazynowanie i wprowadzenie do obrotu jest zabronione w świetle dyspozycji art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2006 r. Nr 169, poz. 1200 ze zm.), a samo paliwo było niepełnowartościowe. Prawidłowość powyższych ustaleń, a także sposobu oszacowania ceny sprzedaży paliwa potwierdził biegły sądowy w opinii sporządzonej w niniejszym postępowaniu.

Komisja likwidacyjna w sposób uprawniony odstąpiła również od uwzględnienia podatku akcyzowego jako czynnika wpływającego na wysokość ceny sprzedaży. Jak bowiem wprost stanowił § 15 pkt 5 obowiązującego wówczas rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 sierpnia 2010 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 159, poz. 1070), zwolnione od akcyzy były wyroby energetyczne z chwilą ich sprzedaży przez uprawniony organ w trybie art. 232 k.p.k. podmiotowi prowadzącemu skład podatkowy, z przeznaczeniem do przerobu tych wyrobów w składzie podatkowym. Zasadnie natomiast uwzględniono w cenie kwotę należną tytułem podatku VAT, obrót paliwem nie był – z wyjątkiem importu – zwolniony od opodatkowania tym podatkiem, zaś organ egzekucyjny jest traktowany jak płatnik podatku (m.in. art. 18, art. 70 ust. 4 pkt 3, art. 77 i załącznik nr 13 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – w brzmieniu na dzień opublikowania Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054). Trafnie przy tym pozwany podnosił w toku procesu, że naliczenie, a następnie odprowadzenie podatku VAT po dokonaniu sprzedaży paliwa nie wpływało na uszczuplenie praw powoda, ponieważ powód dokonując zakupu paliwa jako przedsiębiorca byłby i tak uprawniony do pomniejszenia podatku należnego o naliczony nie ponosząc rzeczywistego ciężaru ekonomicznego uiszczenia podatku.

Mając powyższe na uwadze Sąd nie mógł podzielić zarzutów powoda odnoszących się do sposobu procedowania i wyceny paliwa w toku postępowania likwidacyjnego. Od razu wskazać również należy, że jedynie bezprawne działanie organu celnego mogłoby pozostawać w normalnym związku przyczynowym z uszczerbkiem majątkowym, który jest związany z utratą przez poszkodowanego prawa własności tego towaru (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 października 2005 r., I ACa 436/05, LEX). Z tej przyczyny za błędne uznać należało stanowisko powoda, zgodnie z którym rzeczywistą poniesioną przez niego szkodą jest konieczność poniesienia wydatku na zakup pełnowartościowego paliwa w celu uzupełnienia utraconych zapasów. Nie ulega wątpliwości, że paliwo należące do powoda i sprzedane w ramach postępowania likwidacyjnego nie było paliwem przeznaczonym do nieograniczonego obrotu, a mogło nadawać się jedynie do dalszego przerobu. W konsekwencji, tylko wartość tego paliwa – z natury rzeczy niższa od wartości paliwa pełnowartościowego – winna zostać zwrócona powodowi, co nastąpiło w postępowaniu wykonawczym po prawomocnym uniewinnieniu powoda.

Powód dochodząc odszkodowania w pozostałym zakresie był obowiązany do wykazania tytułu własności do wszystkich zajętych rzeczy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 stycznia 2014 r., I ACa 352/13, LEX), podczas gdy zarówno w pozwie, jak i w toku dalszego postępowania całkowicie pominięto, że jedynie część zajętego paliwa stanowiła własność powoda.

Zgodnie z prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 4 sierpnia 2014 r. wyrok został uzupełniony w ten sposób, że nakazano zwrócić powodowi równowartość dowodów rzeczowych opisanych w poz. 54 oraz 58-64 w wykazie dowodów rzeczowych nr 1, wyjaśniając następnie, że zwrotowi podlega kwota 8.295, 56 zł. Dokonując weryfikacji wyliczenia należało uwzględnić ilość paliwa ujętego w poz. 54 i 58-64 wykazu dowodów rzeczowych (łącznie 4.065 l) oraz jego wartość przyjętą w postępowaniu likwidacyjnym (1,40 zł/l), zasadności przyjęcia której nie podważono skutecznie w tej sprawie. Łącznie wartość paliwa netto wynosiła zatem 5.691 zł, zaś uwzględniając podatek VAT według stawki 23% w wysokości 1.308, 93 zł – wynosiła 6.999, 93 zł. Paliwo przechowywane było w 7 pojemnikach i 1 beczce, przy czym uwzględniając wariant wyceny pojemników nieoczyszczonych najbardziej korzystny dla powoda, tj. zakładając ich pojemność do 1.000 l i wartość w kwocie 172, 20 zł, ich łączna wartość wynosiła 1.235, 40 zł [(172, 20 zł x 7 pojemników) + beczka o wartości 30 zł]. Z tej przyczyny nawet przyjmując, że zbiorniki na paliwo w postaci pojemników i beczki zachowały wartość handlową i nadawały się do dalszej eksploatacji, ich wartość razem z rzeczywistą wartością paliwa wynosiła 8.235, 33 zł (6.999, 93 zł + 1.235, 40 zł), a więc mniej aniżeli kwota faktycznie zwrócona powodowi w postępowaniu wykonawczym wraz z odsetkami.

Pozwala to na stwierdzenie, że uszczerbek majątkowy – co należy podkreślić wynikający ze zgodnego z prawem działania pozwanego – został wyrównany w całości, co przesądza o bezzasadności dalej idącego roszczenia odszkodowawczego. Nie zostały bowiem wykazane zasadnicze przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, tj. niezgodność z prawem jego działania lub zaniechania, jak i istnienie szkody.

Mając na uwadze powyższe powództwo podlegało oddaleniu.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego mając na uwadze skomplikowany charakter sprawy, której rozstrzygnięcie wymagało dopuszczenia dowodu z opinii biegłych sądowych, a także fakt, że w postępowaniu karnym powód został prawomocnie uniewinniony, co nakazuje uznać, iż nie dopuścił się popełnienia zarzuconego mu przestępstwa i nie powinien w zasadzie ponosić negatywnych konsekwencji związanych z postawieniem go w stan oskarżenia. Należy pamiętać, że to ustalenia funkcjonariuszy Izby Celnej w Ł. i zgromadzone przez nich materiały były podstawą do wszczęcia postępowania karnego. Nie oznacza to jednak, że powód był zwolniony z obowiązku wykazania wszystkich przesłanek odpowiedzialności pozwanego, a wytaczając powództwo winien był rozważyć sposób określenia wysokości rzeczywistej szkody i skonfrontować ją z dowodami, jakie mógłby przedstawić w procesie cywilnym. Wymagało to szczegółowej analizy toku postępowania karno-skarbowego i postępowania wykonawczego oraz zasięgnięcia opinii biegłego sądowego w sprawie prawidłowości oszacowania dowodów rzeczowych zbywanych w postępowaniu likwidacyjnym. Z tej też przyczyny, choć roszczenia odszkodowawcze powoda w tej sprawie nie mogły zostać uwzględnione, zobowiązanie go do pokrycia kosztów procesu pozwanego byłoby sprzeczne z zasadami słuszności i poczuciem sprawiedliwości.