Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt VI Ka 1244/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Marcin Schoenborn

Protokolant Mateusz Pietuch

przy udziale Jolanty Kapturskiej

Prokuratora Prokuratury Rejonowej G.w G.

po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2016 r.

sprawy M. M. (1) ur. (...) w G.

syna B. i M.

oskarżonego z art. 65§3 kks w zw. z art. 91§4 kks w zw. z art. 7§1 kks i art. 9§1 kks

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 15 września 2016 r. sygnatura akt III K 841/15

na mocy art. 437 kpk i art. 438 kpk w zw. z art. 113§1 kks

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt VI Ka 1244/16

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 30 grudnia 2016 r. w całości

Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 15 września 2016 r. sygn. akt III K 841/15 uznał oskarżonego M. M. (1) za winnego popełnienia zarzucanego mu przestępstwa skarbowego z art. 65 § 3 kks i art. 91 § 4 kks w zw. z art. 7 § 1 kks i art. 9 § 1 kks polegającego na tym, że w dniu 8 lutego 2015 r. w G. przy ul. (...) na terenie giełdy samochodowej,w samochodzie marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) oraz w samochodzie marki H. o numerze rejestracyjnym (...), działając wspólnie i w porozumieniu z K. T. przechowywał wyroby tytoniowe w postaci tytoniu do palenia w łącznej ilości 40 worków o łącznej wadze 17,6 kg nie oznaczonego wymaganymi polskimi znakami akcyzy o wartości celnej 11.332,74 zł stanowiący przedmiot czynu zabronionego określonego w art. 63 § 3 kk, gdzie naraził Budżet Państwa na uszczuplenie należnego podatku akcyzowego w kwocie 13.169 zł oraz przechowywał 13.400 sztuk papierosów marek (...), (...), M. i V. nie oznaczonych wymaganymi polskimi znakami akcyzy o wartości celnej 8.613,65 zł stanowiące przedmiot czynu zabronionego określonego w art. 54 § 3 kks, art. 63 § 2 kkks oraz art. 86 § 4 ks, gdzie naraził Budżet Wspólnot na uszczuplenie należności celnej w kwocie 258 zł oraz naraził Budżet Państwa na uszczuplenie należnego podatku akcyzowego w kwocie 10.886 zł oaz należnego podatku VAT w kwocie 1.321 zł i za to na mocy art. 65 § 3 kks w zw. z art.7 § 2 kks wymierzył mu karę grzywnę w wysokości 20 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 40 złotych. Z powołaniem się zaś na art. 627 kpk oraz art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych obciążył oskarżonego kosztami sądowymi obejmującymi wydatki w kwocie 50 złotych oraz opłatę w kwocie 80 złotych.

Apelację od tego wyroku wywiódł obrońca. Zaskarżył orzeczenie w całości na korzyść oskarżonego i zarzucił mu:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia poprzez przyjęcie, że:

M. M. (1) czynnie uczestniczył w przenoszeniu worków z papierosami, podczas gdy ze spójnych zeznań wszystkich świadków wynika, że robił to tylko K. T., a oskarżony M. użyczył swojego pojazdu nie mając pojęci o zawartości worków,

przyjęcie, iż oskarżony działał z zamiarem bezpośrednim popełnienia przestępstwa, podczas gdy z zeznań świadków wynika, że takiej świadomości nie miał,

2.  naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść orzeczenia, a to art. 7 i 410 kpk poprzez dokonanie oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego niezgodnie z doświadczeniem życiowym i zasadami współżycia społecznego polegające na niedaniu wiary spójnym logicznym wyjaśnieniom oskarżonego oraz zeznaniom świadka K. T..

Stawiając zaś takie zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego.

Sąd Okręgowy w Gliwicach zważył, co następuje.

Apelacja obrońcy okazała się na tyle zasadną, iż zaskarżony wyrok należało uchylić, a sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Na innego rodzaju rozstrzygnięcie nie pozwalały zebrane dowody.

Zatem uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania nastąpiło w wypadku wskazanym w art. 437 § 2 kpk w jego brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2015 r.. W niniejszej sprawie miał on bowiem zastosowanie z uwagi na uregulowanie zawarte w art. 36 pkt 2 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 1247 z późn. zm.), wciąż rozstrzygającym przecież kwestie intertemporalne w sprawach z aktem oskarżenia wniesionym do sądu przed dniem 1 lipca 2015 r. w odniesieniu do wymienionych w nim przepisów Kodeksu postępowania karnego, których nie dotknęła zmiana dokonana z dniem 15 kwietnia 2016 r. na mocy ustawy z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 437) (por. uchwałę 7 sędziów SN z 29 listopada 2016 r., I KZP 10/16, OSNKW 2016/12/79).

Apelujący trafnie zarzucił natomiast Sądowi Rejonowemu, iż naruszył on art. 410 kpk, a uchybienie to mogło mieć wpływ na treść wyroku. Analiza przebiegu rozprawy w powiązaniu z treścią pisemnych motywów zaskarżonego wyroku, nie pozostawia bowiem wątpliwości, iż Sąd I instancji orzekał również na podstawie okoliczności, które nie zostały ujawnione w toku rozprawy głównej. Podstawę dowodową wyroku stanowiły bowiem także wyjaśnienia K. T. złożone w charakterze podejrzanego w dniu 8 lutego 2015 r.. W nich przecież jedynie wskazał na znalezienie pod płotem giełdy przedmiotowego tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz fakt ich późniejszego przechowywania w samochodzie oskarżonego (k. 42), które to okoliczności przywołane zostały w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (k. 140). Przed sądem słuchany w charakterze świadka niczego już natomiast nie pamiętał, zasłaniał się urazem głowy (k. 132). Jednocześnie Sąd Rejonowy zobligowany w takiej sytuacji na podstawie art. 391 § 1 i 2 kpk odczytać mu wcześniejsze wyjaśnienia, w których relacjonował on okoliczności związane z ujawnieniem przez funkcjonariuszy celnych w przedmiotowych pojazdach tytoniu i wyrobów tytoniowych bez polskich znaków akcyzy, zaniechał tego, ograniczając się do odczytania złożonych wcześniej przez niego zeznań w charakterze świadka na okoliczność ujawnionych w pojeździe oskarżonego różnego rodzaju towarów z prawdopodobnie podrobionymi znakami towarowymi (k. 46, 132), które nie miały przecież najmniejszego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Tymczasem zgodnie z art. 410 kpk sąd rozstrzyga w sprawie przyjmując za podstawę swej decyzji całokształt okoliczności, ale tylko tych, które zostały ujawnione w toku rozprawy głównej ( por.: postanowienie SN z dnia 8 marca 2006 r., III KK 246/05, LEX nr 180773; wyrok SN z dnia 4 kwietnia 2006 r, IV KK 454/05, OSNKW-R 2006, poz. 729; postanowienie SN z dnia 5 maja 2006 r., III KK 351/05, LEX nr 182994; SN V KK 181/06, BPK SN 2007, s. 17). Przepis ten określa zatem podstawę dowodową wyroku. Sąd rozstrzyga w sprawie, przyjmując za podstawę swej decyzji całokształt okoliczności, ale tylko tych, które zostały ujawnione w toku rozprawy głównej, nawet jeżeli nie będą one stanowiły podstawy ustaleń faktycznych. Ujawnienie okoliczności następuje zaś w drodze przeprowadzenia dowodów, przede wszystkim bezpośrednio (przesłuchanie osób, zapoznanie się z dowodem rzeczowym przez jego oględziny lub ujawnienie - odczytanie jego treści) albo pośrednio (odczytanie wyjaśnień, zeznań, opinii, ekspertyz, treści dokumentów albo uznanie ich za ujawnione, a także wykonanie czynności procesowych przez sędziego wyznaczonego ze składu orzekającego albo sąd wezwany). Całokształt okoliczności jako podstawa wyroku oznacza więc, że orzekający sąd rozstrzygając w sprawie rozważyć musi wszystkie okoliczności, jakie zostały ujawnione, zgodnie z prawem procesowym, w toku rozprawy (art. 4 kpk), ocenić je zgodnie z wymogami określonymi w art. 7 kpk, a następnie dokonać ustaleń dotyczących okoliczności istotnych w sprawie, wynikających z dowodów uznanych przez siebie za wiarygodne (por. wyrok SN z 26 sierpnia 1998 r., IV KKN 324/98, Prok.i Pr.-wkł. 1999/1/13).

Art. 410 kpk nakazujący uwzględnienie całokształtu okoliczności ujawnionych na rozprawie, nie może być zatem rozumiany w ten sposób, że każdy z przeprowadzonych dowodów ma stanowić podstawę ustaleń sądu. Byłoby to oczywiście niemożliwe, gdy z różnych dowodów wynikają wzajemnie sprzeczne okoliczności. Nie można więc zarzutu opierać na tym, iż pewne dowody nie stanowiły podstawy ustaleń, jeżeli sąd rozważył je i ocenił ich znaczenie w sposób określony w art. 7 kpk (por. wyrok SA w Krakowie z 6 marca 2014 r., II AKa 279/13, KZS 2014/4/49). Dokonanie oceny dowodów nie stanowi bowiem uchybienia dyspozycji art. 410 kpk (por. wyrok SA w Krakowie z 29 stycznia 2014 r., II AKa 261/13, LEX nr 1425427).

Nie mniej dokonanie oceny dowodów nieujawnionych na rozprawie głównej zawsze stanowić będzie obrazę art. 410 kpk. In concreto nie pozostała ona też bez wpływu na treść zaskarżonego orzeczenia, skoro wiązało się z nią nieprawidłowe przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka K. T.. Nie odczytano mu bowiem jego poprzednich wyjaśnień, przez co nie mógł się do nich ustosunkować, a należało przy okazji dociekać sensu pewnych wypowiedzi, którymi się wówczas posłużył. Zaniechanie tego nie pozwala obecnie zorientować, czy z nieujawnionych wyjaśnień K. T. wynikały również i takie okoliczności, które wskazywałyby, że oskarżony, podobnie jak świadek, mógł się jednak orientować w zawartości worków, które przyjął na przechowanie. K. T. miał bowiem wiedzieć, że zawierają tytoń (k. 42), a jak wynika z protokołu oględzin miały być to worki foliowe z zamknięciem strunowym (k. 21). Poza tym jedynie owe wyjaśnienia tłumaczą, skąd się wzięły w samochodzie K. T., oprócz otwartej torby z widocznymi umieszczonymi w niej paczkami papierosów, której przenoszenie z pojazdu oskarżonego zauważyli funkcjonariusze celni, trzy worki z tytoniem do palenia, przechowywanie których w ogólnej liczbie czterdziestu również zostało M. M. (4) przypisane.

Już tylko z podanych względów zaskarżony wyrok ostać się nie mógł, a postępowanie pierwszoinstancyjne wymaga ponowienia.

Jednocześnie przedwczesnym byłoby odnosić się do pozostałych uchybień podnoszonych przez apelującego.

Sąd Rejonowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy będzie obowiązany przeprowadzić pełne postępowanie dowodowe z zachowaniem wymagań, jakie w tym zakresie stawia ustawa procesowa. W toku przesłuchania K. T. zapewne będzie więc musiał mu odczytać jego wyjaśnienia z dnia 8 lutego 2015 r. i oczekiwać ustosunkowania się do nich (art. 389 § 2 kpk w zw. z art. 391 § 3 kpk) oraz wyjaśnienia naprowadzonych wyżej niejasności. Przesłuchując funkcjonariuszy celnych poruszy natomiast kwestię możliwości zorientowania się przez oskarżonego w zawartości worków bez ich otwierania. Wypyta ich również, podobnie oskarżonego, o ile będzie przesłuchiwany, względnie zgodzi się odpowiadać na pytania, na okoliczność zamknięcia toreb, w których miałyby być paczki z papierosami, ujawnione również w samochodzie V. (...).

Dopiero cały tak ujawniony materiał dowodowy podda Sąd Rejonowy wszechstronnej i wnikliwej analizie oraz swobodnej ocenie zgodnie z zasadami prawidłowego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, po czym wyciągnie prawidłowe wnioski końcowe, pamiętając o obowiązującym w ponownym postępowaniu tzw. pośrednim zakazie reformationis in peius (uwaga związana z określeniem w dotychczasowym postępowaniu wysokości jednej stawki dziennej grzywny na kwotę poniżej minimalnego poziomu wynikającego z art. 23 §3 kks). Dostrzeże przy tym, iż przedmiot czynności wykonawczej paserstwa celnego i akcyzowego nie może pochodzić z czynu zabronionego określonego w art. 54 § 3 kks.

Obowiązkiem Sądu Rejonowego będzie również, o ile zajdzie taka konieczność, w sposób przekonywujący uzasadnić na piśmie stanowisko zajęte w ponownym postępowaniu.

Nie przesądzając więc w niczym ostatecznego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy orzekł jak w części dyspozytywnej swego wyroku.