Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, X Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodnicząca: SSO Iwona Wańczura

Protokolant: Katarzyna Bocian

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2016 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w Z.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 197 007,42 zł (sto dziewięćdziesiąt siedem tysięcy siedem 42/100 złotych),

2.  oddala żądanie odsetek,

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 13 468 zł (trzynaście tysięcy czterysta sześćdziesiąt osiem złotych) tytułem kosztów procesu.

SSO Iwona Wańczura

Sygn. akt X GC 153/09

UZASADNIENIE

Powódka Przedsiębiorstwo – (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. domagała się zasądzenia od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. kwoty 197 007,42 zł z ustawowymi odsetkami od 16 września 2006 r. i kosztami procesu. Twierdziła, że od listopada 2005 r. do 14 lipca 2006 r. wykonywała na rzecz pozwanej roboty budowlane. Ich zrealizowanie stwierdza protokół odbioru końcowego. Powódka wykonała też roboty dodatkowe, zatwierdzone przez pozwaną i przyznane porozumieniem z 19 października 2006 r, w którym strony wyznaczyły podmiot do weryfikacji dokumentacji powykonawczej i wyceny prac dodatkowych. Pozwana zapłaciła należności za te prace na podstawie faktury VAT (...) na kwotę 3 940 149,82 zł brutto, pomniejszoną o 394 014,98 zł tytułem zatrzymanej kaucji gwarancyjnej, tj. 3 546 134,84 zł. Wyceny tej dokonał faktycznie inny podmiot, stąd powódka odstąpiła od porozumienia, a pozwana utrzymuje, że wartość robót dodatkowych została zawyżona
o 1 861 264,94 zł i zrealizowała wystawioną przez powódkę gwarancję bankową na kwotę 1 773 067,42 zł. Powódka wezwała o zwrot tej kwoty oraz 197 007,49 zł tytułem zwrotu połowy kaucji gwarancyjnej. Zleciła wykonanie kosztorysu powykonawczego i wykazał on wartość robót dodatkowych wyższą niż uwzględniona przez nią w wystawionej fakturze VAT.

W sprzeciwie od wydanego 28 maja 2009 r. nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, sygn. akt X GNc 149/09 pozwana wniosła o oddalenie powództwa
i zasądzenie kosztów procesu. Zarzuciła, że strony rozliczyły już wszelkie roboty budowlane zgodnie z porozumieniem z 19 października 2006 r, w oparciu o opinię wybranej przez nie firmy (...), z której wynika zawyżenie wartości kosztorysów przez powódkę o 12,3% . Brak było podstaw prawnych do odstąpienia przez powódkę od porozumienia.
Nadto, w porozumieniu powódka zrzekła się odsetek, stąd ich żądanie jest bezzasadne. O ile podstawą powództwa jest żądanie zwrotu zatrzymanych przez pozwaną kwot z tytułu kaucji gwarancyjnej – bo powódka nie wskazała podstawy faktycznej roszczenia – powództwo powinno być oddalone ze względu na wady wykonanych robót.

Przed Sądem Okręgowym w Gliwicach pod sygn. akt X GC 134/07 toczyło się postępowanie z powództwa Przedsiębiorstwa – (...) Spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K. o zapłatę kwoty 1.954.328,18 zł z ustawowymi odsetkami tytułem zapłaty wynagrodzenia za wykonane roboty dodatkowe i reszty wynagrodzenia za roboty dodatkowe w postaci połowy kaucji gwarancyjnej zatrzymanej przez pozwaną, dotyczące tożsamego co w niniejszej sprawie stosunku prawnego, wynikającego z zawartej przez strony umowy
o roboty budowlane, stąd Sąd postanowieniem z 10 września 2009 r. (k.333) na podstawie art. 177§ 1 pkt 1 kpc zawiesił postępowanie, a podjął je ostatecznie w dniu 15 lutego 2016 r. (k.478) - wcześniej zostało ono także podjęte, ale następnie kolejny raz zawieszone.

Sąd Rejonowy w Gliwicach w sprawie XII GU 197/15 w dniu 22 października 2015 r. ogłosił upadłość powódki z możliwością zawarcia układu, a postanowieniem
z 10 października 2016 r. zmienił poprzednie orzeczenie, ogłaszając upadłość obejmującą likwidację majątku (odpis z rejestru – k. 516, postanowienie- k.539a).

W dniu 15 grudnia 2016 r. pełnomocnik pozwanej, umocowany do tej czynności, złożył oświadczenie o potrąceniu wierzytelności pozwanej w kwocie 1 321 541,70 zł
z wierzytelnością powódki w kwocie 197 007,42 zł, dołączył wyciąg z listy wierzytelności
w postępowaniu upadłościowym powódki, sygn. akt XII GUp 100/15, świadczący
o zgłoszeniu przez nią wierzytelności, przy czym w zgłoszeniu nie zawarł oświadczenia
o potrąceniu (k.546, 544).

Sąd ustalił:

W dniu 12 lipca 2006 r. strony zawarły umowę, dotyczącą budowy budynku magazynowo-produkcyjnego „G5”, uzgadniając, że za wykonanie przedmiotu umowy powódka otrzyma niezmienne wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 9 949 814 zł netto,
a w § 12 strony uzgodniły możliwość wykonania prac dodatkowych zleconych odrębnymi zamówieniami. Powódka wykonywała roboty budowlane od 17 listopada2005 r, a następnie
w okresie zimowym, w ruchu przedsiębiorstwa. Pozwana zlecała powódce ustnie wykonanie prac dodatkowych w postaci dwóch dodatkowych obiektów, postawienie dodatkowej ściany
w budynku (...), prac instalacyjnych i adaptacji pomieszczeń hali G-4. W dniu
20 czerwca 2006 r. powódka ustaliła wartość robót dodatkowych na 3.229,631 zł netto,
a zakres tych prac został zaakceptowany przez pozwaną. W dniu 1 września 2006 r. powódka obciążyła pozwaną należnością za roboty dodatkowe na kwotę 3.940.149,02 zł brutto fakturą FV (...), a w dniu 6 września 2006 r. roboty wykonane przez powódkę zostały odebrane.

Po wezwaniu do zapłaty z 4 października 2006 r. strony prowadziły rozmowy w celu polubownego rozwiązania sporu dotyczącego wartości robót dodatkowych. W dniu
19 października 2006 r. zawarły porozumienie, w którym potwierdzono wykonanie przez powódkę robót podstawowych o wartości 9 949 814 zł netto oraz robót dodatkowych na podstawie zamówień składanych przez osoby nieuprawnione do reprezentowania pozwanej, oszacowane przez powódkę na 3.229.631 zł netto. Potwierdzono zapłatę powódce wynagrodzenia za roboty podstawowe. Zgodnie z punktem 5 preambuły celem porozumienia było wypracowanie ostatecznego rozliczenia całości robót budowlano-montażowych (podstawowych i dodatkowych). W punkcie II porozumienia strony ustaliły, że pozwana zapłaci powódce należność z faktury FV (...) za roboty dodatkowe pomniejszone
o 10% kaucji gwarancyjnej, tj. 3.546.134,86 zł brutto, a w punkcie III wyznaczono firmę (...) do dokonania weryfikacji dokumentacji przygotowawczej i ostatecznej wyceny robót budowlano- montażowych.

W punkcie VII porozumienia powódka zrzekła się odsetek za opóźnienie w zapłacie należności z faktury nr (...). W punkcie IV strony uzgodniły, że jeżeli okaże się, że wycena robót wykonanych przez powódkę przewyższy o co najmniej 5% wartości faktycznie wykonanych robót, to powódka zwróci pozwanej powyższą różnicę, a z kolei
w punkcie VIII postanowiły, że jeżeli wycena robót budowlano- montażowych przewyższy

o co najmniej 5% faktycznie wykonany zakres robót, to pozwana zwróci powódce gwarancje bankowe oraz weksel.

W dniu 23 października 2006 r. Bank (...) udzielił powódce gwarancji bankowej
w przypadku odmowy przez powódkę zwrotu określonej części wynagrodzenia. Porozumienie zostało wykonane zarówno w zakresie dokonanych zapłat jak i sporządzenia wyceny. Pozwana zapłaciła powódce kwotę 3 546 134,84 zł w dniu 30 października 2006 r. (...) Spółka z o. o. w W. sporządziła wycenę, określając wartość wszystkich robót budowlano-montażowych na kwotę 11.653.817,79 zł. Na tej podstawie pozwana uznając, że wynagrodzenie powódki jest zawyżone wezwała powódkę do zwrotu kwoty 1.861.264,964 zł, a następnie wykorzystała gwarancję bankową do kwoty 1.773.067,42 zł.

W dniu 16 stycznia 2007 r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 2.467.565,61 zł.

dowód:umowa – k.66-81, protokół odbioru końcowego – k.114, notatka z 7.08.2006 r. – k.117, z 10.10.2006 r. – k.122, 123 i z 11.10.2006 r. – k.124, 125, roboty dodatkowe – k.118, faktura (...) – k.119, wezwanie do zapłaty z 4.10.2006 r. – k.120, porozumienie – k.126-129, przelew na kwotę 3 546 134,84 zł – k.130, gwarancja bankowa – k.131, wezwanie – k.179

W sprawie X GC 134/07 Sąd Okręgowy w Gliwicach wyrokiem z 19 maja 2010 r. sygn. akt X GC 134/07 oddalił powództwo Przedsiębiorstwa – (...) Spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.. Na skutek apelacji powódki Sąd Apelacyjny wyrokiem z 13 grudnia 2010 r.
w K. zmienił wyrok, uwzględniając powództwo. Pozwana złożyła skargę kasacyjną, w wyniku której orzeczenie to w punktach I. i II. zostało uchylone, a sprawa przekazana Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania. Wyrokiem z 30 stycznia 2015 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w sprawie V ACa 517/12 zmienił wyrok wydany w sprawie X GC 134/07 w ten sposób, że zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.954.328,19 zł
i 107.934 zł tytułem kosztów procesu, w pozostałej części powództwo i apelację oddalił oraz orzekł o kosztach postępowań odwoławczych. Wartość prac dodatkowych wykonanych przez powódkę została ustalona w tym postępowaniu przez biegłego – Politechnikę (...) na kwotę 3 665 878,25 zł). Sąd Apelacyjny przyjął, że w chwili zawarcia porozumienia roboty: podstawowe i dodatkowe były wykonane w całości, a ich wysokiej jakości i zakresu pozwana nie kwestionowała. Ponadto w tym czasie roboty podstawowe były nie tylko wykonane, ale wynagrodzenie ryczałtowe za te roboty określone w §5 umowy były zapłacone (poza kwotą 10 % retencji – kaucji gwarancyjnej), a zatem umowa w tym zakresie na skutek spełnienia świadczeń przez strony wygasła. W tej sytuacji nie ma jakichkolwiek podstaw do uznania, że zamiarem stron i celem porozumienia była weryfikacja zapłaconego ryczałtowego wynagrodzenia za roboty podstawowe, już wykonane. Tym bardziej, że strony w tym paragrafie umowy wyraźnie wskazały na niezmienną wartość tego wynagrodzenia. Porozumienie z 19 października 2006 r. nie stanowi zmiany umowy stron z 12 lipca 2006 r.
w tym czasie już wygasłej na skutek jej wykonania przez obie strony, a należy je ocenić jako umowę ugody, zgodnie z art. 917 kc. Miało ono na celu usunięcie istniejącej niepewności, zaś ustępstwem pozwanej było to, iż przyznała istnienie między stronami stosunku prawnego zobowiązującego ją do zapłaty powódce wynagrodzenia za wykonane roboty dodatkowe
a także, to iż godziła się na zapłatę wynagrodzenia w wysokości ustalonej przez powódkę przed jego weryfikacją przez powołanego przez strony eksperta, a w ostateczności godziła się na zapłatę wynagrodzenia wyższego od rzeczywistej wartości robót dodatkowych, gdy zawyżenie tego wynagrodzenia jedynie o 5% uprawniało pozwaną do żądania zwrotu tej części zapłaconego wynagrodzenia. Z kolei ustępstwem wierzyciela było to, iż poddał się weryfikacji tegoż wynagrodzenia przez niezależnego eksperta, zobowiązał się do zwrotu części otrzymanego wynagrodzenia, a także zrzekł się roszczenia odsetkowego za czas opóźnienia w zapłacie kwoty objętej fakturą nr (...) oraz wszelkich innych roszczeń nieuregulowanych porozumieniem. Pozwana nie była uprawniona do otrzymania zwrotu części zapłaconego wynagrodzenia, a zatem realizacja przez nią gwarancji bankowej ustanowionej przez powódkę nie znajdowała podstawy i oparcia w postanowieniu punktu III umowy ugody stron z 19 października 2006 r.

Realizacja przez pozwaną gwarancji budowlanej doprowadziła do powstania sytuacji w której powódka nie uzyskała zapłaty całego jej wynagrodzenia za roboty dodatkowe co czyniło żądanie pozwu uzasadnionym na podstawie art. 647 kc, stąd Sąd Apelacyjny zasądził od pozwanej na rzecz powódki dochodzoną należność na podstawie art. 647 kc. Z tym jednak, iż powódka nie może żądać odsetek za opóźnienie w zapłacie dochodzonej należności głównej skoro, zgodnie z umową ugody stron, zrzekła się takiego roszczenia. W zakresie zatem żądania odsetkowego powództwo należało oddalić.

dowód: wyrok z uzasadnieniem oraz opinia biegłego(k.2956-3036) w aktach X GC 134/07

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów. Po prawomocnym zakończeniu sprawy X GC 134/07 strony, w szczególności pozwana, nie wnosiły o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, jako mającego zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, dlatego Sąd posłużył się dla dokonania ustaleń wnioskami wynikającymi z opinii, przeprowadzonej w postępowaniu X GC 134/07.

Sąd zważył:

Roszczenie powódki w zakresie należności głównej należy uznać za uzasadnione. Wartość robót dodatkowych zrealizowanych przez powódkę została przez Politechnikę (...) wyceniona na 3 665 878,25 zł netto, a zatem kwotę wyższą niż określona przez powódkę i wskazana w fakturze (...). Oznacza to – zgodnie z porozumieniem stron z 19 października 2006 r. – że pozwana nie była uprawniona do otrzymania zwrotu części zapłaconego wynagrodzenia, co uczyniła, realizując gwarancję bankową ustanowioną przez powódkę. Rozliczenie z tego tytułu stanowiło przedmiot sprawy X GC 134/07, w której orzeczono o obowiązku zapłaty wynagrodzenia za wykonane roboty dodatkowe i reszty wynagrodzenia - w postaci połowy kaucji gwarancyjnej zatrzymanej przez pozwaną. Obecnie powódka domaga się wyłącznie zapłaty drugiej połowy kaucji gwarancyjnej. Na podstawie faktury (...) obejmującej roboty dodatkowe wartości 3 940 149,82 zł brutto, pozwana zapłaciła 3 546 134,84 zł, zatrzymując 394 014,98 zł tytułem kaucji gwarancyjnej. Połowa zatrzymanej kwoty stanowi wartość 197 007,49 zł, z której powódka słusznie domaga się 197 007,42 zł.

Zgodnie z art. 365 § 1 kpc orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Wynikająca
z powyższego przepisu moc wiążąca wyroku dotyczy związania sentencją, a nie uzasadnieniem wyroku innego sądu, czyli przesłankami faktycznymi i prawnymi przyjętymi za jego podstawę, gdyż zakresem prawomocności materialnej jest objęty tylko ostateczny wynik rozstrzygnięcia a nie jego przesłanki. Badanie „prejudycjalności” wymaga uwzględnienia specjalnej zależności wyrażającej się w tym, że zachodzi konieczność rozstrzygnięcia jednej sprawy (zagadnienia), aby można było rozstrzygnąć inną sprawę (zagadnienie) albo gdy od wyniku prawomocnie rozstrzygniętej sprawy zależy wynik innej sprawy. Prejudycjalność charakteryzuje się określonym stosunkiem zależności a jej konieczną cechą jest decydujące (przesądzające) znaczenie, jakie ma rozstrzygnięcie jednej kwestii dla rozstrzygnięcia kwestii wstępnej w innej sprawie (wyrok Sądu Najwyższego z 15.01.2015 r, sygn. akt IV CSK 181/14). W okolicznościach niniejszej sprawy, zważając na zakres podmiotowy i przedmiotowy postępowania, które toczyło się pod sygn. akt X GC 134/07, dotyczące tego samego stosunku prawnego, uznać można, że rozstrzygnięcie w tej drugiej sprawie ma prejudycjalny charakter dla aktualnego procesu.

Roszczenie powódki uzasadnia przepis art. 647 kc, gdyż żądana kwota należna jest tytułem wynagrodzenia za prace budowlane, zatrzymanego jedynie, zgodnie z ustaleniami stron, z tytułu kaucji gwarancyjnej. Za nieskuteczny natomiast przyjąć należy zarzut potrącenia zgłoszony przez pozwaną, a to w świetle art. 96 prawa upadłościowego
i naprawczego, w oparciu o które toczy się postępowanie upadłościowe powódki. Stanowi on, że wierzyciel, który chce skorzystać z prawa potrącenia, składa o tym oświadczenie nie później niż przy zgłoszeniu wierzytelności. Tego warunku pozwana nie dochowała. Swojej wierzytelności pozwana może zatem dochodzić w całości w postępowaniu upadłościowym.

Skoro powódka w porozumieniu zrzekła się odsetek od należności za roboty dodatkowe, jej żądanie w tym zakresie należało oddalić.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. z §6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Oddalenie żądania odsetek nie wpłynęło na wysokość wynagrodzenia pełnomocnika, gdyż zgodnie z art. 20 kpc nie była od nich obliczana opłata sądowa, bo nie wpływały na określenie wartości przedmiotu sporu.

SSO Iwona Wańczura