Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 stycznia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił A. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu podniesiono, że Komisja Lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych orzeczeniem z dnia 5 stycznia 2016 roku stwierdziła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy, wobec czego brak było podstaw do uwzględnienia wniosku ubezpieczonej o przyznanie dochodzonego świadczenia. (decyzja w pliku akt ZUS zainicjowanych wnioskiem z dnia 9 października 2015 roku)

W dniu 12 lutego 2016 roku A. S. odwołała się od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu wskazała, że czuje się skrzywdzona orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS stwierdzającym, że jest niezdolna do pracy, a jej stan zdrowia wbrew orzeczeniu uniemożliwia odwołującej wykonywanie stałej pracy zgodnej z poziomem kompetencji zawodowych. (odwołanie k. 2)

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 29 lutego 2016 roku organ rentowy wnosił o jego oddalenie argumentując jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 4)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. S. urodziła się (...). Ma wykształcenie zasadnicze zawodowe w kierunku szwacz. Nigdy nie pracowała w wyuczonym zawodzie. Pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 lipca 1999 roku do dnia 31 października 2015 roku. Obecnie zatrudniona jest w niepełnym wymiarze czasu pracy: ¼ etatu w lombardzie. (okoliczności niesporne)

U A. S. stwierdzono znaczne zaburzenia w zakresie procesów poznawczych na podłożu zmian organicznych w centralnym układzie nerwowym. Jej bezpośrednia pamięć wzrokowa funkcjonuje na poziomie upośledzenia umysłowego w stopniu umiarkowanym. (opinia biegłego sądowego z zakresu psychologii mgr G. J. k. 45-46, 90, ustna opinia uzupełniająca – e-protokół z dnia 27 stycznia 2017 r. 00:03:11-00:13:29)

Ubezpieczona leczy się psychiatrycznie ambulatoryjnie od 2015 roku. Występują u niej organiczne zaburzenia nastroju i osobowości. Nasilenie wskazanych zaburzeń natury psychicznej powoduje, że A. S. jest osobą częściowo niezdolną do pracy po dniu 30 października 2015 roku na okres 3 lat tj. do dnia 30 października 2018 roku. Częściowa niezdolność do pracy wynika z nasilonych zaburzeń nastroju i osobowości na tle organicznym z powodu znacznych zaburzeń w zakresie procesów poznawczych. (opinia biegłego sądowego z zakresu psychiatrii lek. med. G. P. k. 42-44, k. 82, ustna opinia uzupełniająca – e-protokół z dnia 27 stycznia 2017 r. 00:13:29-00:21:31)

A. S. cierpi także na padaczkę kontrolowaną farmakologicznie oraz zespół bólowy kręgosłupa szyjnego. Napady padaczkowe występuję średnio 1-2 razy w miesiącu. Naruszenie sprawności organizmu u badanej nie powoduje długotrwałej niezdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji z przyczyn neurologicznych. Z neurologicznego punktu widzenia A. S. na rynku pracy jest osobą niepełnosprawną, ale zdolną do wykonywania pracy zarobkowej. (opinia biegłego sądowego z zakresu neurologii lek. med. J. B. k. 47-49)

Padaczka występuję u badanej od 1967 roku. Jest połączona z częstymi napadami, utratą świadomości, upadkami i urazami głowy. Oprócz tego u A. S. stwierdzono występowanie zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa szyjnego z prawostronnym objawowym zespołem bólowym szyjno-ramiennym, bóle głowy, nawracające epizody ciężkiej depresji, zaburzenia afektywne dwubiegunowe oraz uzależnienie od benzodiazepin. Schorzenia te nie powodują internistycznych przyczyn niezdolności do pracy. (opinia biegłego sądowego z zakresu chorób wewnętrznych prof. dr hab. n. med. L. P. k. 50-53)

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie powołanych opinii biegłych sądowych lekarzy specjalności w dziedzinach schorzeń ubezpieczonej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i podlega uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j Dz.U. z 2016 roku, poz.887) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy;

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3.  niezdolność do pracy powstała w wymienionych okresach składkowych lub nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Niezdolną do pracy - w rozumieniu art. 12 cytowanej ustawy - jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się, stosownie do art. 13 ust. 1, stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Zgodnie zaś z art. 14 ustawy oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia daty powstania niezdolności do pracy, trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy, dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Od orzeczenia lekarza orzecznika osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej, która dokonuje rozstrzygnięcia w formie orzeczenia. Orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej, stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń przewidzianych w ustawie, do których prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie oparty na opiniach biegłych sądowych lekarzy z dziedziny schorzeń zgłaszanych przez A. S. pozwolił ustalić, że ubezpieczona jest częściowa niezdolna do pracy od dnia 31 października 2015 roku do dnia 30 października 2018 roku. Podkreślić należy, że częściowa niezdolność do pracy odwołującej wynika z występujących u niej zaburzeń psychicznych, czyli zaburzeń nastroju i osobowości, a nie schorzeń o charakterze neurologicznym bądź innym, wobec czego stwierdzenie w wydanych opiniach przez biegłych sądowych z zakresu neurologii i chorób wewnętrznych braku podstaw do uznania badanej za niezdolną do pracy nie ma żadnego znaczenia dla przyznania ubezpieczonej prawa do renty.

Wystarczające bowiem dla ustalenia prawa do świadczeń z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest ustalenie co najmniej jednej przyczyny powodującej niezdolność do pracy ubezpieczonego. Podkreślić należy, że każdy z biegłych wydający opinię w sprawie wskazywał, że stwierdza zdolność bądź niezdolność do pracy A. S. jedynie w zakresie posiadanych przez siebie wiadomości specjalnych, czyli w dziedzinie medycyny, w której się specjalizuje. Tym samym zakres poszczególnych opinii (oprócz opinii biegłego psychiatry i biegłego psychologa) ma charakter rozłączny, co oznacza, że wnioski zawarte w opiniach nie są wzajemnie sprzeczne.

W ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę wszystkie opinie wydane w sprawie, czyli opinie lekarzy: psychiatry, neurologa, i specjalisty chorób wewnętrznych, a także psychologa nie budzą żadnych wątpliwości, co do treści ani ustalonych wniosków. Biegli stanowczo ocenili zdolność do pracy ubezpieczonej zgodnej z poziomem posiadanych przez nią kwalifikacji, do których odnieśli się w wydanych opiniach.

Opinie te zostały sporządzone w oparciu o wyniki badania bezpośredniego oraz analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej. Biegli szczegółowo i w sposób pełny określili schorzenia występujące u badanej oraz ocenili ich znaczenie dla jej zdolności do pracy. Biegli udzielili odpowiedzi na wszystkie zadane im przez Sąd pytania zgodnie z posiadanymi wiadomościami specjalnymi i fachową wiedzą. Analizowane opinie są zupełne (kompletne i dokładne), komunikatywne (zrozumiałe i jasne) oraz rzetelnie uzasadnione (tj. logiczne, zgodne z doświadczeniem życiowym i wskazaniami wiedzy). Nie ujawniły się także żadne powody, które osłabiłyby zaufanie do wiedzy lub bezstronności biegłych.

Opinie uzupełniające biegłych psychiatry i psychologa wprost odnoszą się do zarzutów stawianych opiniom głównym.

Biegła psycholog G. J. podczas rozprawy w dniu 27 stycznia 2017 roku szczegółowo wyjaśniła podstawy rozpoznania u wnioskodawczyni zaburzeń procesów poznawczych wskutek zmian organicznych, wskazując że stwierdzone u badanej zaburzenia w pamięci świeżej są istotne. Podała, że stwierdzony w badaniu ZUS współczynnik (...) (określający poziom funkcjonowania pamięci świeżej wzrokowej w odniesieniu do poziomu ilorazu inteligencji), co stwierdza się w teście B. wynosi 52,05, co stanowi dolną granicę upośledzenia umysłowego lekkiego, czyli jest to bliskie upośledzeniu umiarkowanemu. Biegła stanowczo stwierdziła, że podczas wykonanego przez nią badania badana osiągnęła wyniki jeszcze gorsze, bo ten współczynnik wyniósł 43, zaś przy takim współczynniku są to istotne zaburzenia procesów poznawczych przede wszystkim pamięci bezpośredniej wzrokowej wskutek zmian organicznych. Uzasadniła, że badania przeprowadzone w ZUS są nieco lepsze, ale też nie można uznać, że są to zmiany nieznaczne i nie wpływają na zaburzenia procesów poznawczych, zaś o zaburzeniach organicznych informuje także karta z oddziału neurologicznego z lipca 2013 roku gdzie jest zamieszczone badanie psychologiczne. Biegła uznała, że współczynnik (...) (także wynikający z badania w ZUS) stwierdza znaczne zaburzenia, zaś sStwierdzone błędy to typowe błędy organiczne. Wykluczyła jednocześnie celowe popełnianaie przez wnioskodawczynię błędów, wskazując, że trudno jest człowiekowi niezwiązanemu z zawodem psychologa wiedzieć jakie błędy popełniać, żeby nie budziło to wątpliwości.

Biegły G. P. w swej ustnej opinii uzupełniającej stwierdził z kolei, że wydając opinię pisemną wziął pod uwagę także badanie psychologiczne poprowadzone przez ZUS. Stwierdził jednocześnie, że opinia ta jest wewnętrznie sprzeczna, zawiera ona elementy, które przeczą wnioskom końcowym. Biegły wskazał, że wskaźnik (...) z badania przeprowadzonego w ZUS wynika z większego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego niż to wynika z opinii ZUS. Podał, że badanie psychologiczne przeprowadzone w lipcu 2013 roku na oddziale neurologii stwierdziło organiczne uszkodzenie mózgu i zaburzenia depresyjne, w opiniach Lekarzy Orzeczników z lat 2013-2014 są opisywane zaburzenia depresyjne stanowiące podstawę przyznania renty.

Uzasadnił, że w swej opinii nie może opierać się wyłączne na badaniu psychologicznym przeprowadzonym w ZUS, bo lekarz psychiatra przeprowadza własne badanie, a badanie psychologiczne jest pomocnicze.

Powołane sporne opinie, po ich uzupełnieniu nie zawierają sprzeczności ani braków, które pozbawiałyby je mocy dowodowej, zostały przekonująco uzasadnione, a zawarty w nich końcowy wniosek orzeczniczy logicznie wynika z przeprowadzonych badań i analizy dokumentacji lekarskiej.

Mając na uwadze powyższe Sąd oddalił wniosek dowodowy pełnomocnika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego psychologa oraz psychiatry, uznając że wobec braku wątpliwości co do wydanych opinii nie ma podstaw do wydawania kolejnych. Sporządzone przez biegłych G. P. i G. J. opinie jako jasne, rzeczowe, należycie uzasadnione oraz uzupełniane (ustnie i pisemnie) były wystarczające dla ustalenia stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie.

Zauważyć należy, że nie można przyjąć, że sąd obowiązany jest dopuścić dowód z opinii kolejnych biegłych czy też z opinii instytutu w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. W świetle art. 286 k.p.c. sąd ma obowiązek zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych, gdy zachodzi taka potrzeba, a więc wówczas gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku, sygn. akt II CR 817/73, Lex nr 7404).

Stanowisko to w pełni akceptuje Sąd rozpoznający przedmiotową sprawę, nie widząc potrzeby powoływania kolejnego biegłego, mając na względzie jasność i logiczność złożonych opinii w sprawie. Fakt, że opinie biegłych nie mają treści odpowiadającej stronie, nie może mieć w tym wypadku znaczenia. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. Niezadowolenie strony z opinii biegłego nie uzasadnia powołania innego biegłego (wyrok SN z dnia 5 czerwca 2002 roku I CR 562/74 LEX nr 7607; wyrok SN z dnia 4 sierpnia 1999 roku I PKN 20/99 OSNP 2000/22/807).

W tej sytuacji Sąd, w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym zwłaszcza opinie biegłych sądowych uznał, że odwołanie A. S. zasługuje na uwzględnienie i zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od dnia 31 października 2015 roku do dnia 30 października 2018 roku.