Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Lidia Dudek

Protokolant: Magdalena Adamus

po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2015 roku w Częstochowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko H. S. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1. uznaje za bezskuteczną w stosunku do powódki (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. czynność prawną – umowę darowizny:

- nieruchomości położonej w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 6467 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomości położonej w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 6640 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomości położonej w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 4280 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomości położonej w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 4580 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

zawartą w dniu 8 stycznia 2014 r. pomiędzy B. S. a dłużniczką H. S. (2) i D. S. przed notariuszem J. K. Kancelaria Notarialna w M., repertorium A nr 56/2014;

2. uznaje za bezskuteczną w stosunku do powódki (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. czynność prawną – umowę darowizny:

- nieruchomości położonej w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 6467 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomości położonej w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 6640 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomości położonej w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 4280 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomości położonej w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 4580 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

zawartą w dniu 19 listopada 2014 r. pomiędzy B. S. a pozwaną H. S. (1) przed notariuszem J. K. Kancelaria Notarialna w M., repertorium A nr 4124/2014;

wobec posiadania przez powódkę (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wobec dłużniczki H. S. (2) wierzytelności wynikających z wyroku wydanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie z dnia 10 września 2014 roku w sprawie sygn. akt XVI GC 1581/13 gdzie zasądzono kwotę 594.670,28 (pięćset dziewięćdziesiąt cztery tysiące sześćset siedemdziesiąt 28/100) złotych wraz z odsetkami ustawowymi od następujący kwot:

- od kwoty 8.052,47 złotych, od dnia 01.08.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 102.719,87 złotych, od dnia 01.08.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 384.253,49 złotych, od dnia 01.09.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 3.937,77 złotych, od dnia 01.09.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 12.421,35 złotych, od dnia 01.10.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 30.378,74 złotych, od dnia 01.08.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 3.326,90 złotych, od dnia 01.09.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 11.060,90 złotych, od dnia 01.10.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 9.540,86 złotych, od dnia 01.10.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 5.389,00 złotych, od dnia 01.10.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 7.904,96 złotych, od dnia 01.10.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 4.781,99 złotych, od dnia 01.11.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 10.901,98 złotych, od dnia 01.11.2012 roku do dnia zapłaty

oraz kwotę w wysokości 38.830 (trzydzieści osiem tysięcy osiemset trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 7.200 (siedem tysięcy dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

do kwoty 633.501,00 złotych.

3. zasądza od pozwanej H. S. (1) na rzecz powódki (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 38.917,00 zł (trzydzieści osiem tysięcy dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 14/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 5 stycznia 2015 r. powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., wskazując jako pozwaną H. S. (1), wniosła o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niej umowy darowizny z dnia 19 listopada 2014r. na mocy której B. S. darowała pozwanej H. S. (1) (między B. S. a pozwaną zachodzi stosunek powinowactwa – pozwana jest babką darczyńcy) nieruchomości, na skutek czego pozwana uzyskała nieodpłatnie, z pokrzywdzeniem powoda, korzyść majątkową nieruchomości gruntowe położone w K. gmina Ż., dla których prowadzone są, przez Sąd Rejonowy w Myszkowie V Wydział Ksiąg Wieczystych, księgi wieczyste o numerach (...) wraz z domem mieszkalnym położonym przy ul. (...) w K., ((...)-(...) Ż.) oraz ruchomościami będącymi wyposażeniem niniejszego budynku, (...), (...) oraz umowy darowizny z dnia 08.01.2014, na mocy której H. S. (2) oraz jej mąż D. S. darowali córce B. S. nieruchomości, na skutek czego córka dłużniczki uzyskała nieodpłatnie, z pokrzywdzeniem powoda, korzyść majątkową tj. nieruchomości gruntowe położone w K. gmina Ż., dla których prowadzone są, przez Sąd Rejonowy w Myszkowie V Wydział Ksiąg Wieczystych, księgi wieczyste o numerach (...) wraz z domem mieszkalnym położonym przy ul. (...) w K., ((...)-(...) Ż.), (...), (...). Wniosła również o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że jest wierzycielem H. S. (2), synowej pozwanej (dalej „dłużniczka”) prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w K.. Dłużniczka nawiązała współpracę handlową z powódką. Z tytułu dostarczania zamówionych towarów wystawiane były faktury VAT z odroczonym terminem płatności. W związku z zaprzestaniem regulowania płatności oraz brakiem polubownego rozwiązania sporu powódka wniosła o zasądzenie od dłużniczki niezapłaconych należności. Sąd Okręgowy w Warszawie, Wydział XVI Gospodarczy w sprawie o sygn. akt XVI GC 1581/13 po sprzeciwie dłużniczki wydał w dniu 10 września 2014r. nieprawomocny wyrok, w którym zasądził od dłużniczki H. S. (2) na rzecz powoda kwotę w wysokości 594.670,28 złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od różnych kwot i różnych terminów wymagalności ich zapłaty, jak również zasądził na przecz powoda kwotę 38.830 zł złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. W dniu 24 października 2014 r. dłużniczka - H. S. (2) zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego złożyła apelację. Brak jakichkolwiek nieruchomości dłużniczki H. S. (2) po wydaniu w dniu 29 maja 2013 r. przez Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym zaistniał poprzez zawarcie wraz z mężem D. S. przed notariuszem w M. za nr rep. (...) umowy darowizny na rzecz córki B. S. obejmującej wszystkie posiadane przez nich składniki majątkowe. Roszczenie swoje powódka opiera zatem na treści przepisu art. 527 k.c.

W odpowiedzi na pozew pozwana H. S. (1) wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów sądowych na jej rzecz. Pozwana podniosła, mże powódka nie wykazała by została pokrzywdzona przez dokonane i wymienione w pozwie czynności prawne. Sam fakt uszczuplenia majątku strony stosunku zobowiązaniowego nie świadczy o tym, że doszło do pokrzywdzenia interesów wierzyciela. W chwili obecnej toczy się postępowanie w sprawie o zapłatę przed Sądem to jeszcze wobec ciągłej próby poprawy sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa (...) nie sposób uznać, że w przypadku zasądzenia określonej kwoty nie będzie ona, w chwili prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o zapłatę, uiścić tej kwoty. Jedynie hipotetyczną możliwość zaistnienia przestanek wskazanych w art. 527 kodeksu cywilnego, w postaci pokrzywdzenia wierzyciela równoczesnej niewypłacalności dłużnika uznać należy bowiem za niewystarczającą do uwzględnienia powództwa w niniejszej sprawie. Zbycie nieruchomości nie miało bezpośredniego związku z wykonywaniem umowy zawartej pomiędzy H. S. (2) a powódką. O tym, że H. i D. S. planowali zmianę miejsca zamieszkania i prowadzenia działalności świadczyć mogą rozmaite okoliczności, jak choćby aktualne miejsce prowadzenia działalności przez H. S. (2), aktualny adres zameldowania D. S., a także to, że w chwili otrzymania nakazu zapłaty w połowie 2013 roku sytuacja majątkowa H. S. (2) była lepsza co w konsekwencji stwierdzić należy, że H. i D. S. dokonali czynności darowizny w związku z przeprowadzką, a nie celem pokrzywdzenia interesów wierzyciela. W tym kontekście zauważyć trzeba, że nieruchomość była pierwotnie własnością H. i D. S., natomiast dochodzona przez powódkę wierzytelność w postępowaniu toczonym przed Sądem Apelacyjnym w Warszawie związana jest z przedsiębiorstwem należącym do H. S. (2). W konsekwencji, celem zaspokojenia ewentualnie zasądzonej kwoty z egzekucji sądowej z nieruchomości, należałoby uzyskać klauzulę wykonalności również na D. S. w trybie art. 787 kpc bądź art. 787 ¹ kpc. Niewskazanie podstaw do uzyskania klauzuli w trybie w/w przepisów powoduje, że nie można mówić o dokonaniu czynności prawnej ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymywały zajęte przez siebie stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 29 maja 2013 roku w sprawie XVI GNc 198/13 wydanym przez Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy nakazano pozwanej H. S. (2), aby zapłaciła na rzecz powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 632 246,37 zł (sześćset trzydzieści dwa tysiące dwieście czterdzieści sześć złotych i trzydzieści siedem groszy) oraz kwotę 15 121 zł (piętnaście tysięcy sto dwadzieścia jeden złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu; w tym kwotę 7 200 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Dowód: nakaz zapłaty z dnia 29.05.2013r. k. 40.

Na podstawie aktu notarialnego Repertorium A Nr 56/2014 z dnia 8 stycznia 2014 roku w Kancelarii Notarialnej w M. J. K. umowa darowizny D. i H. małżonkowie S. darowali na zasadzie wspólności ustawowej na rzecz córki B. S.:

- nieruchomość położoną w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 6467 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomość położoną w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 6640 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomość położoną w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 4280 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomość położoną w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 4580 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...).

Dowód: akt notarialny Repertorium A Nr 56/2014 k. 41-44, odpisy ksiąg wieczystych k. 51-58, odpisy ksiąg wieczystych k. 51-58.

Wyrokiem z dnia 10 września 2014 roku w sprawie XVI GC 1581/13 Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVI Gospodarczy zasądził od pozwanej H. S. (2) na rzecz powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 594.670,28 (pięćset dziewięćdziesiąt cztery tysiące sześćset siedemdziesiąt 28/100) złotych wraz z odsetkami ustawowymi od następujący kwot:

- od kwoty 8.052,47 złotych, od dnia 01.08.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 102.719,87 złotych, od dnia 01.08.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 384.253,49 złotych, od dnia 01.09.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 3.937,77 złotych, od dnia 01.09.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 12.421,35 złotych, od dnia 01.10.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 30.378,74 złotych, od dnia 01.08.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 3.326,90 złotych, od dnia 01.09.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 11.060,90 złotych, od dnia 01.10.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 9.540,86 złotych, od dnia 01.10.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 5.389,00 złotych, od dnia 01.10.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 7.904,96 złotych, od dnia 01.10.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 4.781,99 złotych, od dnia 01.11.2012 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 10.901,98 złotych, od dnia 01.11.2012 roku do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone. Kosztami postępowania w sprawie obciążono w całości H. S. (2). Ponadto zasądził od pozwanej H. S. (2) na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę w wysokości 38.830 (trzydzieści osiem tysięcy osiemset trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 7.200 (siedem tysięcy dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 10.09.2014r. wraz z uzasadnieniem k. 21-33.

Na podstawie aktu notarialnego Repertorium A Nr 4124/2014 z dnia 19 listopada 2014 roku w Kancelarii Notarialnej w M. J. K. umowa darowizny B. S. darowała na rzecz babci H. S. (1):

- nieruchomość położoną w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 6467 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomość położoną w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 6640 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomość położoną w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 4280 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomość położoną w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 4580 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...). Strony ustaliły wartość rynkową nieruchomości na kwotę 380.000 złotych.

Dowód: akt notarialny Repertorium A Nr 4124/2014 k. 46-50, odpisy ksiąg wieczystych k. 51-58.

W toku trwającego postępowania egzekucyjnego pod sygn. akt Km 402/15 Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Jaśle działając z wniosku (...) Sp. z o.o. w W. przeciwko H. S. (2) (...) poinformował wierzyciela z dniem 3 czerwca 2015 roku, że dokonał zabezpieczenia wierzytelności na rachunkach bankowych obowiązanego, przy czym zostały one już wcześniej zajęte przez inne podmioty egzekucyjne.

Dowód: pismo komornika sądowego z dnia 03.06.2015r., k. 107.

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny w sprawie opierając się na dokumentach załączonych do akt sprawy. Dokumentacja została bowiem sporządzona w przepisanym prawie formie, przez osoby do tego uprawnione. Żadna ze stron postępowania nie kwestionowała również jej wiarygodności. Sąd oparł się również na podstawie załączonych do akt sprawy odpisów orzeczeń wydanych w sprawie XVIGC 1581/13, XVI GNc 198/13.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W rozpoznawanej sprawie powodowa spółka domagała się uznania za bezskuteczne w stosunku do niej umowy darowizny nieruchomości zawartej pomiędzy B. S. a jej babcią H. S. (1) którą to nieruchomość darczyńca nabyła w drodze darowizny od dłużniczki powódki H. S. (2) oraz jej małżonka D. S.. Roszczenie swoje opierając na przepisach statuujących ochronę wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, czyli tzw. skargi pauliańskiej.

Roszczenie swoje opierała na przepisach statuujących ochronę wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, czyli tzw. skargi pauliańskiej.

Przepis art. 527 § 1 k.c. stanowi, że gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Ochrona wierzyciela aktywizuje się zatem wówczas, gdy dłużnik dokonał czynności prawnej (lub zaniechał dokonania takiej czynności), na skutek czego jego majątek uległ zmniejszeniu w taki sposób, iż jakiś składnik z jego majątku ubył lub do niego nie wszedł, chociaż powinien, przez co dłużnik stał się niewypłacalny, albo niewypłacalny w wyższym stopniu, przy czym jednocześnie ze zmianą w majątku dłużnika doszło do uzyskania korzyści majątkowej przez osobę trzecią. Nadto koniecznym dla objęcia ochroną wierzyciela z tego przepisu jest dokonanie lub zaniechanie dokonania czynności prawnej przez dłużnika w sytuacji istnienia obiektywnej możliwości przewidzenia, że skutkiem dokonania czynności może być niemożność zaspokojenia się wierzycieli z jego majątku. O tym, że dłużnik przewiduje taką możliwość osoba trzecia uzyskująca korzyść majątkową na podstawie czynności dokonanej z dłużnikiem musi wiedzieć. Brak takiej wiedzy nie pozwala na skorzystanie przez wierzyciela z instytucji skargi paulińskiej, chyba że brak tej wiedzy jest zawiniony. Spełnienie się powyższych przesłanek umożliwia uznanie czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela, który czynność zaskarżył. Zaskarżona czynność zachowuje ważność, ale w stosunku do wierzyciela, który czynność tę zaskarżył przyjmuje się fikcję, iż czynność nie została dokonana, a przedmiot tej czynności nadal należy do majątku dłużnika z tym zastrzeżeniem, iż bezskuteczność czynności sięga maksymalnie do rozmiarów wierzytelności przysługującej wierzycielowi.

Ochronny cel skargi pauliańskiej przemawia za tym, aby dopuścić tę skargę także wówczas, gdy nielojalne wobec wierzyciela rozporządzenie majątkowe podejmowane było nie tylko przez małżonków mających status dłużników w rozumieniu art. 527 k.c., ale przynajmniej z udziałem jednego takiego dłużnika. Sam udział małżonka niebędącego dłużnikiem wierzyciela w czynności prawnej noszącej cechy czynności fraudacyjnej jest wystarczającą okolicznością przemawiającą za możliwością uznania całej czynności prawnej za bezskuteczną wobec wierzyciela (art. 532 k.c.), a nie tylko za zakwestionowaniem jej skuteczności wobec zadłużonego małżonka. Przepisy art. 531§1 k.c. i art. 532 k.c., a także wyraźnie egzekucyjny cel skargi pauliańskiej przesądzają możliwość uznania za bezskuteczną całej zaskarżonej czynności prawnej, a nie jej części, ujętej podmiotowo (wobec określonego podmiotu) lub przedmiotowo (w odniesieniu do wyodrębnionej części czynności prawnej). Jednakże przy analizie dalszych przesłanek skargi pauliańskiej powinien być brany pod uwagę fakt status niezadłużonego małżonka dłużnika w tym sensie, że istotne są tu okoliczności dotyczące jedynie zadłużonego małżonka, a przede wszystkim - skutek kwestionowanej czynności w postaci niewypłacalności dłużnika (art. 527§2 k.c.), świadomość pokrzywdzenia wierzyciela przez dłużnika i świadomość tego stanu rzeczy u pozwanej osoby trzeciej ( art. 527§1 in fine k.c.), to bowiem zachowanie się małżonka-dłużnika nosi cechy działania in fraudem creditoris (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12.05.2011r., III CZP 15/11 wraz z uzasadnieniem).

Podsumowując, wierzycielowi, który nie uzyskał zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności na skutek skierowanej przeciwko temu aktywności dłużnika służy ochrona, jeżeli wykaże on następujące okoliczności:

1.  pokrzywdzenie go wskutek czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią, która uzyskała na tej podstawie korzyść majątkową,

2.  działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli,

3.  wiedzę lub możliwość dowiedzenia się, przy zachowaniu należytej staranności, o działaniu dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Ciężar udowodnienia faktu w myśl przepisu art. 6 k.c. spoczywa na osobie, która z tegoż faktu wywodzi skutki prawne. Obowiązek udowodnienia powyższych przesłanek w niniejszej sprawie obciąża zatem powodową spółkę. Należy przy tym jednak zaznaczyć, że art. 528 k.c. i art. 529 k.c. ustanawia domniemania, które ułatwiają udowodnienie zasadności roszczenia.

Zgodnie z art. 528 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W myśl art. 529 k.c. jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa się, iż działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny.

Prawo do wniesienia skargi pauliańskej przysługuje wierzycielowi w ciągu 5 lat od daty zawarcia czynności dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela (art. 534 k.c.). Zgodnie z art. 528 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W myśl art. 529 k.c. jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa się, iż działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny.

Tryb postępowania w przedmiocie uznania czynności prawnej za bezskuteczną wobec wierzyciela reguluje art. 531 k.c. Zgodnie z tym artykułem wierzyciel w celu uznania czynności prawnej za bezskuteczną występuje z powództwem przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową (§ 1). W wypadku zaś gdy osoba trzecia rozporządziła uzyskaną korzyścią, wierzyciel może wystąpić bezpośrednio przeciwko osobie, na której rzecz rozporządzenie nastąpiło, jeżeli osoba ta wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną albo jeżeli rozporządzenie nastąpiło nieodpłatnie (§ 2).

Odnosząc się do realiów niniejszej sprawy, należy uznać, że w świetle zebranego materiału dowodowego, nie budzi wątpliwości spełnienie się przesłanek uznania za bezskuteczną w stosunku do powódki umowy darowizny dnia 19 listopada 2014 roku Repertorium A Nr 4124/2014 w Kancelarii Notarialnej w M. J. K., mocą której B. S. darowała na rzecz babci H. S. (1):

- nieruchomość położoną w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 6467 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomość położoną w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 6640 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomość położoną w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 4280 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...);

- nieruchomość położoną w miejscowości K., gmina Ż., powiatu (...), województwa (...) oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...) o łącznej powierzchni 4580 m.kw., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Myszkowie nr (...).

Wprawdzie jedną ze stron przedmiotowej umowy darowizny nie był dłużnik powoda, tym niemniej należy pamiętać, że B. S. nabyła nieruchomość będącą przedmiotem darowizny od dłużniczki powódki, H. S. (2) oraz jej męża D. S. na podstawie umowy darowizny, wspomniany zaś art. 531 § 2 k.c. umożliwia wierzycielowi występować z powództwem bezpośrednio przeciwko osobie, na której rzecz osoba trzecia dokonała rozporządzenia uzyskaną od dłużnika korzyścią.

Powód niewątpliwie wykazał, że przedmiotowa umowa darowizny została dokonana z jego pokrzywdzeniem. Podejmowane przez powoda próby wyegzekwowania wierzytelności jakie przysługiwały powodowi względem H. S. (2) z tytułu niezapłaconych należności nie przyniosły rezultatu. Również prowadzone z wniosku powoda postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 402/15 prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Jaśle, jednoznacznie wskazuje na niewypłacalność H. S. (2). Przy czym jego pokrzywdzenie trwa nadal, albowiem do chwili wydania orzeczenia w niniejszej sprawie, roszczenie powódki wobec H. S. (2) nie zostało zaspokojone.

Wprawdzie wartość darowanych nieruchomości, ustalona na kwotę 380.000,00 zł, jedynie pewnym stopniu może pokryć wierzytelności powódka ma w stosunku do H. S. (2) jednak znaczenia dla uznania zasadności jego roszczenia. Należy w tym miejscu jeszcze nadmienić, iż wartość nieruchomości została ustalona jedynie na potrzeby dokonania umowy darowizny, przez co nie można wykluczyć, że jej rzeczywista wartość może być wyższa. W tym miejscu należy podkreślić, że niewypłacalność, o jakiej mowa w art. 527 § 2 k.c. nie jest synonimem braku jakiegokolwiek majątku po stronie dłużnika. Wystarczy bowiem, aby czynność prawna zakłóciła zdolności płatnicze dłużnika i uprzywilejowywała jednego z jego wierzycieli. Za niewypłacalnego można uznać nawet takiego dłużnika, którego aktywa majątkowe równoważą zobowiązania, ale są niedostępne dla wierzyciela roszczeń pieniężnych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 5 kwietnia 2013 r., sygn. akt I ACa 1250/12, Lex nr 1312107).

Jednocześnie w wyniku umowy darowizny pozwany uzyskał korzyść majątkową. W skład jego majątku weszły bowiem nieruchomości gruntowe, których wartość została ustalona w umowie darowizny na kwotę 380.000,00 zł.

Rozporządzając nieodpłatnie nieruchomościami H. S. (2) działała ze świadomością pokrzywdzenia powódki. Należy pamiętać, że dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, jeżeli ma rozeznanie co do tego, że w następstwie dokonanej przezeń czynności ucierpi materialny interes wierzyciela, zazwyczaj poprzez wyzbycie się w całości lub w części majątku nadającego się do egzekucji. Związana z tym niewypłacalność dłużnika nie musi być całkowita, byle by wystąpiła w większym rozmiarze niż przed dokonaniem czynności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2007 r., sygn. akt V CSK 77/07, Lex nr 611445). Przy czym dla oceny działania dłużnika w tym zakresie nie jest istotny zamiar pokrzywdzenia wierzycieli, lecz wystarcza świadomość dłużnika, że dokonana przez niego czynność może spowodować dla wierzyciela niemożność zaspokojenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2008 r., sygn. akt V CSK 381/07, Lex nr 627262). W chwili darowania nieruchomości swojej córce B. S. zdawała sobie sprawę z zadłużenia jakie posiadała wobec (...) Spółki z o. o. w W.. Wynika to bowiem a faktu wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 29 maja 2013 roku w sprawie XVI GNc 198/13 przez Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy. W treści orzeczenia bowiem nakazano pozwanej H. S. (2), aby zapłaciła na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 632 246,37 zł (sześćset trzydzieści dwa tysiące dwieście czterdzieści sześć złotych i trzydzieści siedem groszy) oraz kwotę 15 121 zł (piętnaście tysięcy sto dwadzieścia jeden złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu; w tym kwotę 7 200 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Pomimo tego, darowała wspólnie z mężem nieruchomości, uniemożliwiając w ten sposób powódce zaspokojenie się z tego składnika jego majątku. Niewątpliwie więc H. S. (2) musiała posiadać rozeznanie, że dokonując darowizny nieruchomości, czyniła to z pokrzywdzeniem powódki, ograniczała bowiem w ten sposób aktywa swojego majątku, pomimo świadomości ciążących na nim zobowiązań, co w praktyce prowadziło do uniemożliwienia powodce zaspokojenia swojej wierzytelności.

Powód nie musiał jednocześnie udowadniać trzeciej przesłanki warunkującej zasadność wniesionego przez niego powództwa, albowiem rozporządzenie nieruchomości zarówno na rzecz B. S., jak i później na rzecz pozwanej H. S. (1) zostało dokonane nieodpłatnie. W takiej więc sytuacji nie było koniecznym udowadniania okoliczności, że pozwany miał świadomość dokonania czynności prawnej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2013 r., sygn. akt IV CSK 222/13, Lex nr 1433725).

Wobec więc spełnienia się wszystkich przesłanek warunkujących zasadność skargi paulińskiej wskazanych w art. 527 k.c., powództwo wniesione przez powódkę należało w całości uznać za zasadne.

Podstawą orzeczenia był przepis art. 527 k.c. i art. 528 k.c.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na zasądzone od pozwanego na rzecz powódki koszty składają się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7200 złotych, koszt opłaty od pełnomocnictwa – 17 złotych, koszt opłaty od postanowienia wraz z klauzula wykonalności – 24 złote, kwota uiszczonego wpisu – 31.676 złotych. Razem koszty powódki wyniosły: 38.917 złotych.