Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem zawartym w pkt. 3 wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 października 2016 r. sygn. akt III Ca 974/16 w sprawie z powództwa J. S. przeciwko (...) Bankowi Spółce Akcyjnej we W. o ustalenie, na skutek apelacji powoda, Sąd Okręgowy w Łodzi zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2400 złotych zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Uzasadniając rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy wskazał na art. 98 k.p.c. i wynikającą z niego zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Sąd wskazał, że zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi w przypadku przegranej. W przedmiotowej sprawie wobec oddalenia apelacji w całości za przegranego proces należy uznać powoda, wobec czego pozwanemu przysługiwało roszczenie o zwrot poniesionych przez niego kosztów procesu, w wysokości 2.400 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym na podstawie § 2 pkt 5), § 10, ust. 1 pkt. 1) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).

Zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego wywiódł pozwany, zarzucając mu naruszenie przepisów postępowania, to jest:

1)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz okolicznościami sprawy, poprzez nietrafne przyjęcie, że w niniejszym postępowaniu nie istnieją podstawy do zastosowania wobec powoda instytucji opisanej dyspozycją art. 120 k.p.c., podczas gdy powód nie tylko znajduje się w trudnej sytuacji materialnej (skutkującej zwolnieniem go od kosztów sądowych w całości), pogłębionej dodatkowo obowiązkiem zapłaty na rzecz pozwanego kwoty kredytu wraz z należnościami ubocznymi, ale także w sytuacji, gdy powód w związku ze stwierdzonymi przez biegłych zaburzeniami w sferze zdrowia psychicznego prowadzącymi „do stanu wyłączającego swobodne powzięcie decyzji, ze względu na niemożność właściwego pokierowania swoim postępowaniem”, pozostawał w usprawiedliwionym w/w okolicznościami przekonaniu, że „należy mu się rekompensata za doznaną krzywdę”;

2)  w konsekwencji naruszenie art. 120 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy prawidłowa ocena wszelkich okoliczności sprawy prowadzi do wniosku, że zachodzi szczególny wypadek uzasadniający nieobciążanie powoda kosztami postępowania odwoławczego.

Wskazując na powyższe zarzuty, skarżący wniósł o: zmianę zaskarżonego postanowienia zawartego w punkcie 3 w/w wyroku i nieobciążanie powoda kosztami postępowania, o zasądzenie na rzecz adw. M. M. kosztów pomocy prawnej świadczonej na rzecz powoda z urzędu w postępowaniu zażaleniowym według norm przepisanych, które to koszty nie zostały uiszczone przez powoda ani w całości ani w żadnej części oraz o nieobciążanie powoda kosztami postępowania zażaleniowego (w przypadku oddalenia zażalenia).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie jest zasadne.

Na początku należy zaznaczyć, że analiza całokształtu zażalenia prowadzi do wniosku, że zasadniczym zarzutem zażalenia jest naruszenie art. 102 k.p.c., mimo że skarżący powołuje się na art. 120 k.p.c.

Wyjątkiem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu wyrażonej w art. 98 k.p.c. jest regulacja przewidziana w art. 102 k.p.c., o której zastosowanie wnosi żalący.

Zgodnie z przywołanym przepisem, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten wyraża zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach, stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Nie konkretyzuje on pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi. Podstawę do jego zastosowania stanowią konkretne okoliczności sprawy, przekonujące o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe. Stanowią je zarówno fakty związane z samym procesem jak i leżące poza nim, które powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. Do przesłanek uprawniających zastosowanie art. 102 k.p.c. zaliczyć można zarówno okoliczności związane z przebiegiem postępowania, jak te sprzężone z majątkową i życiową sytuacją strony.

W ocenie Sądu Okręgowego, w niniejszej sprawie nie zachodzą okoliczności uzasadniające zastosowanie art. 102 k.p.c. W szczególności – zgodnie z utrwalonym poglądem orzecznictwa - wystarczającą przesłanką nie jest samo korzystanie przez powoda ze zwolnienia od kosztów sądowych.

Ponadto – wbrew zarzutom zażalenia – u powoda nie występowały zaburzenia psychiczne tego rodzaju, by prowadziły do stanu wyłączającego swobodne powzięcie decyzji. Przeciwnie, powód wiedział jaką umowę zawiera i jakie są jej konsekwencje. Rozumiał sytuację i miał jej świadomość. W tym stanie rzeczy okoliczność, że wobec oddalenia powództwa o ustalenie nieważności umowy powód jest zobowiązany do spłaty zaciągniętego świadomie zobowiązania nie może przemawiać za odstąpieniem od obciążenia powoda obowiązkiem zwrotu kosztów zainicjowanego przez niego i przegranego postępowania apelacyjnego.

Także okoliczność, że powód pozostawał w przeświadczeniu, że jego żądnie jest zasadne nie może skutkować zwolnieniem go od obowiązku zwrotu pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, skoro korzystał on z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy oddalił zażalenie jako bezzasadne na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 394 ² § 2 k.p.c. i art. 397 § 2 k.p.c.

Na podstawie § 16 ust. 2 pkt 1 w zw. z § 4 ust. 1 i § 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U.2015 poz.1801) Sąd Okręgowego przyznał na rzecz adwokata M. M. kwotę 184,50 zł (150 zł + 23% podatku od towarów i usług) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu zażaleniowym.