Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 07 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Płocku IV Wydział Cywilny – Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodnicząca – SSO Małgorzata Michalska

Sędziowie SO Wacław Banasik (spr.)

SO Renata Wanecka

Protokolant st. sekr. sąd. Anna Bałdyga

po rozpoznaniu na rozprawie 7 grudnia 2016 r. w P.

sprawy z wniosku (...) Spółki Akcyjnej w L.

z udziałem I. M. i M. S.

o zasiedzenie

na skutek apelacji uczestniczki I. M.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Żyrardowie z 29 czerwca 2016 r.

sygn. akt I Ns 397/15

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  oddalić wniosek (...) Spółki Akcyjnej w L. o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

IV Ca 807/16

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Żyrardowie postanowieniem z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie I Ns 397/15 stwierdził, że z dniem 2 września 2001 roku Zakład (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w Ł. (poprzednik prawny wnioskodawcy) nabył służebność gruntową (odpowiadającą służebności przesyłu) polegającą na nieodpłatnym korzystaniu, eksploatacji, dokonywaniu kontroli, przeglądów, konserwacji, modernizacji, remontów, usuwania awarii lub wymianie urządzeń, a także dokonywaniu wycinek, w zakresie niezbędnym do zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego działania urządzeń w postaci:

- odcinka linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 KV relacji K. (C.) -M. M. przebiegającej na nieruchomości położonej w obrębie B. gm. J., ujawnionej w księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Żyrardowie o numerze (...) od punktu 57 znajdującego się na działce o numerze (...), poprzez tę działkę a następnie poprzez działkę (...), aż do punktu 41, oraz od potrójnego słupa energetycznego opisanego w punktami 27-28-29 przez działkę (...) do transformatora na czterech podporach słupowych (punkty 22-23-24-21) zlokalizowanego na działce (...) o przebiegu szczegółowo oznaczonym na arkuszu l i 2 mapy sporządzonej przez biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii E. G., zaewidencjonowanej w Starostwie Powiatowym w G. w dniu 4 stycznia 2016 roku pod numerem (...), szczegółowo opisanej w opinii tego biegłego znajdującej się na kartach 134-140 akt niniejszej sprawy,

- odcinka linii elektroenergetycznej niskiego napięcia 0,4 KV przebiegającej na nieruchomości położonej w obrębie B. gm. J., ujawnionej w księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Żyrardowie o numerze (...) od transformatora na słupie poczwórnym, znajdującego się na działce o numerze (...), poprzez tę działkę do słupa podwójnego energetycznego oznaczonego punktami 20-19, następnie do słupa oznaczonego numerami 15-16, a następnie do punktu 50 (granica rzeki T.) i dalej przez punkt 13 nad działką (...) między punktami 51-13-12, gdzie punkt 13 jest słupem energetycznym z wyporą oznaczoną punktem 14, o przebiegu szczegółowo oznaczonym na arkuszu 2 mapy sporządzonej przez biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii E. G., zaewidencjonowanej w Starostwie Powiatowym w G. w dniu 4 stycznia 2016 roku pod numerem (...), szczegółowo opisanej w opinii tego biegłego znajdującej się na kartach 134-140 akt niniejszej sprawy,

-stacji transformatorowej znajdującej się na słupie poczwórnym oznaczonym numerami 21-22-23-24 położonej na działce o numerze (...) położonej w obrębie B. gm. J., ujawnionej w księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Żyrardowie o numerze (...) szczegółowo oznaczonym na arkuszu 2 mapy sporządzonej przez biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii E. G., zaewidencjonowanej w Starostwie Powiatowym w G. w dniu 4 stycznia 2016 roku pod numerem (...), szczegółowo opisanej w opinii tego biegłego znajdującej się na kartach 134-140 akt niniejszej sprawy.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i rozważania:

Nieruchomość zabudowana rolna znajdująca się w miejscowości B., gm. J., składająca się z działek o numerach (...) o powierzchni 4,37 ha ujawniona jest w księdze wieczystej o numerze (...) i stanowi własność rodzeństwa M. S. i I. M.. W księdze wieczystej nie ujawniono podziału geodezyjnego działki o numerze (...), która obecnie składa się z działek ewidencyjnych o numerach (...), które powstały w 2010 roku.

Przez nieruchomość opisaną w wyżej wymienionej księdze wieczystej przebiegał min. odcinek linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 KV relacji K. (C.) – M. M. od punktu 57 znajdującego się na działce o numerze (...), poprzez tę działkę a następnie poprzez działkę (...), na której zlokalizowany jest słup, (...), w granicy której w punkcie 692 znajduje się słup, poprzez działkę, (...), przebiega przez słup trójnożny opisany punktami 27-28-29 aż do punktu 41, oraz od potrójnego słupa energetycznego opisanego w punktami 27-28-29 przez działkę (...) do transformatora na czterech podporach słupowych (punkty 22-23-24-21) zlokalizowanego na działce (...) o przebiegu szczegółowo oznaczonym na arkuszu 1 i 2 mapy sporządzonej przez biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii E. G., zaewidencjonowanej w Starostwie Powiatowym w G. w dniu 4 stycznia 2016 roku pod numerem(...).

Przez nieruchomość przebiega również odcinek linii elektroenergetycznej niskiego napięcia od transformatora na słupie poczwórnym, znajdującego się na działce o numerze (...), poprzez tę działkę do słupa podwójnego energetycznego oznaczonego punktami 20-19, następnie do słupa oznaczonego numerami 15-16, a następnie do punktu 50 (granica rzeki T.) i dalej przez punkt 13 nad działką (...) między punktami 51-13-12, gdzie punkt 13 jest słupem energetycznym z wyporą oznaczoną punktem 14, o przebiegu szczegółowo oznaczonym na arkuszu 2 mapy sporządzonej przez biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii E. G., zaewidencjonowanej w Starostwie Powiatowym w G. w dniu 4 stycznia 2016 roku pod numerem (...).

Na nieruchomości tej znajduje się wskazywana już wyżej stacja transformatorowa znajdująca się na słupie poczwórnym oznaczonym numerami 21-22-23-24 położona na działce o numerze (...) szczegółowo oznaczona na arkuszu 2 mapy sporządzonej przez biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii E. G., zaewidencjonowanej w Starostwie Powiatowym w G. w dniu 4 stycznia 2016 roku pod numerem (...).

Poza tym na przedmiotowej nieruchomości znajdują się przyłącza elektroenergetyczne stanowiące odgałęzienia linii niskiego napięcia od słupa oznaczonego punktami 15-16 na działce (...) do punktu 33 położonego w granicy działek o numerach (...) oraz drugie od słupa oznaczonego punktami 13-14 na działce (...) do punktu 11 na działce (...), a także od transformatora punkty 21-22-23-24 do punktu 42, które nie są objęte wnioskiem.

(...) transformatorowa posadowiona na nieruchomości została pierwotnie wybudowana na podstawie „Projektu technicznego słupowej stacji transformatorowej 15/04 kV, 50 KVA w M. Mokrej” z dnia 29 stycznia 1955 roku.

Linia energetyczna 15 KV pierwotnie została wybudowana w 1955 r., natomiast linia niskiego napięcia została wybudowana w 1948 r. Po wybudowaniu stacji transformatorowej w 1955 roku linia niskiego napięcia została podłączona do tej stacji. W 1971 roku linia średniego napięcia i niskiego napięcia zostały przebudowane w 1971 roku podczas remontu kapitalnego linii 15 KV i stacji transformatorowej. Odbiór w/w prac został dokonany w dniu 31 sierpnia 1971 roku i od tego okresu przebieg linii nie zmienił przebiegu na wskazanej we wniosku nieruchomości. Liniami była przesyłana energia elektryczna.

Wnioskodawca jest następca prawnym Zakładów (...). Zarządzeniem numer 15 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z dnia 12 sierpnia 1975 roku w sprawie dostosowania terenowej organizacji energetyki do podziału administracyjnego Państwa, w (...) Zakładów (...), wyodrębniono Zakład (...) z siedzibą w Ł., obejmujący min obszar dawnego województwa (...). Zarządzeniem z dnia 16 stycznia 1989 roku Ministra Przemysłu utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) w Ł.. Przedsiębiorstwo to powstało w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Centralny O. Energetyczny w W. na bazie Zakładu (...) w Ł.. Następnie aktem notarialnym repertorium numer A (...) z dnia 12 lipca 1993 roku sporządzonym przez T. N. w W. przekształcono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) w Ł. w (...) Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa pod nazwą Z. energetyczny (...) w Ł.. Następnie nazwa Zakład (...) Spółka Akcyjna została zmieniona na (...) Spółka Akcyjną. Z aktualnego odpisu z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego wynika, że (...) Spółka Akcyjna przejęła (...) Spółkę Akcyjną w Ł..

Linie elektroenergetyczne, których w ostatecznej wersji dotyczy wniosek były cały czas eksploatowane do dnia dzisiejszego. Przesyłano energię elektryczną, konserwowano linię. Nawet uczestniczka w odpowiedzi na wniosek podniosła, że pracownicy zakładu energicznego uzgadniali z nią wejście na teren jej nieruchomości, a w braku zgody wchodzili na teren posesji bez jej zgody w asyście policji. W dniu 4 marca 2011 Starosta G. w decyzji o numerze (...) zezwolił wnioskodawcy na zajęcie części nieruchomości celem min. wymiany uszkodzonego słupa usytuowanego na działce o numerze (...). Słup wymieniono. Doszło do przeniesienia posiadania pomiędzy Skarbem Państwa, a poprzednikiem prawnym wnioskodawcy.

Dla ustalenia stanu faktycznego Sąd wziął pod uwagę zeznania przesłuchanych świadków: Z. Ł. i G. N., a również Z. M.. Z ich zeznań wynika, że przebieg głównych nitek sieci nie uległ zmianie od momentu modernizacji z lat 70 – tych. Zostały dobudowane przyłącza, ale z uwagi na czas ich posadowienia wnioskodawca skorygował swój wniosek i nie były objęte wnioskiem. Również uczestnik, jeden ze współwłaścicieli, przyznał, że główna nitka sieci nie była raczej zmieniana. Zarówno świadek Z. M., jak i uczestniczka I. M. odnośnie głównych nitek sieci, stwierdzili, że nie są pewni, czy słup wymieniany na podstawie decyzji administracyjnej z 2011 roku na działce o numerze (...) został posadowiony po wymianie w tym samym miejscu - nie twierdzili tego stanowczo, mieli jedynie przypuszczenia. Sąd Rejonowy uznał, że brak podstaw do ustalenia, że słup ten został posadowiony w innym miejscu niż poprzednio, bowiem, jak wynika z decyzji obejmowała ona jedynie zgodę na wymianę słupa, a nie przebudowę linii. Gdyby zmieniono miejsce posadowienia słupa pozostałyby ślady po wykopanym starym słupie widoczne na gruncie, a uczestniczka i świadek nie podnosili takiej okoliczności.

W ocenie Sądu Rejonowego wniosek (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. zasługiwał na uwzględnienie w całości w wersji ostatecznie zmodyfikowanej, dotyczącej głównych nitek linii 0,4 kV i linii 15 kV (bez wybudowanych następnie przyłączy). W związku z tym, że zgodnie z art. 305 ⁴ k.c., do służebności przesyłu mają odpowiednie zastosowanie przepisy dotyczące służebności gruntowych, dopuszczalne jest w aktualnym stanie prawnym nabycie służebności przesyłu przez zasiedzenie. W aktualnym stanie prawnym służebność przesyłu może zostać nabyta w wyniku zasiedzenia jedynie przez przedsiębiorcę, który korzysta z już istniejących, trwałych i widocznych urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., będących jego własnością. W orzecznictwie jest prezentowane stanowisko, zgodnie z którym dopuszczalne było nabycie przez zasiedzenie służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu także przed wejściem w życie przepisów art. 305 ¹ –305 ⁴ k.c. (tak: uchw. SN z 7.10.2008 r., III CZP 89/08, Biul. SN 2008, Nr 10, s. 7; uchw. SN z 2.6.2010 r., III CZP 36/10, Biul. SN 2010, Nr 6, s. 9; uchw. SN z 22.5.2013 r., III CZP 18/13, uchw. SN z 27.6.2013 r., III CZP 31/13, OSNC 2014, Nr 2, poz. 11). Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w orzecznictwie SN służebność o treści odpowiadającej służebności przesyłu mogła być nabyta jedynie przez przedsiębiorcę, jako element należącego do niego przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym. W orzecznictwie SN z jednej strony podkreśla się, że służebność odpowiadająca treści służebności przesyłu, której powstanie było możliwe przed wejściem w życie art. 305 ¹ –305 ⁴ k.c. ma charakter służebności gruntowej, a z drugiej strony stwierdza się, że do jej powstania nie jest konieczne oznaczenie nieruchomości władnącej.

W uchwale Sądu Najwyższego z 22.5.2013 r. (III CZP 18/13, OSNC 2013/12 poz. 139), stwierdzono, że „przed wejściem w życie art. 305 ¹ –305 ⁴ k.c. było dopuszczalne nabycie w drodze zasiedzenia na rzecz przedsiębiorcy służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu” oraz, że „okres występowania na nieruchomości stanu faktycznego odpowiadającego treści służebności przesyłu przed wejściem w życie art. 305 ¹ –305 ⁴ k.c. podlega doliczeniu do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności”. Jak wynika z uzasadnienia, odpowiadając na pytanie o możliwość zaliczenia do okresu posiadania służebności przesyłu okresu koniecznego do nabycia jej przez zasiedzenie, w którym przed 3.8.2008 r. na nieruchomości istniał stan odpowiadający treści tego prawa, Sąd Najwyższy uznał, że nie można twierdzić, by w tym okresie występowało posiadanie służebności przesyłu, prawo to bowiem jeszcze wówczas nie istniało. Stan faktyczny na nieruchomości mógł jednak wskazywać na wykonywanie przez przedsiębiorcę służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego, w zasadzie jednolicie przyjmuje się, że osoba prawna, która przed dniem 1 lutego 1989 r., mając status państwowej osoby prawnej, nie mogła nabyć (także w drodze zasiedzenia) własności nieruchomości ani ograniczonych praw rzeczowych, może do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po dniu 1 lutego 1989 r. doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty. Stanowisko to wyrażone zostało w szczególności właśnie w odniesieniu do przedsiębiorstw energetycznych i innych przedsiębiorstw przesyłowych, które do dnia 1 lutego 1989 r. korzystały ze służebności przesyłu w ramach zarządu mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, a więc w istocie były dzierżycielami w rozumieniu art. 338 k.c., co uniemożliwiało im, podobnie jak art. 128 k.c., nabycie na swoją rzecz własności ani innych praw rzeczowych (porównaj między innymi postanowienia Sądu Najwyższego z dnia: 25 stycznia 2006 r. I CSK 11/05, ; 10 kwietnia 2008 r. IV CSK 21/08, ; 17 grudnia 2008 r. I CSK 171/08, OSNC 2010/1/15; 10 grudnia 2010 r., III CZP 108/10, ; 13 października 2011 r., V CSK 502/10, oraz wyroki z dnia 8 czerwca 2005 r. V CSK 680/04 I z 31 maja 2006 r. IV CSK 149/05.

W myśl art. 176 § 1 k.c. doliczenie okresu posiadania poprzednika dopuszczalne jest jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania. Przepis ten ma brzmienie uniwersalne i dotyczy doliczenia okresu posiadania poprzednika w odniesieniu do wszystkich przypadków. Jeśli zatem aktualnie służebność przesyłu posiada przedsiębiorca energetyczny, który powstał w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego, to nie musi doliczać czasu posiadania nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści tej służebności przez przedsiębiorstwo państwowe po 1 lutym 1989 r., ponieważ zgodnie z zasadą kontynuacji rządzącą przekształceniem osób prawnych, de iure przedsiębiorca energetyczny i przedsiębiorstwo państwowe to ten sam podmiot prawa. Natomiast jego poprzednikiem w posiadaniu był Skarb Państwa. Zgodnie bowiem z zasadą jednolitego funduszu własności państwowej (art. 128 k.c.) do 1 lutego 1989 r. przedsiębiorstwa państwowe, choć miały samodzielność prawną względem Skarbu Państwa (były osobami prawnymi), to, jak wskazano, zarządzały mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa. Teoria ta obejmowała też posiadanie, a w konsekwencji to Skarb Państwa należało uznać za posiadacza nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu, podczas gdy przedsiębiorstwo państwowe było tylko dzierżycielem. Zgodnie zatem z art. 176 § 1 k.c. przedsiębiorca energetyczny może doliczyć do swojego (i swoich poprzedników prawnych) okresu posiadania okres posiadania Skarbu Państwa (jako poprzednika w posiadaniu), o ile zostaną spełnione wskazane w tym przepisie przesłanki. Dotyczy to przede wszystkim obowiązku udowodnienia przez przedsiębiorcę energetycznego, że doszło do przeniesienia posiadania na rzecz jego lub jego poprzedników prawnych przez Skarb Państwa.

Skuteczność przeprowadzenia dowodu wykazania przeniesienia posiadania służebności przesyłu przez Skarb Państwa na poprzednika prawnego, jako questio facti, wymaga indywidualnej oceny sądu w każdym postępowaniu. I ACa 1155/14 - wyrok SA Łódź z dnia 17-09-2014.

Zgodnie z art. 352 § 1 k.c. kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności. Zgodnie z § 2 tego przepisu do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy. Przeniesienie posiadania może nastąpić na warunkach opisanych w art. 348 – 351 k.c. Zgodnie z art. 348 k.c. przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy. W orzecznictwie przyjmuje się, że w przypadku posiadania w granicach służebności przesyłowej, wydanie rzeczy polega na przejęciu przedsiębiorstwa przesyłowego, bez sprzeciwu poprzednika, którego użyteczność jest zwiększana przez korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności gruntowej. Przejęcie w ten sposób posiadania jest czynnością faktyczną, niemniej może to nastąpić, aby mogło nastąpić doliczenie posiadania poprzednika - tylko bez jego sprzeciwu (por postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2016 roku w sprawie V CSK 224/15).

Należy przyjąć, ze wykazane zostało w niniejszej sprawie przedsienie posiadania, w szczególności poprzez dowód z posiadanych księgi majątkowych, a także poprzez zeznania świadków, którzy potwierdzili, że sieć zawsze była w posiadaniu ich zakładu pracy, jedynie zmieniały się nazwy.

Do biegu terminu zasiedzenia służebności stosuje się przepisy o biegu terminu przedawnienia (art. 175 k.c.). Do przesłanek zasiedzenia służebności należy upływ wskazanego w przepisach okresu czasu, tj. lat dwudziestu, jeżeli posiadanie zostało nabyte w dobrej wierze, lub trzydziestu, jeżeli posiadanie zostało nabyte w złej wierze. Istnienie dobrej lub złej wiary, tak samo jak przy zasiedzeniu nieruchomości, nie jest przesłanką zasiedzenia służebności gruntowej. Stan dobrej lub złej wiary wpływa jedynie na długość czasu, w jakim należy posiadać służebność, aby nabyć ją w drodze zasiedzenia.

Odnośnie terminu zasiedzenia w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy przyjął, że rozpoczął on bieg od dnia 1 września 1971 roku – dzień po odbiorze sieci po remoncie - data ta wynika z protokołu odbioru energetycznego, a do zasiedzenia doszło w złej wierze w dniu 2 września 2001 roku na rzecz poprzednika prawnego wnioskodawcy Zakładu (...) Spółki Akcyjnej w Ł.. Zgodnie z art. 340 k.c. domniemywa się ciągłość posiadania. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania. Utrudnienia w posiadaniu w zakresie służebności powodowane przez właścicieli gruntów nie spowodowały przerwania biegu zasiedzenia. Wnioskodawczyni potwierdzała, że na teren jej nieruchomości wchodzili pracownicy w asyście policji, potwierdziła również, ze pragnąc uzyskać zgodę na przyłącza wyrażała ona zgodę na wejście na jej nieruchomość. Wykazano, że jeden raz odbyło się to na podstawie decyzji administracyjnej ale już w 2011 r.

W ocenie Sądu Rejonowego sposób opisania służebności w postanowieniu jest wystarczający, aprobowany przez Sąd Najwyższy (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2015 roku zapadłego w sprawie IV CSK 203/14). W szczególności nie ma w ocenie Sądu I instancji konieczności określania szerokości służebności. Należy zauważyć, że właściciele obciążonej nieruchomości są zobligowani do znoszenia określonych w postanowieniu działań wnioskodawcy i w tym celu udostępnienia urządzeń i umożliwienia dojazdu do nich.

Mając na względzie całokształt okoliczności Sąd Rejonowy nie obciążył uczestników kosztami postępowania na podstawie art. 102 k.p.c w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Apelację od tego postanowienia złożył uczestniczka postępowania I. M.. Zarzuciła ona Sądowi Rejonowemu naruszenie prawa materialnego, prawa procesowego, błędne ustalenie stanu faktycznego w oparciu o dywagacje i niewiarygodne dowody. Apelująca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

W pierwszej kolejności odnieść się należy do zarzutów natury procesowej. Apelująca zarzuciła Sadowi Rejonowemu oparcie ustaleń na niewiarygodnych dowodach, co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych. Zarzuty te nie są zasadne.

Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczają: obowiązek wyprowadzenia przez sąd z zebranego materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych, ramy proceduralne, poziom świadomości prawnej sędziego oraz dominujące poglądy na sądowe stosowanie prawa. Swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych. Uwzględnia wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. A zatem z dowolną oceną zebranego w sprawie materiału dowodowego mamy miejsce wówczas gdy Sąd przekroczy granice oceny swobodnej. W przedmiotowej sprawie taka sytuacja nie miała miejsca. Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie w granicach swobodnej oceny dowodów (art. 233 k.p.c.). Sąd ten wskazał dowody, na podstawie których ustalił stan faktyczny. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona i w konsekwencji Sąd II instancji może zmienić ustalony w ten sposób stan faktyczny. Tymczasem ocena dowodów, istotnych dla rozpoznania sprawy, dokonana przez Sąd I instancji w przedmiotowej sprawie jest prawidłowa, wyciągnięte zaś wnioski poprawne i logiczne. Apelacja nie przedstawiła żadnych przesłanek, pozwalających na stwierdzenie, że po 1971 r. nastąpiło przesunięcie linii elektroenergetycznych. Wywody uczestniczki w tym zakresie noszą cechę dowolności, nie mając oparcia w żadnym z przeprowadzonych dowodów. W tej sytuacji Sąd Rejonowy na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, ocenionego bez przekroczenia granic określonych treścią art. 233 § 1 k.p.c., dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz trafnie określił ich prawne konsekwencje. Ustalenia te oraz stwierdzenie, że na ich podstawie doszło do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu, Sąd Okręgowy podziela, przyjmując je jako własne.

Apelująca nie ma również racji kwestionując wykazanie przejścia posiadania służebności pomiędzy Skarbem Państwa, a poprzednikami prawnymi wnioskodawcy. Remont generalny linii energetycznych został przeprowadzony w 1971 na rzecz Skarbu Państwa - Zakładu (...). Zarządzeniem Nr 16 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z dnia 12 sierpnia 1976 r. nastąpiła zmiana terytorialna zakładów i linie energetyczne ówczesnego województwa (...) objął Zakład (...) z siedzibą w Ł.. Zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 r. utworzone zostało przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) – teren w Ł., które w 1993 r. przekształcone zostało w spółkę akcyjną. Następnie nazwa Zakład (...) Spółka Akcyjna została zmieniona na (...) Spółka Akcyjną. Z aktualnego odpisu z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego wynika, że (...) Spółka Akcyjna przejęła (...) Spółkę Akcyjną w Ł.. Wnioskodawca wykazał zatem ciągłość przekształceń właścicielskich podmiotu, w którego władaniu znajdowały się objęte wnioskiem linie elektroenergetyczne, od dnia wskazanego przez Sąd Rejonowy jako początek biegu terminu zasiedzenia, do chwili obecnej. Zgodnie z utrwaloną już linią orzecznictwa Sądu Najwyższego, akceptowaną przez Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym apelację, że w przypadku posiadania służebności przesyłowej wydanie rzeczy w zasadzie polega na przejęciu przedsiębiorstwa przesyłowego, którego użyteczność jest zwiększana przez korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym tej służebności, a przejęcie wynikające z uwłaszczenia z mocy ustawy i kolejnych przekształceń własnościowych oznacza przeniesienie posiadania (postanowienia: z dnia 26 stycznia 2015 r., V CSK 26/14, z dnia 12 lutego 2014 r., IV CSK 280/14, z dnia 15 października 2015 r , II CSK 853/14, z dnia 13 stycznia 2016 r., V CSK 224/16).W tej sytuacji nie ma większego znaczenia nie przedstawienie przez wnioskodawcę protokołów komisji inwentaryzacyjnej, protokołów zdawczo – odbiorczych, określonych w zarządzeniu Nr 16 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z dnia 12 sierpnia 1976 r. oraz dokumentu postaci protokołu zdawczo - odbiorczego bądź protokołu z przekazania środków trwałych przez Skarb Państwa na rzecz przedsiębiorstwa państwowego zakład energetyczny − teren w Ł.. Co więcej z zarządzenia Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 roku nie wynika wcale obowiązek sporządzania takich dokumentów. Zarządzenie w swej treści nawiązuje jedynie w § 2 do ustaleń komisji powołanej w trybie określonym w § 3 pkt. 3 Rozporządzenia Rady Ministrów dnia 30 maja 1988 rok o sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nadzwyczajnych uprawnieniach i upoważnieniach dla Rady Ministrów Wnioskodawca nie dysponuje protokołem ustaleń owej komisji, co w ocenie Sądu okręgowego nie stanowi przeszkody do ustalenia, że nastąpiło kwestionowane przeniesienie posiadania. Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika przy tym, że linia energetyczna nie odcinku nad nieruchomością apelującej nie zmieniła swego przebiegła chwili generalnego remontu i, że linią ta nieustannie przesyłano energię elektryczną. Fakty te w powiązaniu z prawidłową oceną prawną odnoszącą się do następstwa prawnego podmiotów powstałych w wyniku kolejnych przekształceń, stanowią wystarczającą podstawę do uznania, że miało miejsce przeniesienie posiadania infrastruktury elektroenergetycznej.

Zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego uzasadnione zostały w apelacji również i tym, że uczestniczka postępowania kwestionuje zasadność stanowiska, według którego przed dniem wejścia w życie - z dniem 3 sierpnia 2008 r. - przepisów art. 305 ^{( 1)} -305 ^{( 4)} k.c. o służebności przesyłu istniała możliwość posiadania, a w konsekwencji także zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu albo - po wejściu w życie tych przepisów - zasiedzenia służebności przesyłu z doliczeniem okresu posiadania, przed dniem 3 sierpnia 2008 r., służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu. Tymczasem stanowisko, według którego przed wejściem w życie powołanych wyżej przepisów możliwe było posiadanie, a w konsekwencji także nabycie przez zasiedzenie służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu, ustanawianej nie na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej, lecz na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego, jest przyjmowane jednolicie w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por.m.in. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2003 r., III CZP 79/02, OSNC 2003, Nr 11, poz. 142, z dnia 7 października 2008 r., III CZP 89/08 BSN 2008, nr 10, s. 7, z dnia 27 czerwca 2013 r., III CZP 31/13, OSNC 2014, Nr 2, poz. 11 i z dnia 22 maja 2013 r., III CZP 18/13, OSNC 2013, Nr 12, poz. 139). Wbrew stanowisku apelującej, z treści przepisów wprowadzających do systemu prawa służebność przesyłu nie można wyprowadzić wniosku, że ustawodawca wyłączył możliwość istnienia w chwili wejścia w życie tych przepisów tytułów prawnych - wynikających, czy to z woli podmiotów prawa, czy też z mocy prawa - uprawniających do korzystania z cudzych nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści wprowadzonej służebności przesyłu, co jeszcze przed wejściem w życie przepisów o służebności przesyłu potwierdzało orzecznictwo (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 31 grudnia 1962 r., II CR 1006/62, nie publ., uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 1991 r., III CZP 73/91, OSNC 1992, Nr 4, poz. 53, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2003 r., III CZP 79/02, ONSC 2003, Nr 11, poz. 142, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2008 r., III CSK 73/08, Rejent 2008, nr 7-8, s. 222 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2006 r., II CSK 112/06, nr 19, str. 1016). W wielu powołanych wcześniej orzeczeniach uznano, że przyjętemu rozwiązaniu nie sprzeciwiają się przepisy Konstytucji. Wejście w życie przepisów art. 305 ^{( 1)} -305 ^{( 4)} k.c. nie spowodowało bowiem istotnych zmian w sferze prawnej właścicieli nieruchomości, na których zlokalizowane są urządzenia przesyłowe, którzy także przed dniem 3 sierpnia 2008 r. musieli liczyć się z obciążeniem nieruchomości analogicznym prawem rzeczowym. Przyjęte rozwiązania dotyczące służebności przesyłu co do ich konstrukcji i celu potwierdzały, porządkowały i uszczegóławiały wcześniejsze rozwiązanie wypracowane w orzecznictwie. Zatem sytuacja ta nie może być porównywalna ze skutkami wprowadzenia nowego prawa rzeczowego. Nie jest więc uzasadniony zarzut apelującej, że do chwili wejścia w życie przepisów o służebności przesyłu nie było możliwości nabycia przez zasiedzenie służebności odpowiadającej treści obecnej służebności przesyłu.

Z podanych wyżej względów Sąd okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił. Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego znajduje uzasadnienie w treści art. 102 k.p.c.

Małgorzata Michalska

Wacław Banasik Renata Wanecka