Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 03 lutego 2017 roku

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie, Wydział III Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Wiatrzyk-Wojciechowska

Protokolant: Katarzyna Ponikiewska

po rozpoznaniu w dniu 03 lutego 2017 roku w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko P. B.

o zapłatę

I.  zasądza od P. B. rzecz (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 268.562,44 zł (dwieście sześćdziesiąt osiem tysięcy pięćset sześćdziesiąt dwa złote czterdzieści cztery groszy) wraz z odsetkami umownymi liczonymi od kwoty 166.544,67 zł (sto sześćdziesiąt sześć tysięcy pięćset czterdzieści cztery złote sześćdziesiąt siedem groszy) za okres od dnia 07 stycznia 2015 roku do dnia zapłaty, w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, jednakże nie wyższe niż odsetki maksymalne za opóźnienie,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  zasądza P. B. rzecz (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 18.955,51 zł (osiemnaście tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt pięć złotych pięćdziesiąt jeden groszy) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt III C 216/15

UZASADNIENIE

W dniu 12 grudnia 2015 r. (...) Bank (...) S.A. w W. wniosła przeciwko P. B. pozew o zapłatę kwoty 271.986,09 zł z odsetkami za okres od dnia 07 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty w wysokości umownej stanowiącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego w stosunku rocznym wskazując, że na kwotę tę składają się kwoty: 166.544,67 zł jako należność główna, 292,99 zł z tytułu kosztów oraz 105.148,43 zł z tytułu odsetek liczonych od dnia 22 października 2011 r. W uzasadnieniu wskazała, że w dniu 04 września 2009 r. została zawarta z pozwanym umowa kredytu gotówkowego. Pismem z dnia 12 grudnia 2014 r. pozwany został wezwany do uregulowania zadłużenia a w dniu 07 stycznia 2015 r. został wystawiony przez bank wyciąg z ksiąg banku nr (...) (k.1-2).

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa kwestionując pozew, co do zasady i co do wysokości. Podniósł, że powód nie wskazał okoliczności warunkującej konieczność spłaty, tj. czy nastąpił upływ czasu, na jaki umowa została zawarta, czy też nastąpiło wypowiedzenie lub odstąpienie od umowy, co ma znaczenie aby zweryfikować od jakiej daty roszczenie jest wymagalne, i czy uległo przedawnieniu. Podniósł zarzut przedawnienia roszczenia (k.70-72).

Powód w piśmie procesowym z dnia 07 grudnia 2015 r. podtrzymał żądanie pozwu dołączając szereg dokumentów, z których wywodzi roszczenie. Powołał się na fakt, że w dnu 05 marca 2012 r. powód wypowiedział pozwanemu umowę kredytu gotówkowego wskazując, że odsetki zostały obliczone, na podstawie § 18 pkt 1-2 tej umowy. Zdaniem powoda, roszczenie stało się wymagalne z dniem 05 marca 2012 r. , zaś pozew wystąpił z pozwem w dniu 07 stycznia 2015 r., tj. przed upływem terminu przedawnienia. Ostatnia rata kredytu zgodnie z harmonogramem miała zostać zapłacona w dniu 20 września 2015 r. Zatem wymagalność wynika zarówno z wypowiedzenia umowy oraz z upływu terminu spłaty rat kredytowych (k.113-280).

Powód w piśmie procesowym z dnia 14 marca 2016 r. ostatecznie sprecyzował pozew w zakresie żądania odsetek w ten sposób, że domagał się ich zapłaty od kwoty 166.544,67 zł za okres wskazany w pozwie tj. od 7 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty zamiast dotychczas wskazywanej kwoty 271.986,09 zł, od której w pozwie powód naliczał odseki (k.295). Takie stanowisko zostało zajęte na rozprawie w dniu 02 grudnia 2016 r., z tym, że powód cofnął pozew w pozostałej części, co do odsetek bez zrzeczenia się roszczenia (k. 368). Pozwany nie sprzeciwił się cofnięciu pozwu w tej części. (k.370 i k. 372). Postanowieniem z dnia 03 lutego 2017 r. zostało umorzone postepowanie w zakresie odsetek umownych licznych od kwoty 105.441,42 zł (tj. 271.986,09 zł - 166.544,67 zł) za okres od 7 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty (k.375).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 04 września 2009 r. pomiędzy (...) Bank (...) S.A. w W. a P. B. została zawarta umowa kredytu gotówkowego (...), na podstawie której bank ten udzielił P. B. kredyt w kwocie 210.000 zł na okres do 20 września 2015 r. Kredyt ten miał być spłacany w 72 miesięcznych, równych ratach (§ 8 pkt 1). Zgodnie z § 16 pkt 1 tej umowy, bank był uprawniony do wypowiedzenia umowy w przypadku zdarzeń określony w pkt 1,2,3,4 tego postanowienia, wśród których jest wystąpienie zaległości w spłacie dwóch pełnych rat kredytu, za co najmniej dwa okresy płatności. Oświadczenie o wypowiedzenie według § 17 tej umowy, bank miał przesłać na piśmie w sposób wskazany w § 21 umowy. Zgodnie zaś z § 18 umowy, w następnym dniu ostatniego dnia terminu wypowiedzenia całe zadłużenie z tytułu udzielonego kredytu wraz z odsetkami i należnymi opłatami, stawało się przeterminowane i wymagalne (k.5-7 umowa). Załącznikiem do umowy był harmonogram spłat kredytu (k.121-124).

Na dzień 02 września 2011 r. P. B. posiadał zadłużenie w kwocie 166.544,67 zł (k.127). Po tej dacie nie uiszczał rat kredytu, zaś we wcześniejszym okresie uiszczał raty w niepełnej wysokości (k.286, sposób spłaty, opinia biegłego).

Pismem z dnia 12 stycznia 2012 r. (...) Bank (...) S.A. wezwał P. B. do uiszczenia kwoty 17.592,99 zł z tytułu zadłużenia w terminie 7 dni od otrzymania zawiadomienia. W tym samym piśmie została przedstawiona informacja, że w przypadku nie dokonania wymaganej wpłaty w terminie 7 dni od otrzymania tego pisma, bank wypowiada umowę w zakresie warunków spłaty. Wypowiedzenie warunków spłaty oznaczało obowiązek spłaty całej kwoty zadłużenia w terminie wypowiedzenia. Termin wypowiedzenia wynosi 30 dni. Na kwotę zadłużenia wynoszącej 180.177,20 zł składa się kwota 166.544,67 zł – należność główna, 13.141,46 zł – odsetki i opłaty bankowe, 491,07 zł – odsetki za nieterminową spłatę (k.300). Pismo to było adresowane do P. B. na adres ul. (...) w W. (k.300). Nie został przedstawiony dowód doręczenia tego pisma P. B..

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny mając na uwadze zarówno dokumenty złożone przez powoda, których ani wiarygodności ani rzetelności pozwany nie kwestionował, a także sporządzonej na ich podstawie opinii biegłej T. B. (k.306-310). Opinia ta jest sporządzona w zakresie wskazanym przez sąd i spójna z dokumentami, na które powód powoływał się wyliczając wysokość należności. Nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Pozwany na rozprawie w dniu 08 grudnia 205 r. cofnął wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka K. R. (k. 281).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w części. W niniejszej sprawie poza sporem był fakt zawarcia pomiędzy stronami umowy kredytu gotówkowego z dnia 04 września 2009 r. na kwotę 210.000 zł. W umowie tej strony wyraźnie określiły termin spłaty kredytu, przesłanki wypowiedzenia umowy i tryb złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy.

Pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł zarzut przedawnienia roszczenia, fakt braku wypowiedzenia umowy oraz kwestionował wysokość i zasadność żądania. W tym więc zakresie, zgodnie z art. 6 k.c. na powodzie spoczywał ciężar dowodu spornych okoliczności.

Powód wnosząc pozew w dniu 12 stycznia 2015 r. (k.16 data stempla nadania) ostatecznie domagał się kwoty 271.986,09 zł z odsetkami za okres od dnia 07 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty w wysokości umownej stanowiącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego w stosunku rocznym liczonymi od kwoty 166.544,67 zł jako należność główna. Na dochodzoną należność składają się kwoty: 166.544,67 zł (należność główna), 292,99 zł (koszty), 105.148,43 zł (odsetki liczone od dnia 22 października 2011 r. do dnia 06 stycznia 2015 r. (pismo z dnia 14 marca 2016 r – k. 295-295v.).

W piśmie z dnia 07 grudnia 2015 r. powód powołał się na dwie okoliczności wskazujące podstawę dochodzenia powyższych należności. Po pierwsze na wypowiedzenie umowy kredytu gotówkowego dokonane w dniu 05 marca 2012 r., co skutkuje wymagalnością z tym dniem całego zadłużenia, a po wtóre na fakt, że z dniem 20 września 2015 r. upłynął termin spłaty ostatniej raty, co skutkuje tym, że roszczenie stało się wymagalne powołując się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 grudnia 2012 r., VI ACa 910/12 – k. 113-120.

Analizując postanowienia umowy z dnia 04 września 2009 r. wskazać należy, że w § 16 pkt 2 tej umowy, strony wyraźnie określiły, że wypowiedzenie umowy poprzedza wezwanie do zapłaty wysłane listem poleconym do zapłaty zaległych należności w terminie 7 dni od doręczenia wezwania, pod rygorem wypowiedzenia umowy. Dopiero zatem, gdyby pozwany nie uiścił zaległej należności, wówczas zgodnie z § 17 powód mógł złożyć oświadczenie o wypowiedzeniu umowy.

Tymczasem powód dokonał wypowiedzenia umowy w sposób nieprawidłowy, nie zachowując powyższego trybu tj. najpierw wezwanie do zapłaty w terminie 7 dni, a następnie wypowiedzenie umowy. Każde z tych pism powinno być doręczone listem poleconym, czego powód także nie dochował. Mianowicie powód jednym pismem datowanym na 12 stycznia 2012 wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 17.592,99 zł i równocześnie w piśmie tym dokonał wypowiedzenia umowy kredytu gotówkowego (k.300). Wprawdzie powód w swoim piśmie z dnia 7 grudnia 2015 r. wskazuje, że umowa kredytu została wypowiedziana z dniem 5 marca 2012 r. (k.119) i jest to data wymagalności roszczenia ale data ta nie wynika z żadnego dokumentu, w szczególności nie wynika z daty doręczenia pozwanemu oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu. Powód w toku procesu nie przedstawił takiego dowodu doręczenia pozwanemu oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu. Nie sposób więc zweryfikować wskazywanego terminu wymagalności (5 marca 2012 r.). Z pewnością w świetle określonego w umowie w § 16 pkt 2, § 17 i § 21 umowy sposobu dokonywania pozwanemu doręczeń wezwań do zapłaty i wypowiedzenia umowy kredytu, dowodem takim nie może być zrzut z ekranu systemu obowiązującego u powoda (k.152), czy też zapewnienie powoda, że w tym dniu do pozwanego zostało wysłane wypowiedzenie umowy, lub też, że zostało doręczone wypowiedzenie umowy. Skoro pozwany kwestionował w odpowiedzi na pozew fakt wypowiedzenia umowy, doręczanie jemu pism na określone adresy, to dowodzenie tych spornych okoliczności obciążało powoda. Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu brak jest podstawy do uznania, że umowa kredytu została skutecznie wypowiedziana i cała należność była wymagalna w dniu 5 marca 2012 r., zgodnie z § 18 umowy. Wprawdzie pozwany po doręczeniu jemu pisma procesowego powoda z dnia 7 grudnia 2015 r. z załącznikami (k.281) i pisma z dnia 22 marca 2016 r., do którego zostało załączone pismo z dnia 12 stycznia 2012 r. zatytułowane „wezwanie do zapłaty i wypowiedzenie umowy” (k.299-300) nie kwestionował tych kwestii (k. 305) ale fakty wobec treści odpowiedzi na pozew podlegały one ocenie w świetle zapisów umowy łączącej strony.

Analizując drugą ze wskazywanych podstaw, tj. domagania się należności ze względu na upływ termin spłaty należności. Zgodnie z § 1 umowy kwota kredytu miała zostać spłacona do 20 września 2015 r. Uznać więc należy, iż po 20 września 2015 r. powód mógł domagać się spłaty zadłużenia pomimo braku wykazania, że umowa kredytu gotówkowego została wypowiedziana z dniem 05 marca 2015 r. Skuteczne wypowiedzenie umowy kredytu oznaczało postawienie całej niespłaconej części zadłużenia w stan natychmiastowej wymagalności, zaś upływ terminu w jakim zgodnie z umową pozwany miał spłacić kwotę kredytu (§ 1 umowy) skutkowało wymagalnością pozostałych niespłaconych rat lub ich części, stosownie do zapisów harmonogramu i możliwość domagania się ich zapłaty. Po upływie 20 września 2015 r, pozwany popadł w zwłokę. Pozostawał bowiem w opóźnieniu w zakresie każdej z niespłaconych rat, których terminy spłat zostały określone w miesięcznych ratach, zgodnie z harmonogramem. Roszczenia o odsetki za opóźnienie mają samodzielny byt i przedawniają się odrębnie od roszczenia głównego (vide: uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2005 r. sygn. akt III CZP 42/04).

Z materiału dowodowego wynika, że pozwany już od września 2011 r. nie spłacał należności. Z treści umowy kredytu gotówkowego wynika, że kwota udzielonego kredytu miała być przez pozwanego spłacana w 72 miesięcznych, równych ratach (§ 9 pkt 1 umowy). Zgodnie z harmonogramem spłat kredytu (k.111-112) powód miał spłacać raty po 3.993,60 zł w okresie od zawarcia umowy do 20 września 2015 r. Z przedstawionego przez powoda historii rachunku bankowego, na który pozwany miał spłacać raty wynika, że na dzień 2 września 2011 r. kwota zaległej należności głównej wynosiła 166.544,67 zł. (k.127). Po tej dacie pozwany zaprzestał spłaty kredytu. Wysokość i daty wpłat rat kredytu wynikają także z niekwestionowanego przez pozwanego zestawienia przedstawionego przez powoda wraz z pismem z dnia 7 stycznia 2015 r. (k.286). Także z opinii biegłej T. B. z dnia 18 maja 2016 r. (k.306-310) wynika, że od 21 września 2011 r. brak jest wpłat. Ostatnia wpłacona przez pozwanego 19 rata z 72 rat była w niepełnej wysokości. Pozwany w dniu 28 sierpnia 2011 r wpłacił kwotę 2.500 zł za 18 ratę oraz w dniu 02 września 2011 r. kwotę 500 zł za 19 ratę. Poza tym, 13-ta rata z terminem płatności 20 stycznia 2011 r. została spłacona w dniu 1 kwietnia 2011 r. w kwocie 800 zł. Z opinii tej wynika także, że w okresie od 7 stycznia 2012 r. do 7 stycznia 2015 r. brak było wpłat przez pozwanego, a wpłaty dokonywane przez pozwanego z tytułu umowy kredytu były poprawnie zaksięgowane. Na dzień 02 września 2011 r. widniała kwota zadłużenia z tytułu należności głównej 166.544,67 zł. Pozwany ani do odpowiedzi na pozew ani później w toku postępowania nie dołączył dowodów spłaty zadłużenia dochodzonego pozwem, a miał możliwość wcześniejszej spłaty całej kwoty kredytu, zgodnie z § 10 umowy. Nie kwestionował wyliczeń dokonanych przez biegłą ani przez powoda odnośnie należności głównej oraz kosztów i odsetek, które wynikają także z wyciągu z ksiąg banku nr (...) (k.3). Podniósł zarzut przedawnienia roszczenia i zarzut ten częściowo jest zasadny. Skoro pozew wpłynął do Sądu w dniu 12 stycznia 2015 r. (k.16, data stempla nadania w placówce pocztowej), to oznacza, że zarzut ten jest zasadny w zakresie odsetek za okres sprzed 12 stycznia 2012 r. Powód w piśmie procesowym z dnia 14 marca 2016 r. wskazywał, że odsetki umowne obliczał od 22 października 2011 r., a więc w okresie od 22 października 2011 r. do 11 stycznia 2012 r., co zresztą widnieje w wyciągu z ksiąg banku. Roszczenie w zakresie odsetek uległo przedawnieniu, przy przyjęciu 3 letniego terminu przedawania roszczenia, zgodnie z art. 118 k.c. i z tej przyczyny w tym zakresie powództwo podlegało oddaleniu. Pozwany miał spłacać kredyt w systemie ratalnym, a więc wymagalność także, co do odsetek jest z chwilą upływu terminu płatności określonej raty. Przedawnione jest zatem roszczenie, co do kwoty 3.423,65 zł, na którą składają się kwoty: 1.306,73 (odsetki za okres od 21.10.2011 do 20.11.2011 r.), 1.242,47 (odsetki za okres od 21.11.2011 r. do 20.12.2011 r.), 874,45 (odsetki za okres od 21.12.2011 r. do 11.01.2011 r. od kwoty 155.247,50 zł), zgodnie z wyciągiem z ksiąg bankowych nr (...) (k.359). Zatem od kwoty dochodzonej pozwem 271.986,09 zł należało odjąć kwotę 3.423,65 zł jako roszczenie, które uległo przedawnieniu, zaś różnicę w kwocie 268.562,44 zł należało zasądzić, mając na uwadze powołane postanowienia umowne oraz art. 471 k.c. W zakresie zaś kwestionowanej przez pozwanego wysokości odsetek, jakich domaga się powód należy wskazać, że wynikają one z § 12 pkt 2 i 3 umowy kredytu gotówkowego, jednakże nie mogą być one wyższe niż odsetki maksymalne za opóźnienie (art. 481 § 2 ¹ k.c., a przed 01 styczniem 2016 r. zgodnie z art. 359 § 2 ¹ k.c.).

Rozstrzygnięcie z pkt III wyroku wynika z art. 98 § 1 k.p.c. Na zasądzoną kwotę 18.955,51 zł składa się kwota: 17 zł (opłata od dokumentu pełnomocnictwa), 1.738,51 zł (wydatki związane z dowodem z opinii biegłego), 13.600 zł (opłata od pozwu), 3.600 zł (koszt zastępstwa procesowego, zgodnie z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349), które obowiązywało w chwili wniesienia pozwu, a na mocy § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) miało zastosowanie w sprawie.).