Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 sierpnia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B. odmówił przyznania ubezpieczonemu J. S. prawa do emerytury w oparciu o przepis art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2016r. poz. 887).
W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony nie przedłożył świadectw pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony, który wniósł o zmianę tej decyzji poprzez przyznanie mu prawa do emerytury. Ubezpieczony wskazał, że nie posiada świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Wskazał, że w okresie od 22 maja 1972 r. do 31 sierpnia 1987 r. będąc zatrudnionym na stanowisku montera samochodowego (od 1.04.1972 r. pełnił również rolę brygadzisty) w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) T. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w warunkach szczególnych, wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 16 stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów dnia 7 lutego 1983 r. - tj. prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych. Ubezpieczony wniósł
o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków tj. osób współpracujących z nim
w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) T. na okoliczność wykazania, iż
w całym okresie zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczył pracę w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie ubezpieczonego, organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że ubezpieczony nie przedłożył świadectw pracy w szczególnych warunkach,
a w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wskazano stanowisko magazynier – sprzedawca.

Na rozprawie w dniu 11 stycznia 2017 r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Ubezpieczony J. S. urodził się w dniu (...) Wiek 60 lat ukończył w dniu (...)r. Ubezpieczony nie jest członkiem OFE. Posiada na dzień 1 stycznia 1999r. udokumentowany staż ubezpieczeniowy w wymiarze 30 lat, 4 miesięcy i 22 dni.

Bezsporne.

Ubezpieczony w okresie od 22 maja 1972r. do 31 sierpnia 1987r. był zatrudniony na stanowisku mechanika samochodowego w (...) w S. przez Przedsiębiorstwo Państwowe (...) T. w pełnym wymiarze czasu pracy.
W okresie zatrudnienia ubezpieczony nie korzystał z urlopów bezpłatnych lub długotrwałych zwolnień chorobowych. Obowiązki swoje wykonywał w warsztacie przy naprawie samochodów osobowych i dostawczych (w tym Ż., W., Trabanty, Zaporożce, W.). Praca mechanika odbywała się w kanałach remontowych. Były 4 kanały wewnątrz i jeden najazdowy na zewnątrz. Nie było podziału na mechaników kanałowych
i niekanałowych – wszyscy mechanicy mieli swoje kanały i za nie odpowiadali. Praca odbywała się w trybie zmianowym – na dwie zmiany, na każdej po 6, 7 mechaników.
W zależności od stopnia skomplikowania naprawy przy jednym samochodzie pracowało do
3, 4 mechaników. Naprawiano i wymieniano przednie i tylnie zawieszenia, skrzynie biegów, mostki, resory. Ubezpieczony w kanałach dokonywał potrzebnych napraw, demontował silniki, wymieniał skrzynie biegów, mostki. Oprócz mechaników samochodowych zatrudnieni byli również elektrycy, narzędziowcy i blacharze. Rodzaje napraw świadczonych przez przedsiębiorstwo powodowały, że mechanicy co do zasady wykonywali swoje obowiązki
w kanałach. Ubezpieczony dodatkowo pełnił także obowiązki brygadzisty. Od dnia
1 września 1987 r. w związku ze stanem zdrowia zmienił stanowisko pracy i powierzono mu obowiązki magazyniera – sprzedawcy. W 1991 r. Przedsiębiorstwo Budowlano (...) Sp. z o.o. w B. zakupił (...)w S. od Przedsiębiorstwa Państwowego (...) T.
i ubezpieczony stał się pracownikiem nowej spółki.

Dowody: teczka akt osobowych ubezpieczonego z (...): umowa z dn. 22.05.1972r., zakres czynności z dn. 1.09.1972r., umowa o pracę z dn. 28.04.1975r., karta uprawnień i obowiązków z dn. 23.01.1980r., przyznanie dodatku brygadzistowskiego z dn. 29.01.1980r., przeniesienie na stanowisko magazyniera-sprzedawcy z dn. 27.08.1987r., informacja z (...) z dn. 16.01.1991 r., zeznania świadków: J. B. E. U., dowód z przesłuchania ubezpieczonego zapis AV na płycie CD - k. 37 akt.

Świadek E. U., który w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) w T. pracował w tym samym okresie i na tym samym stanowisku, co ubezpieczony również nie otrzymał świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach.

Dowód: zeznania świadka E. U. - zapis AV na płycie CD - k. 37 akt.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach osobowych ubezpieczonego jak również w oparciu o zeznania świadków: J. B.
i E. U. oraz o zeznania powoda. Wiarygodności zgromadzonych dokumentów strony nie podważyły i Sąd również daje im wiarę. Świadkowie, którzy byli współpracownikami powoda w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) T. szczegółowo opisali charakter pracy wykonywanej przez powoda. Zeznania świadków były spójne, logiczne i szczegółowe, ponadto znalazły potwierdzenie w dokumentach zgromadzonych w aktach osobowych powoda. Zeznania powoda również zasługiwały na przymiot wiarygodności, ponieważ powód w sposób przekonujący zeznawał w przedmiocie charakteru pracy, jaką wykonywał i było to zgodne co do treści z zeznaniami przesłuchiwanych świadków.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W niniejszej sprawie kwestią sporną było wykonywanie pracy przez powoda
w szczególnych warunkach. Według świadectwa pracy wystawionego przez (...), które obejmuje okres od 22.05.1972r. do 31.07.1994r. powód wykonywał pracę sprzedawcy. Istotne znaczenie ma fakt, iż w momencie gdy dochodziło do zmiany pracodawcy w 1991 r. powód rzeczywiście pełnił obowiązki sprzedawcy. W związku z tym pracodawca (...) zatrudnił go jako sprzedawcę i wydał takie świadectwo pracy. Jednakże, nie budzi żadnych wątpliwości Sądu, że powinno być wyszczególnione poprzednie stanowisko pracy – tj. mechanika samochodowego. Zgromadzony materiał dowodowy, czyli dokumenty w aktach osobowych powoda oraz zeznania świadków bezspornie potwierdzają fakt wykonywania prac kanałowego mechanika samochodowego w okresie od 22 maja 1972r. do 31 sierpnia 1987r. (15 lat, 3 miesiące, 9 dni). Przenosząc zatem ustalony w sprawie stan faktyczny na grunt przepisów prawa stwierdzić należało, że odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie. Sąd dokonał oceny omówionego wyżej stanu faktycznego w kontekście przepisów art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016r. poz. 887) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U Nr 8 z 1983r., poz. 43 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku, osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (art. 184 ust. 2 ww. ustawy). Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w cytowanym wyżej przepisie, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 ww. ustawy). Z kolei przepisy rozporządzenia wykonawczego z dnia 7 lutego 1983r., które nadal zachowały swoją moc na warunkach określonych w art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej mają zastosowanie do wszystkich pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a okresy te stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia z 1983r. pracownik, który wykonywał prace
w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet
i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy, rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych (wyrok SN z dnia 3 lutego 2016 r., II UK 30/15).

W przypadku, gdy ubezpieczony wykaże, że nie może przedstawić zaświadczeń potwierdzających okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach z przyczyn od siebie niezależnych, art. 472 i 473 k.p.c. umożliwiają ustalenie tych okoliczności w drodze postępowania odwoławczego przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. Sąd zażąda przedstawienia niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy akt osobowych i innych dokumentów, stosując odpowiednio przepis art. 149 ¹ . Ponadto, nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron. Wobec powyższego nie ulega wątpliwości, że fakt wykonywania pracy w warunkach szczególnych można ustalić
w postępowaniu sądowym na podstawie dowodów z zeznań świadków oraz akt osobowych pracownika.

W niniejszej sprawie spór istniał wyłącznie co do jednej przesłanki – czy ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Sąd w postępowaniu na tę okoliczność dopuścił dowody: z zeznań świadków, ubezpieczonego oraz z akt osobowych. Zeznania świadków są w ocenie Sądu wiarygodne, logiczne i spójne z zeznaniami samego ubezpieczonego oraz z dowodami z dokumentów w aktach osobowych ubezpieczonego. Tak zgromadzony materiał dowodowy nie pozostawił żadnych wątpliwości co do tego, że ubezpieczony pracując od 22.05.1972 r. do 31.08.1987 r. w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) na stanowisku mechanika samochodowego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w szczególnych warunkach. Charakter i rodzaj prac wykonywanych przez ubezpieczonego w powyższym okresie odpowiada pracom, o jakich mowa w wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze w dziale XIV poz. 16 - prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Wobec tego uznać należało, że ubezpieczony J. S. legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych, co przy spełnieniu przez niego pozostałych przesłanek uprawnia go do przyznania mu prawa do wcześniejszej emerytury na mocy art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W związku z powyższym Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i przyznał ubezpieczonemu J. S. prawo do emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach od dnia 21 lipca 2016r. tj. od dnia złożenia wniosku o emeryturę, zgodnie z żądaniem.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów zastępstwa procesowego zawarte w punkcie 2. wyroku, wydano kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu (art 98 k.p.c.) oraz w oparciu o § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015, poz. 1804) w brzmieniu obowiązującym przed 27 października 2016r. (ze względu na datę wniesienia odwołana – 08.09.2016r.) zasądzając od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 zł.

W punkcie 3. Sąd zgodnie z przepisem art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS z urzędu orzekał w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W okolicznościach przedmiotowej sprawy Sąd uznał, że brak było podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego, pomimo uwzględnienia odwołania ubezpieczonego. Wskazać należy, że ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionego przez pracodawcę. Wobec tego organ rentowy władny był do zakwestionowania okoliczności wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach przez okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) T.. Mając na uwadze sformalizowany przebieg postępowania przed organem rentowym, jak również występujące ograniczenia dowodowe, do przyznania ubezpieczonemu prawa do żądanego świadczenia konieczne było przeprowadzenie postępowania dowodowego na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego na okoliczność świadczenia przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych w ww. okresie.

SSO Maciej Flinik