Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 stycznia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Beata Michalska

Sędziowie: SSA Lucyna Guderska (spr.)

SSA Janina Kacprzak

Protokolant: stażysta Aleksandra Białecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 stycznia 2017 r. w Ł.

sprawy M. W. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o wysokość emerytury i podjęcie wypłaty emerytury

na skutek apelacji M. W. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 12 października 2015 r. sygn. akt VIII U 1899/14

oddala apelację .

Sygn. akt: III AUa 2312/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 marca 2014 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ponownie ustalił M. W. (1) od 1 sierpnia 2012 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, emeryturę w wysokości proporcjonalnej. Emeryturę ustalono według proporcji 237 miesięcy pracy w Polsce do 458 miesięcy łącznej pracy z uwagi na ubezpieczenie za granicą. Wysokość świadczenia wyniosła 650,56zł. Organ rentowy wskazał, iż świadczenie zostaje zawieszone, gdyż przysługuje świadczenie w pełnej - korzystniejszej wysokości.

Decyzją z 18 marca 2014 r. (znak (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przeliczył emeryturę od 1 sierpnia 2012 r., zawieszając jednocześnie jej wypłatę z uwagi na kontynuowanie przez ubezpieczoną zatrudnienia. Do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzenie z 10 lat kalendarzowych, od stycznia 1992 r. do grudnia 2001 r. Wskaźnik podstawy wymiaru wyniósł 21,87%. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 14 lat i 10 miesięcy okresów składkowych (178 miesięcy) i 4 lata 11 miesięcy okresów nieskładkowych (59 miesięcy). Wysokość świadczenia wyniosła 799,18 zł, a po waloryzacji od 1 marca 2014 r. - 844,45 zł.

W odwołaniu od powyższej decyzji M. W. (1) zakwestionowała zarówno sposób ustalenia podstawy wymiaru świadczenia, jak i wskaźnika podstawy wymiaru emerytury. Podniosła, że wnosiła o wyliczenie emerytury według możliwie najkorzystniejszej opcji, a tymczasem ZUS do ustalenia podstawy wymiaru przyjął wynagrodzenie z 10 lat kalendarzowych, tj. od stycznia 1992 r. do grudnia 2001 r., mimo, iż od 28 lutego 1994 r. przebywała w Kanadzie. W konsekwencji za lata 1995-2001 przyjęto jako podstawę wymiaru 0 zł, co skutkowało niskim wskaźnikiem podstawy wymiaru.

Nadto odwołująca podniosła, że organ rentowy bezpodstawnie zawiesił wypłatę świadczenia z powodu kontynuowania przez nią zatrudnienia. Ubezpieczona wskazała, iż zatrudnienie kontynuuje w Kanadzie, a umowa w sprawie wzajemnych świadczeń polsko-kanadyjskich nie nakłada obowiązku rezygnacji z pracy w Kanadzie, zaś obowiązujące w Polsce ustawodawstwo nie może działać na jej niekorzyść.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Na rozprawie w dniu 29 września 2015 r. pełnomocnik ubezpieczonej oświadczył, iż popiera odwołanie wyłączenie w części dotyczącej zawieszenia emerytury od dnia 1 sierpnia 2012 r. z uwagi na kontynuację zatrudnienia. Wskazał, że nie kwestionuje wysokości emerytury z uwagi na wydanie nowej decyzji w dniu 27 marca 2015 r.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 12 października 2015r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie w części dotyczącej podjęcia wypłaty emerytury (pkt 1) oraz umorzył postępowanie w części dotyczącej ustalenia wysokości emerytury (pkt 2).

Sąd I instancji ustalił, że M. W. (2), urodzona (...), w dniu 8 sierpnia 2012 r. złożyła wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

Decyzją zaliczkową z 11 września 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Ł. przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury od 1 sierpnia 2012 r. Wypłata emerytury została zawieszona z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia. Ubezpieczona została pouczona o konieczności przedłożenia świadectwa pracy lub zaświadczenia potwierdzającego rozwiązanie stosunku pracy celem podjęcia wypłaty świadczenia. Jako podstawę wymiaru składek przyjęto wynagrodzenie z 10 lat kalendarzowych.

Od 28 lutego 1994 r. ubezpieczona mieszka w Kanadzie, gdzie pracuje.

Składki, zgodnie z systemem rentowym Kanady, zostały zapłacone za lata 1995-1997, 1999-2012.

Decyzją zaliczkową z 20 grudnia 2013 r. (znak (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał ubezpieczonej emeryturę od 1 sierpnia 2012 r. w wysokości proporcjonalnej. Jednocześnie wskazał, iż wypłata emerytury podlega zawieszeniu z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia. Do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzenie z 10 lat kalendarzowych, od stycznia 1992 r. do grudnia 2001 r. Wskaźnik podstawy wymiaru wyniósł 21,73%. Emeryturę ustalono w proporcji 237 miesięcy pracy w Polsce i 458 miesięcy pracy w Kanadzie.

Kolejną decyzją zaliczkową z 20 grudnia 2013 r. (znak (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeliczył emeryturę ubezpieczonej od 1 sierpnia 2012 r. Jednocześnie wskazał, iż wypłata emerytury podlega zawieszeniu, z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia. Do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzenie z 10 lat kalendarzowych, od stycznia 1992 r. do grudnia 2001 r. Wskaźnik podstawy wymiaru wyniósł 21,73%. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 14 lat i 10 miesięcy okresów składkowych (178 miesięcy) i 4 lata 11 miesięcy okresów nieskładkowych (59 miesięcy).

Decyzją ostateczną z 18 marca 2014 r. (znak (...)) organ rentowy przeliczył emeryturę od 1 sierpnia 2012 r., zawieszając jednocześnie jej wypłatę z uwagi na kontynuowanie przez ubezpieczoną zatrudnienia. Do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzenie z 10 lat kalendarzowych, od stycznia 1992 r. do grudnia 2001 r. Wskaźnik podstawy wymiaru wyniósł 21,87%. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 14 lat i 10 miesięcy okresów składkowych (178 miesięcy) i 4 lata 11 miesięcy okresów nieskładkowych (59 miesięcy). Wysokość świadczenia wyniosła 799,18 zł, a po waloryzacji od 1 marca 2014 r. 844,45 zł.

Decyzją z 27 marca 2015 r. (znak (...)) ZUS przeliczył emeryturę ubezpieczonej od 1 sierpnia 2008 r., z zawieszeniem jej wypłaty z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia. Do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzenie z 10 lat kalendarzowych (od stycznia 1992 r. do grudnia 2001 r.). Wskaźnik podstawy wymiaru wyniósł 72,90%. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 14 lat i 10 miesięcy okresów składkowych (178 miesięcy) i 4 lata 11 miesięcy okresów nieskładkowych (59 miesięcy). Wysokość emerytury wynosi 1.296,63 zł. Emerytura po waloryzacji od 1 marca 2015 r. wynosi 1.310,98 zł. Decyzją tą została zmieniona decyzja z 18 marca 2014 r. (znak (...)) w zakresie punktu II ustalającego podstawę wymiaru świadczenia i punktu III ustalającego wysokość świadczenia.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie jest niezasadne.

Na wstępie zaznaczył, iż w dniu 18 marca 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał dwie decyzje ostateczne: znak (...) i znak (...).

Decyzją oznaczoną (...) wydaną na podstawie przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz (...)Kanadyjskiej umowy o zabezpieczeniu społecznym z 2 kwietnia 2008 r. ponownie ustalono M. W. (1) od 1 sierpnia 2012 r. emeryturę w wysokości proporcjonalnej, przy przyjęciu okresów zatrudnienia w Polsce i w Kanadzie według proporcji 237 miesięcy pracy w Polsce i 458 miesięcy pracy w Kanadzie.

Natomiast decyzją oznaczoną (...) ZUS ponownie ustalił M. W. (1) od 1 sierpnia 2012 r. emeryturę przy przyjęciu okresów zatrudnienia w Polsce – 14 lat i 10 miesięcy okresów składkowych oraz 4 lat i 11 miesięcy okresów nieskładkowych.

Sąd podkreślił, że M. W. (1) wniosła odwołanie od decyzji z 18 marca 2014 r. oznaczonej (...), zarzucając organowi rentowemu niezasadne przyjęcie do ustalenia podstawy wymiaru emerytury wynagrodzenia za lata 1992-2001. Wprawdzie w uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazuje również na wydanie drugiej decyzji, jednak – zdaniem tego Sądu - z oznaczenia decyzji wskazanej na wstępie odwołania, jak i jego uzasadnienia wynika, iż odwołanie dotyczy decyzji (...)/12.

Sąd podkreślił, że w związku z treścią kolejnej decyzji z 27 marca 2015r. ubezpieczona cofnęła odwołanie w części dotyczącej wysokości emerytury. Tym samym spór w niniejszej sprawie sprowadzał się ostatecznie do ustalenia, czy organ rentowy zasadnie zawiesił wypłatę świadczenia.

Sąd Okręgowy zaznaczył przy tym, że zaskarżoną decyzją (...)/12 organ rentowy zawiesił wypłatę świadczenia z uwagi na to, iż świadczenie ustalone decyzją oznaczoną (...) jest korzystniejsze.

Wskazał, że zgodnie z treścią art. 95 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Przepis art.95 ust.1 ww. ustawy ustanawia zasadę wypłaty jednego świadczenia, niezależnie od tego, do ilu świadczeń (także jednorodzajowych) przewidzianych w ustawie ubezpieczony nabył prawo.

Sąd wskazał, że świadczenie ustalone w decyzji (...)/12 wynosi 650,56 zł, zaś w decyzji (...)/12 799,18 zł. Zatem prawo do świadczenia przyznane decyzją znak (...) jest korzystniejsze, choć oba świadczenia zostały podwyższone do kwoty najniższej emerytury - od 1 marca 2014 r. do kwoty 844,45 zł. Tym samym, zdaniem tego Sądu - zawieszenie emerytury (...), jako świadczenia mniej korzystnego niż ustalonego w decyzji oznaczonej (...), ma swoje umocowanie w treści art. 95 ust.1 ww. ustawy.

W konsekwencji Sąd stwierdził, że odwołanie od decyzji znak (...) w zakresie zawieszenia prawa do świadczenia jest niezasadne i podlega oddaleniu na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c.

Wobec ograniczenia przez ubezpieczoną odwołania w części dotyczącej wysokości emerytury w związku z wydaniem przez organ rentowy decyzji z 27 marca 2015 r. ustalającej ponownie wysokość emerytury Sąd na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie w tym zakresie uznając, iż wydanie wyroku jest zbędne, gdyż zgłoszone przez ubezpieczoną roszczenie uzyskało już ochronę prawną, o której udzielenie wnosiła.

Sąd wskazał nadto, iż podstawą zawieszenia prawa do świadczenia w decyzji (...) jest przepis art.103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którym prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Sąd wskazał, że art.103a ww. ustawy został dodany ustawą z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2011 r. Przepis ten, wynikający z art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art.103a ww. ustawy o emeryturach i rentach w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, został uznany wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. za niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art.2 Konstytucji RP.

Zatem Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie będzie wypłacał emerytury osobom, które ukończyły powszechny wiek emerytalny, ustalany indywidualnie, w zależności od ich daty urodzenia oraz płci, jeśli osoby te kontynuują zatrudnienie podjęte przed uzyskaniem emerytury, a prawo do tej emerytury nabyły po dniu 31 grudnia 2010 r. Warunkiem koniecznym do realizacji świadczenia jest rozwiązanie stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego była wykonywana praca przed nabyciem prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy podkreślił, że ubezpieczona nabyła prawo do emerytury w dniu 1 sierpnia 2012 r. i niesporne jest, iż nie rozwiązała stosunku pracy, który nadal kontynuuje w Kanadzie.

Polskę i Kanadę łączy dwustronna umowa o zabezpieczeniu społecznym podpisana w dniu 2 kwietnia (...). (Dz.U. z 2009 roku, nr 133, poz.1095). Zgodnie z treścią art. 3 tej umowy, ma ona zastosowanie do każdej osoby, która podlega lub podlegała ustawodawstwu jednej lub każdej ze Stron oraz do innych osób, których prawa pochodzą od takiej osoby. Osoby, o których mowa w art. 3 tej Umowy, podlegają zobowiązaniom ustawodawstwa drugiej Strony i są uprawnione do świadczeń przewidywanych przez to ustawodawstwo na takich samych warunkach, jak obywatele drugiej Strony (art. 4 ww. umowy). W art. 5 ust.1 ww. umowy wskazano, iż jeżeli niniejsza Umowa nie stanowi inaczej, świadczenia przysługujące zgodnie z ustawodawstwem Strony osobie, o której mowa w artykule 3, w tym świadczenia uzyskane na mocy niniejszej Umowy, nie podlegają zmniejszeniu, zmianie, zawieszeniu lub wstrzymaniu wyłącznie z uwagi na fakt, że osoba ta ma miejsce zamieszkania na terytorium drugiej Strony. W tym przypadku sama umowa ma to znaczenie, że pomimo, iż osoba uprawniona do emerytury polskiej zamieszkuje w Kanadzie, nie wpływa to na zmniejszenie, zmianę, zawieszenie lub wstrzymanie świadczenia wyłącznie z uwagi na fakt jej pobytu w tym kraju. Natomiast samo prawo do świadczenia i jego wypłata następuje wyłącznie według przepisów polskich, czyli według przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z treścią art.16 ust.1 ww. umowy, jeżeli zgodnie z ustawodawstwem Rzeczypospolitej Polskiej istnieje prawo do emerytury lub renty, emerytura lub renta jest ustalana wyłącznie zgodnie z ustawodawstwem Rzeczypospolitej Polskiej, chyba że wysokość emerytury lub renty ustalona zgodnie z zasadą określoną w ust. 2 jest korzystniejsza. Należy także wskazać, iż zawarta umowa przewiduje zrównanie zdarzeń i okoliczności, co oznacza, że stosunek pracy za granicą należy traktować jak stosunek pracy w Polsce.

Art.103a ww. ustawy o emeryturach i rentach wymaga dla realizacji prawa do emerytury rozwiązania stosunku pracy z ostatnim pracodawcą. Do wypłaty emerytury w Polsce konieczny jest brak kontynuacji zatrudnienia, bez względu na to, czy miejsce jego wykonywania znajduje się w Polsce, czy poza jej granicami. Tego warunku ubezpieczona niewątpliwie nie spełniła.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożyła M. W. (1), zarzucając:, 1/ naruszenie prawa materialnego, tj.:

- art. 2 Konstytucji RP przez jego niezastosowanie i w konsekwencji błędne uznanie, że konstytucyjna zasada ochrony praw nabytych nie została naruszona przez zawieszenie wypłaty świadczeń emerytalnych, przysługujących Skarżącej, co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

- art. 67 ust. l Konstytucji RP poprzez jego niezastosowanie, skutkujące błędnym uznaniem, że prawo do zabezpieczenia społecznego uzależnione jest od dodatkowej przesłanki w postaci zakończenia wykonywania pracy zarobkowej przez Skarżącą, co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

- art. 65 Konstytucji RP poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji błędne uznanie, że zaskarżona decyzja ZUS I Oddział w Ł. znak (...) z dnia 18 marca 2014 r. nie narusza prawa Skarżącej do wolności wykonywania pracy, co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

- art. 32 Konstytucji RP poprzez uznanie, że zaskarżona decyzja nie narusza zasady równości obywateli wobec prawa, co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

2/ naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niedokonanie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego i w konsekwencji całkowite pominięcie istotnej dla wyniku sprawy okoliczności, iż Skarżąca kontynuuje zatrudnienie poza granicami R.P., co miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie.

Wskazując na powyższe zarzuty ubezpieczona wniosła o zmianę wyroku w punkcie pierwszym poprzez uchylenie decyzji z 18 marca 2014r., znak (...) w zakresie zawieszenia wypłaty emerytury i nakazanie wypłaty świadczeń emerytalnych, począwszy od dnia 1 sierpnia 2012 r., w wysokości przyznanej decyzją z 27 marca 2015 r., znak (...), wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty każdorazowego świadczenia, począwszy od dnia wymagalności poszczególnych świadczeń do dnia wypłaty, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpatrzenia. Nadto skarżąca wniosła o zasądzenie na jej rzecz od organu rentowego kosztów procesu według norm przepisanych,

Zdaniem skarżącej, zaskarżone orzeczenie narusza wyrażoną w art. 2 Konstytucji RP zasadę demokratycznego państwa prawnego, a w szczególności wynikające z niej zasady: ochrony praw nabytych obywateli, zaufania obywatela do państwa i stanowionego przezeń prawa, zasady równości wobec prawa i sprawiedliwości społecznej. Narusza także istotę chronionego konstytucyjnie prawa do zabezpieczenia społecznego i zasadę proporcjonalności ingerencji w sferę praw jednostki, narusza racjonalne i uzasadnione oczekiwania obywatela, zasługujące na ochronę w świetle zasady ochrony praw nabytych, a jednocześnie ingeruje w wolność osoby uprawnionej do emerytury w zakresie wykonywania pracy. W sposób niedopuszczalny dyskryminuje bowiem ubezpieczoną traktując ją odmiennie od tych, którzy rozwiązali stosunki zatrudnienia i nie kontynuują zatrudnienia albo też rozwiązali stosunki zatrudnienia dla pozoru i kontynuują zatrudnienie na podstawie nowo nawiązanych stosunków.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonej nie zasługuje na uwzględnienie.

Przede wszystkim należy podnieść, że wprawdzie w apelacji skarżąca wskazała, że zaskarża wyrok Sądu Okręgowego w całości, to jednak treść zawartych w niej zarzutów i wniosków wskazuje jednoznacznie, że dotyczy ona wyłącznie rozstrzygnięcia zawartego w punkcie pierwszym wyroku, co ostatecznie potwierdził na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik ubezpieczonej precyzując zakres zaskarżenia. Tym samym w sporze pozostaje jedynie kwestia oceny prawidłowości decyzji organu rentowego w zakresie zawieszenia wnioskodawczyni wypłaty świadczenia.

Podkreślić należy, że w decyzji z dnia 18 marca 2014r., znak (...), organ rentowy wskazał, że świadczenie przyznane tą decyzją jest zawieszone, gdyż przysługuje świadczenie w pełnej – korzystniejszej wysokości. Nie ulega zatem wątpliwości, że podstawą zawieszenia wypłaty świadczenia w tej decyzji był przepis art. 95 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2015, poz.748), gdyż wysokość świadczenia przyznanego wnioskodawczyni w decyzji z tej samej daty, oznaczonej (...), była wyższa. Jak wynika przy tym zarówno z treści odwołania, jak i apelacji, skarżąca nie kwestionuje zasadności zastosowania przez organ rentowy tego przepisu, ale możliwość zawieszenia jej wypłaty świadczenia z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia. Taka podstawa zawieszenia wypłaty emerytury skarżącej została wskazana przez organ rentowy w decyzji (...), która również – jak wynika z treści odwołania, jak i stanowiska ubezpieczonej wyrażonego przez jej pełnomocnika na rozprawie przed Sądem Okręgowym w dniu 29 września 2015r. – objęta została odwołaniem złożonym 6.05.2014r. Wprawdzie w sentencji zaskarżonego wyroku Sąd wymienił wyłącznie decyzję oznaczoną (...), to jednak z treści uzasadnienia wyroku jednoznacznie wynika, że objął on swoim rozstrzygnięciem również, opartą na treści art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, kwestię zawieszenia wypłaty emerytury ubezpieczonej z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia. Poza sporem jest przy tym, że ubezpieczona nabyła prawo do emerytury w dniu 1 sierpnia 2012r. i nie rozwiązała stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywała pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Wyrokiem z dnia 13 listopada 2012r. w sprawie K 2/12 (Dz. U. z 2012r., poz. 1285) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r. Nr 291, poz. 1707) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153 z późn. zm.), dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Odnosząc się do zarzutów apelacji należy podkreślić, że wątpliwość co do konstytucyjności zastosowania art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS dotyczyła tylko tych osób, które skutecznie nabyły i zrealizowały prawo do emerytury wówczas, gdy treścią ryzyka emerytalnego było wyłącznie osiągnięcie wieku emerytalnego i stażu ubezpieczeniowego, a realizacja świadczenia następowała niezależnie od dalszego zatrudnienia, a więc tylko tych osób, które nabyły prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009r. do 31 grudnia 2010r. Zastosowanie art. 103a tej ustawy wobec wszystkich pozostałych emerytów, a więc tych którzy uzyskali prawo do emerytury przed dniem 8 stycznia 2009r. i po dniu 1 stycznia 2011r. nie narusza wzorców konstytucyjnych zastosowanych przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 13 listopada 2012r., K 2/12. Również w licznych orzeczeniach Sąd Najwyższy wskazał na niekolizyjność zastosowania art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS z zasadą ochrony praw nabytych i zasadą zaufania obywateli do Państwa i stanowionego przez nie prawa wobec emerytów, którzy uzyskali prawo do emerytury przed dniem 8 stycznia 2009r. i po dniu 1 stycznia 2011r. (por. np. wyrok Sądu najwyższego z 24.04.2013r., II UK 299/12 i z 14.08.2013r., III UK 117/12). Stanowisko powyższe Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje.

Należy podnieść, że Trybunał Konstytucyjny kilkakrotnie wypowiadał się w kwestii dopuszczalności zawieszania lub ograniczania świadczeń emerytalnych (por. orzeczenia z: 3.11.1992r., sygn. K. 12/92, OTK w 1992 r., cz. II, poz. 24; i 5.11.2002r., sygn. P 7/01, OTK ZU nr 6/ (...), poz. 80). W świetle dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, ograniczenie prawa do uzyskania świadczeń emerytalno-rentowych w sytuacji uzyskiwania innych dochodów, w tym wynagrodzenia z tytułu pracy, jest co do zasady dopuszczalne. Zawieszenie lub ograniczenie tych świadczeń nie powinno jednak przekraczać określonej miary i podlega ocenie z punktu widzenia zasady proporcjonalności i niearbitralności. W tak wyznaczonych granicach ustawodawca ma swobodę określenia konkretnych przesłanek zawieszania lub ograniczania świadczeń emerytalno-rentowych przez osoby uzyskujące dodatkowy dochód lub wynagrodzenie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, przepis art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w sytuacji emerytów, którzy uzyskali – tak jak skarżąca – prawo do emerytury po 1 stycznia 2011r. nie narusza wskazanych w apelacji przepisów Konstytucji RP. Umożliwienie pobierania świadczeń emerytalnych bez przerwania działalności zawodowej u dotychczasowego pracodawcy wykracza poza konstytucyjny zakres prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego. Przepis art. 103 a nie narusza zatem istoty konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego i nie pozbawia wymaganego przez Konstytucję w art. 67 ust. 1 minimum życiowego osób, które osiągnęły wiek emerytalny. Należy przy tym podkreślić, że przesłanka zawieszenia prawa do emerytury określona w zaskarżonym przepisie jest w pełni zależna od swobodnego wyboru dokonanego przez zainteresowanego. Ubezpieczony może zawsze doprowadzić do rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą, co umożliwia uzyskanie świadczeń emerytalnych. Osoby, które na gruncie przepisów ustawy nabyły prawo do emerytury, zachowują to prawo, jednakże realizacja uzależniona jest od rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą. Całkowite zawieszenie świadczeń w razie nierozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą nie ma charakteru arbitralnego i nie narusza zasady proporcjonalności, ponieważ odpowiada istocie konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego i ma na celu realizację zadań państwa w zakresie zapewnienia pełnego, produktywnego zatrudnienia. Wprowadzone rozwiązanie ma zachęcać osoby, które osiągnęły wiek emerytalny, do rozwiązania stosunku pracy, a tym samym do definitywnego zwolnienia miejsca pracy dla osób młodszych. Kwestionowana regulacja ma zatem służyć realizacji konstytucyjnych zadań państwa. Zgodnie z art. 65 ust. 5 Konstytucji, władze publiczne mają bowiem obowiązek prowadzić politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego zatrudnienia poprzez realizowanie programów zwalczania bezrobocia, w tym organizowanie i wspieranie poradnictwa i szkolenia zawodowego oraz robót publicznych i prac interwencyjnych.

Podstawowym celem konstytucyjnym prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego jest zagwarantowanie godnego poziomu życia w warunkach obniżonej zdolności do zarobkowania wynikającej z podeszłego wieku. Emerytura jest w założeniu świadczeniem, które zastępuje, a nie uzupełnia wynagrodzenia ze stosunku pracy. Istota konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego polega zatem na zagwarantowaniu minimalnego poziomu świadczeń dla osób, które osiągnęły wiek emerytalny i zaprzestały w związku z osiągnięciem tego wieku aktywności zawodowej. Istota ta nie obejmuje natomiast świadczeń emerytalnych dla tych osób, które w związku z indywidualnymi predyspozycjami i możliwościami postanowiły nie przerywać działalności zawodowej i dysponują odpowiednimi źródłami dochodu z tego tytułu. Konstytucja nie nakłada na prawodawcę obowiązku zapewnienia jednostce świadczeń emerytalnych wypłacanych pomimo kontynuowania przez nią aktywności zawodowej. Ustawodawca może jednak zagwarantować prawo do zabezpieczenia społecznego w szerszym zakresie, niż wynika to z konstytucyjnej istoty tego prawa, określonej w art. 67 Konstytucji (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 lutego 2006r., SK 45/04).

Przedmiotem ingerencji jest wyłącznie prawo do emerytury pobieranej łącznie z wynagrodzeniem za pracę u dotychczasowego pracodawcy. Ingerencja ustawodawcy nie polega na zniesieniu nabytego prawa do emerytury, ani na zmniejszeniu jego zakresu, ale na wprowadzeniu dodatkowych warunków jego realizacji.

Konstytucja w art. 65 ust.1 gwarantuje wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Zawieszenie wypłacania emerytury stanowi niewątpliwie instrument oddziaływania na zachowanie jednostki i zmusza do dokonania wyboru między pracą zawodową u dotychczasowego pracodawcy a pobieraniem emerytury, nie stanowi jednak formy ingerencji w wolność wykonywania zawodu i wyboru pracodawcy. Jednostka zachowuje możliwość kontynuowania pracy u dotychczasowego pracodawcy. W ocenie Sądu Apelacyjnego, norma art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie wkracza zatem w zakres wolności zagwarantowanych w art. 65 ust. 1 Konstytucji.

Zgodnie z ustalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego z zasady równości, wyrażonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji, wynika nakaz jednakowego traktowania podmiotów prawa w obrębie określonej klasy (kategorii). Wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się w równym stopniu daną cechą istotną (relewantną) powinny być traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Oceniając regulację prawną z punktu widzenia zasady równości, należy przede wszystkim rozważyć, czy można wskazać wspólną cechę istotną uzasadniającą równe traktowanie podmiotów prawa. Jeżeli prawodawca różnicuje podmioty prawa, które charakteryzują się wspólną cechą istotną, to wprowadza odstępstwo od zasady równości. Takie odstępstwo nie musi jednak oznaczać naruszenia art. 32 Konstytucji. Ocena zgodności przepisów prawa z konstytucyjną zasadą równości nie może ograniczać się do rozważenia samego tylko różnicowania wprowadzonego kwestionowaną regulacją, ale wymaga rozważenia wszystkich istotnych elementów składających się na sytuację prawną różnicowanych podmiotów prawa. Należy wziąć pod uwagę wszystkie inne prawa i obowiązki podmiotów prawa o istotnym znaczeniu dla dziedziny, której badana regulacja dotyczy. Jak wskazano wyżej, do ustawodawcy należy precyzyjne określenie kryteriów nabycia i korzystania z prawa do emerytury. Ma on przy tym szeroki zakres swobody pod warunkiem poszanowania istoty konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego. W ocenie Sądu Apelacyjnego, Konstytucja RP nie zawiera nakazu zagwarantowania świadczeń emerytalnych osobom kontynuującym działalność zawodową. W tym kontekście rozwiązanie stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą stanowi cechę istotną, uzasadniającą efektywne korzystanie z prawa do świadczeń emerytalnych. Osoby, które postanowiły nie rozwiązywać stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą, nie mają wspólnej cechy istotnej z punktu widzenia realizacji prawa do emerytury

Podniesiona przez skarżącą okoliczność, że kontynuuje ona zatrudnienie w Kanadzie a nie na terytorium Polski, pozostaje bez wpływu na ocenę zasadności zastosowania wobec ubezpieczonej normy art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jak trafnie zauważył Sąd I instancji - w świetle przepisów umowy podpisanej pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Kanadą w dniu 2 kwietnia 2008r. o zabezpieczeniu społecznym – świadczenia przysługujące ubezpieczonemu nie podlegają zmniejszeniu, zmianie, zawieszeniu lub wstrzymaniu wyłącznie z uwagi na fakt, że osoba ta ma miejsce zamieszkania na terytorium drugiej Strony (art. 5 ust. 1). Tymczasem nie ulega wątpliwości, że zawieszenie wypłaty zostało dokonane nie z uwagi na fakt, że skarżąca zamieszkuje w Kanadzie, ale z uwagi na nie rozwiązanie stosunku pracy z pracodawcą, z którym pozostawała w zatrudnieniu przed nabyciem prawa do emerytury. Natomiast prawo do emerytury i jej wypłaty następuje wyłącznie na podstawie przepisów polskich. Tym samym okoliczność, że ubezpieczona kontynuuje zatrudnienie u dotychczasowego pracodawcy w Kanadzie nie wyłącza możliwości zastosowania wobec niej przepisu art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny, nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji, na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł o jej oddaleniu.