Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 268/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Grażyna Horbulewicz

Sędziowie:

SSA Michał Bober

SSO del. Lucyna Ramlo (spr.)

Protokolant:

sekr.sądowy Lidia Pedynkowska

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2013 r. w Gdańsku

sprawy S. R.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

o wysokość emerytury policyjnej

na skutek apelacji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu- IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 31 grudnia 2012 r., sygn. akt IV U 2535/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że oddala odwołanie;

II.  prostuje niedokładność w komparycji zaskarżonego wyroku w ten sposób, że w miejsce zapisów określających jako organ emerytalny: Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W., wpisuje odpowiednio: Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W..

Sygn. akt III AUa 268/13

UZASADNIENIE

Ubezpieczony S. R. odwołał się od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25.11.2009r. nr. (...) którą to decyzją organ rentowy dokonał ponownego ustalenia wysokości przysługującej skarżącemu emerytury, określając ją na kwotę 1809,72 zł.

Skarżący wniósł o zmianę decyzji w części odnoszącej się do ponownego ustalenia wysokości świadczenia i przyznanie mu nieobniżonej emerytury policyjnej. Nadto skarżący wniósł, by w razie nierozstrzygnięcia do czasu rozpoznania sprawy zainicjowanej jego odwołaniem, zawisłej przed Trybunałem Konstytucyjnym sprawy - sygn. K 6/09, Sąd przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu, w trybie art. 193 Konstytucji RP, pytanie prawne, co do zgodności ustawy z dnia 23.01.2009r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) oraz ich rodzin (Dz. U. z 2009 r. Nr 24, póz. 145) z Konstytucją i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi.

W uzasadnieniu odwołania skarżący podniósł, że pozwany, obniżając wskaźnik jego emerytury do 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok służby, odstąpił od zasad ustalania wysokości emerytury określonych w art. 15 - 16 obowiązujących przed nowelizacją z dnia 23.01.2009r. policyjnej ustawy emerytalnej. Zdaniem skarżącego, zaskarżona decyzja, jak i ustawa, na podstawie której została wydana, jest niezgodna z art. 2,10, 31 ust. 1 i 32 Konstytucji RP. Skarżący podkreślił również, że przedmiotowa ustawa jest rażąco sprzeczna z rezolucją Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy nr 1096 z dnia 27.06.1996r. wzywającą do zapewnienia zgodności ustaw i środków z wymogami państwa opartego na rządach prawa, z zaleceniem zakończenia rozliczeń z okresem komunistycznym w okresie 10 lat, który to termin minął 10 lat temu. W jego ocenie pozostaje także w sprzeczności z Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 04.11.1950r.

Pozwany Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. w odpowiedzi na odwołania wniósł o ich oddalenie.

Pozwany, powołując się na przepisy ustawy z dnia 23.01.2009r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu wojskowego, centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. Nr 24, poz. 145) wskazał, że zaskarżona decyzja z dnia 02.11.2009r. została wydana na podstawie art. 15 b w zw. z art. 32 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 18.02.1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji(...) oraz ich rodzin.

W dniu 16.03.2009r. wszedł w życie art. 15b policyjnej ustawy emerytalnej, zgodnie z którym - w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 - 1990 oraz treści tych dokumentów, i która pozostawała w służbie przed dniem 02.01.1999r., emerytura wynosi: 0,7 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990; 2,6% podstawy wymiaru

- za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust 1 pkt 1, l a oraz pkt 2-4. Przy ustalaniu wysokości świadczenia przepisy art. 14 i 15 policyjnej ustawy emerytalnej stosuje się odpowiednio. Wysokość emerytury skarżącej została więc ustalona z urzędu, wg. powyższych zasad, na podstawie informacji uzyskanej z Instytutu Pamięci Narodowej o przebiegu służby skarżącego w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006r., sporządzonej w oparciu o akta osobowe skarżącego.

Wyrokiem z dnia 31 grudnia 2012 r., wydanym w sprawie o sygnaturze akt: IV U 2535/12, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Elblągu zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. z dnia 25 listopada 2009 r. (o numerze: (...)OL) w ten sposób, że zaliczył ubezpieczonemu S. R. do wysługi emerytury okres od dnia 1 września 1960 r. do dnia 24 lipca 1961 r. według wskaźnika 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok służby (punkt I sentencji), zaś w pozostałym zakresie oddalił odwołanie (punkt II sentencji).

Jako podstawę rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy wskazał następujące ustalenia i rozważania.

Poza sporem w sprawie było, że ubezpieczony zatrudniony był od:

- 03.12.1953r. do 14.12.1954r. w Powiatowym Urzędzie (...) w K. na stanowisku referenta powiatowego:

- 01.04.1955r. do 31.03.1956r. w Powiatowej Delegaturze ds. (...) K. na stanowisku referenta;

- 01.04.1956r. do 28.11.1956 r. w Powiatowej Delegaturze ds. (...) K. na stanowisku oficera operacyjnego;

- 01.01.1957r. do 31.08.1959r. w Komendzie (...) w K. na stanowisku starszego oficera operacyjnego;

- 01.09.1959r. do 31.08.1960r. w Komendzie (...) w K. /R. ds. (...) pełniąc obowiązki zastępcy Komendanta (...) ds. (...).

- 01.09.1960r. do 24.07.1961r. był słuchaczem Rocznej (...) w Centrum Wyszkolenia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L.

- 25.07.1961r. do 31.08.1961r. w Komendzie (...) w G. na stanowisku jako osoba pozostająca w dyspozycji zastępcy Komendanta (...) ds (...);

- 01.09.1961r. do 31.12.1961r. w Komendzie (...) w K. / Referat ds. (...)/ na stanowisku starszego oficera operacyjnego;

- 01.01.1962r. do 31.03.1967r. w Komendzie (...) w K. na stanowisku zastępcy Komendanta (...) do spraw (...);

- 01.04.1967r. do 15.08.1972r. w Komendzie (...) w K. na stanowisku pierwszego zastępcy Komendanta (...) do spraw (...);

- 16.08.1972r. do 31.05.1975r. w Komendzie (...) w T. na stanowisku pierwszego zastępcy Komendanta (...) do spraw (...);

- 01.06.1975r. do 31.10.1979r. w Komendzie (...) w E. /Wydział (...)/ na stanowisku naczelnika;

- 01.11.1979r. do 15.09 1987r. Komendzie (...) /Wojewódzki Urząd (...) w E., Wydział C (...), na stanowisku naczelnika.

Decyzją z dnia 15.09.1987r. skarżącemu przyznano prawo do emerytury milicyjnej. Emerytura z tytułu lat wysługi wyniosła 100% podstawy wymiaru.

W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 23.01.2009r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, w dniu 01.11.2009r. do organu rentowego wpłynęła nadesłana przez Instytut Pamięci Narodowej informacja Nr Zl/2009 o przebiegu służby skarżącego, z której wynikało, że w okresach od 03.12.1953r. do 14.12.1954r., od 01.04.1955r. do 28.11.1956r. i od 01.01.1957r. do 15.09.1987r. skarżący pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa. W oparciu o powyższy dokument, jak również w oparciu o art. 15 b w zw. z art. 32 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 18.02.1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, decyzją z dnia 02.11.2009r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA z urzędu ponownie ustalił wysokość świadczenia emerytalnego ubezpieczonego, wskazując, że od dnia 01.01.2010r. będzie ona wynosić 1809,72zł zł. Wskaźnik podstawy wymiaru emerytury skarżącej za okres od dnia 03.12.1953r. do 14.12.1954r., od 01.04.1955r. do 28.11.1956r. i od 01.01.1957r. do 15.09.1987r. obniżono z 2,6 % podstawy wymiaru do 0,7 % podstawy wymiaru za każdy rok służby we wskazanym okresie.

Powyższa decyzja została zakwestionowana przez skarżącego, który domagał się zmiany i przyznania jemu świadczenia we wcześniej ustalonej wysokości.

Z dniem 16.03.2009r. weszła w życie ustawa z dnia 23.01.2009r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 24, poz. 145), która do ustawy z dnia 18.02.1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 8, poz. 67 ze zm.) wprowadziła przepis art. 15 b, określający zasady obliczania wysokości emerytury dla osób, które pozostawały w służbie przed dniem 02.01.1999r. i pełniły służbę w charakterze funkcjonariusza w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944- 1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. Nr 63, poz. 425 ze zm.).

Ww. art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006r., wskazuje, że organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, są:

1.  Resort Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia

Narodowego,

2. Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego,

3. Komitet do spraw Bezpieczeństwa Publicznego,

4. Jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3, a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954r.,

5. Instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych,

6. Akademia Spraw Wewnętrznych,

7. Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza,

8. Zarząd Główny Służby wewnętrznej jednostek wojskowych Ministerstwa spraw Wewnętrznych oraz podległe mu komórki,

9. Informacja Wojskowa,

10. Wojskowa Służba Wewnętrzna,

11. Zarząd II (...) Wojska Polskiego,

12. Inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno - rozpoznawcze lub dochodzeniowo - śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych.

W myśl § 14 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18.10.2004r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej oraz ich rodzin (Dz.U. Nr 239, poz. 2404) środkiem dowodowym potwierdzającym datę i podstawę zwolnienia ze służby oraz okres służby jest zaświadczenie o przebiegu służby, sporządzone na podstawie akt osobowych funkcjonariusza, wystawione przez właściwe organy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu lub Państwowej Straży Pożarnej.

Z kolei art. 13 a ust. 1 ustawy z dnia 18.02.1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) stanowi, że na wniosek organu emerytalnego właściwego według niniejszej ustawy, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu sporządza na podstawie posiadanych akt osobowych i w terminie 4 miesięcy od dnia otrzymania wniosku, przekazuje organowi emerytalnemu informację o przebiegu służby wskazanych funkcjonariuszy w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów. Zgodnie z art. 13a ust. 5, informacja powyższa jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb, o których mowa w art. 12.

Zgodnie z brzmieniem art. 15b ust. 1 powołanej wyżej ustawy, w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów i która pozostawała w służbie przed dniem 02.01.1999r., emerytura wynosi:

1) 0,7 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990;

2) 2,6 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze

służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, la oraz pkt 2-4.

Przepisy art. 14 i 15 stosuje się odpowiednio /art. 15b ust. 2/. Stosownie do treści art. 15 ust. 3, do okresów, o których mowa w art. 13 ust. 1, na żądanie wnioskodawcy, mogą być doliczone w pełnym wymiarze okresy służby w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa państwa, jeżeli funkcjonariusz udowodni, że przed rokiem 1990, bez wiedzy przełożonych, podjął współpracę i czynnie wspierał osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.

Przepis art. 14 dotyczy doliczania do wysługi emerytalnej konkretnych okresów przypadających po zwolnieniu ze służby. Natomiast art. 15 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji stanowi, że:

1. Emerytura dla funkcjonariusza który pozostawał w służbie przed dniem 02.01.1999r., wynosi 40 % podstawy jej wymiaru za 15 lat służby i wzrasta o:

1) 2,6% podstawy wymiaru - za każdy dalszy rok tej służby;

2) 2,6% podstawy wymiaru - za każdy rok okresów składkowych poprzedzających służbę, nie więcej jednak niż za trzy lata tych okresów;

3) 1,3 % podstawy wymiaru - za każdy rok okresów składkowych ponad trzyletni okres składkowy, o którym mowa w pkt 2;

4) 0,7% podstawy wymiaru - za każdy rok okresów nieskładkowych poprzedzających służbę.

2. Emeryturę podwyższa się o:

1) 2% podstawy wymiaru za każdy rok służby pełnionej bezpośrednio w charakterze nurków i płetwonurków oraz w zwalczaniu fizycznym terroryzmu;

2) 1% podstawy wymiaru za każdy rok służby pełnionej bezpośrednio:

a) w składzie personelu latającego na samolotach i śmigłowcach,

b) w składzie załóg nawodnych jednostek pływających,

c) w charakterze skoczków spadochronowych i saperów,

d) w służbie wywiadowczej za granicą;

3) 0,5% podstawy za każdy rok służby pełnionej w warunkach szczególnie zagrażających życiu i zdrowiu.

3. Emeryturę podwyższa się o 0,5% podstawy wymiaru za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby na froncie w czasie wojny oraz w strefie działań wojennych.

3a. Jeżeli w wysłudze emerytalnej są uwzględniane okresy służby wojskowej, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2, emeryturę podwyższa się na zasadach przewidzianych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych.

4. Emeryturę podwyższa się o 15% podstawy wymiaru emerytowi, którego inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą.

5. Przy ustalaniu prawa do emerytury i obliczaniu jej wysokości okresy, o których mowa w ust. 1 i 2, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

5a. Przepisy art. 14 ust. 6 i 7 stosuje się odpowiednio.

Kwestia zgodności przepisów art. 15 b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych a także art. 15 b ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, była badana przez Trybunał Konstytucyjny pod kątem ich zgodności z ustawą zasadniczą.

Trybunał Konstytucyjny w pkt. 4 wyroku z dnia 24.02.2010r. (sygn. K 6/09), uznał, iż art. 15 b ust. 1 ustawy z dnia 18.02.1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr. 8, poz. 67 ze zm.) jest zgodny z art. 2, art. 10, art. 30, art. 32 i art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 42 Konstytucji.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 24.02.2010r. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż z konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa nie wynika w żaden sposób, że każdy, bez względu na cechujące go właściwości, może zakładać, że unormowanie jego praw socjalnych nie ulegnie nigdy w przyszłości zmianie na jego niekorzyść.

Zdaniem TK, ustawodawca był upoważniony, mimo upływu 19 lat od zmiany ustrojowej, do wprowadzenia regulacji obniżających w racjonalnie miarkowany sposób świadczenia emerytalnego za okres służby w organach bezpieczeństwa publicznego, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów. Trybunał Konstytucyjny podkreślił także, iż zasada ochrony praw nabytych zakazuje arbitralnego znoszenia lub ograniczenia praw podmiotowych przysługujących jednostce lub innym podmiotom prywatnym występującym w obrocie prawnym. Zaznaczył jednak, iż ochrona praw nabytych nic oznacza przy tym nienaruszalności tych praw i nie wyklucza stanowienia regulacji mniej korzystnych, jeżeli przemawiają za tym inne zasady, normy lub wartości konstytucyjne. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego zasada ochrony praw nabytych nie ma zastosowania do praw nabytych niesłusznie lub niegodziwie, a także praw nie mających oparcia w założeniach obowiązującego w dacie orzekania porządku konstytucyjnego (zob. np. orzeczenie z 11.02.1992r., sygn. K 14/91, OTK w 1992r. cz. I; wyrok z 23.11.1998r., sygn. SK 7/98, OTK ZCJ nr 7/1997, poz. 114; wyrok z 22.06.1999r., sygn. K 5/99, OTK ZU nr 5/1999, poz. 100). Trybunał dodatkowo podkreślił, że chroniąc prawa nabyte nie można przyjąć, iż każda zmiana istniejącej regulacji, która byłaby zmianą na niekorzyść pewnej grupy obywateli, jest ustawodawczo zakazana, w związku z czym nie ma też wystarczających podstaw, aby twierdzić, iż ustawodawca nie może ocenić negatywnie dokonanych wcześniej rozwiązań legislacyjnych. Ustawodawca ustanawiając kwestionowane przepisy, dał wyraz negatywnej ocenie działalności organów bezpieczeństwa państwa komunistycznego, o czym świadczy zarówno przebieg

prac legislacyjnych, jak też treść samej preambuły ustawy z dnia 23.01.2009r. W preambule tej ustawodawca stanowi wyraźnie, iż kierował się „zasadą sprawiedliwości społecznej wykluczającą tolerowanie i nagradzanie bezprawia". Zdaniem Trybunału w demokratycznym państwie prawnym jednym z kluczowych instrumentów ochrony jego podstawowych zasad jest odpowiedzialność, która obejmuje czyny wynikające z urzeczywistnienia celów źle wybranych i niezrealizowania celów wybranych dobrze. W tym sensie gwarancje bezkarności oraz przywilejów ekonomicznych pochodzących z budżetu państwa za służbę w instytucjach i organach stosujących w dyktaturze represje, nie mogą być traktowane jako element praw słusznie nabytych. Ustawodawca negatywnie ocenił sam fakt podjęcia służby w organach bezpieczeństwa Polski Ludowej, ze względu na jednoznacznie ujemną ocenę tych organów. Jednocześnie jednak w razie udzielenia przez funkcjonariusza w czasie służby w takiej policji pomocy osobie represjonowanej za działanie w opozycji demokratycznej i niepodległościowej, ustawodawca przewidział utrzymanie uprzywilejowanych świadczeń emerytalnych na dotychczasowych zasadach (art. 15b ust. 3 i 4 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, dodany przez art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 23.01.2009r.). W opinii Trybunału prawa emerytalne nabyte przez adresatów kwestionowanych przepisów zostały nabyte niegodziwie. Nie można bowiem uznać celów i metod działania organów bezpieczeństwa Polski Ludowej za godziwe.

W związku z powyższym służba w instytucjach i organach państwa, które systemowo naruszały przyrodzone prawa człowieka i rządy prawa, nie może w demokratycznym państwie prawnym uzasadniać roszczeń do utrzymania uzyskanych wcześniej przywilejów. Zdaniem Trybunału ustawodawca, ograniczając w zakwestionowanych przepisach niesłusznie nabyte przywileje emerytalne funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa Polski Ludowej, sięgnął do środka adekwatnego dla uzyskania usprawiedliwionego celu, uczynił to zarazem w sposób możliwie najmniej uciążliwy dla adresatów zakwestionowanych norm.

Zdaniem Trybunału ustawodawca nie przekroczył również kompetencji władzy ustawodawczej przewidzianych w Konstytucji. Kwestionowane przepisy nie przewidują wymierzania zbiorowej kary funkcjonariuszom organów bezpieczeństwa Polski Ludowej, a jedynie obniżenie im uprzywilejowanych świadczeń emerytalnych do poziomu średniej emerytury powszechnej.

Ustawodawca nie naruszył też art. 32 Konstytucji (zasada równości). Trybunał stwierdził bowiem, iż z zasady tej wynika nakaz jednakowego traktowania podmiotów prawa w obrębie określonej kategorii, a zatem wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się w równym stopniu daną cechą istotną, powinny być traktowane równo, tj. według jednakowej miary. Jeżeli zatem prawodawca różnicuje podmioty prawa, które charakteryzują się wspólną cechą istotną, to wprowadza odstępstwo od zasady równości. Zdaniem Trybunału jednak takie odstępstwo nie musi oznaczać naruszenia art. 32 Konstytucji. W opinii Trybunału jest ono dopuszczalne, jeżeli kryterium różnicowania pozostaje w racjonalnym związku z celem i treścią danej regulacji, waga interesu, któremu różnicowanie ma służyć, pozostaje w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone w wyniku wprowadzonego różnicowania. Dodatkowo kryterium różnicowania pozostaje w związku z innymi wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych. Wspólną cechą wszystkich funkcjonariuszy bezpieczeństwa Polski Ludowej jest ich służba w określonych w ustawie organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990. Ta cecha różni istotnie funkcjonariuszy od pozostałych funkcjonariuszy służb mundurowych przed 1990r. Ustawodawca przyjąwszy wspólną cechę istotną, w sposób jednakowy potraktował funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa Polski Ludowej.

Trybunał odniósł się również do zarzutu rażącej sprzeczności kwestionowanych przepisów ustawy z rezolucją Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy nr 1096 z dnia 27.06.1996r. oraz ze związanymi z tym dokumentem wytycznymi mającymi zapewnić zgodność ustaw lustracyjnych i podobnych środków administracyjnych z wymogami państwa opartego na rządach prawa. Trafnie Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż brak w w/w dokumencie zalecenia by rozliczenia z okresem komunistycznym mogły odbywać się wyłącznie w ciągu 10 lat po obaleniu dyktatury. Rozliczenia te podejmowane są na różnych obszarach, w różnych latach w ciągu ostatnich dwóch dekad. Co więcej, jak stanowi pkt 14 rezolucji 1096, „w wyjątkowych przypadkach, gdy rządzące elity dawnego reżimu przyznały sobie wyższe emerytury niż pozostałej części społeczeństwa, emerytury te powinny być ograniczone do zwykłego poziomu".

W ocenie Sądu przepis art. 15b o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji /.../jest przepisem szczególnym w porównaniu do art. 15 w/w ustawy, zmieniającym zasady liczenia emerytury policyjnej dla określonej grupy osób. Treść art. 15b ust. 1 odnosi się do okresów służby w określonym charakterze, która w innej sytuacji (gdyby nie była to służba w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990) stanowiłaby 40% podstawy wymiaru za 15 lat służby (przeciętnie 2,6% za każdy rok i po 2,6 % podstawy wymiaru za każdy dalszy rok tej służby). Należy zwrócić uwagę, że ust. 2 tego przepisu mówi o odpowiednim stosowaniu przepisów art. 14 i 15. Oznacza to, że nie zmieniono zasad liczenia emerytur policyjnych w innych przypadkach, tj. np.: doliczania do wysługi emerytalnej okresów przypadających po zwolnieniu ze służby, uwzględniania okresów składkowych i nieskładkowych poprzedzających służbę itd.

Należy wskazać, iż Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 03.03.2011r. (sygn. akt II UZP 2/11) stwierdził, że „za każdy rok pełnienia służby w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz.U.Nr 63, poz. 425 ze zm.), emerytura wynosi 0,7% podstawy jej wymiaru (art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18.02.1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U.Nr 8, poz. 67 ze zm.), co oznacza, że wysokość emerytury wyliczanej wyłącznie za okresy pełnienia takiej służby może być niższa od 40% podstawy wymiaru tego świadczenia.

W uzasadnieniu uchwały wskazano, że regulacje zawarte w art. 14 i 15 ustawy zaopatrzeniowej, stosuje się tylko w zakresie nieuregulowanym wyraźnie i odmiennie w treści normatywnej art. 15b, a w szczególności w jego ust. 1 pkt 1, który nie pozostawia żadnych wątpliwości, co do sposobu wyliczenia wysokości emerytury zaopatrzeniowej funkcjonariuszy zawsze po 0,7 % podstawy wymiaru tego świadczenia za każdy rok służby w latach 1944-1990 pełnionej w organach bezpieczeństwa PRL, z jedynym wyjątkiem unormowanym art. 15b ust. 3 i 4 lej ustawy. W zakresie ustawowego sposobu wyliczenia emerytury przepisy art. 15b ust. 1 w związku z art. 13 ust. 1 pkt l a ustawy zaopatrzeniowej mają bowiem naturę szczególną i szczegółową, a przeto niejako "odrębnie" i ze względu na cele zmienionego porządku legislacyjnego samoistnie regulują zasady wyliczania wysokości emerytur osób pełniących w latach 1944-1990 służbę w organach bezpieczeństwa PRL z zastosowaniem wskaźnika 0,7% podstawy wymiaru tego świadczenia, co oznacza, iż nie stosuje się do nich art. 15 ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej (emerytura funkcjonariusza, który pozostawał w służbie przed dniem 02.01.1999r. wynosi 40 % podstawy jej wymiaru za każdy rok służby).

Po istotnej zmianie normatywnej obowiązującego stanu prawnego wynikającej z dodania szczególnego, szczegółowego i odrębnego art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, zawarte w ust. 2 tego przepisu odesłanie do odpowiedniego stosowania art. 14 i 15 tej ustawy oznacza, że przepisy te stosuje się odpowiednio wyłącznie w zakresie, który nie został wyraźnie i odmiennie uregulowany w art. 15b ust. 1. W przeciwnym razie doszłoby do pozbawienia waloru i znaczenia normatywnego art. 15b ustawy zaopatrzeniowej, do czego nie ma żadnych prawnych, prawniczych ani racjonalnych argumentów. Zawarte w art. 15b ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy odesłanie do odpowiedniego stosowania art. 14 i 15 tej ustawy, nie uprawnia do takiego stosowania tych przepisów

(w szczególności art. 15 ust. 1), które pozbawiałoby lub istotnie ograniczałoby walor i znaczenie normatywne art. 15b ust, 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej, który jednoznacznie nakazuje wyliczyć emeryturę osób pełniących w lalach 1944-1990 służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy lustracyjno – dezubekizacyjnej, według obniżonego ustawowego wskaźnika 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok takiej służby. Skoro kategoryczna zasada z art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej wymagająca wyliczenia emerytury po 0,7% podstawy jej wymiaru z tytułu służby w latach 1944-1990 pełnionej w organach bezpieczeństwa państwa, doznaje jednego wyjątku wyłącznie w okolicznościach określonych w art. 15b ust. 3 i 4 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, przeto nie doznaje dalszych ograniczeń na podstawie odesłania do stosowania art. 15 tej ustawy. Nie ma zatem żadnych podstaw ani uzasadnienia korygowanie zasady wyliczania emerytury mundurowej od innego wskaźnika procentowego niż 0,7 % podstawy wymiaru tego świadczenia za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa, w drodze odpowiedniego stosowania art. 15 ust. 1 in principia tej ustawy, który przewiduje co najmniej 40% podstawę wymiaru tego świadczenia z tytułu pozostawania w służbie przed dniem 02.01.1999r. Przyjęcie minimalnej 40% podstawy wymiaru emerytury za 15 lat służby przy ustalaniu wysokości emerytur z zaopatrzenia emerytalnego służb mundurowych, prowadziłoby do niedopuszczalnego, bo bezpodstawnego podważenia waloru normatywnego i celu wprowadzenia istotnej zmiany normatywnej wynikającej z dodania szczególnej regulacji art. 15b ustawy zaopatrzeniowej. W porządku chronologicznym, a zatem co do zasady okresy służby w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy lustracyjno - dezubekizacyjnej, przypadały bowiem w okresie 15 "pierwszych" (początkowych) lat służby stanowiącej tytuł nabycia uprawnień z zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy, przeto wykładnia zmierzająca do zachowania co najmniej 40% podstawy wymiaru emerytury takich osób w drodze odpowiedniego stosowania do nich art. 15 ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej, wykluczałaby, a co najmniej w istotny sposób ograniczałaby ustanowioną w art. 15b ust. 1 pkt 1 w związku z art. 13 ust. 1 pkt lb tej ustawy, zasadę wyliczania wysokości emerytury z zastosowaniem współczynnika 0,7% podstawy wymiaru tego świadczenia za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990. Żądanie stosowania tego normatywnie obniżonego przelicznika procentowego dopiero za każdy kolejny (powyżej 15 lat) rok służby lub okres równorzędny z taką służbą (art. 13 ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej) w istocie rzeczy wykluczałoby zastosowanie tego ustawowego przelicznika: całkowicie w przypadku osób pobierających emerytury zaopatrzeniowe wyłącznie z tytułu pełnienia służby w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa PRL, o których mowa w art. 2 ustawy lustracyjno- dezubekizacyjnej; albo prowadziłoby do ograniczonego ("kadłubowego") stosowania tego ustawowego przelicznika w przypadkach, gdyby okresy pełnienia takiej służby podlegały uwzględnieniu do wymaganej "zaopatrzeniowej" wysługi emerytalnej oraz wysokości emerytury o co najmniej 40% podstawie jej wymiaru, a dopiero każdy dalszy (powyżej 15 lat, bez względu na to, że w porządku chronologicznym z reguły jako "pierwsze" występują okresy służby w organach bezpieczeństwa państwa) okres pełnienia służby w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy lustracyjno - dezubekizacyjnej, miałby być przeliczany według przelicznika 0,7 % podstawy wymiaru emerytury z zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy. W ocenie Sądu Najwyższego tego typu potencjalna możliwość musiałaby jednoznacznie i wyraźnie wynikać z treści art. 15b ustawy zaopatrzeniowej, który nie zawiera formuły, zasady ani takich możliwości interpretacyjnych, które uzasadniałby stanowisko, że emerytura osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, a których mowa w art. 2 ustawy lustracyjno - dezubekizacyjnej, wynosi zawsze co najmniej 40% podstawy jej wymiaru za 15 lat służby i dopiero następnie wzrasta według wskaźników określonych tym przepisem. Tego typu mechanizm ustalania podstawy wymiaru emerytury z zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy został wprowadzony w art. 15a, który powiela treść art. 15 ust. 1 in principia ustawy zaopatrzeniowej (o przysługiwaniu 40% podstawy wymiaru emerytury za 15 lat służby), a ponadto reguluje prawo do dalszych wzrostów na zasadach określonych w art. 15 ust. 1 pkt 1 i ust. 2-5. Podobne zasady nie zostały wyrażone ani objęte treścią szczególnej i odrębnej regulacji art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, który przeto nie zawiera gwarancji minimalnej co najmniej 40% podstawy wymiaru emerytury z tytułu lub w związku z okresami pełnienia służby w organach bezpieczeństwa PRL, o których mowa w art. 2 ustawy lustracyjno - dezubekizacyjnej.

Przeciwnie, w art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej prawodawca kategorycznie ustanowił jednoznacznie czytelną zasadę, że za okresy pełnienia takiej służby emerytura wynosi 0.7% podstawy jej wymiaru, z jedynym wyjątkiem uregulowanym w art. 15b ust. 3 i 4. Do wyliczenia wysokości takiej emerytury uwzględnia się ponadto po 2,6 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, la oraz pkt 2-4, z wyłączeniem jednak okresów równorzędnych służby w organach bezpieczeństwa państwa (art. 13 ust. 1 pkt lb), które uwzględniane są na zasadzie wynikającej z art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, tj. po 0,7 % podstawy wymiaru tego świadczenia. Odpowiednie stosowanie art. 14 i 15 ustawy zaopatrzeniowej do osób pełniących służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy lustracyjno - dezubekizacyjej, oznacza zatem tylko uzyskanie przewidzianych w art. 14 i 15 wzrostów lub zwiększeń (przywilejów) emerytalnych z zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy z tytułu i za okresy innej służby - niż służba w ustawowo wskazanych organach bezpieczeństwa państwa, w tym przywilejów wynikających z korzystnego (uprzywilejowanego) traktowania między innymi okresów poprzedzających lub przypadających po zwolnieniu ze służby przy ustalaniu wysokości tzw. emerytur mundurowych. Wyrażona w art. 15 ust, 1 in principia ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy zasada przysługiwania co najmniej 40% podstawy wymiaru emerytury za 15 lat służby dotyczy wprawdzie okresów pozostawania w służbie przed dniem 02.01.1999r., ale nie ma zastosowania do okresów równorzędnych z taką służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt lb tej ustawy. Tylko okresy równorzędne, o których mowa w art. 13 ust 1 pkt 1, l a oraz pkt 2-4, uwzględnia się do wyliczenia wysokości emerytury z przelicznikiem 2,6 % podstawy jej wymiaru (art. 15b ust. 1 pkt 2 ustawy zaopatrzeniowej), natomiast okresy równorzędne, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt lb tej ustawy, tj. okresy pełnienia służby w latach 1944-1990 w strukturach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy lustracyjno - dezubekizacyjnej, podlegają przeliczeniu wskaźnikiem 0,7 % za każdy rok takiej służby na podstawie art. 15b ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Po dodaniu art. 15b ustawy zaopatrzeniowej przepis art. 15 nie reguluje zasad ustalania wysokości emerytury z zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy za okresy równorzędne ze służbą, co sprawia, że w odniesieniu do okresu równorzędnego z taką służbą, o którym mowa w art. 13 ust. 1 pkt lb, stosuje się procentowy przelicznik 0,7% podstawy wymiaru tego świadczenia (art. 15b ust. 1 pkt 1 tej ustawy). Wskutek wyraźnego i niedoznającegodalszych ograniczeń, z jedynym wyjątkiem uregulowanym w art. 15b ust. 3 i 4, ustawowego wskaźnika procentowego 0,7% podstawy wymiaru emerytury z zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa, wszystkie wyżej ujawnione okoliczności wykluczają dopuszczalność interpretacyjnego pominięcia lub interpretacyjnego ograniczenia treści i znaczenia normatywnego art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej w drodze wykładni zawartego w art. 15 ust. 2 tej ustawy odesłania do stosowania jej art. 15, a w szczególności do jego ust. 1.

Wnioskodawca nie kwestionował faktu pełnienia służby w organach bezpieczeństwa, a ustawodawca nie przewidział różnicowania wysokości emerytury policyjnej w zależności od stanowiska i Wydziału, jakie dany funkcjonariusz organów bezpieczeństwa zajmował w czasie służby.

Brak jest natomiast przesłanek do zaliczenia do okresu służby w organach bezpieczeństwa państwa okresu, w którym skarżący był słuchaczem Szkoły (...) w L. - Rocznej Szkoły (...)

MSW. Kwestią kluczową przy ponownym przeliczaniu wysokości emerytur policyjnych funkcjonariuszy w związku z wejściem w życic przepisu art. 15b ustawy z dnia 18.02.1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...), pozostaje ustalenie, czy tenże funkcjonariusz pełnił służbę w jednym z organów bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów.

Najbardziej istotną kwestią pozostaje więc, czy WSO w L. - (...) może zostać uznana za jeden z organów bezpieczeństwa państwa. Przepis art. 2 tzw. ustawy lustracyjnej nie wymienia tejże uczelni wprost, jak czyni to w stosunku do Akademii Spraw Wewnętrznych. Z tego względu koniecznym staje się ustalenie, w której kategorii organów bezpieczeństwa państwa spośród wymienionych w art. 2 ust. i pkt 1-12 ustawy lustracyjnej mieści się wymieniona uczelnia. Wyliczenie zawarte w art. 2 ust. 1 jest jednak samo w sobie mało precyzyjne, co dotyczy w szczególności punktu 5 („instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych"), który nie wskazuje na konkretne instytucje państwa, lecz posługuje się wymagającymi interpretacji pojęciami zbiorczymi.

Interpretacją zapisu art. 2 ust. 1 pkt. 5 ustawy z dnia 11.04.1997r. o ujawnianiu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz.U.Nr 42, póz. 428 ze zm.), w kontekście uznania Akademii Spraw Wewnętrznych jednym z organów bezpieczeństwa państwa, zajął się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20.06.2000r. (sygn. I KZP 15/00). Przepis art. 2 ust. 1 pkt 5 wyżej wymienionej ustawy posiadał identyczne sformułowanie, jak przepis art. 2 ust. 1 pkt. 5 aktualnie obowiązującej ustawy lustracyjnej z dnia 18.10.2006r.

We wskazanej wyżej uchwale Sąd Najwyższy przeprowadził szczegółową analizę, dającą podstawę do uznawania za organ bezpieczeństwa państwa danej instytucji centralnej czy danej jednostki terenowej komend Milicji Obywatelskiej lub urzędów spraw wewnętrznych. Przywołana w uzasadnieniu tej uchwały argumentacja pozostaje nadal w znaczącej części aktualna. Nadto argumentacja ta została niejako przejęta przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 18.11.2009r. (sygn. akt U AKa 322/09), gdzie stwierdzono, iż Wyższej Szkoły (...) z L. nie można uznać za organ bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990 oraz o treści tych dokumentów, bo chociaż mieści się w katalogu instytucji wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy lustracyjnej, nie odpowiada kryteriom sformułowanym w art. 2 ust.3 tej ustawy. Stanowisko Sądu Apelacyjnego w Gdańsku zostało zatem zajęte już w czasie obowiązywania aktualnej ustawy lustracyjnej. Wyższa Szkoła (...) - mimo, iż była instytucją centralną Służby Bezpieczeństwa, to jako jednostka Służby Bezpieczeństwa nic została rozwiązana z chwilą utworzenia Urzędu Ochrony Państwa (tj. z dniem 10.08.1990r.), albowiem została zniesiona ponad 10 miesięcy wcześniej i to na podstawie art. 3 ustawy z dnia 31.03.1965r. o wyższym szkolnictwie wojskowym.

Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10.06.1989r. w sprawie utworzenia wydziałów zamiejscowych Akademii Spraw Wewnętrznych, z dniem 30 września 1989r. zostały zniesione: Wyższa szkoła (...) w L. i Wyższa szkoła (...) J. W. w S.. Z kolei zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21.06.1989r. w sprawie utworzenia wydziałów zamiejscowych Akademii Spraw Wewnętrznych, z dniem 01.10.1989r. utworzono Wydział (...) w L. i Wydział (...) w S.. Mając na uwadze powyższe, podzielając stanowisko wyrażone zarówno w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 20.06.2000rv jak i w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18.11.2009r. nie sposób uznać, aby okres bycia słuchaczem Wyższej Szkoły (...) w L., można było uznać za okres służby w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 5 i ust, 3 ustawy z dnia 18.10.2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lal 1944-1990 oraz treści tych dokumentów. Bez znaczenia pozostaje przy tym okoliczność, czy dany funkcjonariusz przed czy po odbyciu tychże studiów, pełnił służbę niewątpliwie w jednostkach Służby Bezpieczeństwa, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy lustracyjnej. Powyższe rozważania, Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela i przyjmuje za swoje, stąd tak obszernie je zacytował.

W niekwestionowanym stanie faktycznym niniejszej sprawy, odwołujący został oddelegowany do (...) w L. i przez okres niespełna roku był tylko i wyłącznie słuchaczem tej szkoły. Skoro zaś uczelnia ta nie może zostać uznana za organ bezpieczeństwa państwa, o czym wyżej mowa, to jednocześnie okres nauki (podobnie byłoby gdyby chodziło o służbę - pracę) w niej, nie może być zaliczony do okresów liczonych dla celów emerytalnych po 0,7%, jak przewiduje art. 15b ustawy z dnia 18.02.1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji.

Reasumując - Wyższej Szkoły (...) z L. nie można uznać za organ bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, bo chociaż mieści się w katalogu instytucji wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy lustracyjnej, nie odpowiada kryteriom sformułowanym w art. 2 ust. 3 tej ustawy.

W związku z powyższym Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w części dotyczącej okresu 01.09.1960r. do 24.07.1961r., kiedy to skarżący był słuchaczem Rocznej Szkoły (...)MSW w L., w ten sposób, że okres ten zaliczył do wysługi emerytalnej według współczynnika 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok służby. W pozostałym zakresie Sąd odwołanie oddalił.

Z tych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 47714 § 1 i 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego orzeczenia złożył pozwany organ rentowy, reprezentowany przez radcę prawnego, wskazując, że wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi 1.140,00 złotych. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. zaskarżył wyrok Sądu pierwszej instancji w części, tj. co do punktu I sentencji. Zaskarżonemu orzeczeniu apelujący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności – art. 13a ust. 1 i 5 oraz art. 15b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r., nr 8, poz. 67, ze zm.) oraz §14 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 października 2004 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej oraz ich rodzin (Dz. U. nr 239, poz. 2404, ze zm.).

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie I sentencji i oddalenie odwołania w całości, ewentualnie – o uchylenie zaskarżonego wyroku w punkcie I sentencji i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu wniesionego środka odwoławczego apelujący organ rentowy podniósł, że Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu przesłał do tego organu rentowego „Informację o przebiegu służby” Nr (...) z dnia 6 sierpnia 2009 r., z której to wynika, że ubezpieczony w okresach od dnia 3 grudnia 1953 r. do dnia 14 grudnia 1954 r., od dnia 1 kwietnia 1955 r. do dnia 28 listopada 1956 r. oraz od dnia 1 stycznia 1957 r. do dnia 15 września 1987 r. pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r., nr 63, poz. 425, ze zm.). Wobec powyższego apelujący organ rentowy w związku z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. nr 24, poz. 145), zwanej dalej „ustawą zmieniającą”, wszczął z urzędu postępowanie w przedmiocie ponownego ustalenia prawa do świadczenia i jego wysokości.

Apelujący podkreślił, że nie otrzymał z Instytutu Pamięci Narodowej żadnej korekty wymienionej wyżej „Informacji o przebiegu służby” dotyczącej służby ubezpieczonego w okresie od dnia 1 września 1960 r. do dnia 24 lipca 1961 r., która mogłaby stanowić podstawę do zmiany zaskarżonej decyzji. Organ rentowy wskazał, że zgodnie z przepisem §14 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 października 2004 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji […] (Dz. U. nr 239, poz. 2404) – środkiem dowodowym stwierdzającym datę i podstawę zwolnienia ze służby oraz okres służby jest zaświadczenie o przebiegu służby, sporządzone na podstawie akt osobowych funkcjonariusza, wystawione przez właściwe organy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu lub Państwowej Straży Pożarnej. Reasumując, apelujący wskazał, że Sąd Okręgowy niesłusznie (zdaniem organu rentowego) uznał, iż okres służby ubezpieczonego od dnia 1 września 1960 r. do dnia 24 lipca 1961 r. należy zaliczyć w wysokości 2,6% podstawy wymiaru emerytury. W ocenie apelującego emerytura ubezpieczonego za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w okresie wskazanym w „Informacji o przebiegu służby” otrzymanej przez pozwany organ rentowy z Instytutu Pamięci Narodowej wynosić powinna 0,7 % podstawy wymiaru – zgodnie z art. 15b ust. 1 pkt 1 policyjnej ustawy emerytalnej w związku z art. 13a ust. 5 tejże ustawy.

Ubezpieczony S. R. nie złożył odpowiedzi na apelację organu rentowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest zasadna i jako taka skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku polegającą na oddaleniu odwołania.

W pierwszej kolejności należy powiedzieć, że Sąd odwoławczy nie jest związany zawartymi w apelacji zarzutami dotyczącymi naruszenia przepisów prawa materialnego i powinien wziąć pod uwagę (w granicach zaskarżenia) wszelkie stwierdzone uchybienia materialnoprawne – i to niezależnie od tego, czy zostały one podniesione w apelacji, czy też nie; Sąd drugiej instancji jest natomiast związany zarzutami dotyczącymi naruszenia przepisów prawa procesowego – z tym, że w granicach zaskarżenia bierze pod rozwagę z urzędu nieważność postępowania ( vide uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., sygn. akt: III CZP 49/07, OSNC z 2008 r., nr 6, poz. 55 (LEX nr 341125); por. również wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 sierpnia 2006 r., sygn. akt: IV CSK 101/06, LEX nr 195416; z dnia 11 stycznia 2007 r., sygn. akt: II CSK 392/06, OSP z 2009 r., nr 5, poz. 55, LEX nr 276219 (z aprobującą glosą Moniki Wałachowskiej); z dnia 18 maja 2007 r., sygn. akt: I CSK 91/07, LEX nr 286761 oraz z dnia 7 kwietnia 2011 r., sygn. akt: I UK 357/10, LEX nr 863946). Powyższa okoliczność wynika z faktu, że postępowanie apelacyjne choć jest postępowaniem odwoławczym i kontrolnym, to jednak zachowuje charakter postępowania rozpoznawczego (tzw. system apelacji pełnej). Oznacza to, że sąd drugiej instancji ma pełną swobodę jurysdykcyjną, ograniczoną jedynie granicami zaskarżenia (analogiczne stanowisko w powyższej kwestii zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 lutego 2012 r., sygn. akt: IV CSK 290/11; LEX nr 1136006).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy należy powiedzieć, że rację ma apelujący zarzucając Sądowi pierwszej instancji naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności - art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r., nr 8, poz. 67, ze zm.), nazywanej w dalszej części niniejszego uzasadnienia „policyjną ustawą emerytalną”. Wymieniony wyżej przepis stanowi, iż w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi: 0,7 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990.

W niniejszej sprawie bezsporną była okoliczność, iż w okresie od dnia 1 września 1960 r. do dnia 24 lipca 1961 r. S. R. był słuchaczem Rocznej (...) w Centrum Wyszkolenia (...) w L.. Spór dotyczył natomiast tego, czy wspomniany przedział czasu winien być traktowany jako okres służby w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu przepisu art. 15b ust. 1 pkt 1 policyjnej ustawy emerytalnej. Sąd pierwszej instancji uznał, że wspomniana uczelnia nie może zostać uznana za organ bezpieczeństwa państwa, wobec czego okres nauki w tej Szkole nie może być zaliczony do okresów liczonych dla celów emerytalnych po 0,7%, jak przewiduje przepis art. 15b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji […].

Powyższe stanowisko, prezentowane przez Sąd Okręgowy, jest nietrafne – jako oparte na nieprawidłowym założeniu, jakoby ubezpieczony - będąc słuchaczem Rocznej (...) w Centrum Wyszkolenia (...) w L. – równocześnie nie pełnił służby w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu przepisu art. 15b ust. 1 pkt 1 policyjnej ustawy emerytalnej. Sąd pierwszej instancji założył, że w spornym okresie S. R. był wyłącznie słuchaczem przedmiotowej Szkoły, który w czasie nauki w niej nie pełnił służby jako funkcjonariusz Służby Bezpieczeństwa (SB). Tymczasem trzeba pamiętać, że w okresie w którym S. R. był „słuchaczem” wspomnianej wyżej Szkoły, zorganizowane szkolnictwo funkcjonariuszy służb mundurowych (w dzisiejszym tego słowa znaczeniu) nie istniało, zaś szkolenie funkcjonariuszy tychże przypominało w dużym stopniu kształcenie w ramach swojego rodzaju kursów zawodowych, podczas których słuchacze pełnili zwykłą służbę w formacjach, do których należeli (por. opracowanie dla kadr MSW – Historia Departamentu I MSW z 1986 r. – płk S. S. – www.videofakt.com i opracowanie dotyczące ośrodków szkolenia – wikipedia.org). Zaświadczenie z dnia 6 sierpnia 2009 r., wystawione przez Instytut Pamięci Narodowej – Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (k. 11 akt rentowych ubezpieczonego) wskazuje, że S. R. pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r., nr 63, poz. 425, ze zm.) m. in. w okresie od dnia 1 stycznia 1957 r. do dnia 15 września 1987 r. – czyli w przedziale czasu obejmującym okres, w którym ubezpieczony był słuchaczem Szkoły w L.. Powyższy dokument urzędowy potwierdza, że okres kształcenia we wspomnianej Szkole stanowił element służby S. R. w SB. Wprawdzie Sąd nie jest związany ani ustaleniami faktycznymi ani też kwalifikacją prawną zdarzeń poczynioną przez Instytut Pamięci Narodowej, a wyrażoną we wspomnianym wyżej zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 lutego 2012 r., sygn. akt: III AUa 1128/10, niepubl. oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2011 r., sygn. akt: II UZP 10/11), niemniej jednak w ocenie Sądu w niniejszej sprawie brak jest podstaw do uznania, że zaświadczenie to zawiera nieprawdziwe czy też niewiarygodne dane co do okresów służby ubezpieczonego w SB. Należy podkreślić, że dokument pn. „Przebieg służby” wystawiony przez Inspektora Wydziału Kadr WUSW w E. dnia 15 września 1987 r. (k. 4 akt rentowych S. R.) nie potwierdza, jakoby ubezpieczony miał przerwę w pełnieniu służby na czas kształcenia w Szkole w L..

Okres służby w SB od 3 grudnia 1953 r. do 15 września 1987 r. został w całości przyjęty do obliczenia wysługi lat do celów emerytalnych we wrześniu 1987 r., a ubezpieczony we wniosku o przyznanie emerytury milicyjnej ww. okres wskazał jako służbę w organach (...) (wniosek k. 1-2, wyliczenie k. 3 akt emerytalnych).

W toku postepowania przed Sądem S. R. nie powołał się zresztą na brak podstaw do zaliczenia jako służby w organach bezpieczeństwa państwa jakiegokolwiek okresu wymienionego w informacji o przebiegu służby sporządzonej przez IPN, a jedynie zarzucał niekonstytucyjność przepisów ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy policji.

W tym miejscu godzi się także wskazać na błąd sądu pierwszej instancji w zakresie ustaleń faktycznych i rozważań prawnych dotyczących nauki w Centrum Wyszkolenia od 1 września 1960 r. do 24 lipca 1961 r. w kontekście uznania, że była to nauka w Wyższej Szkole (...) MSW w L., która to szkoła została formalnie powołana dopiero w 1972 r. na mocy rozporządzenia rady Ministrów PRL z dnia 1 września 1972 r. w sprawie utworzenia wyższej szkoły oficerskiej resortu spraw wewnętrznych (Dz. U PRL z 1972 r., nr 38, poz. 248).

W tym stanie rzeczy należało uznać, że S. R. pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu przepisu art. 15b ust. 1 pkt 1 policyjnej ustawy emerytalnej również w okresie, kiedy był słuchaczem wspomnianej Szkoły. W konsekwencji okres nauki w Szkole winien na podstawie cytowanego wyżej przepisu być zaliczony ubezpieczonemu do wysługi emerytury według wskaźnika 0,7% podstawy wymiaru – jako okres służby w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów. Centrum Wyszkolenia w L. było jednym z ośrodków prowadzących szkolenia w celu podwyższenia kwalifikacji zawodowych i uzyskania wyższych stopni służbowych. Ubezpieczony, jako funkcjonariusz służby bezpieczeństwa szkolił się więc po to, by jeszcze lepiej (bo posiadając wyższe kwalifikacje i szerszy zakres kompetencji) realizować się w tej służbie, która „była trwale związana z łamaniem praw człowieka i obywatela na rzecz komunistycznego ustroju totalitarnego” (z preambuły do ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnieniu informacji…). Premiowanie tego okresu odmiennym traktowaniem tylko dlatego, że był to okres nauki, w tym kontekście należy ocenić jako nieporozumienia rażąco sprzeczne z założeniami legislacyjnymi, które legły u podstaw omawianych przepisów.

Z tych względów Sąd Apelacyjny na podstawie przepisu art. 386 §1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I sentencji w ten sposób, że oddalił odwołanie w części dotyczącej żądania zaliczenia ubezpieczonemu S. R. do wysługi emerytury okresu od dnia 1 września 1960 r. do dnia 24 lipca 1961 r. według wskaźnika 2,6 % podstawy wymiaru za każdy rok służby (punkt I sentencji wyroku). Na podstawie przepisów art. 350 §1 i §3 k.p.c. Sąd sprostował oczywistą niedokładność w określeniu organu rentowego (punkt II sentencji wyroku).

Mimo uwzględnienia apelacji Sąd nie orzekał o kosztach procesu za postępowanie odwoławcze na rzecz apelującego organu rentowego, albowiem reprezentujący ów organ profesjonalny pełnomocnik procesowy będący radcą prawnym nie złożył wniosku o zwrot kosztów procesu za postępowanie apelacyjne. W tym stanie rzeczy należało uznać, że roszczenie o zwrot kosztów procesu za postępowanie apelacyjne wygasło (art. 109 §1 zd. pierwsze k.p.c.).