Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 15 października 2015 roku Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w Ł. odmówił A. S. prawa od wojskowej renty rodzinnej. Decyzja została wydana na podstawie art.31, art.23 ust.1 i art.24 ustawy z 10 grudnia 1993 roku o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin (tekst jednolity Dz.U. z 2015 roku, poz.330 ze zm.) w zw. z art.68 sut.1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015 roku, poz.748).

W uzasadnieniu decyzji organ emerytalny wskazał, iż ubezpieczona nie spełnia przesłanek do uzyskania wojskowej renty rodzinnej, gdyż nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji A. S. wniosła o przyznanie prawa do wojskowej renty rodzinnej. Podała, iż spełnia warunek całkowitej niezdolności do pracy, która powstała w okresie dzieciństwa. W 1975 roku stwierdzono u niej wodogłowie, cierpi również na astmę oskrzelową, alergie i skrzywienie kręgosłupa, niedowład prawostronny.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik wojskowego biura emerytalnego wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona A. S. urodziła się (...). Ubezpieczona ukończyła technikum ekonomiczne, nie ma matury. Nie miała stałej pracy, pracowała jako pomoc sprzedawcy (przez 1 roku) sprzedawca (przez pół roku), obecnie pracuje dorywczo roznosząc gazety.

Naukę ubezpieczona ukończyła 30 czerwca 1992 roku.

(okoliczności bezsporne)

Od 5 maja 1992 roku ubezpieczona została zaliczona do drugiej grupy inwalidów. Obwodowa komisja lekarska do spraw zatrudnienia uznała, że inwalidztwo istnieje od urodzenia i w czasie uczęszczania do szkoły uległo istotnemu pogorszeniu.

(orzeczenie – k.2 akt emerytalnych)

20 maja 2015 roku ubezpieczona złożyła wniosek o ustalenie uprawnień i wypłatę wojskowej renty rodzinnej w związku ze śmiercią ojca H. S..

H. S. zmarł 14 października 2009 roku.

(wniosek – k.138 akt emerytalnych)

Orzeczeniem z 21 lipca 2015 roku lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy, do 31 lipca 2017 roku, daty powstania częściowej niezdolności do pracy nie da się ustalić. Nadto stwierdził, że ubezpieczona nie jest całkowicie niezdolna do pracy ani też nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. Po rozpoznaniu sprzeciwu ubezpieczonej komisja lekarska ZUS orzeczeniem z 28 września 2015 roku również nie stwierdziła u ubezpieczonej całkowitej niezdolności do pracy ani niezdolności do samodzielnej egzystencji.

(orzeczenia – k.3, k.6 akt emerytalnych)

Ubezpieczona jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z powodu schorzeń psychiatrycznych. Niepełnosprawność istnieje od urodzenia a ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 4 grudnia 2015 roku.

(orzeczenie – k.26)

U ubezpieczonej rozpoznano stan po leczeniu operacyjnym wodogłowia wewnętrznego (1972 rok) i usunięciu zastawki (1973 rok), niewielki niedowład prawostronny i napięciowe bóle głowy.

Obecnie ubezpieczona jest pod opieką poradni neurologicznej gdzie leczy się z powodu bólów głowy i bólów kręgosłupa. U ubezpieczonej nie występują deficyty neurologiczne ani objawy korzeniowe.

(opinia biegłego neurologa – k.30-32, opinia biegłego z zakresu medycyny pracy – k.130-137)

W badaniu osobowości ujawniło się u ubezpieczonej występowanie stanów depresyjnych, skłonności do nadmiernej koncentracji na dolegliwościach somatycznych, obniżenie aktywności życiowej, trudności osobowościowe w postaci zachowań introwertycznych nadmiernej nieufności, podejrzliwości w relacjach interpersonalnych.

U ubezpieczonej stwierdzono występowanie zaburzeń w zakresie procesów poznawczych na podłożu zmian organicznych w centralnym układzie nerwowym.

(opinia biegłego psychologa – k.55-56)

Ubezpieczona cierpi na organiczne zaburzenia nastroju, zaburzenia funkcji poznawczych bez otępienia. Leczy się psychiatrycznie ambulatoryjnie od 2008 roku, początkowo rozpoznawano u ubezpieczonej zaburzenia adaptacyjne, a od 2012 roku organiczne zaburzenia nastroju. Ubezpieczona nigdy nie była hospitalizowana psychiatrycznie.

(opinia biegłego psychiatry – k.52-53)

W 1975 roku ubezpieczona była hospitalizowana z powodu gronkowcowego zapalenia płuc. W latach późniejszych występowały u niej częste infekcje dróg oddechowych, ostatnio raz z roku. Ubezpieczona pozostaje pod opieką poradni alergologicznej. Astma, na którą leczy się ubezpieczona ma łagodny przebieg, nie wymaga leczenia lekami wziewnymi.

(opinia biegłego pulmonologa – k.67-68)

U ubezpieczonej rozpoznano idiomatyczne skrzywienie boczne kręgosłupa z garbem żebrowym i upośledzeniem funkcji kręgosłupa.

(opinia biegłego ortopedy – k.70-72)

Ubezpieczona nie jest całkowicie niezdolna do pracy zarobkowej. U ubezpieczonej nie stwierdzono całkowitej niezdolności do pracy, która powstałaby w okresie nauki – do 30 czerwca 1992 roku. Ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy do 31 lipca 2017 roku.

(opinie biegłych: neurologa – k.32, psychiatry – k.53, pulmonologa – k.67-68, ortopedy – k.72, z zakresu medycyny pracy – k.130-137)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów w postaci orzeczenia lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS, wniosku o wydanie orzeczenia, orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. W toku postępowania ubezpieczona zakwestionowała ustalenia komisji lekarskiej ZUS, twierdząc że jest całkowicie niezdolna do pracy od dzieciństwa.

Celem weryfikacji stanowiska ubezpieczonej Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych neurologa, psychiatry, psychologa, ortopedy, pulmonologa i z zakresu medycyny pracy.

Złożone w sprawie opinie są rzetelne, zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot. Biegli sporządzili opinie po zapoznaniu się z dostępną dokumentację medyczną ubezpieczonej oraz po przeprowadzeniu badania. Opinie są wystarczająco szczegółowe i dają pełny obraz zmian zdrowotnych ubezpieczonej.

Z opinii wszystkich biegłych jednoznacznie wynika, że schorzenia występujące u ubezpieczonej nie powodują całkowitej niezdolności do pracy zarobkowej.

Biegły psychiatra odniósł się do zastrzeżeń do opinii podając, iż samo stwierdzenie zaburzeń poznawczych nie powoduje całkowitej niezdolności do pracy. Także z opinii biegłego z zakresu neurologii i medycyny pracy wynika, iż ubezpieczona nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Biegły wskazał, iż w badaniu neurologicznym nie ma takiego naruszenia sprawności organizmu, które czyniłoby ubezpieczoną całkowicie niezdolną do pracy.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu chorób naczyń krwionośnych, jako nieprzydatnego do rozpoznania sprawy. Ubezpieczona wskazała na istniejącą u niej zakrzepicę żył i z tego powodu podjęła leczenie w 2016 roku, czyli w trakcie niniejszego postępowania. Ubezpieczona nie wskazywała, aby z powodu chorób żył leczyła się w okresie dzieciństwa, do ukończenia nauki. Nadto na konieczność dopuszczenia dowodu z opinii chirurga nie wskazywał żaden z dotychczasowych biegłych.

Sąd oddalił również wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych ortopedy, z zakresu medycyny pracy, chirurgii, uzupełniającej opinii biegłego neurologa oraz pulmonologa. W ocenie Sądu wnioski te zmierzają jedynie do przedłużenia postępowania. Okoliczność, iż ubezpieczona uległa wypadkowi komunikacyjnemu 23 grudnia 2016 roku i z tego powodu zgłosiła się do szpitala także 24 grudnia 2016 roku oraz fakt zgłoszenia się do szpitala 30 grudnia 2016 roku z powodu padaczki objawowej, powierzchniowego urazu powłok głowy i upadku nie ma znaczenia dla oceny niezdolności ubezpieczonej do pracy w niniejszym postepowaniu, bowiem do przyznania prawa do wojskowej renty rodzinnej konieczne jest ustalenie, że całkowita niezdolność do pracy postała do 16 roku życia lub w trakcie nauki (czyli do 30 czerwca 1992 roku).

Należy także wskazać, iż dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, a mianowicie korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art.217§1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. W świetle art.286 k.p.c. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 II CR 817/73 niepublikowane).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Odwołanie jest nieuzasadnione.

Zgodnie z treścią art.23 ust.3 ustawy z 10 grudnia 1992 roku o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy i ich rodzin (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.1037) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny zmarłego emeryta lub rencisty wojskowego. Renta rodzinna przysługuje na zasadach i w wysokości określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art.24 ww. ustawy), przy czym o niezdolności do pracy i stopniu tej niezdolności oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji, w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uprawnionych członków rodziny orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art.24 punkt 4 ww. ustawy)

Stosownie do art.65 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 roku poz.887) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Zgodnie z art.67 ust.1 cytowanej ustawy do renty rodzinnej uprawnieni są m.in. dzieci własne spełniające warunki określone w art.68-71 ww. ustawy.

Stosownie do dyspozycji art.68 ust.1 ustawy dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

W myśl art.12 ww. ustawy niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1).

Stosownie do art.14 ust.1 i 2a ww. ustawy oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia m. in. daty powstania niezdolności do pracy, trwałości niezdolności do pracy, związku przyczynowego niezdolności do pracy z określonymi okolicznościami dokonuje lekarz orzecznik ZUS, od którego orzeczenia osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej Zakładu w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia.

Analiza powyższych przepisów wskazuje, że ubezpieczona aby uzyskać prawo do wojskowej renty rodzinnej musiałby wykazać, że jest całkowicie niezdolna do pracy i samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolna do pracy, przy czym niezdolność ta musiałaby powstać do ukończenia 16 roku życia lub w trakcie nauki w szkole, do 30 czerwca 1992 roku.

Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd ustalił, iż w odniesieniu do odwołującej się nie zostały spełnione warunki do nabycia prawa do wojskowej renty rodzinnej. Schorzenia na które cierpi ubezpieczona: organiczne zaburzenia nastroju, zaburzenia funkcji poznawczych (bez otępienia), astma, idiomatyczne skrzywienie boczne kręgosłupa, z garbem żebrowym i upośledzeniem funkcji kręgosłupa, napięciowe bóle głowy, niewielki niedowład prawostronny nie powodują całkowitej niezdolności do pracy. Naruszenie sprawności organizmu ubezpieczonej pod kątem istnienia całkowitej niezdolności do pracy zostało kompleksowo ocenione przez biegłego z zakresu medycyny pracy, który stwierdził jednoznacznie, iż ubezpieczona nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Opinia te jest zgodna z opinią pozostałych biegłych: neurologa, psychiatry, pulmonologa i psychologa.

Wobec więc braku spełnienia podstawowej przesłanki wymienionej w wyżej przytoczonych przepisach bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostała kwestia niezdolności do samodzielnej egzystencji, której niemniej jednak nie stwierdzono.

Ubezpieczona jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z powodu schorzeń psychiatrycznych. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane na okres od 31 stycznia 2021 roku. W orzeczeniu stwierdzono, że niepełnosprawność istnieje od dzieciństwa. Niemniej jednak odnosząc się do powyższego orzeczenia należy wskazać, że zgodnie z treścią art.2 punkt 11 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.2046) niepełnosprawności - oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych (art.4 ust. 2 ww. ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).

Pojęcie niepełnosprawności jest pojęciem szerszym niż pojęcie niezdolności do pracy w rozumieniu ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obejmuje swym zakresem niezdolność do wykonywania zatrudnienia, co znajduje wyraz w określeniu osoby niepełnosprawnej jako tej, która uzyskała orzeczenie o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, na podstawie odrębnych przepisów. W konsekwencji więc, każda osoba niezdolna do pracy jest osobą niepełnosprawną, choć nie każda osoba niepełnosprawna jest osobą niezdolną do pracy. Na gruncie obowiązującego prawa nie ma podstaw do utożsamiania niepełnosprawności i niezdolności do pracy i negowania istniejących między nimi różnic. Różnice występują zarówno w płaszczyźnie definicyjnej, jak i w zakresie orzekania o niepełnosprawności i niezdolności do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2003 roku, II UK 386/02, Lex 107174). W uzasadnieniu cytowanego wyroku Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż że nie w każdym przypadku niepełnosprawność w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej pokrywa się z niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisów rentowych. Po pierwsze ustawa o rehabilitacji zawodowej (…) wiąże zaliczenie do stopnia niepełnosprawności ze zdolnością do wykonywania zatrudnienia, a nie z niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisów rentowych. Po drugie niepełnosprawność oznacza nie tylko naruszenie sprawności organizmu, ale również utrudnienie, ograniczenie bądź niemożliwość wypełniania ról społecznych jako elementu uczestnictwa w życiu społecznym. Gdyby ustawodawca chciał utożsamiać niezdolność do pracy i niepełnosprawność to po pierwsze nie ustanowiłby dwóch odrębnych trybów ustalania tych kwestii, a w sytuacji istnienia dwóch trybów, wprowadziłby ewentualną zależność obu ustaleń. Tymczasem zależność taka wynika z art.5 ww. ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i dotyczy wyłącznie orzeczeń lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS ustalających niezdolność do pracy.

Z tych względów, na podstawie art. 477 ¹⁴§1 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

W toku postępowania ubezpieczona była reprezentowana przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, który przed zamknięciem rozprawy złożył wniosek o przyznanie koszów zastępstwa procesowego oświadczając, iż nie zostały opłacone ani w całości ani w części.

Zgodnie z treścią art.22 ³ ust.1 ustawy z 6 lipca 1982 roku radcach prawnych (teksy jednolity Dz.U. z 2014 roku, poz.637) koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ponosi Skarb Państwa.

Od 2 listopada 2016 roku obowiązuje rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2016 roku, poz.1715). Zgodnie z treścią §22 ww. rozporządzenia do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Tym samym wysokość kosztów zastępstwa procesowego należało ustalić na podstawie §12 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz.U. z 2013 roku, poz.490 z późn. zm.). Wynagrodzenie to należy, stosownie do treści §2 ust.3 ww. rozporządzenia z dnia 28 września 2002 roku, podwyższyć o należny podatek od towarów i usług obowiązujący w dniu wydania orzeczenia. W dniu wydania orzeczenia obowiązywała stawka podatku od towarów i usług w wysokości 23% (art.146 a punkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług - Dz.U. nr 54, poz.535 ze zm.), dodany na podstawie art.19 punkt 5 ustawy z dnia 26 listopada 2010 roku o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz.U. nr 238, poz.1578, obowiązującej od 1 stycznia 2011 roku).

Z tych względów Sąd przyznał pełnomocnikowi ubezpieczonej kwotę 60 zł, którą to kwotę zwiększył o kwotę podatku VAT tj. o kwotę 13,80 zł.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ubezpieczonej i ubezpieczonej.

6.03.2017 r.