Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W.

przeciwko P. O. i A. O.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej

z dnia 18 maja 2016 r., sygn. akt I C 1/16,

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powoda na rzecz pozwanych 10 800 (dziesięć tysięcy osiemset) złotych z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 708/16

UZASADNIENIE

Powód (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. pozwem z dnia 4 listopada 2015r. wniósł przeciwko A. O. i P. O. o orzeczenie nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym, że pozwani mają zapłacić solidarnie stronie powodowej w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu kwotę 570.245,35 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

Uzasadniając żądanie pozwu strona powodowa wskazała, że w dniu 17 sierpnia 2007r. pozwani zawarli z (...) SA Oddział (...) w B. umowę kredytu mieszkaniowego (...) hipoteczny nr (...). Spłata przedmiotowej umowy została zabezpieczona wpisem ograniczonego prawa rzeczowego w postaci hipoteki umownej łącznej zwykłej w kwocie 574.183,50 zł oraz hipoteki umownej łącznej kaucyjnej do kwoty 137.800,00 zł, które zostały ustanowione na nieruchomościach opisanych Kw Nr (...), Kw Nr (...), (...). Powód wskazał, że pozwani są zatem zobowiązani wobec powoda zarówno osobiście jak i rzeczowo i na tej podstawie powód wywodzi wobec pozwanych swoje roszczenie. W związku z niedotrzymaniem przez pozwanych terminów płatności rat kredytowych, w/w Bank wystawił przeciwko pozwanym Bankowy Tytuł Egzekucyjny Nr (...), który postanowieniem z dnia 05.05.2011r. został opatrzony klauzulą wykonalności przez Sąd Rejonowy w B.. Zgodnie z Bankowym Tytułem Egzekucyjnym, na dzień 21 marca 2011r., pozwani byli zobowiązani do spłaty zadłużenia, w tym z tytułu należności głównej: 570.245,35 zł, odsetek naliczonych do dnia 23.06.2009r. – 21.03.2011r. – 142.671,10 zł, kosztów 92,97 zł. Z treści powołanego tytułu wykonawczego wynika, iż dalsze odsetki od dnia 21 marca 2011r. cedent naliczał wg zmiennej stopy procentowej obowiązującej w (...) SA (w dacie wystawienia 21 % w stosunku rocznym) od kwoty należności głównej, tj. 570,245,35 zł, zgodnie z Bankowym Tytułem Egzekucyjnym.

Bank prowadził przeciwko pozwanym postępowanie egzekucyjne o sygn. akt Km 2161/11, w tym również skierowane do nieruchomości stanowiących zabezpieczenie niniejszej umowy, aczkolwiek bezskutecznie. Pozwani w żadnym czasie nie kwestionowali ani wysokości ani zasadności zadłużenia. W dniu 17 września 2013r. (...) 17.09.2013r. zbyło na mocy umowy cesji wierzytelność wynikającą z tytułu umowy (...) (Nr (...)) na rzecz (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W.. Pozwani pismem z dnia 3 października 2013r. zostali zawiadomieni o przedmiotowej cesji wierzytelności. W dniach 21, 22 oraz 26 listopada 2013r. strona powodowa wystąpiła do Sądu Rejonowego w B. Wydziału Ksiąg Wieczystych o zmianę wierzyciela hipotecznego na nieruchomościach: Kw Nr (...), Kw Nr (...), (...). Zmiana wierzyciela hipotecznego dotyczyła hipoteki umownej łącznej zwykłej w kwocie 574.183,50 zł oraz hipoteki umownej łącznej kaucyjnej do kwoty 137.800,00 zł. W dniu 3 czerwca 2013r. oraz 7 grudnia 2013r. Sąd Rejonowy dokonał zmiany wpisu w Dziale (...) Kw Nr (...), Kw Nr (...), (...) poprzez ujawnienie zmiany wierzyciela hipotecznego na przedmiotowej nieruchomości tj. zamiast (...) SA Oddział (...) w B. wpisano (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W.. W dniu 4 listopada 2015r. powód wystawił wyciąg z ksiąg rachunkowych – w którym stwierdził, iż w księgach Funduszu istnieje wymagalne zadłużenie wobec pozwanych w kwocie 1.056.192,83 zł, na którą składają się – kapitał w wysokości 570.245,35 zł oraz odsetki w kwocie 485.947,48 zł. Strona powodowa zaznaczyła, że dochodzi jedynie części wymagalnego zadłużenia, tj. kwoty kapitału w wysokości 570.245,35 zł.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym w dniu 19 listopada 2015r. sygn. akt I Nc 152/15 tut. Sąd Okręgowy w Bielsk-Białej nakazał pozwanym, aby zapłacili solidarnie powodowi kwotę 570.245,35 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 9 listopada 2015r. do dnia zapłaty oraz kwotę 14.346 zł tytułem kosztów procesu.

W dniu 28 grudnia 2015r. pozwani A. O. i P. O. złożyli zarzuty od wydanego nakazu zapłaty . Wydany nakaz zapłaty pozwani zaskarżyli w całości, zgłaszając zarzuty:

- przedawnienia dochodzenia roszczenia w całości;

- brak legitymacji procesowej czynnej po stronie powoda;

- brak podstaw do orzekania nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym na gruncie art. 485 § 1 pkt 1 i 3 kpc.

Pozwani wnieśli o uchylenie nakazu zapłaty po myśli art. 496 kpc i oddalenie powództwa w całości, względnie – z ostrożności – o ograniczenie odpowiedzialności pozwanych do nieruchomości położonych w W., objętych księgami wieczystymi: (...), (...), (...) i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych solidarnie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w razie ustanowienia pełnomocnika.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwani zakwestionowali skuteczność przedstawionej wraz z pozwem umowy cesji wierzytelności z dnia 17 września 2013r., a to z uwagi na niewskazanie umocowania wymienionych w komparycji tej umowy osób podpisujących tę umowę, tak ze strony cesjonariusza jak i cedenta. Tym samym pozwani zakwestionowali również z tego punktu widzenia istnienie po stronie pozwanej legitymacji procesowej czynnej.

Ponadto, pozwani postawili zarzut przedawnienia w całości roszczenia objętego pozwem, wskazując, że umowa kredytu została zawarta 17 sierpnia 2007r. a wypowiedzenie umowy kredytowej z uwagi na zaległości pozwanych w płatności rat nastąpiło pismem (...) SA z dnia 6 stycznia 2010r., doręczonym pozwanym 18 stycznia 2010r. Należność z umowy kredytowej stała się zatem wymagalna z tą datą. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu został uwzględniony przez Sąd, który postanowieniem z dnia 5 maja 2011r. nadał (...) klauzulę wykonalności. Wierzyciel w dniu 25 maja 2011r. wystąpił do komornika T. W. o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, które zostało zarejestrowane pod sygn. Km 2161/11 i formalnie wszczęte 5 lipca 2011r. Umowa cesji wierzytelności pomiędzy (...) SA a powodem (...) zawarta została w dniu 17 września 2013r. (...) SA wystąpił zatem do komornika z wnioskiem o umorzenie egzekucji Km 1261/11 w całości pismem, które wpłynęło do Komornika w dacie 7 października 2013r., a to z uwagi na utratę z dniem 17 września 2013r. statusu wierzyciela w odniesieniu do egzekwowanej wierzytelności w związku ze zbyciem jej na rzecz powoda. Postanowieniem z dnia 28 października 2013r. o zakończeniu postępowania w sprawie Km 2161/11, zwrocie wierzycielowi tytułu wykonawczego oraz o ustaleniu kosztów tego postępowania Komornik zrealizował powyższy wniosek (...) SA. Na uzasadnienie tego stanowiska pozwani przywołali uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2015r., III CZP 103/14. umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela - banku, prowadzącego egzekucję na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego klauzulą wykonalności - niweczy skutki przerwy biegu przedawnienia spowodowane złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji. Powód nie może zatem w okolicznościach niniejszej sprawy skutecznie powołać się na przerwanie przez swojego poprzednika prawnego co do zasady 3-letniego terminu przedawnienia, biegnącego w okolicznościach niniejszej sprawy począwszy od daty 18 stycznia 2010r. Nie budzi wątpliwości, że do roszczeń stwierdzonych - tak jak w okolicznościach niniejszej sprawy - bankowym tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w klauzulę wykonalności nie ma zastosowania art. 125 § 1 Kodeksu cywilnego, wydłużający termin przedawnienia do lat 10.

Pozwani zakwestionowali również skuteczność nabycia przez powodowy Fundusz Sekurytyzacyjny wierzytelności banku (...) S.A. z tytułu umowy kredytowej, a tym samym występowanie po stronie powodowej legitymacji procesowej czynnej, wskazując, że zgoda dłużnika będącego stroną czynności bankowej nie może być - tak jak w okolicznościach niniejszej sprawy (Vide załączone do pozwu dokumenty w postaci oświadczeń pozwanych z daty 17.08.2007r. w przedmiocie zgody tego rodzaju) wyrażona ex ante w sposób blankietowy, odnoszący się generalnie do kręgu niezidentyfikowanych (...) lub funduszy sekurytyzacyjnych.

Nadto pozwani domagali się ograniczenia ich odpowiedzialności do nieruchomości położonych w W., objętych księgami wieczystymi: (...), (...), (...).

Odnosząc się do zarzutów pozwanych strona powodowa pismem procesowym z dnia 25 stycznia 2016rwniosła o utrzymanie w mocy nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym przez tutejszy Sąd, z zastrzeżeniem ograniczenia odpowiedzialności pozwanych w trybie art. 319 k.p.c, tj. ograniczenie odpowiedzialności pozwanych do wartości nieruchomości będących we wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej, dla których Sąd Rejonowy w (...) (...) Wydział Ksiąg wieczystych prowadzi Kw Nr BB1 (...), BB1 (...), BB1 (...), obciążonych hipoteką umowną łączną zwykłą w kwocie 574.183,50 zł oraz hipoteką umową łączną kaucyjną do kwoty 137.800,00 zł. Powodowy Fundusz wniósł o oddalenie zarzutów pozwanych od nakazu zapłaty podniesionych w piśmie z dnia 27.12.2015r., zasądzenie od pozwanych kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego i poniesionej opłaty skarbowej oraz o oddalenie wniosku pozwanych o zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego, jako przedwczesnego na tym etapie postępowania- brak pełnomocnika w sprawie.

Strona powodowa wskazała, że pozwani nie kwestionują istnienia wierzytelności dochodzonej niniejszym sporem, a także wysokość wartości przedmiotu sporu, z zastrzeżeniem skutków prawnych opisanych w art. 25 § 2 kpc. Strona powodowa podniosła, iż nie jest prawdą, iż pozwani nie wyrazili zgody na cesję wierzytelności na rzecz Funduszu Sekurytyzacyjnego, w tym nie złożyli oświadczeń o poddaniu się egzekucji na podstawie (...). Z treści uzasadnienia pozwu jak i załączonych wraz z ww. pismem procesowym dokumentów wprost wynika, iż zgodę na cesję wierzytelności pozwani wprost wyrazili pismem z dnia 17.08.2007r. Nadto, pozwani pomijają fakt, iż w wyroku z dnia 13.05.2010r., w sprawie IV CSK 558/09, Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, iż jeżeli dłużnik banku będący kredytobiorcą nie dotrzymuje warunków udzielenia kredytu - tak jak to miało miejsce w przedmiotowej sprawie, bank może dokonać przelewu wierzytelności na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego bez zgody zarówno tego dłużnika, jak i dłużnika banku z tytułu zabezpieczenia kredytu. Ostatecznie, na marginesie powód nadmienił, iż ustosunkowując się do zarzutu skuteczności dokonania cesji wierzytelności, (...) zważa, iż niniejsze postępowanie o zapłatę nie jest właściwym merytorycznie postępowaniem do ustalenia prawidłowości dokonania sprzedaży wierzytelności. Nadto, powód wskazał, iż umowa cesji została nie tylko stwierdzona pismem, ale została zawarta w formie aktu notarialnego. Zaś notariusz, przed którym umowa została zawarta, zweryfikował prawidłowość i zasadność wierzytelności podlegających cesji jak i był uprawniony do rozstrzygania kwestii związanych z umocowaniem osób uprawnionych do jej zawarcia.

Wyrokiem z dnia 18 maja 2016 roku Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej uchylił w całości nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany w dniu 19 listopada 2015 r. sygn. akt I Nc 152/15 i powództwo oddalił oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 14.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia.

W dniu 17 sierpnia 2007r. pomiędzy (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. ( (...) SA) a A. i P. małżonkami (...) (kredytobiorcy) została zawarta umowa kredytu mieszkaniowego (...) hipoteczny nr (...) na mocy której (...) SA zobowiązała się pozostawić do dyspozycji kredytobiorcy kredyt w kwocie 574.183,50 zł

W dniu zawarcia umowy kredytu pozwani wydali oświadczenie o ustanowienie hipotek stanowiących zabezpieczenie zobowiązań wobec (...) SA z tytułu kredytu mieszkaniowego (...), w postaci hipoteki zwykłej łącznej w kwocie 574.183,50 zł oraz hipoteki kaucyjnej łącznej do kwoty 137.800,00 zł dla zabezpieczenia odsetek umownych liczonych według zmiennej stopy procentowej w stosunku rocznym oraz kosztów ustanowione na lokalach mieszkalnych oznaczonych nr (...) zlokalizowanych w budynku oznaczonym nr (...) położonym w W. przy ul. (...), stanowiących własność Kredytobiorcy w ustawowej wspólności, dla których Sąd Rejonowy w B. Wydział (...) Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste KW Nr (...) i KW Nr (...) oraz nieruchomości, stanowiącej własność Kredytobiorcy w ustawowej wspólności dla której Sąd Rejonowy w B. Wydział (...)Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...).

W dniu zawarcia umowy kredytowej A. O. i P. O. wyrazili zgodę na dokonanie przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W., przelewu wymagalnej wierzytelności wynikającej z kredytu mieszkaniowego w kwocie 574.183,50 zł na towarzystwo funduszy inwestycyjnych tworzące fundusz sekurytyzacyjny lub na fundusz sekurytyzacyjny w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 maja 2004r. o funduszach inwestycyjnych, w przypadku, gdy (...) SA podejmie decyzję o dokonaniu takiej czynności.

Pismem z dnia 6 stycznia 2010r. (...) SA wypowiedział umowę kredytu z dnia 17 sierpnia 2007r. w części dotyczącej warunków spłaty kredytu z powodu zaległości w spłacie rat. Należności z tytułu wypowiedzianej umowy do dnia 06.01.2010r. wyniosły 21.638,47 zł i obejmowały: kapitał wymagalny: 6.205,06 zł, odsetki i opłaty: 15.106,37 zł, odsetki karne: 327,04 zł. Wypowiedzenie umowy kredytu zostało doręczone pozwanym w dniu 18 stycznia 2010r.Wezwaniem do zapłaty z dnia 2 kwietnia 2010r. (...) SA wezwało A. O. i P. O. do zapłaty kwoty 601.721,21 zł, na którą składały się: kapitał zapadły - 570.245,35 zł, odsetki i opłaty - 21.552,65 zł, odsetki karne - 9.923,21 zł. W dniu 5 maja 2011r. Sąd Rejonowy w B. nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu numer 522 z dnia 21.03.2011r. wystawionemu przez wierzyciela (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną w W. obejmującemu roszczenie z umowy kredytu mieszkaniowego (...) hipoteczny przeciwko dłużnikom P. O. i A. O. z ograniczeniem odpowiedzialności dłużników do kwoty 1.148.370,00 zł z ograniczeniem odpowiedzialności dłużników do kwoty 1.148.370,00 złotych.

Wnioskiem z dnia 25 maja 2011r. (...) SA zwrócił się do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w B. T. W. o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w stosunku do dłużników A. O. i P. O.. W dniu 5 lipca 2011r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w B. T. W. zgodnie z wnioskiem egzekucyjnym dokonał zajęcia nieruchomości dłużnika dla której Sąd Rejonowy Wydział (...) Ksiąg Wieczystych w B. prowadzi księgę wieczystą o numerze KW (...) oraz KW (...), KW (...). Pismem z dnia 20 lipca 2011r. (...) SA zwrócił się do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w B. T. W. o dokonanie opisu i oszacowania nieruchomości należących do dłużników. Prowadzone postępowanie egzekucyjne z licytacji nieruchomości okazało się bezskuteczne. W dniu 17 września 2013r. w W. pomiędzy (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. a (...) Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym reprezentowanym przez (...) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA, została zawarta umowa sprzedaży wierzytelności obejmująca m.in. wierzytelność pozwanych A. O. i P. O.. (...) SA reprezentowany był przez K. L. – Dyrektora Biura (...) oraz M. W. (1) – Kierownik Zespołu. Natomiast za powoda, reprezentowanego był przez (...) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A, w W. umowę podpisała A. M. jako pełnomocnik. Pismami z dnia 1 października 2013r. skierowanymi do Sądu Rejonowego w B. Wydziału Ksiąg Wieczystych - (...) Bank (...) Spółka Akcyjna oświadczył, iż w dniu 17.09.2013r. zawarł umowę sprzedaży wierzytelności z (...) Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym, na mocy której Bank zbył na rzecz Funduszu wierzytelność przysługującą Bankowi w stosunku do pozwanych z tytułu umowy nr (...), wraz z hipoteką umowną łączną zwykłą, w kwocie 574.183,50 i hipoteką umowną łączną kaucyjną, w kwocie 137.800,00 zł i zabezpieczoną powołaną wierzytelność, wpisaną do KW (...) oraz KW (...) prowadzoną przez Sąd. Pismami z dnia 3 października 2013r. (...) Bank (...) SA poinformowała A. O. i P. O., że na podstawie umowy z dnia 17 września 2013r. dokonała przelewu wierzytelności z tytułu umowy nr (...) na rzecz (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego. Dotychczasowy wierzyciel wskazał, że przeniesienie wierzytelności stało się skuteczne dnia 19 września 2013r. Przeterminowane zadłużenie na dzień 19 września 2013r. wyniosło łącznie 925.937,20 zł, z czego kapitał to 570.245,35 zł, a odsetki 355.691,85 zł. Wezwaniem do zapłaty z dnia 9 października 2013r. (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. wezwał A. O. i P. O. do spłaty zadłużenia wynikającego z umowy zawartej w dniu 17 sierpnia 2007r. z Bankiem (...) SA, kwoty 929.999,22 zł.

W części zważającej pisemnych motywów wyroku Sąd Okręgowy w Bielsku- Białej odniósł się w pierwszej kolejności do zakwestionowanej przez pozwanych legitymacji czynnej powoda i wskazał, że (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. dochodzi w tej sprawie swojego roszczenia w oparciu o cesję wierzytelności zawartą z (...) Bank (...) SA z siedzibą w W. zawartą w dniu 17 września 2013r. w W., a której przedmiotem było m.in. zobowiązanie wobec pierwotnego wierzyciela dłużników A. i P. małżonków (...). Pozwani już w złożonych zarzutach od wydanego nakazu zapłaty zakwestionowali skuteczność przedmiotowej umowy cesji wierzytelności z dnia 17 września 2013r., a to z uwagi na niewskazanie umocowania wymienionych w komparycji tej umowy osób podpisujących tę umowę, tak ze strony cesjonariusza, jak i cedenta. Z tych też względów pozwani zakwestionowali istnienie po stronie pozwanej legitymacji procesowej czynnej. Dalej Sąd Okręgowy wskazał, że ze strony cedenta (...) SA umowę cesji podpisał kierownik zespołu M. W. (2) i dyrektor Biura (...) w Centrum Windykacji i (...) –L., natomiast z ramienia cesjonariusza: pełnomocnik A. M.. Żadna z tych osób nie jest osobą, co do której umocowania działałoby domniemanie znajomości wpisów w Krajowym Rejestrze Sądowym, należy zakładać, że byli to pełnomocnicy wyznaczeni ad hoc do zawarcia takiej umowy, zaś dokumentów pełnomocnictw dzielonych zgodnie z zasadami reprezentacji (...) SA i (...) nie ujawniono. W konsekwencji powyższego Sąd Okręgowy uznał, że podniesiony przez pozwanych zarzut braku legitymacji czynnej powoda zasługiwał na uwzględnienie. Sąd pierwszej instancji przywołał w tym miejscu określona w treści art. 6 kc regułę rozkładu ciężaru dowodu i wskazał, że strona powodowa nie wykazała, że pomiędzy (...) SA a (...) doszło do skutecznego przejścia uprawnień w stosunku do wierzytelności przysługującej wobec pozwanych. Przywołując zasady przeniesienia wierzytelności określone treścią art. 509 – 518 k.c., Sąd Okręgowy podniósł, że co prawda umowa cesji wierzytelności została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, jednakże nie wykazano, że osoby występujące tak po stronie zbywcy, jak i nabywcy wierzytelności posiadały ważne umocowanie do zawarcia tejże umowy. Z tych też względów, w ocenie Sądu pierwszej instancji, strona pozwana mogła skutecznie podnosić zarzut braku skutecznego przeniesienia wierzytelności pomiędzy (...) SA a powodowym Funduszem. Jednocześnie Sąd zauważył, że w odpowiedzi na tak postanowione zarzuty pozwanych od wydanego nakazu zapłaty powód podniósł jedynie, że niniejsze postępowanie o zapłatę nie jest właściwym merytorycznie postępowaniem do ustalenia prawidłowości dokonania sprzedaży wierzytelności i wskazał, że umowa cesji została nie tylko stwierdzona pismem, ale została zawarta w formie aktu notarialnego. Zaś notariusz, przed którym umowa została zawarta, zweryfikował prawidłowość i zasadność wierzytelności podlegających cesji jak i był uprawniony do rozstrzygania kwestii związanych z umocowaniem osób uprawnionych do jej zawarcia. Tymczasem, jak wskazał Sąd pierwszej instancji, dołączona do pozwu umowa przelewu wierzytelności, wbrew twierdzeniom powoda, nie została sporządzona w formie aktu notarialnego, ale w zwykłej formie pisemnej. Z tej przyczyny stanowisko powoda o braku konieczności badania umocowania osób występujących po stronie cesjonariusza i cedenta nie mogło zostać uwzględnione.

Sąd Okręgowy zwrócił nadto uwagę, że strona powodowa była reprezentowana przez fachowego pełnomocnika – radcę prawnego, zatem Sąd nie miał obowiązku pouczania co do czynności procesowych (art. 5 kpc). Z tych też względów nie wzywał strony powodowej do przedłożenie przedmiotowych umocowań.

Wobec powyższego, z uwagi nie niewykazanie skutecznego przeniesienia wierzytelności stanowiącej podstawę roszczenia – nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, wydany w dniu 19 listopada 2015r. sygn. akt I Nc 152/15 w punkcie 1 wyroku Sąd Okręgowy uchylił w całości i powództwo oddalił. Sąd Okręgowy wskazał przy tym, że wobec przyjęcia takiej podstawy orzeczenia, jaka jest brak legitymacji procesowej czynnej powoda, odnoszenie się do pozostałych okoliczności sprawy, podnoszonych zarzutów i argumentów stało się bezcelowe.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej postanowił w punkcie 2 wyroku mając na uwadze, że strona pozwana był reprezentowana przez fachowego pełnomocnika – radcę prawnego, wobec czego na mocy art. 98 § 1 kpc i art. 99 kpc w zw. z § 2 kpt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r. poz.1804), zasądził od powoda na rzecz pozwanych kwotę 14.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód.

Zaskarżając wyrok w całości powód podniósł zarzuty:

1/ naruszenia przepisów postępowania cywilnego, które mogło mieć istotny wpływ na treść zapadłego w sprawie wyroku, tj.

- art. 233§1 k.p.c. –polegającego na błędnej ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, wyrażającej się w uznaniu, że złożony przez powoda wyciąg z umowy cesji wierzytelności wraz z wyciągiem załącznika, wyciąg z ksiąg rachunkowych powoda nie stanowią dowodu na okoliczność potwierdzenia wysokości nabytej wierzytelności przez powoda oraz poprzez błędne jego zastosowanie, tj. przeprowadzenie przez Sąd meriti dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów zgromadzonych w aktach sprawy IC 1/16 i uznanie, że braku umocowania osób podpisujących umowę cesji pomimo tego, że umowa cesji była podpisana w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, podczas gdy prawidłowa ocena dokumentów znajdujących się w aktach sprawy prowadzi do wniosku przeciwnego;

- art. 244§1 k.p.c. poprzez błędne jego zastosowanie poprzez nieuznanie, że przedłożone do akt sprawy odpisy ksiąg wieczystych nie mają charakteru dokumentu urzędowego i nie są dowodem potwierdzającym cesje wierzytelności;

- art. 245 k.p.c. poprzez błędne jego zastosowanie poprzez nieuznanie wyciągu z ksiąg rachunkowych, jako dokumentu prywatnego potwierdzającego fakt zaksięgowania danej wierzytelności w księgach funduszu;

- art. 129§2 i 3 k.p.c. w zw. z art. 244§1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i odmówienie mocy dowodowej poświadczonej przez radcę prawnego umowy cesji wierzytelności jako dokumentu urzędowego, podczas gdy poświadczenie zgodności z oryginałem odpisu dokumentu przez występującego w sprawie pełnomocnika strony w osobie radcy prawnego, nadaje temu poświadczeniu charakter dokumentu urzędowego i potwierdza istnienie dokumentu i danych w nich zawartych;

- art. 129§4 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie przez Sąd pierwszej instancji z urzędu i zaniechanie wezwania powoda do okazania do wglądu Sądu oryginału całej kompletnej umowy cesji, jeżeli Sąd powziął wątpliwość o skuteczności zawartej umowy cesji, co skutkowało brakiem przypisania jej takiego charakteru;

2/ naruszenia przepisów prawa materialnego, tj.

- art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. polegającego na błędnym uznaniu, że strona powodowa nie przedłożyła dowodów na poparcie swoich twierdzeń oraz wniosków, z których wywodzi skutki prawne;

- art. 65 k.c. w zw. z art. 509 k.c. poprzez błędna wykładnię prowadząca do uznania umowy cesji za nieskuteczną, podczas gdy powód przedłożył do akt sprawy potwierdzona za zgodność z oryginałem umowę cesji wierzytelności, zawierającą wszelkie elementy przedmiotowo oraz podmiotowo istotne, by uznać cesję za skuteczną;

- art. 511 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że nie został spełniony wymóg stwierdzenia przelewu wierzytelności pismem mimo przedłożenia przez powoda do akt sprawy umowy cesji wierzytelności wraz z wyciągiem z załącznika do umowy cesji oraz wyciągu z ksiąg rachunkowych powoda;

-art. 79 ustawy o księgach wieczystych i hipotece poprzez błędna wykładnię polegająca na tym, że pomimo wpisu w księdze wieczystej nie doszło do przeniesienia wierzytelności hipotecznej, która wynikała z przedmiotowego powództwa;

- art. 195 ustawy o funduszach inwestycyjnych z dnia 27 maja 2014 roku poprzez błędną wykładnię i nieuznanie przez Sąd pierwszej instancji, że w przypadku nabycia przez fundusz sekurytyzacyjny wierzytelności albo puli wierzytelności zabezpieczonych hipoteką sąd prowadzący księgę wieczystą dokonuje na wniosek funduszu wpisu zmiany dotychczasowego wierzyciela, na którego rzecz była ustanowiona hipoteka;

- art. 11 ust.1 i 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z dnia 16 kwietnia 1993 roku oraz art. 65 k.c. przez błędną wykładnię §11 cesji - Klauzula Poufności poprzez uznanie przez Sąd ad quo, że powód był zobligowany do przedłożenia kompletnej umowy cesji wierzytelności wraz z załącznikiem, a tym samym uznanie, że takowe działanie nie stanowiłoby czynu nieuczciwej konkurencji.

Wskazując na powyższe zarzuty powód domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i zasądzenia na jego rzecz dochodzonej kwoty 570.245,35 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienie powództwa oraz zasądzenia od pozwanych kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z poniesionymi opłatami skarbowym.

W odpowiedzi na apelację pozwani wnieśli o jej oddalenie w całości, jako bezzasadnej i zasądzenie od powoda na ich rzecz solidarnie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem wyrok Sądu pierwszej instancji odpowiada prawu, aczkolwiek z innych powodów niż te, które przyjęte zostały za podstawę jego wydania.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy i przyjmuje je za własne, ale nie aprobuje dokonanej przez Sąd pierwszej instancji oceny prawnej, na podstawie której Sąd ten przyjął, że powódka nie wykazała w niniejszej sprawie faktu skutecznego przelewu wierzytelności przysługującej względem pozwanych pierwotnemu wierzycielowi (...) z umowy kredytu mieszkaniowego (...) hipoteczny, a tym samy legitymacji czynnej powódki.

Podnoszone w apelacji zarzuty naruszenia prawa procesowego i materialnego w tym zakresie należało uznać za zasadne.

Przypomnieć na wstępie należy, że pozwani w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji podjęli obronę przeciwko wydanemu nakazowi zapłaty w oparciu o 3 podstawy zarzuty:

- przedawnienia dochodzenia roszczenia w całości;

- brak legitymacji procesowej czynnej po stronie powoda;

- brak podstaw do orzekania nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym na gruncie art. 485 § 1 pkt 1 i 3 kpc.

Na ich podstawie pozwani wnieśli o uchylenie nakazu zapłaty po myśli art. 496 kpc i oddalenie powództwa w całości, względnie – z ostrożności – o ograniczenie odpowiedzialności pozwanych do nieruchomości położonych w W., objętych księgami wieczystymi: (...), (...), (...) i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych solidarnie zwrotu kosztów procesu.

Przede wszystkim jednak uzasadniając swoje stanowisko pozwani zakwestionowali skuteczność przedstawionej wraz z pozwem umowy cesji wierzytelności z dnia 17 września 2013r., a to z uwagi na niewskazanie umocowania wymienionych w komparycji tej umowy osób podpisujących tę umowę, tak ze strony cesjonariusza jak i cedenta. Pozwani wskazali także, że zgoda dłużnika będącego stroną czynności bankowej nie może być - tak jak w okolicznościach niniejszej sprawy (Vide załączone do pozwu dokumenty w postaci oświadczeń pozwanych z daty 17.08.2007r. w przedmiocie zgody tego rodzaju) wyrażona ex ante w sposób blankietowy, odnoszący się generalnie do kręgu niezidentyfikowanych (...) lub funduszy sekurytyzacyjnych.

Sąd pierwszej instancji za najbardziej doniosły uznał zarzut pozwanych niewykazania legitymacji czynnej przez powódkę, przyjmując w szczególności w powołaniu na reguły rozkładu ciężaru dowodu z art. 6 k.c., że strona powodowa nie wykazała, że pomiędzy (...) SA a (...) doszło do skutecznego przejścia uprawnień w stosunku do wierzytelności przysługującej wobec pozwanych. Przywołując zasady przeniesienia wierzytelności określone treścią art. 509 – 518 k.c.

Sąd Okręgowy podniósł, że co prawda umowa cesji wierzytelności została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, jednakże nie wykazano, że osoby występujące tak po stronie zbywcy, jak i nabywcy wierzytelności posiadały ważne umocowanie do zawarcia tejże umowy. Z tych też względów, w ocenie Sądu pierwszej instancji, strona pozwana mogła skutecznie podnosić zarzut braku skutecznego przeniesienia wierzytelności pomiędzy (...) SA a powodowym Funduszem. Jednocześnie Sąd zauważył, że w odpowiedzi na tak postanowione zarzuty pozwanych od wydanego nakazu zapłaty powód podniósł jedynie, że niniejsze postępowanie o zapłatę nie jest właściwym merytorycznie postępowaniem do ustalenia prawidłowości dokonania sprzedaży wierzytelności i wskazał, że umowa cesji została nie tylko stwierdzona pismem, ale została zawarta w formie aktu notarialnego.

Z takim stanowiskiem Sądu Okręgowego nie sposób się zgodzić. Sąd Okręgowy nie słusznie oddalił powództwo na tak wskazanej podstawie, która pominęła inne dowody przedstawione w sprawie przez powódkę na poparcie twierdzeń pozwu o skutecznym przelewie wierzytelności przysługującej pierwotnemu wierzycielowi.

W ocenie Sądu Okręgowego zgodnej ze stanowiskiem skarżącej roztrząsanie w niniejszym postępowaniu, czy wszystkie dokumenty przedstawione do cesji były prawidłowo wypełnione i złożone, było zbędne w sytuacji, gdy wystarczające dla wykazania legitymacji czynnej powódki pozostawało to, że powód nie tylko przedłożył dowody w postaci umowy cesji wraz z załącznikami, ale też dowody z których wynikało bezspornie, że pierwotny wierzyciel (...) SA Oddział w B. dokonał skutecznego zawiadomienia pozwanych, jako dłużników ( każdego odrębnie ) o dokonanym przelewie wierzytelności a nadto przedłożył zawiadomienia o wpisach do ksiąg wieczystych nowego wierzyciela hipotecznego, które znajdują odzwierciedlenie w złożonych do akt odpisach z tych ksiąg. W ocenie Sądu Apelacyjnego w przedmiotowej sprawie istnienie wierzytelności przysługującej powódce należało wywodzić z wpisu dotyczącego hipotek zabezpieczających wierzytelność.

Zgodnie z treścią art. 79 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2013 r. poz. 707 z późn. zm.), w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej, przy czym niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, która zabezpiecza.

W przedmiotowej sprawie niewątpliwie poprzez wpis powódki, jako wierzyciela hipotecznego w księgach wieczystych w dniach 2, 6 i 7 grudnia 2013 roku r., doszło do przeniesienia hipotek na skutek umowy przelewu wierzytelności zabezpieczonej hipotecznie, w której treści skutek ten został wyraźnie zaznaczony.

Należy wskazać, że zgodnie z art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Kwestionując wpis cesjonariusza do księgi wieczystej, właściciel nieruchomości może wytoczyć powództwo o usunięcie niezgodności między stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 ust. 1), żądając od sądu ustalenia, że hipoteka zabezpieczająca określoną wierzytelność przysługuje cedentowi, a nie cesjonariuszowi. W przedmiotowej sprawie Sąd na datę orzekania jest związany prawomocnym wpisem hipotek na rzecz powódki.

Podzielić należało także dalszą argumentację powódki, że wysokość wierzytelności powoda wynika ze złożonych przez niego dokumentów. W myśl art. 194 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, księgi rachunkowe (...), wyciągi z tych ksiąg podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzone pieczęcią towarzystwa zarządzającego (...) oraz wszelkie wystawione w ten sposób oświadczenia zawierające zobowiązania, zwolnienie z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowanie odbioru należności, mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych. Ustęp 2 tego artykułu stanowi, że moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym. Należy przy tym zwrócić uwagę, że Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodną ze wskazanymi wzorcami konstytucyjnymi tylko część normy prawnej nadającej moc prawną dokumentów urzędowych, gdy znajdują do nich zastosowanie art. 244 § 1 i art. 252 k.p.c. Wprowadzone w art. 194 ust. 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych ograniczenie nie pozbawia zatem całkowicie wyciągów z ksiąg mocy dowodowej w postępowaniu cywilnym.

W szczególności nie budzi wątpliwości okoliczność zawarcia przez pozwanego umowy z bankiem, która nie była kwestionowana. Wysokość zobowiązania należy również wywodzić z wysokości hipotek zabezpieczających wierzytelność banku z tytułu przedmiotowej umowy. Wynika to z treści domniemania prawnego z art. 71 k.w.h., który mimo uchylenia znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie, wobec treści art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie k.w.h. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 20 sierpnia 2014 r., sygn. akt I ACa 279/14). Z wpisu hipoteki zabezpieczającej konkretną wierzytelność należy domniemywać zarówno istnienie hipotek, jak i wierzytelności, jakie te hipoteki zabezpieczają. Przeciwko okolicznościom związanym z zawarciem umowy oraz domniemaniu z art. 71 u.k.w.h. nie zostały przeprowadzone przez pozwanych żadne dowody, zatem należało je uznać za niewątpliwe.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku o błędnym rozumowaniu Sądu Okręgowego, który odmówił wiarygodności dowodom zaoferowanym przez pozwanych, w zakresie wykazania skuteczności przeniesienia wierzytelności.

Słusznym okazał się zatem zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny i z pominięciem istotnych faktów i dowodów polegającej na bezpodstawnym uznaniu braku wiarygodności dowodów wnioskowanych przez powoda oraz treści wpisów w księgach wieczystych. Granice swobodnej oceny dowodów wyznacza obowiązek sądu wyprowadzenia z zebranego materiału dowodowego - w zakresie każdego dowodu z osobna i w powiązaniu w całość - wniosków zgodnych z zasadami logiki, w oparciu o indywidualne przekonanie sędziego w kwestii wartości poszczególnych dowodów determinowane jego świadomością społeczną i prawną. Ocena sądu ma ponadto wynikać z wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, obejmować odniesienie się do wszystkich przeprowadzonych dowodów i wskazanie dowodów wchodzących w skład podstawy rozstrzygnięcia, z odrzuceniem tych, którym sąd odmówił mocy dowodowej przy wskazaniu zaistnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego orzeczenie sądu pierwszej instancji odpowiada ostatecznie prawu z tej przyczyny, że uzasadniony okazał się zarzut pozwanych przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem.

Nie ulega wątpliwości, że sporna umowa kredytu (umowa o kredyt mieszkaniowy „własny kąt hipoteczny" nr (...)) została zawarta w dacie 17 sierpnia 2007r., a wypowiedzenie umowy kredytowej z uwagi na zaległości pozwanych w płatności rat nastąpiło pismem (...) SA z dnia 6 stycznia 2010r., doręczonym pozwanym 18 stycznia 2010r. Należność z umowy kredytowej stała się zatem wymagalna z tą datą. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu został uwzględniony przez Sąd, który postanowieniem z dnia 5 maja 2011r. nadał (...) klauzulę wykonalności. Wierzyciel w dniu 25 maja 2011r. wystąpił do komornika T. W. o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, które zostało zarejestrowane pod sygn. Km 2161/11 i formalnie wszczęte 5 lipca 2011r. Umowa cesji wierzytelności pomiędzy (...) SA a powodem (...) zawarta została w dniu 17 września 2013r. Wierzyciel (...) SA wystąpił zatem do komornika z wnioskiem o umorzenie egzekucji Km 1261/11 w całości pismem, które wpłynęło do Komornika w dacie 7 października 2013r., a to z uwagi na utratę z dniem 17 września 2013r. statusu wierzyciela w odniesieniu do egzekwowanej wierzytelności w związku ze zbyciem jej na rzecz powoda. Postanowieniem z dnia 28 października 2013r. o zakończeniu postępowania w sprawie Km 2161/11, zwrocie wierzycielowi tytułu wykonawczego oraz o ustaleniu kosztów tego postępowania Komornik zrealizował powyższy wniosek (...) SA.

Na uzasadnienie zarzutu przedawnienia roszczenia pozwani przywołali uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2015r., III CZP 103/14, z której wynika, że umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela - banku, prowadzącego egzekucję na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego klauzulą wykonalności - niweczy skutki przerwy biegu przedawnienia spowodowane złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji.

Sąd Apelacyjny podziela zapatrywanie Sądu Najwyższego wyrażone w tej uchwale, w identycznym stanie faktycznym.

W świetle powyższego należało uznać, że powód nie może w okolicznościach niniejszej sprawy skutecznie powołać się na przerwanie przez swojego poprzednika prawnego co do zasady 3-letniego terminu przedawnienia, biegnącego od daty 18 stycznia 2010r. Nie budzi wątpliwości, że do roszczeń stwierdzonych - tak jak w okolicznościach niniejszej sprawy - bankowym tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w klauzulę wykonalności nie ma zastosowania art. 125 § 1 Kodeksu cywilnego, wydłużający termin przedawnienia do lat 10.

Zaznaczyć przy tym należy, że w pisemnych motywach przytoczonej uchwały Sąd Najwyższy wyraźnie dodał, że dla wyrażonego poglądu nie ma znaczenia charakter egzekwowanej wierzytelności. Tak jak w rozpoznawanej sprawie, była to wierzytelność objęta bankowym tytułem egzekucyjnym, a dokonanie przez bank cesji objętej tym tytułem należności na rzecz powódki – niemającej prawa do wystawiania takich tytułów – skutkowało tym, że nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności na rzecz cesjonariusza niebędącego bankiem jest niedopuszczalne. Powódka nie mogła kontynuować egzekucji wszczętej przez cedenta, gdyż musiała uzyskać nowy tytuł wykonawczy wydany w postępowaniu rozpoznawczym. To zaś w niniejszej sprawie okazało się bezskuteczne z uwagi na przedawnienie roszczenia ze wskazanych tu przyczyn.

Z tych wskazanych wyżej powodów Sąd Apelacyjny w punkcie 1 wyroku orzekł o oddaleniu apelacji powoda, jako bezzasadnej na podstawie przepisu art. 385 k.p.c.

Orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie art. 108§1 k.p.c, sąd zastosował wynikające z art. 98 k.p.c.: zasadę odpowiedzialności za wynik procesu i zasadę kosztów celowych. Na ich podstawie zasądził w punkcie 2 wyroku od powódki na rzecz pozwanych kwotę 10.800, 00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, która odpowiada opłacie za czynności pełnomocnika pozwanych będącego radcą prawnym, w wysokości ustalonej zgodnie z przepisami § 2 pkt 7 w zw. z §10 ust.1 pkt.2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 j. t.).

SSO del. Maria Bielska-Wojtaszek SSA Piotr Wójtowicz SSA Lucyna Świderska-Pilis