Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt VIII Gz 399/16

POSTANOWIENIE

Dnia 7 lutego 2017 roku.

Sąd Okręgowy w Szczecinie, Wydział VIII Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Leon Miroszewski

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2017 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko A. J.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie II wyroku Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 20 września 2016 r. w sprawie XI GC 642/16 w przedmiocie kosztów postępowania

I.  zmienia punkt II wyroku z dnia 20 września 2016 roku w ten sposób, że zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 77 (siedemdziesiąt siedem) złotych tytułem kosztów procesu;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 150 złotych (sto pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania zażaleniowego.

Leon Miroszewski

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 20 września 2016 roku w sprawie XI GC 642/16 Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie w punkcie I oddalił powództwo, a w punkcie II oddalił wniosek pozwanego o zwrot kosztów procesu. Uzasadniając wydane orzeczenie o kosztach postępowania Sąd Rejonowy wskazał, że znalazło ono podstawę w art. 103 k.p.c. w brzmieniu sprzed nowelizacji, która weszła w życie 1 stycznia 2016 r., gdyż pozew został wniesiony przed tą datą. Dalej wskazał, iż pozwany – wbrew nałożonemu nań zobowiązaniu – nie złożył odpowiedzi na pozew, lecz do podniesionego przez powódkę żądania ustosunkował się dopiero na rozprawie podnosząc (nieskutecznie) zarzut braku legitymacji biernej oraz zarzut zaspokojenia roszczenia (skutecznie). O ile zatem pozwany wygrał proces, o tyle Sąd Rejonowy stwierdził, że naruszył on swoim zachowaniem art. 6 § 2 k.p.c. Jednocześnie, choć na marginesie, Sąd Rejonowy stwierdził, że pozwany zapłacił na rzecz strony powodowej koszty procesu przelewem dnia 20 listopada 2015 r., co zdaniem tego Sądu oznacza, że koszty te nie były kwestionowane, a jednocześnie sytuacja ta przemawia przeciwko ponownemu rozstrzyganiu o kosztach i zasądzeniu uch na rzecz pozwanego.

Pozwany złożył zażalenie na wskazane postanowienie wnosząc o jego zmianę poprzez zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu. Domagał się także zasądzenia na jego rzecz kosztów postępowania zażaleniowego.

Zaskarżonemu postanowieniu pozwany zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 103 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego polegającej na uznaniu, że to pozwany swoim niesumiennym postępowaniem wywołał dodatkowe koszty procesu, co w rezultacie doprowadziło do zastosowania wobec niego przewidzianego w art. 103 k.p.c. wyjątku od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy oraz oddalenia wniosku pozwanego o zwrot kosztów procesu, podczas gdy okoliczności sprawy nie uzasadniały zastosowania takiej sankcji.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany wskazał, że zgodnie z zarządzeniem z dnia 20 czerwca 2016 r. obejmującym wezwanie strony pozwanej na termin rozprawy wyznaczony na dzień 20 września 2016 r., został pouczony o obowiązku stawiennictwa na rozprawie lub złożenia odpowiedzi na pozew pod rygorem wydania wyroku zaocznego. Wobec tego pozwany zdecydował się na zaprezentowanie swojego stanowiska na rozprawie, co uczynił za pomocą ustanowionego przez siebie pełnomocnika procesowego. Nie można mu więc czynić zarzutu, że nie sporządził odpowiedzi na pozew w przepisanym terminie i wyciągać z tego tytułu niekorzystnych dla pozwanego skutków prawnych. Jednocześnie podniósł, że to zachowanie się powódki było nielojalnie, gdyż nie cofnęła ona powództwa przed terminem rozprawy, choć pozwany zaspokoił jej roszczenie.

W odpowiedzi na zażalenie powód wniosła o jego oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania zażaleniowego. Odnosząc się zaś do argumentacji pozwanego stwierdziła, że podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Rejonowy i wskazała, że gdyby pozwany swoje zarzuty podniósł w odpowiedzi na pozew, to można by było postępowanie zakończyć szybciej.

Sąd zważył, co następuje:

Problemem w niniejszym postępowaniu było rozstrzygnięcie, czy istniały podstawy w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji do odejścia od wynikającej z art. 98 § 1 k.p.c. zasady odpowiedzialności za wynik sprawy. Sąd Rejonowy uznał, że zachodzą przesłanki do stwierdzenia, że względy słuszności uzasadniają obciążenie kosztami wyłącznie pozwanego, choć wygrał on proces, jako strony, która te koszty wywołała niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem, a wiec zachodzi podstawa do zastosowania art. 103 § 1 k.p.c.

Trzeba wstępnie zauważyć, że przepis ten normuje odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c., toteż powinien być wykładany ściśle. To oznacza, że zastosowanie art. 103 § 1 k.p.c. może mieć miejsce gdy wywołanie kosztów przez stronę, która proces wygrała, było wyłączne, a przynajmniej takie, bez którego koszty by nie powstały. W niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji nie przedstawił takiej zależności.

Nie można w szczególności przyjąć, że w razie złożenia przez pozwanego pisemnej odpowiedzi na pozew doszłoby do czynności procesowej powódki, która prowadziłaby do odwołania wyznaczonej rozprawy i rozstrzygnięcia sprawy bez wydawania wyroku. Wskazuje na to fakt otrzymania przez powoda zaspokojenia dochodzonego roszczenia już w dniu 20 listopada 2015 roku, a więc 10 miesięcy przed rozprawą, podczas której zapadł wyrok w niniejszej sprawie. Mimo uzyskania przez powoda zaspokojenia w całości, podtrzymywał on dochodzone roszczenie, co uzasadniało wyznaczenie rozprawy i konieczność wydania wyroku. Można zatem przyjąć, że to zaniechanie powoda, a nie zachowanie pozwanego, doprowadziło do powstania kosztów.

Należy zaznaczyć, że nie ma podstaw do wyciągania negatywnych konsekwencji wobec pozwanego z tego tytułu, że uiścił on w dniu 20 listopada 2015 roku również koszty procesu orzeczone nakazem zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Pozwany najwyraźniej nie dążył do kontynuowania postępowania, natomiast to, że postępowanie było kontynuowane nastąpiło wyłącznie z przyczyn leżących po stronie powoda.

Odnosząc się jeszcze do zachowania pozwanego w kontekście wezwania na rozprawę w dniu 20 września 2016 roku trzeba zauważyć, że wezwanie to nie daje żadnej podstawy do przyjęcia, że na pozwanym spoczywał bezwzględny obowiązek złożenia pisemnej odpowiedzi na pozew. Wprawdzie w punkcie 6 zarządzenia Przewodniczącego z dnia 15 czerwca 2016 roku zobowiązano pozwanego do złożenia odpowiedzi na pozew w terminie 2 tygodni, jednak jako rygor wskazano zwrot odpowiedzi na pozew i w konsekwencji pominięcie spóźnionych twierdzeń i dowodów. Tym samym określone zostały skutki niezachowania terminu do udzielenia pisemnej odpowiedzi na pozew, a nie braku tej odpowiedzi.

Jednocześnie w punkcie 4 powołanego zarządzenia pouczono pozwanego o obowiązku stawiennictwa na rozprawie lub złożenia odpowiedzi na pozew w terminie 2 tygodni, pod rygorem wydania wyroku zaocznego. Tym samym pozostawiony został pozwanemu wybór pomiędzy złożeniem pisemnej odpowiedzi na pozew a przedstawieniem stanowiska procesowego na rozprawie. Pozwany mógł też podjąć obie te czynności. Wybór przedstawienia stanowiska podczas rozprawy był więc w świetle wzmiankowanego zobowiązania dopuszczalny i odpowiadał treści nałożonego na pozwanego obowiązku.

Jak widać, także w świetle tych okoliczności nie ma podstaw do przyjęcia, że koszty procesu zostały wywołane przez pozwanego. W szczególności nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 103 § 2 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe należało uznać, że w niniejszej sprawie nie było podstaw do odstępowania od zasady odpowiedzialności stron za wynik sprawy. Skoro więc powód przegrał sprawę co do istoty, to winien być obciążony kosztami na rzecz pozwanego. W związku z powyższym należało zmienić zaskarżone orzeczenie na postawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. Wysokość kosztów ustalono na podstawie obowiązującego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (§ 6 pkt 1), oraz z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwo udzielonego radcy prawnemu.

O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono w punkcie II na podstawie art. 108 § 1 w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. z zastosowaniem zasady odpowiedzialności za wynik sprawy, albowiem pozwany wygrał postępowanie zażaleniowe w całości. Na poniesione przez niego niezbędne koszty celowego dochodzenia swoich praw złożyło się wynagrodzenie jednego zawodowego pełnomocnika będącego radcą prawnym (stosownie do art. 98 § 3 w zw. z art. 99 k.p.c.) w wysokości 120 złotych zgodnie z § 10 ust. 2 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804) oraz koszty opłaty sądowej od zażalenia w wysokości 30 złotych.