Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt XXIII Ga 1671/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:

SSO Anna Gałas (spr.)

Sędziowie:

SO Paweł Kieta

SO Renata Puchalska

Protokolant:

Prot. sąd. Izabela Szczepanek

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko Grupa (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 30 marca 2016 r., sygn. akt XV GC 393/15

oddala apelację.

SSO Renata Puchalska SSO Anna Gałas SSO Paweł Kieta

Sygn. akt XXIII Ga 1671/16

UZASADNIENIE

(...) sp. z o.o. w W. (dalej: powód) wniósł o zasądzenie od Grupy (...) sp. z o.o. w W. (dalej: pozwany) 18.662,06 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, jak również zasądzenie kosztów postępowanie w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postepowanie w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie wyrokiem z dnia 30 marca 2016 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda 11.686,06 zł wraz z: ustawowymi odsetkami od dnia 2 sierpnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty (pkt I), w pozostałej części powództwo oddalił (pkt II) oraz ustalił, że koszty procesu ponosi pozwany w 63%, zaś powód w 37%, pozostawiając szczegółowe wyliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu (pkt III).

Sąd Rejonowy ustalił, że strony zawarły umowę leasingu operacyjnego, której przedmiotem było przekazanie przez leasingodawcę na rzecz leasingobiorcy prawa używania lub używaniu i pobierania pożytków przez czas oznaczony nabytego przez leasingodawcę pojazdu w zamian za ustalone okresowe opłaty leasingowe.

Pismem z dnia 24 września 2012 r. w związku z brakiem zapłaty raty leasingowej, powód wezwał pozwanego do zapłaty 6.137,94 zł w terminie 7 dni. Kwota raty leasingowej (5.843,53 zł) została powiększona o karę umowną za upomnienie (20,00 zł) oraz odsetki (254,41 zł). Zapłata zaległej raty nie nastąpiła w terminie.

Pismem z dnia 5 października 2012 r. powód złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy leasingowej i wezwał do zwrotu pojazdu będącego przedmiotem leasingu w terminie do dnia 15 października 2012 r. Pojazd został zwrócony leasingodawcy.

W dniu 25 listopada 2012 r. została sporządzona ekspertyza techniczna pojazdu. Pojazd został sprzedany na rzecz (...) sp. z o.o. za kwotę 129.850,00 zł netto (159.715,50 zł brutto).

W piśmie z dnia 21 lutego 2013 r. powód przedstawił pozwanemu ostateczne rozliczenie umowy leasingu, jednocześnie wzywając do zapłaty kwoty 18.662,06 zł. W rozliczeniu wskazano, że suma niezapłaconych opłat leasingowych brutto należnych leasingodawcy do dnia przedterminowego zakończenia umowy wynosiła 11.687,06 zł .

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo okazało się częściowo uzasadnione.

Sąd Rejonowy wskazał, że w wezwaniu do zapłaty z dnia 24 września 2012 r. brak było dodatkowego zastrzeżenia, które wyrażałoby zagrożenie wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym w razie bezskutecznego upływu terminu. Konsekwencją naruszenia dyspozycji art. 709 13 § 2 k.c. jest nieważności czynności prawnej, która została dokonana mimo niewypełnienia jego hipotezy (art. 58 § 1 k.c.). Sąd Rejonowy wskazał, że stąd wypowiedzenie umowy dokonane pismem z dnia 5 października 2012r. nie mogło wywołać skutku prawnego, jako dokonane z naruszeniem ustawy.

W ocenie Sądu Rejonowego wobec bezskuteczności wypowiedzenia umowy, nie mogło nastąpić jej rozliczenie. Pozwany był zobowiązany do uiszczania na rzecz powoda rat leasingowych. Z rozliczenia umowy wynikało, że na dzień uznawany przez powoda za datę rozwiązania leasingu suma opłat leasingowych, z którymi zalegał pozwany, wynosiła 11.687,06 zł – była to równowartość dwóch rat leasingowych. Ponieważ faktem przyznanym jest istnienie nieuregulowanych zobowiązań w takiej kwocie, w ocenie Sądu Rejonowego uzasadnionym było jej zasądzenie na rzecz powoda.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 k.c., o kosztach zaś na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. oraz art. 108 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany i zaskarżył wyrok w części zasądzającej od pozwanego na rzecz powoda 11.686,06 zł oraz w części dotyczącej rozstrzygnięcia o kosztach postępowania. Zaskarżonemu orzeczeniu pozwany zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.

a.  art. 321 § 1 k.p.c. polegającego na orzeczeniu obowiązku zapłaty 11.686,06 zł, tj. kwoty za dwie raty leasingowe, podczas gdy powód w niniejszym postepowaniu domagał się zapłaty kwoty wynikającej z końcowego rozliczenia leasingu, opierając się na złożeniu skutecznego rozwiązania umowy leasingu, tj. innej podstawy faktycznej, a nadto w świetle poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych, nie był w ogóle uprawniony do domagania się zapłaty tytułem rat leasingowych, gdyż nie posiadał w tym zakresie legitymacji procesowej czynnej,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.

a.  art. 709 14 k.c. polegającego na zasądzeniu od pozwanego na rzecz powoda 11.686,06 zł tytułem zapłaty zaległych rat leasingowych, przy jednoczesnym ustaleniu, ze powód jako finansujący, w trakcie trwania umowy leasingu, zbył przedmiot leasingu na rzecz (...) sp. z o.o., co w konsekwencji doprowadziło do tego, że powód nie posiadał w tym zakresie legitymacji procesowej czynnej, gdyż na mocy art. 709 14 k.c. w momencie zbycia pojazdu wszelkie prawa i obowiązki wynikające z umowy leasingu przeszły na (...) sp. z o.o. (nabywcę).

Wobec powyższego pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postepowania w pierwszej instancji oraz kosztów postępowania w drugiej instancji według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie w całości apelacji pozwanego oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postepowania za każdą z instancji według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie. Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie i Sąd Okręgowy ustalenia te akceptuje i uznaje za własne. Na aprobatę zasługuje również ocena prawna dokonana przez Sąd Rejonowy.

Nie doszło do naruszenia art. 709 14 k.c. Apelujący nie kwestionuje ustalenia Sądu Rejonowego odnośnie bezskuteczności wypowiedzenie umowy leasingu. Słusznie wywiódł Sąd Rejonowy, że złożone przez powoda oświadczenie o wypowiedzeniu umowy leasingu, które nie spełniało przesłanek wynikających z art. 709 13 § 2 k.c., nie wywarło skutku prawnego w postaci zakończenia stosunku zobowiązaniowego. Niemniej jednak nie można pominąć okoliczności, że umowa przestała być wykonywana przez obie strony. Do rozwiązania umowy pomiędzy stronami doszło zatem doszło, jednakże nie w trybie natychmiastowym na podstawie art. 709 13 § 2 k.c., ale poprzez czynności konkludentne. Z pewnością nie było kwestionowane, że pozwany nie płacił rat leasingowych należnych powodowi. Pozwany wprost przyznał w sprzeciwie od nakazu zapłaty, że „z powodu zapaści w branży budowlanej (w szczególności dotyczącej budownictwa drogowego) nie był w stanie dokonać opłat wynikających z w/w umowy”. Bezspornym również był fakt, że pozwany, wezwany do wydania przedmiotu leasingu, samochód wydał. Ponadto zauważyć należy, że z materiału dowodowego nie wynika, aby strona pozwana została obciążana opłatami za przymusowe odebranie samochodu. Należy przy tym uznać, że pozwany wydał ten pojazd stronie powodowej z własnej woli, a przynajmniej okoliczność, że samochód został odebrany pozwanemu bez jego zgody na to nie została udowodniona. Pozwany nie miał zatem zamiaru dalszego wykonywania umowy, gdyż nie miał środków na płacenie rat leasingowych. Powód wypowiedział umowę leasingu w trybie natychmiastowym (co prawda bezskutecznie), sprzedał przedmiotowe auto, co również świadczyło o braku woli kontynuowania umowy leasingu. Wywieść należało, że umowa leasingu nie była wykonywana przez obie strony – pozwany nie korzystał z samochodu, przedmiot umowy został zwrócony powodowi, pozwany nie płacił rat leasingowych, powód zaś samochód sprzedał. W konsekwencji tych ustaleń uznać trzeba, że umowa leasingu została rozwiązana zgodną wolą stron, wyrażoną poprzez czynności konkludentne. Oznacza to, że co najmniej z dniem zwrotu przedmiotu leasingu powodowi umowa między stronami wygasła. Nie ma w konsekwencji zastosowania art. 709 14 k.c. Nabywca ( (...) sp. z o.o.) nie wstąpił w stosunek leasingu na miejsce finansującego, bowiem stosunek leasingu z dniem zwrotu samochodu powodowi d e facto przestał istnieć. Powód miał zatem legitymację procesową czynną do wystąpienia z pozwem w niniejszej sprawie, wbrew twierdzeniom apelującego.

Niezasadny był również zarzut naruszenia art. 321 § 1 k.c. Okoliczność, że umowa została poprzez czynności konkludentne rozwiązana nie oznacza, że stronie powodowej nie należą się raty leasingowe za czas, kiedy pozwany korzystał z przedmiotu leasingu. Wskazać należy, że co prawda powód, który nie był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, w pozwie żądał zapłaty odszkodowania z uwagi na rozliczenie umowy leasingu po jej wypowiedzeniu, trzeba jednak podkreślić, że takim wskazaniem przez powoda podstawy prawnej żądania Sąd Rejonowy oraz Sąd Okręgowy nie jest bezwzględnie związany. Orzecznictwo w tym zakresie jest ugruntowane. W pozwie nie ma konieczności powoływania podstawy prawnej żądania, a gdyby została powołana, nie wiąże sądu, który może badać jej prawidłowość. Przyjęcie przez sąd innej, niż podana przez powoda, kwalifikacji prawnej jego roszczenia nie narusza art. 321 k.p.c. (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 27 marca 2008r, II CSK 524/07). Niemożność uwzględnienia żądania powoda na podstawie prawnej wskazanej w pozwie nie wyklucza więc uwzględnienia tego żądania na innej podstawie prawnej (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 2 grudnia 2005r, II CK 277/05). Jeżeli została przez powoda dowiedziona podstawa faktyczna, wcześniej wskazana w pozwie, zgodnie z art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c., pozwalająca na rozstrzygnięcie sporu między stronami w sposób przewidziany prawem, to art. 321 k.p.c. nie stoi na przeszkodzie zastosowania przez sąd rozpatrujący sprawę innej podstawy prawnej, niż ta podana przez powoda przy wszczęciu postępowania (por. Sąd Najwyższy w wyroku z 16 września 2009r, II CSK 189/09). Wskazać zatem trzeba, że niezależnie więc od tego, że powód wskazał w pozwie, jako podstawę prawną swego roszczenia rozliczenie umowy leasingu po jej wypowiedzeniu, czyli zakwalifikować by się dało, że żądanie pozwu opierało się o art. 709 15 k.c., to Sąd Rejonowy oraz Sąd Okręgowy, jako sąd meriti, winien rozważyć również sprawę pod kątem m. in. przesłanek przewidzianych dla roszczeń o zapłatę ze stosunku umownego.

Zaważyć należy, że elementem stanu faktycznego, zakreślonego przez powoda w pozwie było żądanie zapłaty m.in. w związku niezapłaceniem przez pozwanego faktur VAT z tytułu opłat leasingowych (pozycja nr 2). Oczywiście powód podawał również inne podstawy żądanej zapłaty, niemniej jednak z pewnością nie można zarzucić, że Sąd Rejonowy wyszedł poza podstawę faktyczną roszczenia, zasądzając na rzecz powoda należność za dwie raty leasingowe, w szczególności wobec oczywistego opisania w zakresie żądanej kwoty także należności za zaległe r5aty leasingowe. Sąd pierwszej instancji jedynie dokonał innej kwalifikacji prawnej żądania, zasądzając należność stanowiącą element podstawy faktycznej wskazanej w pozwie, do czego z pewnością był uprawniony i zobowiązany. Wskazać również trzeba, że nie było kwestionowane w sprawie, że pozwany nie uiścił dwóch rat leasingowych. Wysokość rat leasingowych wynika z ostatecznego rozliczenia, z wezwania do zapłaty i nie była również przez pozwanego kwestionowana. Słusznie zatem w zaskarżonym orzeczeniu Sąd Rejonowy zasądził równowartość dwóch rat leasingowych na rzecz powoda.

Argumentację o prawidłowości orzeczenia Sądu Rejonowego wzmacnia fakt, że umowa leasingu jest umową wzajemną (art. 487 § 2 k.c.). Celem umowy wzajemnej jest doprowadzenie do obopólnej wymiany świadczeń pomiędzy stronami umowy. Nie ma wątpliwości, że w czasie, za który powód żądał zapłaty rat leasingu, pozwany korzystał z przedmiotu leasingu, co oznacza, że otrzymał dla siebie świadczenie, a więc z pewnością jest zobowiązany do wykonania świadczenia wzajemnego, czyli zapłaty zgodnie z umową zaległych rat leasingowych. Apelacja tego w żaden sposób nie podważa. Oznacza to na gruncie niniejszej sprawy, że pozwany winien uiścić raty leasingowe za okres, kiedy korzystał z przedmiotu leasingu, czyli okres 2 miesięcy. Trafnie zatem Sąd Rejonowy tę należność uwzględnił.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną na mocy art. 385 k.p.c.

SSO Renata Puchalska SSO Anna Gałas SSO Paweł Kieta