Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 lutego 2016 roku - nr (...) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że F. D. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym,
tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 2 października 2012 roku do 30 czerwca 2013 roku jako zleceniobiorca u płatnika składek Teatr Wielki w Ł. i ustalił miesięczną podstawę wymiaru składek z tego tytułu na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w ramach kontroli prawidłowości
i rzetelności obliczania składek, do których pobierania zobowiązany jest ZUS przez płatnika składek Teatr Wielki w Ł., ustalił, że płatnik w okresie od 1 stycznia 2013 roku do 31 grudnia 2013 roku zawierał umowy zlecenia, którym nadawał nazwę umów o dzieło.

Przedmiotem umowy zawartej z F. D. było przygotowanie oraz osobiste wykonanie zadania artystycznego, którym będzie udział w próbach i w występach
w charakterze artysty chóru przy przygotowaniach do widowisk.

Organ rentowy uznał, że skoro umowa dot. wykonania zadania artystycznego, to czynności nią objęte są wykonywane w wyniku i w celu realizacji zamówienia przez płatnika. Prace te, są zdaniem ZUS wykonywane w imieniu i na rzecz płatnika składek, a w tej sytuacji nie można uznać, że ubezpieczony ponosi odpowiedzialność za istnienie wad fizycznych dzieła, w związku z czym umowy te nie mają charakteru umów o dzieło.

Zawarte przez płatnika składek umowy o dzieło mają zdaniem ZUS charakter umów zlecenia, gdyż są one nakierowane na podjęcie działań i dokonywanie określonych czynności przez osobę je realizującą. Czynności mają charakter powtarzający się i zostały ustalone przez zamawiającego. ZUS uznał, że elementem dodatkowym świadczącym o zawarciu umowy
o dzieło jest cykliczność zawierania umów na takie same czynności z tymi samymi wykonawcami, co stanowi argument za współpracą stron polegającą na świadczeniu stałej usługi. Ponadto dla umów o dzieło charakterystyczna jest swoboda wykonawcy co do miejsca i czasu wykonania dzieła, a F. D., w ocenie ZUS, wykonywał usługę w ściśle określonych miejscach.

/decyzja – k. 2 – 5 – akt ZUS dot. F. D./

Decyzją z dnia 22 lutego 2016 roku - nr (...) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że A. K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym,
tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 21 sierpnia 2012 roku do 30 czerwca 2013 roku jako zleceniobiorca u płatnika składek Teatr Wielki w Ł. i ustalił miesięczną podstawę wymiaru składek z tego tytułu na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w ramach kontroli prawidłowości
i rzetelności obliczania składek, do których pobierania zobowiązany jest ZUS przez płatnika składek Teatr Wielki w Ł., ustalił, że płatnik w okresie od 1 stycznia 2013 roku do 31 grudnia 2013 roku zawierał umowy zlecenia, którym nadawał nazwę umów o dzieło.

Przedmiotem umowy zawartej z A. K. było przygotowanie oraz osobiste wykonanie zadania artystycznego, którym będzie udział w próbach i w występach w charakterze muzyka orkiestry w przedstawieniach - w partii skrzypiec.

Organ rentowy uznał, że skoro umowa dot. wykonania zadania artystycznego, to czynności nią objęte są wykonywane w wyniku i w celu realizacji zamówienia przez płatnika. Prace te, są zdaniem ZUS wykonywane w imieniu i na rzecz płatnika składek, a w tej sytuacji nie można uznać, że ubezpieczony ponosi odpowiedzialność za istnienie wad fizycznych dzieła, w związku z czym umowy te nie mają charakteru umów o dzieło.

Zawarte przez płatnika składek umowy o dzieło mają zdaniem ZUS charakter umów zlecenia, gdyż są one nakierowane na podjęcie działań i dokonywanie określonych czynności przez osobę je realizującą. Czynności mają charakter powtarzający się i zostały ustalone przez zamawiającego. ZUS uznał, że elementem dodatkowym świadczącym o zawarciu umowy
o dzieło jest cykliczność zawierania umów na takie same czynności z tymi samymi wykonawcami, co stanowi argument za współpracą stron polegającą na świadczeniu stałej usługi. Ponadto dla umów o dzieło charakterystyczna jest swoboda wykonawcy co do miejsca i czasu wykonania dzieła, a A. K., w ocenie ZUS, wykonywał usługę w ściśle określonych miejscach.

/decyzja – k. 2 – 5 – akt ZUS dot. A. K./

Decyzją z dnia 22 lutego 2016 roku - nr (...) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że S. P. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym,
tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 21 sierpnia 2012 roku do 30 czerwca 2013 roku jako zleceniobiorca u płatnika składek Teatr Wielki w Ł. i ustalił miesięczną podstawę wymiaru składek z tego tytułu na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w ramach kontroli prawidłowości
i rzetelności obliczania składek, do których pobierania zobowiązany jest ZUS przez płatnika składek Teatr Wielki w Ł., ustalił, że płatnik w okresie od 1 stycznia 2013 roku do 31 grudnia 2013 roku zawierał umowy zlecenia, którym nadawał nazwę umów o dzieło.

Przedmiotem umowy zawartej z S. P. było przygotowanie oraz osobiste wykonanie zadania artystycznego, którym będzie udział w próbach i w występach w charakterze muzyka orkiestry w przedstawieniach.

Organ rentowy uznał, że skoro umowa dot. wykonania zadania artystycznego, to czynności nią objęte są wykonywane w wyniku i w celu realizacji zamówienia przez płatnika. Prace te, są zdaniem ZUS wykonywane w imieniu i na rzecz płatnika składek, a w tej sytuacji nie można uznać, że ubezpieczony ponosi odpowiedzialność za istnienie wad fizycznych dzieła, w związku z czym umowy te nie mają charakteru umów o dzieło.

Zawarte przez płatnika składek umowy o dzieło mają zdaniem ZUS charakter umów zlecenia, gdyż są one nakierowane na podjęcie działań i dokonywanie określonych czynności przez osobę je realizującą. Czynności mają charakter powtarzający się i zostały ustalone przez zamawiającego. ZUS uznał, że elementem dodatkowym świadczącym o zawarciu umowy
o dzieło jest cykliczność zawierania umów na takie same czynności z tymi samymi wykonawcami, co stanowi argument za współpracą stron polegającą na świadczeniu stałej usługi. Ponadto dla umów o dzieło charakterystyczna jest swoboda wykonawcy co do miejsca i czasu wykonania dzieła, a S. P., w ocenie ZUS, wykonywał usługę w ściśle określonych miejscach.

/decyzja – k. 1-4 – akt ZUS dot. S. P./

Decyzją z dnia 22 lutego 2016 roku - nr (...) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że L. J. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym,
tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 2 października 2012 roku do 30 czerwca 2013 roku jako zleceniobiorca u płatnika składek Teatr Wielki w Ł. i ustalił miesięczną podstawę wymiaru składek z tego tytułu na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w ramach kontroli prawidłowości
i rzetelności obliczania składek, do których pobierania zobowiązany jest ZUS przez płatnika składek Teatr Wielki w Ł., ustalił, że płatnik w okresie od 1 stycznia 2013 roku do 31 grudnia 2013 roku zawierał umowy zlecenia, którym nadawał nazwę umów o dzieło.

Przedmiotem umowy zawartej z L. J. było przygotowanie oraz osobiste wykonanie zadania artystycznego, którym będzie udział w próbach i w występach
w charakterze artystki chóru przy przygotowaniach do widowisk.

Organ rentowy uznał, że skoro umowa dot. wykonania zadania artystycznego, to czynności nią objęte są wykonywane w wyniku i w celu realizacji zamówienia przez płatnika. Prace te, są zdaniem ZUS wykonywane w imieniu i na rzecz płatnika składek, a w tej sytuacji nie można uznać, że ubezpieczony ponosi odpowiedzialność za istnienie wad fizycznych dzieła, w związku z czym umowy te nie mają charakteru umów o dzieło.

Zawarte przez płatnika składek umowy o dzieło mają zdaniem ZUS charakter umów zlecenia, gdyż są one nakierowane na podjęcie działań i dokonywanie określonych czynności przez osobę je realizującą. Czynności mają charakter powtarzający się i zostały ustalone przez zamawiającego. ZUS uznał, że elementem dodatkowym świadczącym o zawarciu umowy
o dzieło jest cykliczność zawierania umów na takie same czynności z tymi samymi wykonawcami, co stanowi argument za współpracą stron polegającą na świadczeniu stałej usługi. Ponadto dla umów o dzieło charakterystyczna jest swoboda wykonawcy co do miejsca i czasu wykonania dzieła, a L. J., w ocenie ZUS, wykonywała usługę w ściśle określonych miejscach.

/decyzja – k. 2-4 – akt ZUS dot. L. J./

Odwołania od ww. decyzji złożył płatnik składek - Teatr Wielki w Ł., wnosząc
o ich zmianę poprzez ustalenie, że F. D., A. K., S. P.
i L. J. nie podlegają w spornych okresach objętych zaskarżonymi decyzjami obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako jego zleceniobiorcy. Odwołujący się podniósł, że przedmiotem zawartych z wymienionymi osobami umów o dzieło są wykonania artystyczne. Rezultat świadczeń tych artystów ma charakter niestandardowy, niepowtarzalny, wypełniający kryteria indywidualnego dzieła artystycznego, a wykonanie występów artystycznych to rodzaj niematerialnego dzieła.

Płatnik podniósł również, że zgodnym zamiarem stron było zawarcie umowy, której rezultatem będzie stworzenie określonego rodzaju artystycznego wykonania przez artystę, natomiast celem umowy było uzyskanie skonkretyzowanego rezultatu w postaci występu scenicznego określonego artysty (artystycznego wykonania), wykonanego według wcześniej ustalonych przez Teatr założeń realizatorskich. Przedmiot umów został wykonany poprzez osiągnięcie określonego, z góry założonego rezultatu, jakim było nie samo podjęcie
i wykonywanie określonych czynności, lecz oznaczony w umowie ich wynik odpowiednio
w postaci wystawienia widowiska, składającego się z poszczególnych artystycznych wykonań, odpowiadającego pewnym z góry ustalonym warunkom i założeniom. W ramach zawartych umów artyści, których dotyczy niniejsze postępowanie, mieli wykonać z góry i ściśle określone zadania artystyczne w konkretnym spektaklu wskazanym w umowie za pomocą tytułu. Miejscem realizacji umowy była prywatna pracownia artystyczna wykonawcy, w której wykonywał pracę indywidualną nad artystycznym wyrazem wykonywanej partii spektaklu, pokoje pracy artystów oraz scena Teatru Wielkiego w Ł.. Płatnik podniósł, ze nie jest przy tym niczym specyficznym, że wykonawca wykonuje dzieło w siedzibie zamawiającego.

Każdy pojedynczy występ artystyczny stanowi zdaniem płatnika indywidualne wykonanie artystyczne, które dodatkowo wraz z innymi wykonaniami może składać się na całe widowisko sceniczne. Poszczególne występy sceniczne mają charakter jednorazowy i niepowtarzalny w szczególnym sensie, zaś każde kolejne artystyczne wykonanie tej samej partii artystycznej nawet przez tego samego artystę w sposób zauważalny dla odbiorcy będzie różniło się od poprzednich wykonań. Dzieło zamawiane przez Teatr każdorazowo, w zależności od rodzaju dzieła, musiało odpowiadać osobistym wymaganiom co do elementów obiektywnych, takich jak: jakość wykonania i prezentowane przez artystę umiejętności artystyczne, jak również elementów subiektywnych, takich jak: indywidualny i właściwy dla każdego artysty artystyczny wyraz, interpretacja utworu czy ekspresja sceniczna.

Warunkiem uzyskania oczekiwanego przez Teatr rezultatu miał być rodzaj szczególnych umiejętności, które posiada artysta, przy czym oczekiwany przez Teatr rezultat występu scenicznego w pewnym stopniu opiera się na wiedzy zdobytej przez artystę w toku jego edukacji, jednakże przede wszystkim zależy od szczególnych i w dużej mierze subiektywnie weryfikowalnych umiejętności i właściwości artysty, takich jak np. ekspresja sceniczna, siła wyrazu, talent, kreatywność wizji artystycznych, umiejętności interpretacyjne. Płatnik podniósł, że każdy artysta musi posiadać określone obiektywnie weryfikowalne umiejętności.

Odbiór dzieła miał następować każdorazowo poprzez raport inspicjenta, który stwierdzał wykonanie dzieła przez poszczególnych artystów, jak również poprzez opisy sporządzane przez pracowników merytorycznych Teatru, którzy przed zapłatą wynagrodzenia artyście każdorazowo potwierdzają merytoryczną zgodność wykonanego dzieła i osiągniętego rezultatu z treścią zawartej umowy. Płatnik zastrzegł również, że potencjalna możliwość występowania wad fizycznych dzieła nie jest jego cechą definicyjną, a sam kodeks cywilny, w tym np. art. 636 i nast. Kodeksu cywilnego absolutnie nie uzasadnia takiego twierdzenia.

/odwołania: k. 2 - 7; k. 2 - 7 załączonych akt VIII U 858/16; k. 2 - 7 załączonych akt VIII U 863/16; k. 2-7 załączonych akt VIII U 856/16/

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy podtrzymał argumentacje przedstawioną w zaskarżonych decyzjach i wniósł o oddalenie odwołań.

/odwołania: k. 13-15; k. 13-15 załączonych akt VIII U 858/16; k. 13-15 załączonych akt VIII U 863/16; k. 13-15 załączonych akt VIII U 856/16/

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 27 października 2016 roku w sprawie
o sygn. akt VIII U 858/16 Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VIII U 858/16 ze sprawą o sygn. akt VIII U 851/16 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/ postanowienie - k. 73 załączonych akt VIII U 858/16/

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 27 października 2016 roku w sprawie
o sygn. akt VIII U 863/16 Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VIII U 863/16 ze sprawą o sygn. akt VIII U 851/16 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/ postanowienie - k. 29 załączonych akt VIII U 863/16/

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 27 października 2016 roku w sprawie
o sygn. akt VIII U 856/16 Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VIII U 856/16 ze sprawą o sygn. akt VIII U 851/16 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/ postanowienie - k. 17 załączonych akt VIII U 856/16/

W toku postępowania ubezpieczeni przyłączyli się do stanowiska płatnika składek
i poparli odwołanie. Pełnomocnik płatnika poparł odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł
o jego oddalenie. Pełnomocnik ZUS wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według złożonego wyliczenia.

/ stanowiska stron - e-protokół z dnia 21 grudnia 2016 roku - 00:03:36-00:07:30 - płyta
- k. 63; e-protokół z dnia 8 lutego 2017 roku - 00:02:48-00:05:41, 00:49:13-01:05:10 - płyta - k. 151; zestawienie - k. 147/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

F. D. w okresie od dnia 15 września 1976 roku do 31 sierpnia 2002 roku pracował w Teatrze Wielkim w Ł. na stanowisku artysty chóru. Stosunek pracy został rozwiązany z dniem 31 sierpnia 2002 roku za porozumieniem stron, w związku z przejściem F. D. na emeryturę.

/okoliczności bezsporne, a nadto: akta osobowe F. D. - załącznik do pisma - k. 66/

W dniu 2 października 2012 roku pomiędzy Teatrem Wielkim w Ł. a F. D. zawarta została umowa - nazwana „umową o dzieło”, a w dniu 12 października 2012 roku aneks do tej umowy. Zgodnie z zapisami umowy wraz z aneksem Teatr powierza wykonanie, a Wykonawca zobowiązuje się wykonać dzieło polegające na przygotowaniu oraz osobistym wykonywaniu zadania artystycznego, którym będzie udział w próbach i występach w charakterze artysty chóru, przy przygotowaniach do widowisk: „VA, (...)
- Najpiękniejsze Chóry Operetkowe” w terminach wyznaczonych przez Dyrektora Teatru, rozliczanych na podstawie raportów inspektora orkiestry. Dzieło miało być zgodnie z umową wykonane w terminie od 2 października 2012 roku do 30 czerwca 2013 roku. Zgodnie z § 2 umowy w celu wykonania zadania artystycznego wykonawca zobowiązuje się do uwzględnienia i stosowania się do wszelkich uwag i zaleceń teatru, w tym reżysera, dyrygenta oraz innych osób wskazanych przez teatr, związanych z przygotowaniem spektaklu i pracą nad jego wyrazem artystycznym oraz wykonaniem wyznaczonej partii w występie, na najwyższym poziomie artystycznym. Wykonawca oświadcza, że znane mu są zasady wykonywania zadań powierzonych przez teatr i zobowiązuje się do ich przestrzegania. Jak zaś stanowi § 6 pkt 1 umowy w przypadku niewykonania umowy przez wykonawcę, wykonawca jest zobowiązany do zapłacenia teatrowi każdorazowo kary umownej
w wysokości 50 % umówionego wynagrodzenia w terminie do 30 dni od dnia naruszenia postanowień umowy. Wynagrodzenie Wykonawcy za wykonanie dzieła i za przeniesienie na Teatr praw pokrewnych ustala się w wysokości: 50,00 zł brutto za udział w próbie i 350,00 zł brutto za udział w każdym występie.

/umowa wraz z aneksem - k. 6 - 7 akt ZUS dot. F. D./

A. K. w okresie od dnia 1 listopada 1979 roku do 30 września 2010 roku pracował w Teatrze Wielkim w Ł. na stanowisku muzyka. Stosunek pracy został rozwiązany z dniem 30 września 2010 roku z przyczyn niedotyczących pracowników.

/okoliczności bezsporne, a nadto: akta osobowe A. K. - załącznik do pisma - k. 66/

W dniu 21 sierpnia 2012 roku pomiędzy Teatrem Wielkim w Ł. a A. K. zawarta została umowa - nazwana „umową o dzieło”. Zgodnie z zapisami umowy Teatr powierza wykonanie, a Wykonawca zobowiązuje się wykonać dzieło polegające na przygotowaniu oraz osobistym wykonywaniu zadania artystycznego, którym będzie udział w próbach i występach w charakterze muzyka orkiestry w wymienionych
w umowie przedstawieniach - w partii skrzypiec, w terminach wyznaczonych przez Dyrektora Teatru, rozliczanych na podstawie raportów inspektora orkiestry. Dzieło miało być zgodnie
z umową wykonane w terminie od 21 sierpnia 2012 roku do 30 czerwca 2013 roku. Zgodnie
z § 2 umowy w celu wykonania zadania artystycznego wykonawca zobowiązuje się do uwzględnienia i stosowania się do wszelkich uwag i zaleceń teatru, w tym reżysera, dyrygenta oraz innych osób wskazanych przez teatr, związanych z przygotowaniem spektaklu i pracą nad jego wyrazem artystycznym oraz wykonaniem wyznaczonej partii w występie, na najwyższym poziomie artystycznym. Wykonawca oświadcza, że znane mu są zasady wykonywania zadań powierzonych przez teatr i zobowiązuje się do ich przestrzegania. Jak zaś stanowi § 7 pkt 1 umowy w przypadku niewykonania umowy przez wykonawcę, wykonawca jest zobowiązany do zapłacenia teatrowi każdorazowo kary umownej
w wysokości 50 % umówionego wynagrodzenia w terminie do 30 dni od dnia naruszenia postanowień umowy. Wynagrodzenie Wykonawcy za wykonanie dzieła i za przeniesienie na Teatr praw pokrewnych ustala się w wysokości: 50,00 zł brutto za udział w próbie i 240,00 zł brutto za udział w każdym występie.

/umowa - k. 6 - 6 verte akt ZUS dot. A. K./

S. P. w okresie od dnia 17 maja 2004 roku do dnia 30 września 2010 roku pracował w Teatrze Wielkim w Ł. na stanowisku muzyka. Stosunek pracy został rozwiązany z dniem 30 września 2010 roku z przyczyn niedotyczących pracowników.

/okoliczności bezsporne, a nadto: akta osobowe S. P. - załącznik do pisma - k. 66/

W dniu 21 sierpnia 2012 roku pomiędzy Teatrem Wielkim w Ł. a S. P. zawarta została umowa - nazwana „umową o dzieło”. Zgodnie z zapisami umowy Teatr powierza wykonanie, a Wykonawca zobowiązuje się wykonać dzieło polegające na przygotowaniu oraz osobistym wykonywaniu zadania artystycznego, którym będzie udział w próbach i występach w charakterze muzyka orkiestry w wymienionych
w umowie przedstawieniach - w partii skrzypiec, w terminach wyznaczonych przez Dyrektora Teatru, rozliczanych na podstawie raportów inspektora orkiestry. Dzieło miało być zgodnie
z umową wykonane w terminie od 21 sierpnia 2012 roku do 30 czerwca 2013 roku. Zgodnie
z § 2 umowy w celu wykonania zadania artystycznego wykonawca zobowiązuje się do uwzględnienia i stosowania się do wszelkich uwag i zaleceń teatru, w tym reżysera, dyrygenta oraz innych osób wskazanych przez teatr, związanych z przygotowaniem spektaklu i pracą nad jego wyrazem artystycznym oraz wykonaniem wyznaczonej partii w występie, na najwyższym poziomie artystycznym. Wykonawca oświadcza, że znane mu są zasady wykonywania zadań powierzonych przez teatr i zobowiązuje się do ich przestrzegania. Jak zaś stanowi § 7 pkt 1 umowy w przypadku niewykonania umowy przez wykonawcę, wykonawca jest zobowiązany do zapłacenia teatrowi każdorazowo kary umownej
w wysokości 50 % umówionego wynagrodzenia w terminie do 30 dni od dnia naruszenia postanowień umowy. Wynagrodzenie Wykonawcy za wykonanie dzieła i za przeniesienie na Teatr praw pokrewnych ustala się w wysokości: 50,00 zł brutto za udział w próbie i 240,00 zł brutto za udział w każdym występie.

/umowa - k. 8 - 8 verte akt ZUS dot. S. P./

L. J. w okresie od 1 października 1977 roku do 30 czerwca 2012 roku pracowała w Teatrze Wielkim w Ł. na stanowisku artystki chóru. Stosunek pracy został rozwiązany z dniem 30 czerwca 2012 roku na mocy porozumienia stron.

/okoliczności bezsporne, a nadto: akta osobowe L. J. - załącznik do pisma
- k. 66/

W dniu 1 października 2012 roku pomiędzy Teatrem Wielkim w Ł. a L. J. zawarta została umowa - nazwana „umową o dzieło”, a w dniu 12 października 2012 roku aneks do tej umowy. Zgodnie z zapisami umowy wraz z aneksem Teatr powierza wykonanie, a Wykonawca zobowiązuje się wykonać dzieło polegające na przygotowaniu oraz osobistym wykonywaniu zadania artystycznego, którym będzie udział w próbach i występach w charakterze artystki chóru, przy przygotowaniach do widowisk: „VA, (...)
- Najpiękniejsze Chóry Operetkowe” w terminach wyznaczonych przez Dyrektora Teatru, rozliczanych na podstawie raportów inspektora orkiestry. Dzieło miało być zgodnie z umową wykonane w terminie od 2 października 2012 roku do 30 czerwca 2013 roku. Zgodnie z § 2 umowy w celu wykonania zadania artystycznego wykonawca zobowiązuje się do uwzględnienia i stosowania się do wszelkich uwag i zaleceń teatru, w tym reżysera, dyrygenta oraz innych osób wskazanych przez teatr, związanych z przygotowaniem spektaklu i pracą nad jego wyrazem artystycznym oraz wykonaniem wyznaczonej partii w występie, na najwyższym poziomie artystycznym. Wykonawca oświadcza, że znane mu są zasady wykonywania zadań powierzonych przez teatr i zobowiązuje się do ich przestrzegania. Jak zaś stanowi § 6 pkt 1 umowy w przypadku niewykonania umowy przez wykonawcę, wykonawca jest zobowiązany do zapłacenia teatrowi każdorazowo kary umownej
w wysokości 50 % umówionego wynagrodzenia w terminie do 30 dni od dnia naruszenia postanowień umowy. Wynagrodzenie Wykonawcy za wykonanie dzieła i za przeniesienie na Teatr praw pokrewnych ustala się w wysokości: 50,00 zł brutto za udział w próbie i 350,00 zł brutto za udział w każdym występie.

/umowa wraz z aneksem - k. 5 - 6 akt ZUS dot. L. J./

Umowy cywilnoprawne były zawierane z artystami, którzy nie byli już pracownikami etatowymi. Czynności wykonywane przez artystów w ramach umów o pracę i umów cywilnoprawnych były takie same.

/zeznania świadka R. D. - e-protokół z dnia 21 grudnia 2016 roku - 00:09:03 - 00:40:55 - płyta - k. 63; zeznania zainteresowanego F. D. - e-protokół z dnia 8 lutego 2017 roku - 00:07:07 - 00:13:17 - płyta - k. 151/

F. D. i L. J. mają wartościowe i ciekawe głosy, w związku z czym już na emeryturze, na podstawie kolejnych umów cywilnoprawnych byli angażowany do różnych spektakli jako artyści chóru.

/zeznania świadka R. D. - e-protokół z dnia 21 grudnia 2016 roku - 00:09:03 - 00:40:55 - płyta - k. 63; zeznania zainteresowanego F. D. - e-protokół z dnia 8 lutego 2017 roku - 00:07:07 - 00:13:17 - płyta - k. 151/

Zawarcie umowy zakładało udział w przedstawieniu. Efekt końcowy na scenie zawsze był niepewny. Całość spektaklu miała charakter koncertu. Jeśli występował chór, ilość osób biorących udział w spektaklu na scenie była duża. Skład osobowy spektakli może ulegać zmianie. W spektaklach brało udział ok. 60 osób. Plan zajęć podawany jest z tygodniowym wyprzedzeniem.

/zeznania świadka R. D. - e-protokół z dnia 21 grudnia 2016 roku - 00:09:03 - 00:40:55 - płyta - k. 63; zeznania zainteresowanego F. D. - e-protokół z dnia 8 lutego 2017 roku - 00:07:07 - 00:13:17 - płyta - k. 151; zeznanie świadka P. G. - e-protokół z dnia 8 lutego 2017 roku - 00:13:17 - 00:49:13 - płyta - k. 151/

Repertuar jest odgórnie narzucony. Prace chóru nadzoruje kierownik chóru lub jego zastępca, inspektor. Kierownik chóru odpowiada za całokształt chóru, jego poziom, rozplanowanie pracy zespołu, obsadzenie artystów. Większość osób jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Kierownik nadzoruje wszystkie osoby biorące udział w spektaklu. Godziny prób i spektakli są narzucone. Wyznacza je kierownik, dyrygent i reżyser.

/zeznania świadka R. D. - e-protokół z dnia 21 grudnia 2016 roku - 00:09:03 - 00:40:55 - płyta - k. 63; zeznania zainteresowanego F. D. - e-protokół z dnia 8 lutego 2017 roku - 00:07:07 - 00:13:17 - płyta - k. 151/

Większość osób gra na swoich instrumentach. A. K. i S. P. grali na swoich skrzypcach. Część osób ma instrumenty teatralne. Muzyk będący członkiem zespołu orkiestry ma swój materiał muzyczny, który realizuje.

/zeznania świadka R. D. - e-protokół z dnia 21 grudnia 2016 roku - 00:09:03 - 00:40:55 - płyta - k. 63/

Kierownik muzyczny pracuje nad całokształtem artystycznym. Każdy artysta dokonuje swojej interpretacji utworu. Ma inny charakter i umiejętności.

/zeznania świadka R. D. - e-protokół z dnia 21 grudnia 2016 roku - 00:09:03 - 00:40:55 - płyta - k. 63; zeznanie świadka P. G. - e-protokół z dnia 8 lutego 2017 roku - 00:13:17 - 00:49:13 - płyta - k. 151/

Wszyscy artyści biorący udział w próbach, w tym zainteresowani, byli uwzględniani w raportach z zajęć.

/raporty - załączniki do pisma - k. 67; k. 92 - 129; zestawienia zajęć - k . 69 - 91i 154 - 157/

A. K. i S. P. w okresie od września 2012 roku do czerwca 2013 roku wzięli udział w ponad 50 spektaklach i ponad 120 próbach.

/raporty - załączniki do pisma - k. 67; k. 92 - 129; zestawienia zajęć - k . 69 - 91i 154 - 157/

Z raportów z zajęć wynika, że zainteresowani nie brali udziału w próbach do wszystkich spektakli wymienionych w umowach.

/raporty - załączniki do pisma - k. 67; k. 92 - 129; zestawienia zajęć - k . 69 - 91i 154 - 157; umowa wraz z aneksem - k. 6 - 7 akt ZUS dot. F. D.; umowa - k. 6 - 6 verte akt ZUS dot. A. K.; umowa - k. 8 - 8 verte akt ZUS dot. S. P.; umowa wraz z aneksem - k. 5 - 6 akt ZUS dot. L. J./

Artyści zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych podlegają nadzorowi artystycznemu. W zależności od odbioru danego artysty, jest on częściej lub rzadziej obsadzany. Artysta wykonuje polecenie dyrektora, dyrygenta lub reżysera.

/zeznanie świadka P. G. - e-protokół z dnia 8 lutego 2017 roku - 00:07:07 - 00:13:17 - płyta - k. 151/

Wynagrodzenie zainteresowanym było wypłacane za każdą próbę i przedstawienie.

zeznania zainteresowanego F. D. - e-protokół z dnia 8 lutego 2017 roku - 00:07:07 - 00:13:17 - płyta - k. 151/

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów w postaci zeznań świadków R. D. (koordynatora prac artystycznych) i P. G. (dyrektora teatru) oraz zainteresowanego F. D..

Na podstawie tych zeznań Sąd ustalił zakres zadań wykonywanych w spornym okresie przez zainteresowanych na podstawie umów cywilnoprawnych i wcześniej na podstawie umów o pracę. Zainteresowany F. D. wyjaśnił, że czynności które wykonywał na podstawie umowy z dnia 2 października 2012 roku, nie różniły się od tych, które wykonywał w czasie zatrudnienia w Teatrze na podstawie umowy o pracę.

Złożone zeznania były spójne i pozwoliły na ustalenie specyfiki funkcjonowania Teatru Wielkiego w Ł. w zakresie współpracy z artystami, tworzenia obsady spektakli, charakteru obowiązków artystów i zasad, którymi kierują się dyrektor, reżyser i dyrygent przy wyborze muzyków, śpiewaków i aktorów oraz reguł wynagradzania artystów współpracujących z teatrem.

Zgromadzonemu w sprawie materiałowi dowodowemu nie można było odmówić wiarygodności. Ich wartości dowodowej nie kwestionował również organ rentowy. Sporna była bowiem w istocie ocena prawna charakteru umów cywilnoprawnych zawieranych przez Teatr Wielki w Ł. z F. D., A. K., S. P. i L. J.. ZUS twierdził bowiem, że sporne umowy są umowami zlecenia, w związku z czym wymienieni artyści podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorcy teatru.

Sąd z uwagi na niestawiennictwo prawidłowo wezwanych zainteresowanych: A. K., S. P. i L. J. nie przeprowadził dowodu z ich zeznań. Uznać należy jednak, że zgromadzony materiał dowodowy w sprawie pozwala na pominięcie tego dowodu, ponieważ złomne dotychczas zeznania wyczerpująco wyjaśniły wszystkie okoliczności sporne w niniejszej sprawie i pozwoliły na dokonanie niewątpliwych ustaleń dotyczących charakteru umów cywilnoprawnych zawieranych w spornym okresie przez Teatr Wielki w Ł. z zainteresowanymi.

Sąd pominął również dowód ze złożonych decyzji Narodowego Funduszu Zdrowia, na okoliczność nie podlegania zainteresowanych ubezpieczeniom, ponieważ nie mają one znaczenia w rozpoznawanej sprawie, zostały wydane w odrębnym postępowaniu i nie wpływają na przeprowadzoną przez Sąd ocenę prawną spornych zagadnień.

Sąd na podstawie całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego uznał, że rzeczywistym zgodnym zamiarem stron tych umów nie było zawieranie umów o dzieło,
a zatem nazwa umów nie odpowiada rzeczywistemu charakterowi stosunku prawnego łączącego ich strony.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołania wniesione od zaskarżonych decyzji nie są zasadne i jako takie podlegają oddaleniu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( t. j. Dz. U. z 2016 roku,
poz. 963 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Osoby te podlegają obowiązkowo wymienionym ubezpieczeniom od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy.

W myśl art. 9 ust. 4a ustawy systemowej osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenie mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2c i 4b.

W świetle art. 18. ust. 1 cytowanej ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3
i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo,
w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie (ust. 3).

Stosownie do treści art. 20 ust. l ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe
i wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

Na podstawie zaś art. 66 ust. 1 pkt. 1e Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 r. (t. j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 1793) obowiązującej od dnia 1 października 2004 r. osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Stosownie do art. 36 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.

Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklaracji rozliczeniowej, imiennych raportów miesięcznych oraz opłacanie składek za dany miesiąc.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył kwalifikacji prawnej umów nazwanych „umową o dzieło”, jakie płatnik Teatr Wielki w Ł. zawarł z F. D., A. K., S. P. i L. J.. Kwestią sporną było, czy strony istotnie zawarły umowę o dzieło nierodzącą obowiązku ubezpieczenia społecznego, czy też zawarły umowę zlecenia, która stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Na wstępie wskazać należy, że umowa zlecenia i umowa o dzieło to podstawowe kontrakty usługowe, konkurencyjne w stosunku do umowy o pracę.

Pamiętać należy, że ocena charakteru umowy zależy nie od jej nazwy, ale od rzeczywistej treści oraz celu i zgodnego zamiaru stron (art. 65 § 2 k.c.) (tak też SN w wyroku
z dnia 25 listopada 2010 roku, w sprawie o sygn. akt I CSK 703/09, LEX nr 724984; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 25 czerwca 2013 r. sygn. III AUa 13/13, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2013 r. sygn. III CSK 216/12).

Prawidłowe ustalenie, czy dana umowa jest umową o dzieło czy też umową zlecenia, wymaga określenia na podstawie jej treści istoty obowiązków umownych, jakie jedna ze stron przyjmuje do wykonania.

Zgodnie z art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Przedmiotem tej umowy jest zatem zobowiązanie do wykonania określonego dzieła, a umowa ta jest umową rezultatu.

Z kolei art. 734 § 1 k.c. stanowi, że przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Przedmiotem tej umowy jest dokonanie określonej czynności faktycznej, która nie musi prowadzić do osiągnięcia indywidualnie oznaczonego rezultatu. Chodzi tu zatem o umowy zobowiązujące do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych (także stałego ich dokonywania). Jest to w przeciwieństwie do umowy o dzieło umowa starannego działania.

W myśl art. 738 § 1 k.c. przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. W wypadku takim obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy, a w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy.

Nie ulega wątpliwości, że przepisy o zleceniu nie mają zastosowania do czynności będących przedmiotem umowy o dzieło, bowiem wykonanie dzieła, zgodnie
z prezentowanym w doktrynie poglądem, nie mieści się w pojęciu usługi w rozumieniu art.750 k.c.

W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Tymczasem umowa zlecenia takiego rezultatu - jako koniecznego do osiągnięcia - nie akcentuje. Elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia nie jest zatem wynik, lecz starania podejmowane w celu osiągnięcia tego wyniku ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 21 grudnia 1993 r. sygn. III AUr 357/93, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 1994, Nr 6, poz. 49, str. 63; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie
z 26 stycznia 2006 r. sygn. III AUa 1700/05, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 2008, Nr 3, poz. 5, str. 55; wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 1967 r. sygn. I CR 500/66; opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i (...) rok 1968, Nr 1, poz. 5).

Dokonując kwalifikacji konkretnej umowy należy w pierwszej kolejności badać, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, na jaki umawiają się strony, musi być z góry określony i może przyjmować zarówno postać materialną jak i niematerialną. Cechą konstytutywną umowy o dzieło jest, aby rezultat ten był obiektywnie osiągalny
i w konkretnych warunkach pewny.

W umowie o dzieło chodzi zawsze o osiągnięcie umówionego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności. Tymczasem umowa
o świadczenie usług jest umową starannego działania, jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu.

Kolejną cechą umowy o dzieło jest brak stosunku zależności lub podporządkowania pomiędzy zamawiającym a przyjmującym zamówienie. Sposób wykonania dzieła pozostawiony jest w zasadzie swobodnemu uznaniu przyjmującego zamówienie. Ważne jest, aby dzieło miało przymioty ustalone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Przyjmujący zamówienie nie ma także, co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, przyznać należy rację organowi rentowemu, że sporne umowy nie stanowią umów o dzieło, a rzeczywistą wolą stron nie było ukształtowanie stosunku prawnego w sposób charakterystyczny dla takiej umowy.

Przedmiotem zawieranych z artystami umów cywilnoprawnych było przygotowanie oraz osobiste wykonywaniu zadania artystycznego, którym był udział w próbach i w występach w charakterze muzyka orkiestry, solistki śpiewaczki albo aktorki w wymienionych w umowie przedstawieniach w terminach wyznaczonych przez Dyrektora Teatru, rozliczanych na podstawie raportów inspektora orkiestry.

Podkreślić należy w tym miejscu, że istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu, który może mieć postać materialną
i niematerialną. Rozróżnienie to ma szczególne znaczenie w kontekście tzw. umów o dzieło autorskie, które są wypadkową regulacji kodeksowej i prawa autorskiego. Rezultaty materialne mogą zostać uchwycone w materialnym przedmiocie, ale nie musi się tak stać. Taki charakter ma utwór.

W art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych ( t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 666) wskazano, że przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Natomiast zgodnie z art. 85 powołanej ustawy każde artystyczne wykonanie utworu lub dzieła sztuki ludowej pozostaje pod ochroną niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (ust. 1). Artystycznymi wykonaniami, w rozumieniu ust. 1, są w szczególności: działania aktorów, recytatorów, dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, tancerzy
i mimów oraz innych osób w sposób twórczy przyczyniających się do powstania wykonania (ust. 2).

W rozpoznawanej sprawie zainteresowani byli jednymi z wielu odtwórców, którzy brali udział w danym przedstawieniu. Wykonanie partii muzycznej lub partii chóru było podporządkowane dyrygentowi, reżyserowi i dyrektorowi teatru. Sąd nie kwestionuje, że wykonanie każdego z artystów musiało mieć swój indywidualny rys, co jednak nie oznaczało, że wykonanie któregokolwiek z zainteresowanych nadawało całej kompozycji muzycznej indywidualnej interpretacji.

Odwołując się w tym miejscu do definicji utworu w rozumieniu prawa autorskiego, wskazać należy, że nie można uznać, że wykonanie przez zainteresowanych utworu muzycznego miało niestandardowy, niepowtarzalny, indywidualny, twórczy charakter dzieła. Uwzględniając oczywiście ich osobiste umiejętności, talent i specyficzną wrażliwość, trzeba jednak przyjąć, że działania zainteresowanych miały charakter odtwórczy.

Zauważyć należy też w samych umowach nie określono żadnych cech indywidualnych utworu, czy też zamówionego dzieła. Tymczasem zobowiązanie, o którym mowa w art. 627 k.c. polega na realizacji ściśle oznaczonego dzieła. Oznaczenie to następuje poprzez odpowiednie sformułowanie postanowień umownych. To umowa zlecenia nacisk kładzie na określenie rodzaju czynności prawnych, które mają podlegać wykonaniu. Umowa o dzieło natomiast precyzuje efekt, rezultat pracy. W rozpoznawanej sprawie natomiast zainteresowanym zlecono w istocie wykonanie określonych czynności - udział w próbach
i przedstawieniach, które sprowadzały się do starannego wykonania powierzonego zadania. Zainteresowanym nie zlecono wykonania konkretnego dzieła.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 stycznia 2017 roku ( sygn. akt III UK 53/16) zapadłego na gruncie analogicznego stanu faktycznego wskazywał na określone czynniki weryfikujące charakter prawny zawartej umowy. Również podkreślał odtwórczy charakter pracy artystów, którzy samodzielnie nie tworzyli przecież spektaklu, a byli jedynie jednymi z kilkudziesięcioosobowej grupy wspólnie biorącej udział w danym wydarzeniu artystycznym. Rezultatem ich pracy nie jest nowy byt, nieistniejący w chwili zawarcia umowy, a jedynie odtworzenie dzieła, jakim jest dany utwór. Tym bardziej nie można przyjąć, że odrębne dzieło tworzy każdy z występujących muzyków czy chórzystów.

Skoro wykonania zainteresowanych nie mają cech dzieła, nie podlegają ochronie prawa autorskiego. Choć zawierane z zainteresowanymi umowy przewidują wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich na Teatr, to jednak w istocie są to jedynie stawki za udział
w próbach i występach. Wysokość wynagrodzenie była zatem zależna od ilości wykonanej pracy, a sposób ustalania wynagrodzenia był podobny do wynagrodzenia określonego
w stawce godzinowej. Uzależnienie wynagrodzenia od ilości czasu poświęconego na wykonanie dzieła jest sprzeczne z istotą umowy o dzieło, która jest ze swej natury umową rezultatu.

Przy umowie zlecenia zlecający również zmierza do osiągnięcia określonego celu, jednak elementem istotnym jest tutaj sama czynność i jej dokonanie. Uwagę zwrócił na to również Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 stycznia 2017 roku ( sygn. akt III UK 53/16).

Sąd Najwyższy w powołanym orzeczeniu przesądza o tym, że z umowy, której wykonanie polegać ma na przygotowaniu i wykonaniu koncertu, nie można jednoznacznie wywieźć szczegółowych parametrów oceny umówionego rezultatu. Słusznie wskazuje, że podporządkowanie wykonawców dyrygentowi nie pozwala na przyjęcie, że mają oni wpływ na kształt zindywidualizowanego dzieła. Co więcej oznacza to, że nawet uznanie spektaklu za dzieło, musiałoby prowadzić jedynie do wniosku, że jego twórcą jest w istocie płatnik, ewentualnie występujący w jego imieniu realizujący swoją wizję: dyrektor, reżyser
i dyrygent.

Sam zainteresowany oraz koordynator prac artystycznych przyznali, że praca artystów pracujących na podstawie umowy o pracę i na podstawie umów cywilnoprawnych była taka sama. Nie było różnic w zakresie pełnionych czynności. Inna jest ilość pracy oraz sposób wynagradzania, ale sam system pracy, przygotowania się do spektakli pozostał w istocie bez zmian. Obie grupy artystów były rozliczane z uczestnictwa w próbach odbywających się w ściśle określonym miejscu i czasie. Wszyscy wspólnie przygotowywali się do spektakli. Trudno przyjąć, aby wykonywanie tych samych czynności tylko na innej podstawie prawnej prowadziło do powstania dzieła.

Teatr zawierał kolejne umowy cywilnoprawne z zainteresowanymi od czasu zakończenia stosunku pracy. Słusznie organ rentowy zwraca uwagę na okresowość charakteru zawieranych umów. Były one zawierane na czas sezonu artystycznego, podczas gdy
z charakteru umowy o dzieło wynika jej terminowość, a Kodeks cywilny przewiduje określone konsekwencje nieukończenia dzieł w umówionym terminie (art. 635 - 636 k.c.)

Sporne umowy nie precyzują dzieła, jakie na ich podstawie ma zostać wykonane,
a nawet czasu, kiedy ma być realizowane. W chwili ich zawierania nieznane były daty prób
i spektakli. Co więcej niektóre z nich szeroko określały zakres przedstawień, a nie we wszystkich z nich - jak w przypadku A. K. i S. P. - artyści ostatecznie brali udział. Rodzi to dodatkowe pytanie o weryfikację wykonania tak określonego dzieła.

Istotą umowy o dzieło jest stworzenie dzieła, które w chwili zawierania umowy jeszcze nie istnieje. Tymczasem zawarte z zainteresowanymi umowy zobowiązują do udziału w próbach i spektaklach, a więc do wykonywania powtarzalnych czynności, które jak już wcześniej ustalono do stworzenia dzieła wcale nie prowadzą. Wbrew twierdzeniom płatnika udziału w próbach nie można w żaden sposób uznać za dzieło. To umowa zlecenia, a nie umowa o dzieło jest umową starannego działania.

W orzecznictwie przyjmuje się, że umowa o dzieło to umowa o określony rezultat pracy i umiejętności ludzkich (art. 627 k.c.), niezbędne jest zatem, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu, z góry określonego, mającego samoistny byt oraz obiektywnie osiągalnego i pewnego ( por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2012 r., II UK 187/11, OSNP 2013 nr 9-10, poz. 115; postanowienie SN z dnia 10 października 2013 roku, II UK 235/13).

Z taką sytuacja nie mamy do czynienie w rozpoznawanej sprawie. Analiza rzeczywistej treści oraz celu i zgodnego zamiaru stron spornych umów zawieranych z zainteresowanymi przez Teatr Wielki w Ł. prowadzi do ustalenia, że umowy te były umowami zlecenia.

Mając powyższe na względzie Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania, orzekając jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

Mając na uwadze wynik postępowania oraz datę wniesienia odwołania od zaskarżonej decyzji, Sąd o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804) w brzmieniu nieuwzględniającym jeszcze zmian wprowadzonych Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku ( Dz.U. 2016, poz. 1667) dopiero od dnia 27 października 2016 roku. i zasądził od Teatru Wielkiego w Ł. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę 4.320,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Zgodnie z mającą status zasady prawnej uchwałą 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2016 roku w sprawie o ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku ubezpieczenia społecznego lub jego zakresu (o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego,
o podleganie ubezpieczeniom społecznym) do niezbędnych kosztów procesu zalicza się wynagrodzenie reprezentującego stronę radcy prawnego, biorąc za podstawę zasądzenia opłaty za jego czynności z tytułu zastępstwa prawnego stawki minimalne określone w § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.) ( sygn. akt III UZP 2/16, publ. LEX nr 2071356, www.sn.pl, Biul.SN 2016/7/19-20).

Wartość przedmiotu sporu w sprawach o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego albo prawa (także jego treści lub zakresu - art. 189 k.p.c.) należy odnosić do świadczeń wynikających z takiego ustalenia ( por. postanowienia Sądu Najwyższego
z 3 grudnia 2001 r., I PZ 95/01, OSNP 2003 Nr 23, poz. 572; z 5 stycznia 2006 r., I PZ 24/05, LEX nr 668929; z 14 maja 2009 r., I PZ 5/09, OSNP 2011 nr 1-2, poz. 12; z 9 lipca 2009 r., II PK 240/08, LEX nr 535829 oraz z 5 sierpnia 2009 r., II PZ 6/09, LEX nr 558584). Oznacza to, że w razie podjęcia przez organ rentowy decyzji o objęciu określonym tytułem ubezpieczenia, odwołanie zmierza do ustalenia nieistnienia tego stosunku ubezpieczenia społecznego. Wówczas wartość przedmiotu sporu powinno odnosić się do wysokości składek na ubezpieczenia społeczne, których uiszczenie będzie skutkiem decyzji (może to też być różnica w stosunku do wysokości składek dotychczas uiszczanych z innego tytułu ubezpieczenia). Natomiast w przypadku wydania decyzji o "wyłączeniu" z określonego tytułu ubezpieczenia (ustalenia jego nieistnienia), odwołanie zmierza do ustalenia istnienia stosunku ubezpieczenia społecznego. Wartość przedmiotu sporu należy wówczas odnosić do wysokości świadczeń podlegających zwrotowi wskutek takiej decyzji, ewentualnie świadczeń, których ubezpieczony nie otrzyma. W sprawach dotyczących podstawy wymiaru składek ukształtowane orzecznictwo wyjaśniło już, w jaki sposób należy wyliczyć wartość przedmiotu zaskarżenia (por. np. postanowienie z 24 maja 2012 r., II UZ 16/12, LEX
nr (...) ) może być on zastosowany przynajmniej w niektórych sprawach o podleganie ubezpieczeniom społecznym.

Zgodnie z postanowieniem z dnia 24 maja 2012 roku, sygn. akt II UZ 16/12
( publ. LEX nr 1222163) wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawie o wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne równa jest różnicy między wysokością składki wskazywaną przez ubezpieczonego i należną, ustaloną w zaskarżonej decyzji za okres sporny, jeżeli jest krótszy niż 12 miesięcy (art. 22 k.p.c.).

Wynagrodzenie w niniejszej sprawie zostało zatem w zależności od wartości przedmiotu sporu. Sąd zastosował Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804)z uwagi na datę wniesienia odwołania od zaskarżonej decyzji, które ma zastosowanie do spraw wszczętych po dniu 1 stycznia 2016 roku.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi płatnika .

9 marca 2017 roku

M.U.