Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2016 roku

Sąd Rejonowy w Gorlicach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2016 roku w Gorlicach

sprawy z powództwa S. B.

przeciwko A. M. (1), M. Z.

o ochronę posiadania

I.  nakazuje pozwanym A. M. (1), M. Z., aby przywrócili powodowi S. B. posiadanie prawa przechodu i przejazdu, w tym maszynami rolniczymi, przez działki ewidencyjne nr (...) położone w S. gm. G. - poprzez usunięcie nasadzonych drzewek na części, którą przejeżdżał powód oraz, aby nie czynili powodowi żadnych przeszkód w przechodzie i przejeździe przez wymienione działki w części dotychczas w tym celu wykorzystywanej;

II.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 412,00zł (czterysta dwanaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Joanna Zaryczny

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować wyrok

2.  kal. 3 tyg.

G., dnia 30.06.2016r.

SSR Joanna Zaryczny

UZASADNIENIE

do wyroku Sądu Rejonowego w Gorlicach

z dnia 30.06.2016r.

do sygn. I C 250/15

o ochronę posiadania

Powód S. B. wystąpił z pozwem nadanym dnia 06.05.2015r. skierowanym przeciwko A. M. (1) i M. Z. domagając się przywrócenie posiadania w postaci prawa przechodu oraz przejazdu, w tym maszynami rolniczymi, po szlaku drogowym urządzonym poprzez działki ewidencyjne o numerach (...) położone w S., gmina G. - poprzez nakazanie pozwanym, aby usunęli zasadzone na nim drzewka oraz aby zasypali wykopany w poprzek powołanego szlaku drogowego rów, jak również nie czynili powodowi jakichkolwiek przeszkód w w/w przejeździe i przechodzie; zasądzenia kosztów postępowania według norm przepisanych.

Uzasadniając zgłoszone roszczenie powód podał, że wraz z żoną J. B. jest współwłaścicielem działki rolnej położonej w S. nr(...)o pow. (...), obj. KW nr (...). Na działce uprawia ziemniaki oraz pszenicę. Do swojej działki dojeżdżał poprzez nieruchomości będące własnością pozwanych od roku 1961r., to jest od zawarcia związku małżeńskiego oraz zamieszkania w S., natomiast poprzednio czynili tak jego teściowe. Dojazd tym szlakiem jest niezbędny dla uprawiania pola. Prawo dojazdu nigdy nie było kwestionowane przez pozwanych oraz ich poprzedników. Powód poczynił nakłady na uczynienie szlaku drożnego, m.in. przeprowadził odwodnienie, umieścił w nim betonowe przepusty, zbudował betonowy mostek. Z ulepszeń korzystają również pozwani, którzy tym szlakiem dojeżdżają do swojego domostwa. W październiku 2014r. powód został pozbawiony możliwości przejazdu w/w szlakiem drogowym przez pozwanych. Pozwana A. M. (1) działając w porozumieniu ze swoim bratankiem M. Z., bez wcześniejszego poinformowania powoda, wykopała rów, który biegnie w poprzek szlaku drożnego oraz zasadziła również w jego poprzek drzewka. W rozmowie z M. A., a także powodem zakazała S. B. przejazdu w/w szlakiem i wszczęła awanturę o przejazd. Wobec powyższego w ocenie powoda został naruszony w prawie korzystania z nieruchomości pozwanych w zakresie odpowiadającym treści służebności. (k.1, 71)

Pozwani A. M. (1) oraz M. Z. wnieśli o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu. Odnosząc się do twierdzeń naprowadzonych przez powoda w pozwie pozwani argumentowali, że nie zostało wykazane, by powód był posiadaczem odpowiadającym służebności drogi koniecznej. Przedmiotowy szlak drożny nie przebiega w sposób, który stanowiłby najmniejsze obciążenie dla nieruchomości należących do pozwanych, z tego względu, że przebiega niemal przez środek tych nieruchomości. Istnieje sposobność dojazdu do nieruchomości powoda innym szlakiem drożnym, tj. drogą po dz. nr (...). Powód, pomimo iż nie przejeżdża przez działki pozwanych, nadal gospodaruje na swoich gruntach. Wykopany przez pozwaną rów stanowi w swej istocie odwodnienie działki. Droga, której posiadaczem uznaje się powód, nie może stanowić trwałego i widocznego urządzenia, gdyż w większości jest to tylko i wyłącznie pas gruntu, którego przebieg został zaznaczony koleinami. Pozostawianie pasa gruntu i tolerowanie sporadycznego przejazdu innych osób nie stanowi braku zainteresowanie nieruchomością przez właścicieli, ale jest jedynie grzecznościowym udostępnieniem nieruchomości i nie ma nic wspólnego z trwałym i widocznym urządzeniem. Ponadto władanie w zakresie służebności gruntowej musi być wykonywane dla siebie, zaś osoba która korzysta z sąsiednich nieruchomości tylko dzięki grzeczności sąsiada nie jest posiadaczem, ale prekarzystą. Pozwani sami dokonali wyrównania tego terenu, ponadto nie jest prawdą aby powód czynił jakiekolwiek zabiegi mające na celu przygotowanie tego pasa gruntu do korzystania jako drogi. Protest powodów przeciwko przejazdowi przez nieruchomości sąsiednie jest działaniem mieszczącym się w zakresie uprawnień właściciela, które to akty zmierzają do ochrony przysługujących właścicielowi praw. Ponadto, wykopanie rowu bądź zasadzenie drzewek nie nastąpiło w obrębie części jezdnej, ale w terenie pokrytym trawą. W związku z tym bezprzedmiotowymi stały się twierdzenia powoda, że naruszone przez pozwanych zostało jego posiadanie.

Postanowieniem z dnia 15.06.2015r. (k.19) tut. Sąd udzielił zabezpieczenia roszczenia powodowi poprzez upoważnienie do przechodu i przejazdu, w tym maszynami rolniczymi, po szlaku drogowym urządzonym poprzez działki ewidencyjne o numerach (...) położone w S. oraz zakazanie pozwanym A. M. (1) i M. Z. czynienia jakichkolwiek przeszkód powodowi w wykonywaniu przechodu i przejazdu, w tym maszynami rolniczymi po wskazanym szlaku drogowym. Zażalenie pozwanych na powyższe zostało oddalone postanowieniem Sądu Okręgowego w (...) z dnia 03.09.2015r. sygn. III Cz 615/15 (k.80).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód S. B. wraz z żoną J. B. jest współwłaścicielem na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej dz. nr (...)położonej w S., obj. KW nr (...) stanowiącej grunty rolne.

(okoliczność niesporna: odpis KW nr (...) – k.7-11)

Pozwana A. M. (1) jest właścicielką dz. nr (...), a pozwany M. Z. dysponuje prawem własności do dz. nr (...) graniczącej z dz. powoda nr(...). M. Z. kupił dz. nr (...) wiosną 2014r.

(okoliczność niesporna: zeznania powoda od 00:11:05 k.120, pozwanej A. M. (1) od 00:36:42 k.120, pozwanego M. Z. od 01:02:28 k.121/2)

Działka powoda nie posiada bezpośredniego dostępu do drogi publicznej. W okolicy istnieją dwa szlaki drożne. Od strony północno-wschodniej jest droga na dz. nr(...), ale by dostać się do dz. nr (...)powoda konieczne jest wkroczenie na dz. nr(...) własności pozwanej A. M. (1), kolejno (...) M. Z.. Dz. nr (...) M. Z. graniczy bezpośrednio z dz. powoda nr (...). Przynajmniej od roku 1961r., kiedy powód ożenił się w S., korzystał z dojazdu do pola na dz. nr (...)przejeżdżając i przechodząc przez szlak urządzony na dz. nr (...) i (...). Dojazd od tej strony jest dogodny, po płaskim terenie.

Od strony południowo-zachodniej jest droga na dz. nr (...) lecz jest stroma. Można nią zjechać, lecz wyjechać jest niebezpiecznie, ponieważ maszyny mogą się przeważyć. Żeby z tego szlaku drożnego dostać się do dz. nr(...) powód musiałby przejechać przez dwie działki, tj. kolejno nr (...) i (...), która graniczy z jego dz. nr(...) Powód z tego szlaku nie korzystał lub czynił to bardzo rzadko, ponieważ jest niebezpieczny, nie był utwardzony, był wąski, nadto musiałby przejeżdżać przez dwie działki innych osób, w tym M. G..

(dowód: mapka – k.12, pismo mieszkańców S. z 09.12.2014r. – k.14, zeznania świadka M. A. od 01:26:50 k.121/2, R. J. od 01:51:05 k.122, J. Z. (1) od 02:06:16 k.122, K. Z. od 02:18:53 k.122, P. Ś. od 02:30:07 k.122/2, K. G. od 03:19:14 k.123/2, częściowo zeznania świadka J. Z. (2) od 02:45:09 k.123, A. M. (2) od 03:01:03 k.123, zeznania powoda od 00:07:53 k.155/2, pozwanej A. M. (1) od 00:17:14 k.155/2, pozwanego M. Z. od 00:24:44 k.155/2)

Szlak drożny urządzony przez działkę nr (...) jest ubity i utwardzony. Jeszcze w początkowych latach zamieszkania w S. (około lat 60-tych) powód wraz z poprzednimi właścicielami dz. nr (...)i (...)wykonali odwodnienie tego szlaku poprzez wkopanie betonowych przepustów, wykonanie mostka. Utwardzenie na dz. nr(...) jest częściowe, tj. prowadzi tylko do zabudowania altanki/garażu. W dalszej części szlak mający prowadzić do dz. powoda stanowi łąkę porośniętą trawą, nie jest utwardzony, wyznaczają go koleiny.

Po pracach około lat 60-tych związanych z wbudowaniem przepustów powód nie wykonywał żadnych prac mających na celu urządzenie lub utwardzenie szlaku drożnego. Przejeżdżał w tym samym miejscu po dz. nr (...) gdzie widoczny jest utwardzony szlak, następnie dz. nr (...) po części utwardzonej, a następnie po trawie do swojej działki. Do października 2014r. właściciele dz. nr (...) i (...) nie zgłaszali sprzeciwu wobec przechodzenia i przejeżdżania przez ich działki przez powoda lub osoby, które świadczyły na jego rzecz usługi w pracach polowych, np. M. A. jeżdżący maszynami rolniczymi. Przejeżdżając przez działki pozwanych powód robił to w jednym miejscu, po dz. nr (...)był wytyczony szlak, a po dz. (...) częściowo po szlaku, następie po części porośniętej trawą. Nie dewastował przy tym dz. nr (...). Nie mógł zmienić miejsca przejeżdżania, ponieważ mógłby się zakopać, a z drugiej strony był pagórek. Do czasu zakupu dz. nr(...)był to nieużytek. Także po zakupie jej przez M. Z. powód kosił tam trawę.

W 2015r. pozwany M. Z. wysypał szlak na swojej działce do altany/garażu gruzem przywiezionym przez J. K. i J. M. z remontu.

(dowód: wydruk z geoportalu – k.13, 49, zeznania świadka M. A. od 01:26:50 k.121/2, R. J. od 01:51:05 k.122, J. Z. (1) od 02:06:16 k.122, K. Z. od 02:18:53 k.122, P. Ś. od 02:30:07 k.122/2, K. G. od 03:19:14 k.123/2, częściowo zeznania świadka J. Z. (2) od 02:45:09 k.123, A. M. (2) od 03:01:03 k.123, zeznania świadka J. K. od 02:37:51 k.122/2, J. M. od 02:42:27 k.123, zdjęcia 12, 144-145, 152-153, zeznania powoda od 00:07:53 k.155/2, pozwanej A. M. (1) od 00:17:14 k.155/2, pozwanego M. Z. od 00:24:44 k.155/2)

W październiku 2014r. na szlaku drożnym uczęszczanym przez powoda na dz. nr (...) w końcowym odcinku, gdzie powód wjeżdżał z dz. nr (...)na swoją dz. nr(...) pozwana A. M. (1) wykopała płytki rów biegnący równolegle do granicy dz. nr (...)i (...) w części, gdzie na swoją dz. przejeżdżał powód oraz w bliższej odległości od granicy pozwani nasadzili drzewka iglaste.

O wykopaniu rowu i nasadzeniu drzewek pozwani nie poinformowali powoda.

W październiku 2014r., kiedy M. A. jechał traktorem do pola powoda na dz. nr (...), A. M. (1) zwróciła mu uwagę na nasadzone drzewka. M. Z. rozmawiał z powodem na dz. nr (...) i powiedział, że nie życzy sobie, by powód przejeżdżał i przechodził przez jego działkę.

Drzewka nie uniemożliwiały wówczas przejazdu maszyną, ponieważ traktor, którym wówczas jechał M. A. był wysoki, a drzewka niskie. Kiedy podrosną uniemożliwią przejazd, ponieważ są nasadzone gęsto. Część drzewek została naruszona, ponieważ powód wykonując prace na polu musi zawracać koniem lub maszynami częściowo na dz. pozwanego, a drzewka nasadzone są blisko granicy. Rowek nie utrudnia przechodzenia lub przejeżdżania maszynami czy koniem. Został już częściowo zasypany.

Powód nadal uprawia pole na dz. nr(...) Dojeżdża do niego korzystając z zezwolenia sąsiadki M. B.. M. A., który świadczy usługi maszynami rolniczymi dojeżdża do pola powoda przez pola innych osób, m.in. p. G., p. M..

(dowód: pismo mieszkańców S. z 09.12.2014r. – k.14, zdjęcia – k.12, 45-46, 47-48, 129-143, 146-151, zeznania świadka M. A. od 01:26:50 k.121/2, R. J. od 01:51:05 k.122, J. Z. (1) od 02:06:16 k.122, K. Z. od 02:18:53 k.122, P. Ś. od 02:30:07 k.122/2, częściowo zeznania świadka J. Z. (2) od 02:45:09 k.123, A. M. (2) od 03:01:03 k.123, K. G. od 03:19:14 k.123/2, zeznania powoda od 00:07:53 k.155/2, pozwanej A. M. (1) od 00:17:14 k.155/2, pozwanego M. Z. od 00:24:44 k.155/2)

Pozwani nie godzą się na to, by powód przejeżdżał lub przechodził przez ich działki.

(dowód: zeznania pozwanej A. M. (1) od 00:17:14 k.155/2, pozwanego M. Z. od 00:24:44 k.155/2)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów, zeznań świadków oraz stron.

Świadkowie M. A. (od 01:26:50 k.121/2), R. J. (od 01:51:05 k.122), J. Z. (1) (od 02:06:16 k.122), K. Z. (od 02:18:53 k.122), P. Ś. (od 02:30:07 k.122/2), K. G. (od 03:19:14 k.123/2) – wypowiedzieli się jednolicie na okoliczność tego, że powód przejeżdżał przez działki pozwanych, by dostać się do swojego pola uprawnego na dz. nr(...) Okolicznościom tym pozwani nie zaprzeczyli. Świadkowie jednakowo opisali też drogę na dz. nr (...) oraz zaprzestanie przejeżdżania przez powoda przez działki pozwanych od października 2014r. Jedynie P. Ś. podał, że w 2015r. przejeżdżał tamtędy do działki powoda, lecz w ocenie Sądu był to przypadek odosobniony. Nadto powód był do tego uprawniony na podstawie postanowienia o zabezpieczeniu. Świadkowie nie zeznali jednolicie co do rowu wykopanego w poprzek szlaku, lecz dla Sądu okoliczność ta nie budziła wątpliwości na podstawie dokumentacji zdjęciowej oraz twierdzeń samych pozwanych.

J. K. (od 02:37:51 k.122/2) oraz J. M. (od 02:42:27 k.123) posiadali wiedzę jedynie na okoliczność nawiezienia gruzu z remontu w 2015r., który M. Z. wykorzystał na utwardzenie szlaku na swojej działce na odcinku do altany/garażu.

Co do świadków J. Z. (2) (od 02:45:09 k.123) – ojca pozwanego oraz A. M. (2) (od 03:01:03 k.123) – męża pozwanej Sąd nie uznał za wiarygodne ich zeznań zarzucających powodowi, że jeździł po działce M. Z. „jak chciał”, niszczył ją. Żadne szkody nie zostały wykazane, tym bardziej że sami pozwani podnosili, iż na działce brak nawet utrwalonych kolein.

Sąd oddalił wnioski dowodowe pozwanych zgłoszone piśmie z dnia 24.06.2016r., tj. zdjęcia obrazujące prace powoda w polu, wygląd utwardzonej części szlaku oraz wyrys z mapy ewidencyjnej z 1984r. Okoliczność, że na mapie ewidencyjnej z 1984r. (k.154) brak zaznaczonego szlaku drożnego nie świadczy o braku posiadania odpowiadającego treścią służebności przejazdu, ponieważ powód dochodzi ochrony posiadania, nie zaś zasiedzenia prawa służebności. Zdjęcia obrazujące wygląd szlaku oraz prace powoda zostały już do akt dołączone.

Zeznania stron: powoda (od 00:07:53 k.155/2), pozwanej A. M. (1) (od 00:17:14 k.155/2), pozwanego M. Z. (od 00:24:44 k.155/2) w zakresie okoliczności dla sprawy istotnych, czyli ostatniego stanu posiadania nie były sprzeczne, ponieważ pozwani nie zaprzeczyli, że powód przez ich działki przejeżdża, a od kiedy zabronili nie robi tego. Bezsporne jest także wykopanie rowu i nasadzenie drzewek. Różnili się co do przebiegu rozmowy z M. A. pozwanej i z powodem pozwanego, lecz te okoliczności nie mają decydującego znaczenia. Faktem jest, że od tego czasu powód spornym szlakiem nie przejeżdża.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo co do zasady zasługuje na uwzględnienie.

Powód domagał się przywrócenia posiadania w postaci prawa przechodu oraz przejazdu, w tym maszynami rolniczymi, po szlaku drogowym urządzonym przez działki ewidencyjne o numerach (...) położone w S., gmina G. poprzez nakazanie pozwanym, aby usunęli zasadzone na nim drzewka oraz aby zasypali wykopany w poprzek powołanego szlaku drogowego rów, jak również nie czynili powodowi jakichkolwiek przeszkód w w/w przejeździe i przechodzie.

Jego posiadanie odpowiadało posiadaniu służebności przechodu i przejazdu (art.352 k.c.). Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, zeznań świadków oraz twierdzeń samych stron nie było sporne, iż powód korzystała z działek pozwanych w ten sposób, że przejeżdżał nimi do swojej dz. nr (...)i czynił to przez wiele lat do października 2014r. Na skutek zdarzeń z października 2014r., kiedy doszło do wykopania rowu i nasadzenia drzewek na dz. nr (...) oraz rozmowy z pozwanymi zabraniającymi przejazdu, już takiego posiadania nie wykonuje.

Z art.342 k.c. wynika zakaz samowolnego naruszania posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze.

Naruszenie posiadania powoda miało polegać na wykopaniu rowu, nasadzeniu drzewek oraz zabronieniu dalszych przejazdów. O ile rowek sam w sobie nie utrudnia w ocenie stron, w tym powoda przejazdu w tym maszynami rolniczymi, o tyle w ocenie Sądu miejsce i sposób jego wykonania miały na celu zniechęcenie powoda do przejeżdżania przez działkę M. Z. do dz. nr (...) Rów wykopany jest bowiem równolegle do granicy działek (...) w miejscu, gdzie powód wjeżdżał na swój grunt. Zdaniem Sądu nie wypełniał funkcji odwadniającej. Drzewka także zostały nasadzone w miejscu, gdzie uprzednio powód przejeżdżał do swojej działki przez dz. pozwanego nr (...). O ile obecnie nie utrudniają one przejazdu, bo są małe, niskie, o tyle wraz ze wzrostem ten przejazd uniemożliwią, bowiem są gęsto nasadzone. Pozwani stanowczo wreszcie wskazali, że nie życzą sobie, by powód przejeżdżał przez ich działki.

Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem. Roszczenie wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia (art.344 k.c.).

Zachowanie pozwanych było samowolne, bowiem nie dysponowali orzeczeniem, iż stan naruszenia jest zgodny z prawem. W związku z takim zachowaniem pozwanych powodowi przysługiwało roszczenie o przywrócenie do stanu poprzedniego i zaniechanie naruszeń. Nie zachodzi przesłanka ekskulpująca pozwanych od odpowiedzialności ze zd.2 art.344§1 k.c., tj. prawomocne orzeczenie stwierdzające zgodność stanu naruszenia z prawem.

Na podstawie art.478 k.p.c. w sprawach o naruszenie posiadania sąd bada jedynie ostatni stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznając samego prawa ani dobrej wiary pozwanego. Z zeznań samych stron wynikało, że ostatni spokojny stan posiadania był taki, iż powód wykonywał przejazd i przechód przez działki pozwanych.

Ponieważ niniejsze postępowanie dotyczy ochrony posiadania, nie zaś ustanowienie lub zasiedzenie służebności drogi koniecznej, nie było wymagane wykazanie, by powód nie posiadał dojazdu innego do drogi publicznej (art.145 k.c.), lub trwałego urządzenia przez niego wytworzonego świadczącego po posiadaniu takiej służebności (art.292 k.c.). Na tym zaś skupiła się argumentacja pozwanych.

Reasumując w ocenie Sądu wykazane zostało samowolne naruszenie posiadania powoda przez pozwanych. Powództwo zgłoszone zostało w terminie roku od naruszenia. Wobec powyższego na zasadzie art.343 k.c. w zw. z art.352 k.c. oraz art.478 k.p.c. Sąd nakazał pozwanym A. M. (1), M. Z., aby przywrócili powodowi S. B. posiadanie prawa przechodu i przejazdu, w tym maszynami rolniczymi, przez działki ewidencyjne nr (...) położone w S. gm. G. - poprzez usunięcie nasadzonych drzewek na części, którą przejeżdżał powód oraz, aby nie czynili powodowi żadnych przeszkód w przechodzie i przejeździe przez wymienione działki w części dotychczas w tym celu wykorzystywanej.

Sąd nie wyrzekł o zasypaniu rowu, ponieważ nie utrudnia on przechodu ani przejazdu.

Powództwo zostało uwzględnione w zasadniczej części. Strony były reprezentowane przez zawodowych pełnomocników ustanowionych z wyboru. Powód uiścił opłatę od pozwu 200,00zł. Pełnomocnicy stron wnieśli o rozliczenie kosztów postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym postępowanie (k.31, 76). Na zasadzie art.98 k.p.c. Sąd zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 412,00zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na którą złożyły się: opłata od pozwu 200,00zł, koszty zastępstwa procesowego 156,00zł w postępowaniu głównym i 25% w postępowaniu zażaleniowym – 39,00zł, 17,00zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Pełnomocnik pozwanych wnosił o nieobciążanie pozwanej kosztami procesu powołując się na chorobę dziecka, lecz biorąc pod uwagę solidarny reżim zasądzenia kosztów Sąd nie znalazł podstaw, by wniosek powyższy uwzględnić.

SSR Joanna Zaryczny

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować uzasadnienie

2.  (...)

3.  K.. 2 tyg.

G., dnia 19.07.2016r.

SSR Joanna Zaryczny