Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Kraków dnia 14 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Wojciech Żukowski

Protokolant: starszy protokolant Marzena Stępkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 grudnia 2016r. w K.

sprawy z powództwa K. (...) w W.

przeciwko S. T.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego S. T. na rzecz strony powodowej K. (...) w W. kwotę 127 500 (słownie: sto dwadzieścia siedem tysięcy pięćset) złotych z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności stopy odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi od dnia 2 marca 2016 r. do dnia zapłaty,

II.  zastrzega pozwanemu S. T. prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie jego odpowiedzialności za świadczenie zasądzone w pkt I wyroku do nieruchomości położonych w D., gmina P., powiat M., dla których Sąd Rejonowy w Myszkowie V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste (...) do wysokości sumy obciążającej te nieruchomości hipoteki umownej łącznej kaucyjnej a wynoszącej 253 164 (słownie: dwieście pięćdziesiąt trzy tysiące sto sześćdziesiąt cztery) złote,

III.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

IV.  zasądza od pozwanego S. T. na rzecz strony powodowej K. (...) w W. kwotę 13 592 zł. (trzynaście tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt dwa złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

UZASADNIENIE

Pozwem w postępowaniu upominawczym z dnia 2 marca 2016 r. (k. 2 – 68) strona powodowa K. (...) z siedzibą w W. przeciwko pozwanemu S. T. wniosła o orzeczenie w nakazie zapłaty, że pozwany ma zapłacić na rzecz strony powodowej kwotę 127 500 zł. z odsetkami w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz koszty procesu w kwocie 11 792 zł w tym koszty zastępstwa procesowego w kwocie 5 400 zł w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty albo wnieść w tym terminie sprzeciw. W uzasadnieniu strona powodowa podała, że dochodzona wierzytelność wynika z braku zapłaty przez pozwanego z tytułu umowy pożyczki hipotecznej zawartej pomiędzy pozwanym a (...) Bank S.A. Zabezpieczeniem spłaty była hipoteka kaucyjna do kwoty 253 164 zł na nieruchomości położonej w M., objętych księgą wieczystą (...). Wierzyciel wypowiedział umowę kredytu z uwagi na nieterminowe regulowanie należności. Prowadzone przez poprzedniego wierzyciela postępowanie egzekucyjne nie doprowadziło do wyegzekwowania całości należności. W ramach umowy przelewu wierzytelności z dnia 9 października 2015 r. strona powodowa nabyła wierzytelność wobec pozwanego wraz z wszelkimi zabezpieczeniami i prawem do naliczania odsetek. Na wartość przedmiotu sporu tj. kwotę 127 500 zł składa się część kwoty niespłaconego kapitału, zaś odsetki żądane są od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Referendarz sądowy w Sądzie Okręgowy w Krakowie, I Wydział Cywilny w dniu 24 maja 2016 r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym zgodny z żądaniem pozwu.

Pozew został doręczony pozwanemu w dniu 21 czerwca 2016 r. (k. 93).

W sprzeciwie z dnia 5 lipca 2016 r. (k. 94 – 97), pozwany zaskarżył nakaz zapłaty w całości, wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych. W treści uzasadnienia złożył zarzuty co do błędnej reprezentacji strony powodowej i błędnego oznaczenia strony powodowej. Dalej zarzucił niewykazanie roszczenia. Podniósł zarzut przedawnienia roszczenia, naruszenia art. 5 k.c. poprzez nadużycie strony powodowej prawa do wypowiedzenia umowy oraz braku legitymacji czynnej z uwagi na nieprzedłożenie strony załącznika do umowy cesji, wskazującej na konkretną umowę i pozwanego, a także brak przedłożenia strony załącznika do umowy cesji zawierającej podpisy stron.

Pismem z dnia 10 sierpnia 2016 r. strona powodowa zmieniła powództwo w ten sposób, że wniosła o:

- zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej kwoty 127 500 zł z tytułu hipoteki umownej łącznej kaucyjnej ustanowionej na rzecz strony powodowej, obciążającej nieruchomości położone w miejscowości D., gmina P., powiat M., dla której Sąd Rejonowy w Myszkowie V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) wraz z odsetkami w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

- z zastrzeżeniem pozwanemu w wyroku w zakresie w/w kwoty prawa do powołania się w postępowaniu egzekucyjnym na ograniczenie jego odpowiedzialności do w/w nieruchomości,

- zasądzenie kosztów procesu na rzecz strony powodowej od pozwanego.

W treści uzasadnienia podała, że jako wierzyciel hipoteczny dochodzi zaspokojenia swojej wierzytelności z nieruchomości obciążonych hipoteką umowną łączną kaucyjną z tytułu umowy kredytu hipotecznego, nabytej w ramach umowy przelewu wierzytelności.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 marca 2008 r. została zawarta umowa pożyczki hipotecznej na kwotę 148 920 zł pomiędzy (...) Bank S.A. a S. T.. Strony ustanowiły zabezpieczenie na nieruchomości kredytobiorcy w postaci hipoteki kaucyjnej łącznej do kwoty stanowiącej 170% kwoty kredytu w walucie kredytu tj. 253 164 zł, dla której Sąd Rejonowy w Myszkowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadził księgi wieczyste nr (...).

W par. 6 ust. 3 umowy zastrzeżono, że od zadłużenia przeterminowanego Bank pobiera odsetki karne w wysokości określonej w tabeli w odniesieniu do stopy kredytu lombardowego NBP. Odsetki karne według tabeli obowiązującej w dniu zawarcia umowy równe są czterokrotności stopy procentowej kredytu lombardowego.

W dniu 9 października 2015 r. pomiędzy (...) Bank S.A. we W. a (...) Funduszu Inwestycyjnego z siedzibą w W. została zawarta umowa przelewu wierzytelności, obejmująca wierzytelność wobec pozwanego S. T.

Dowód: - odpis umowy pożyczki, k. 50 – 56

- odpis umowy przelewu wierzytelności, k. 21 – 49.

Oświadczeniem z dnia 22 lipca 2010 r. (doręczonym pozwanemu w dniu 3 sierpnia 2010) (...) Bank S.A. we W. wypowiedziała pozwanemu z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia umowę pożyczki z dnia 11 marca 2008 r.

Dowód: - odpis oświadczenia i dowodu doręczenia, k. 57-58

Pozwany S. T. jest właścicielem nieruchomości położonych w D., gm. P. (...), powiat M.. W prowadzonych dla tych nieruchomości przez Sąd Rejonowy w Myszkowie V Wydział Ksiąg Wieczystych księgach wieczystych nr (...) w działach IV wpisana została na rzecz wierzyciela hipotecznego (...) Banku S.A. hipoteka umowna łączna kaucyjna na sumę 253 164 zł z tytułu pożyczki udzielonej umową z dnia 11 marca 2008 r. Następnie jako wierzyciel hipoteczny na podstawie umowy przelewu został ujawniony w dniu 20 listopada 2015 r. na wniosek z dnia 27 października 2015 r. K. (...) z siedzibą w W..

Dowód: - odpis zupełny księgi wieczystej nr (...), k. 73 – 80,

- odpis zupełny księgi wieczystej nr (...), k. 81 – 87.

Na podstawie wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego i ewidencji analitycznej z dnia 10 sierpnia 2010 r., na wniosek, który wpłynął w dniu 27 września 2016 r., w księgach wieczystych (...) w miejsce (...) (...)o z siedzibą w W. został w dniu 10 października 2016 r. jako wierzyciel ujawnionych w tych księgach hipotek wpisany (...) (...) w W..

Dowód: - odpis zawiadomienia, k. 225-228

Przy ustalaniu stanu faktycznego oparł się sąd na dowodach z dokumentów publicznych, które nie były kwestionowane przez strony i stanowiły dowód na okoliczności urzędowo w tych dokumentach stwierdzone. Oparł się Sąd nadto na dowodach z dokumentów prywatnych, które nie były kwestionowane i stanowiły dowód na okoliczność treści oświadczeń woli w nich stwierdzonych. W szczególności oparł się sąd na dowodzie z odpisu dowodu doręczenia pozwanemu wypowiedzenia umowy pożyczki, albowiem odpis ten odpowiada wymogom przewidzianym w art. 129 par. 2 k.p.c.

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego (...) Bank S.A. zawarł z pozwanym umowę pożyczki w kwocie 148 920 zł. Pozwany nie kwestionował faktu zawarcia tej umowy ani jej treści. Pozwany nie kwestionował również, że wypłacono kwotę, której strona powodowa domaga się zapłaty jako części należności głównej.

Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 707 ze zm. dalej cytowana jako u.k.w.h.) w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka). Zgodnie z art. 68 ust. 2 u.k.w.h. hipoteka zabezpiecza wierzytelność do oznaczonej sumy pieniężnej. Zgodnie z art. 75 u.k.w.h. zaspokojenie wierzyciela hipotecznego z nieruchomości następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym, chyba że z nieruchomości dłużnika jest prowadzona egzekucja przez administracyjny organ egzekucyjny. Prawną formą zabezpieczenia pożyczki udzielonej pozwanemu była hipoteka umowna łączna w kwocie 253164 zł. zł. na należących do pozwanego nieruchomościach objętych księgami wieczystym nr (...). Pożyczka ta została wypowiedziana pismem z dnia 22 lipca 2010 r. (doręczonym pozwanemu w dniu 3 sierpnia 2010) z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia.

Podniesiony przez pozwanego zarzut błędnej reprezentacji strony powodowej w niniejszej sprawie nie zasługiwał na uwzględnienie, gdyż sposób tej reprezentacji w sposób nie budzący wątpliwości wynika z dołączonych do pozwu wyciągu z rejestru funduszy inwestycyjnych (k. 10) i odpisu pełnego KRS (k. 13). Uznać zatem należało, że strona powodowa jest prawidłowo reprezentowana w niniejszej sprawie, zaś sam powód zarzut ten cofnął (k. 212). Nadto powód wycofał się z zarzutów odnoszących się do umowy przelewu zawartej pomiędzy pierwotnym wierzycielem a stroną powodową (k. 212/1).

Nie zasługiwał również na uwzględnienie zarzut niewykazania roszczenia. Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że pomiędzy powodem a (...) Bank S.A. została zawarta w dniu 11 marca 2008 r. umowa pożyczki na kwotę 148 902 zł. a pozwany nie twierdził, aby kwoty tej pożyczki mu nie wypłacono, jak również nie kwestionował ważności tej umowy. Umowa ta została wypowiedziana skutecznie powodowi, gdyż przedstawiony odpis dowodu doręczenia wypowiedzenia jednoznacznie wskazuje, iż odbiór tego dokumentu w dniu 3 sierpnia 2010 r. pokwitował pozwany osobiście. Wbrew zarzutom pozwanego nie można przyjąć, że wypowiedzenie umowy nastąpiło z naruszeniem art. 5 k.c. Możliwość dokonania wypowiedzenia w sposób w jaki dokonał wierzyciel została przewidziana w § 11 ust. 1 umowy pożyczki. Natomiast powód nie wykazał aby wypowiedzenie nastąpiło w warunkach nadużycia przysługującego wierzycielowi prawa, w szczególności aby zaległość, jaka uzasadniała wypowiedzenie była znikoma w relacji do rozmiarów zobowiązania.

W tym stanie rzeczy ocenić należy, że z chwilą, w której wypowiedzenie umowy stało się skuteczne (tj. z dniem 3 września 2010 r., po upływie trzydziestodniowego terminu wypowiedzenia), po stronie (...) Bank S.A. powstawała w stosunku do powoda wierzytelność o zwrot kwoty pożyczki, a wierzytelność ta – wobec wysokości kwoty pożyczki – przekracza kwotę dochodzoną przez stronę powodową z tego tytułu w niniejszym postępowaniu. Jeżeli po dokonaniu wypowiedzenia doszło by do częściowego lub całkowitego zaspokojenia tego zobowiązania, to ciężar wykazania tej okoliczności ciążył na pozwanym, gdyż wywodził z nich korzystne dla siebie skutki prawne w postaci nieistnienia zobowiązania. Faktów takich pozwany jednak nie wykazał, a w konsekwencji zarzut niewykazania przez stronę powodową istnienia i wysokości roszczenia jest niezasadny.

Zarzut przedawnienia roszczenia należało ocenić jako częściowo zasadny. Wierzytelność (...) stała się bowiem wymagalna z dniem 03 września 2010 r. (tj. po upływie 30 dni od dnia doręczenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy), zaś pozew w niniejszej sprawie został złożony dopiero w dniu 2 marca 2016 r. a zatem po upływie trzyletniego terminu przedawnienia roszczenia przewidzianego w art. 118 k.c. Wszelako uwzględnić należało, że przedmiotowa wierzytelność została zabezpieczona hipoteką i w konsekwencji, zgodnie z art. 77 ustawy o księgach wieczystych hipotece, przedawnienie wierzytelności, przedawnienie nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z wierzytelności obciążonej. Strona powodowa natomiast ograniczyła żądanie pozwu w ten sposób, że wniosła o zastrzeżenie pozwanemu prawa ograniczenia odpowiedzialności pozwanego do nieruchomości obciążonych hipoteką zabezpieczającą dochodzoną wierzytelność.

Bezzasadny również okazał się zarzut, iż strona powodowa nie jest czynnie legitymowana wobec zbycia przedmiotowej wierzytelności na rzecz osoby trzeciej. Strona powodowa nabyła przedmiotową wierzytelność od pierwotnego wierzyciela umową przelewu z dnia 9 października 2015 r. a wpis strony powodowej jako wierzyciela nastąpił na wniosek z dnia 27 października 2015 r. w dniu 20 listopada 2015 r. Przejście wierzytelności nastąpiło zatem - zgodnie z art. 79 ust. 1 zd. 2 w zw. z art. 29 ustawy o księgach wieczystych i hipotece - z dniem 27 października 2015 r., a zatem jeszcze przed doręczeniem pozwu w niniejszej sprawie. W chwili doręczenia pozwu (tj. w dniu w dniu 21 czerwca 2016 r.) strona powodowa była zatem czynnie legitymowana do dochodzenia roszczenia. Strona powodowa przeniosła wprawdzie dochodzoną w niniejszej sprawie wierzytelność na rzecz (...) (...) 2 (...) w W.. Wpis (...) (...) 2 (...) w W. jako wierzyciela hipotecznego do księgi wieczystej nastąpił na wniosek z dnia 27 września 2016 r. w dniu 10 października 2016 r., zatem skutek w postaci przejścia wierzytelności nastąpił - zgodnie z art. 79 ust. 1 zd. 2 w zw. z art. 29 ustawy o księgach wieczystych i hipotece - z dniem 27 września 2016 r. Doręczenie pozwu w niniejszej sprawie nastąpiło w dniu 21 czerwca 2016 r., a zatem przyjąć należy, że do zbycia wierzytelności na rzecz (...) (...) 2 (...) w W. zastosowanie znajduje uregulowanie zawarte w art. 192 pkt 3 k.p.c. i w konsekwencji, pomimo dokonanego zbycia, strona powodowa zachowała czynną legitymację do dochodzenia roszczenia w niniejszej sprawie.

W powyższym stanie rzeczy uznać należało, że według stanu na chwilę zamknięcia rozprawy strona powodowa, pomimo przelewu wierzytelności w toku sprawy na osobę trzecią, była uprawniona na podstawie art. 192 pkt 3 k.p.c. do dochodzenia od pozwanego kwoty objętej żądaniem pozwu, w granicach możliwości zaspokojenia się wynikających z faktu zabezpieczenia wierzytelności hipoteką. Wobec zabezpieczenia tej wierzytelności hipoteką, na pozwanym, jako właścicielu nieruchomości będącej przedmiotem zabezpieczenia, ciąży rzeczowa odpowiedzialność za te zobowiązania, która w tych granicach trwa pomimo upływu terminu przedawnienia. Strona powodowa ma nadto interes w uzyskaniu tytułu egzekucyjnego stwierdzającego wierzytelność wobec pozwanego w sytuacji gdy chce z tego zabezpieczenia skorzystać, albowiem realizacja zabezpieczeń w postaci hipotek, zgodnie z wyżej cytowanym art. 75 u.k.w.h., następuje w drodze cywilnego postępowania egzekucyjnego, do którego wszczęcia i prowadzenia niezbędne jest legitymowanie się przez wierzyciela tytułem egzekucyjnym przeciwko właścicielowi obciążonej hipotekami nieruchomości. Odpowiedzialność pozwanego, wobec przedawnienia wierzytelności, ogranicza się - zgodnie z art. 77 u.k.w.h. - tylko do nieruchomości obciążonych hipoteką, a zgodnie z art. 68 ust. 2 u.k.w.h. tylko do ujawnionej w księdze wieczystej sumy hipoteki wynoszącej 253 164 zł. W konsekwencji zasadnym było zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej w pkt I sentencji kwoty 127 500 zł. z umownymi odsetkami w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie (a zatem w wysokości przewidzianej w § 6 ust. 3 umowy pożyczki lecz w granicach żądania pozwu, uwzględniającego ograniczenie wynikające z art. 481 § 2[1] k.c.) od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Uwzględniając zaś powyżej wskazaną okoliczność, że odpowiedzialność pozwanego ma charakter odpowiedzialności rzeczowej, tj. ograniczonej tylko do prawa własności nieruchomości obciążonej hipotekami ustanowionymi na rzecz strony powodowej i tylko do wysokości sum hipotecznych, w pkt II sentencji wyroku sąd, na podstawie art. 319 k.p.c. w związku z art. 77 i 68 ust. 2 u.k.w.h. zastrzegł pozwanemu prawo powoływania się na ograniczenie jego odpowiedzialności zarówno w zakresie przedmiotowym jak i kwotowym.

Ponieważ w zmienionym żądaniem pozwu strona powodowa określiła zakres zastrzeżenia prawa powoływania się pozwanego na ograniczenie jego odpowiedzialności wyłącznie w odniesieniu do nieruchomości, z których pozwany ponosi odpowiedzialność, ale pomijając kwestię ograniczenia kwotowego odpowiedzialności pozwanego wynikającego z art. 68 ust. 2 u.k.w.h., oddalono w pkt III sentencji powództwo w zakresie w jakim żądanie pozwu wykraczało poza zakres ograniczenia kwotowego odpowiedzialności pozwanego określonego wysokością sumy hipoteki.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt IV sentencji wyroku na podstawie art. 98 k.p.c., uznając pozwanego za stronę przegrywającą sprawę.

Zasądzono od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 13 592 zł. tytułem zwrotu kosztów postępowania, na którą składa się uiszczona przez stronę powodową opłata od pozwu w kwocie 6 375 zł (art. 13 ust. 1 u.k.s.c.), 7 200 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika w osobie radcy prawnego na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804) oraz 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa. Koszty uzyskania odpisów zupełnych z dwóch ksiąg wieczystych w kwocie 120 zł poniesione przez stronę powodową nie należą do niezbędnych kosztów procesu, w szczególności uwzględniając fakt dostępności powszechnej informacji zawartych w księgach wieczystych w sieci Internet, wobec czego brak było podstaw dla ich zasądzenia na rzecz strony powodowej od pozwanego.