Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 3 listopada 2016 roku Sąd Rejonowy w Kaliszu zasądził od pozwanego T. B. na rzecz powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. kwotę 3 216,90 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od kwot: 2 003,17 złotych od dnia 22 kwietnia 2015 roku do dnia zapłaty, 884,19 złotych od dnia 30 marca 2015 roku do dnia zapłaty oraz zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1 117,00 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów postępowania apelacyjnego (wyrok - k. 184).

Apelację od powyższego orzeczenia złożył pozwany – T. B., zaskarżając wyrok w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy:

a)  art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 75 ust. 1 ustawy Prawo przewozowe – poprzez ich niezastosowanie i nieodrzucenie pozwu ewentualnie nieoddalenie powództwa z uwagi na jego przedwczesność, w sytuacji gdy pozew został wniesiony przeciwko przewoźnikowi z pominięciem trybu reklamacyjnego wobec czego droga sądowa jest niedopuszczalna.

b)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że pełnomocnictwo udzielone radcy prawnemu reprezentującemu pozwanego było tylko pełnomocnictwem procesowym, w sytuacji gdy pozwany upoważnił radcę prawnego do działania przed wszystkimi osobami i podmiotami – we wszystkich sprawach;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a)  art. 65 § 1 k.c. – poprzez jego niezastosowanie i uznanie przez Sąd, że pełnomocnictwo z dnia 22 lipca 2015 roku nie upoważniało pełnomocnika pozwanego do złożenia oświadczenia o potrąceniu z dnia 22 września 2015 roku, w sytuacji gdy treść pełnomocnictwa oraz wola mocodawcy w sposób jednoznaczny wskazują, że pełnomocnictwo z 22 lipca 2015 roku upoważniało pełnomocnika do złożenia skutecznego oświadczenia o potrąceniu;

b)  art. 498 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że dokonane potrącenie było nieskuteczne z uwagi na przedawnienie wierzytelności T. B. względem powoda;

c)  art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie przez Sąd, że pozwany nie udowodnił zasadności wystawionej noty za opóźnienie, w sytuacji gdy strona pozwana, nie jest w stanie realnie wykazać, że jej kontrahent nieterminowo wykonuje swoje zobowiązania;

d)  § 8 rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 24 lutego 2006 roku w sprawie ustalania stanu przesyłek oraz postępowania reklamacyjnego – poprzez jego niezastosowanie i uznanie przez Sąd Rejonowy, że wystawiona faktura spełnia wymogi prawidłowego wezwania do zapłaty, jakie powinno być wystawione na podstawie przepisów prawa przewozowego.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przez radcę prawnego w obydwu instancjach (apelacja - k. 203 – 211, tom II).

W odpowiedzi na apelację pozwanego powódka wniosła o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanego kosztów zastępstwa procesowego przed sądem II instancji w wysokości obliczonej według norm przepisanych (odpowiedź na apelację - k. 230 – 231 odw., tom II).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

W pierwszej kolejności rozważeniu podlegają zarzuty prawa procesowego, ponieważ ocena zasadności naruszenia prawa materialnego może być dokonana dopiero po stwierdzeniu, że ustalenia stanowiące podstawę faktyczną zaskarżonego wyroku zostały dokonane zgodnie z przepisami prawa procesowego (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2004, sygn. akt II CK 409/03, opubl. Legalis).

Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że pełnomocnictwo udzielone radcy prawnemu reprezentującemu pozwanego było tylko pełnomocnictwem procesowym, w sytuacji gdy pozwany upoważnił radcę prawnego do działania przed wszystkimi osobami i podmiotami – we wszystkich sprawach.

Zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Przywołany przepis stanowi wyraz obowiązującej w procedurze cywilnej zasady swobodnej oceny dowodów. Ocena wiarygodności i mocy dowodowej poszczególnych środków dowodowych stanowi podstawowe zadanie sądu orzekającego, przy czym powinna być ona dokonana w sposób konkretny, w oparciu o cały zebrany w sprawie materiał dowodowy. Swobodna ocena dowodów nie może być dowolna. Sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków poprawnych logicznie. Zastrzeżona dla sądu swobodna ocena dowodów nie opiera się na ilościowym porównaniu przedstawionych spostrzeżeń oraz wniosków, lecz na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość zgodną z doświadczeniem życiowym (wyrok SN z 20 marca 1980 roku, II URN 175/79, OSNC 1980, Nr 10, poz. 200). Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 k.p.c., choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne (wyrok SN z 27 września 2002 roku, IV CKN 1316/00, Legalis ). Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo -skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (wyrok SN z 27 września 2002 roku, II CKN 817/00, Legalis; wyrok SN z 16 grudnia 2005 roku, III CK 314/05, OwSG 2006, Nr 10, poz. 110 ).

Bezsporne w niniejszej sprawie było, iż pełnomocnictwo udzielone radcy prawnemu, reprezentującemu pozwanego było tylko pełnomocnictwem procesowym, gdyż w treści dokumentu (k. 31) pozwany udzielił pełnomocnictwa procesowego radcom prawnym R. W. i Ł. Z. wszystkim łącznie oraz każdemu z osobna, do reprezentowania go przed wszystkimi osobami i podmiotami, zakładami ubezpieczeń, sądami wszystkich instancji, sądami administracyjnymi, organami egzekucyjnymi, Policji, prokuraturą i organami ścigania oraz organami administracji publicznej – we wszelkich sprawach. Zatem czynności procesowe objęte zakresem przedmiotowym pełnomocnictwa procesowego wywołują bezpośredni skutek prawny w sferze prawnej mocodawcy. Natomiast pełnomocnictwo takie nie umocowuje do przyjęcia, bądź złożenia oświadczenia o dokonaniu potrącenia. Wobec tego słusznie Sąd I instancji wskazał, iż udzielone pełnomocnictwo nie obejmowało swoim umocowaniem uprawnienia do składania oświadczenia woli o potrąceniu przez pełnomocnika pozwanego, a co za tym idzie zarzut potrącenia był bezskuteczny.

W świetle powyższych rozważań niezasadny był zarzut naruszenia prawa materialnego art. 65 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie przez Sąd, że pełnomocnictwo z dnia 22 lipca 2015 roku nie upoważniało pełnomocnika pozwanego do złożenia oświadczenia o potrąceniu z dnia 22 września 2015 roku.

Wskazać ponadto należy, na co zwrócił uwagę Sąd Rejonowy, że profesjonalny pełnomocnik jakim jest radca prawny, posiadając wiedzę, jak również, jak twierdzi pozwany mając na uwadze jedyny cel udzielenia pełnomocnictwa jakim byłą cesja wierzytelności sporządza pełnomocnictwo tylko procesowe, a ponadto czas od dnia jego udzielenia tj. 22 lipca 2015 roku, a zakup wierzytelności od S. G. nastąpił dopiero w dniu 21 września 2015 roku. Zatem w czasie gdy otwarty został bieg terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w powyższej sprawie.

Chybiony jest zarzut naruszenia prawa procesowego art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 75 ust. 1 ustawy prawo przewozowe poprzez ich niezastosowanie i nieodrzucenie pozwu ewentualnie nieoddalenie powództwa z uwagi na jego przedwczesność, w sytuacji gdy pozew został wniesiony przeciwko przewoźnikowi z pominięciem trybu reklamacyjnego wobec czego droga sądowa jest niedopuszczalna.

Zasadnie Sąd Rejonowy powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1992 roku w sprawie sygn. akt III CZP 56/92, opubl. OSNCP 1992, Nr 12, poz. 219 wskazał, iż doręczenie dłużnikowi dokumentu rozliczeniowego (faktury) jest wezwaniem go do spełnienia świadczenia pieniężnego wówczas gdy zawarto w nim stosowną wzmiankę co do sposobu i czasu zapłaty. Zatem można dokumenty będące fakturami VAT ze względu na ich formę i treść uznać za wezwania dłużnika do zapłaty w rozumieniu art. 455 k.c.

Odnosząc się do pominięcia trybu reklamacyjnego, wskazać należy, iż w sprawie, na co wskazał Sąd Rejonowy, mają zastosowanie przepisy Konwencji CMR, gdyż wierzytelność powstała na skutek wykonania umowy przewozu w transporcie międzynarodowym. Wobec powyższego ustalenia pominięcie trybu reklamacyjnego, w przypadku braku zapłaty za wykonany prawidłowo przewóz, nie stanowi przesłanki oddalenia powództwa. Zgodnie z Konwencją CMR tryb reklamacyjny nie jest trybem obligatoryjnym, a wobec tego nie miał znaczenia w niniejszej sprawie jako zarzut apelacyjny skutkujący zmianą prawidłowego rozstrzygnięcia.

Nie ma racji skarżący, gdy czyni Sądowi Rejonowemu zarzut naruszenia art. 498 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że dokonane potrącenie było nieskuteczne z uwagi na przedawnienie wierzytelności T. B. względem powoda.

W sytuacji, gdy oświadczenie o potrąceniu było nieskuteczne, bezprzedmiotowe jest badanie wierzytelności nabytej przez pozwanego w kontekście jej przedawnienia. Sąd Rejonowy także bez stosowanego zarzutu nie miał obowiązku badania tego faktu.

Bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie przez Sąd, że pozwany nie udowodnił zasadności wystawionej noty za opóźnienie, w sytuacji gdy strona pozwana, nie jest w stanie realnie wykazać, że jej kontrahent nieterminowo wykonuje swoje zobowiązania.

Zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Reguła ta została powtórzona w przepisie art. 232 k.p.c., zgodnie z którym strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Instytucja ta wywodzi się jeszcze z instytucji prawa rzymskiego, kiedy to sformułowano zasadę „ten dowodzi, kto wygłasza twierdzenie”. W związku z tym ciężar udowodnienia twierdzenia o istnieniu określonego faktu ciąży na twierdzącym, a nie na przeczącym. Nadto kontradyktoryjność procesu cywilnego wymaga, aby strony wskazywały dowody dla wykazania swoich twierdzeń. Rzeczą sądu nie jest bowiem zarządzanie dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 76, wyrok Sądu Najwyższego z 7.5.2008 r., II PK 307/07, Legalis; wyrok SN z 7.10.1998r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662).

Z niekwestionowanych i niewadliwych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że powódka wykonała na rzecz pozwanego na podstawie zleceń transportowych z dnia 28 stycznia 2015 roku i 18 lutego 2015 roku dwa przewozy towarów do Francji i Holandii. Sąd I instancji dokonał ustaleń stanu faktycznego głównie w oparciu o dowody z dokumentów oraz wyjaśnienia pozwanego T. B.. Prawidłowo uznał, iż na tej podstawie roszczenie zostało wykazane zarówno co do zasady, jak i wysokości. W szczególności z treści wystawionych przez pozwanego listów przewozowych oraz wystawionych na ich podstawie faktur wynika, że powódce za wykonane usługi przewozowe przysługiwało umówione wynagrodzenie. Faktury zostały wystawione na kwoty całkowicie odpowiadające wysokości wynagrodzenia umówionego przez strony. Przy tym pozwany nie kwestionował zarówno przekazania zleceń spedycyjnych powódce jak i prawidłowego wykonania przez nią przewozów objętych fakturami. Powódka wystawiła pozwanemu faktury VAT nr (...), które zostały doręczone pozwanemu i nie zwrócone jako te których zasadność wystawienia i wysokość była kwestionowana przez pozwanego. W orzecznictwie przyjmuje się, że faktura jest dokumentem księgowym, jednym z tzw. dowodów źródłowych, stwierdzających dokonanie danej operacji gospodarczej. Wystawienie faktury, następnie jej przyjęcie przez kontrahenta, zaksięgowanie bez korekt i zastrzeżeń daje podstawę do domniemania, że dokonywane w ewidencji księgowej zapisy odzwierciedlają rzeczywisty przebiegu zafakturowanej operacji gospodarczej (tak m.in. SA w Katowicach w wyroku z dnia 24 października 2002 roku, w sprawie I A Ca 219/02, OSA 2004/2/6).

Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia § 8 rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 24 lutego 2006 roku w sprawie ustalania stanu przesyłek oraz postępowania reklamacyjnego poprzez jego niezastosowanie i uznanie przez Sąd Rejonowy, że wystawiona faktura spełnia wymogi prawidłowego wezwania do zapłaty, jakie powinno być wystawione na podstawie przepisów prawa przewozowego.

Stosownie do treści § 8 rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 24 lutego 2006 roku w sprawie ustalania stanu przesyłek oraz postępowania reklamacyjnego wezwanie do zapłaty z tytułu przewozu przesyłek powinno zawierać: imię i nazwisko (nazwę) i adres zamieszkania (siedzibę) oraz numer telefonu przewoźnika; serię i numer; imię i nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) podmiotu, do którego kierowane jest wezwanie; tytuły roszczenia z uzasadnieniem; kwoty roszczenia - oddzielnie dla każdego tytułu roszczenia oraz łączną kwotę należności; termin uregulowania należności; nazwę banku i numer konta, na które należy wpłacić należność; pouczenie o możliwości złożenia reklamacji, ze wskazaniem adresu jednostki, w której można ją złożyć oraz podpis przewoźnika.

Wskazać należy, że powyżej wskazane rozporządzenie dotyczy głównie praw pasażerów korzystających z usług przewoźników. Jednakże jak wskazano powyżej w sprawie niniejszej mają zastosowanie uregulowania Konwencji CMR. Ponadto wszystkie wskazane dane w § 8 rozporządzenia znajdują się w treści faktur VAT wystawionych przez powódkę i doręczonych pozwanemu.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł żadnych uchybień kwestionowanego wyroku, które winny być uwzględnione w toku kontroli instancyjnej z urzędu. W tym stanie rzeczy, wobec bezzasadności zarzutów apelacyjnych Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanego.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie
art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. Zasądzona kwota 450,00 złotych stanowi wynagrodzenie pełnomocnika powódki będącej adwokatem zgodnie z § 2 pkt 3 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800 z późn. zm.) w brzmieniu po 27 października 2016 roku, z uwagi na datę wniesienia apelacji.