Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt.

VI U 2930/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia

1 lutego 2017r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Maciej Flinik

Protokolant:

st. sekr. sądowy Agnieszka Kozłowska

po rozpoznaniu w dniu

1 lutego 2017r.

w B.

odwołania

B. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia

6 września 2016 r.

Nr

(...)

w sprawie

B. W.

przeciwko:

Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę

1/zmienia zaskarżoną decyzję organu rentowego z dnia 6 września 2016 roku w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu B. W. prawo do emerytury od dnia 1 lipca 2016 roku,

2/stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt VI U 2930/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 września 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B. odmówił ubezpieczonemu B. W. przyznania prawa do emerytury.
W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony nie udowodnił wymaganego 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy stwierdził, iż na dzień 1 stycznia 1999 roku ubezpieczony udowodnił staż pracy wynoszący łącznie 25 lat, w tym staż wykonywania pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 12 lat, 3 miesięcy i 29 dni.

Odwołanie od przedmiotowej decyzji złożył ubezpieczony zarzucając, iż organ rentowy błędnie wyliczył okres pracy w szczególnych warunkach, bowiem nie uwzględnił okresu od dnia 1 maja 1994 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku. Dodał, iż w tym okresie świadczył on pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ładunku powyżej 3,5 tony, którą to wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu. Ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji organu rentowego i przyznanie prawa do emerytury (k. 2 – 5 akt).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie wskazując, iż ubezpieczony nie udokumentował wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy przyjął, iż ubezpieczony udowodnił jedynie 12 lat, 3 miesiące i 29 dni pracy w szczególnych warunkach w następujących okresach: od 2 listopada 1978 roku do 23 marca 1979 roku, od 2 stycznia 1989 roku do 30 czerwca 1989 roku, od 24 marca 1979 roku do 30 września 1980 roku oraz od 1 maja 1982 roku do 1 stycznia 1989 roku (k. 11 – 11 v. akt). W piśmie procesowym z dnia 20 stycznia 2017 roku pozwany ustosunkował się do treści dokumentacji zawartej w aktach pracowniczych ubezpieczonego dotyczącej zatrudnienia w przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. uznając, iż świadectwo pracy wydane przez Syndyka ww. przedsiębiorstwa nie spełnia wymogów formalnych przewidzianych dla tego typu świadectw. Wskazał, iż ze świadectwa tego wynika jedynie, że ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku kierowcy, natomiast brak jest w tym dokumencie określenia rodzaju wykonywanej pracy, podanej ściśle według wykazu, działu i pozycji Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tekst jedn.: Dz. U. Nr 8, poz. 43) (k. 29 akt).

Na rozprawie w dniu 1 lutego 2017 roku ubezpieczony podtrzymał swe dotychczasowe żądanie i jednocześnie wniósł o przyznanie prawa do emerytury od 1 lipca 2016 roku (k. 32 akt).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony B. W. urodził się dnia (...). Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

/okoliczności bezsporne/

W okresie od dnia 22 czerwca 1972 roku do dnia 11 sierpnia 1974 roku ubezpieczony pracował w gospodarstwie rolnym należącym do rodziców M. i F. W. w K..

Następnie w okresie od 1 września 1975 roku do 30 czerwca 1989 roku był zatrudniony w Ośrodku (...) w T. na stanowisku kierowcy i ładowacza w pełnym wymiarze czasu pracy. Od 25 października 1976 roku do 16 października 1978 roku odbywał czynną służbę wojskową, w trakcie której uzyskał kwalifikacje zawodowe kierowcy samochodowego – elektromechanika. W okresie zatrudnienia w ww. Ośrodku ubezpieczony pracował w szczególnych warunkach od 2 listopada 1978 roku do 23 marca 1979 roku,
od 24 marca 1979 roku do 30 września 1980 roku, od 1 maja 1982 roku do 1 stycznia 1989 roku oraz od 2 stycznia 1989 roku do 30 czerwca 1989 roku.

W okresie od 3 lipca 1989 roku do 30 czerwca 1993 roku pracował w Zakładzie (...) w T., w którym wykonywał prace na stanowisku pracownika placowego, robotnika placowego oraz kierowcy ciągnika w pełnym wymiarze czasu pracy.

Następnie w okresie od 1 lipca 1993 roku do 30 kwietnia 1994 roku podjął pracę w przedsiębiorstwie Usługi (...) z siedzibą w C.. Zajmował wówczas stanowisko kierowcy.

W okresie od dnia 1 maja 1994 roku do dnia 28 lutego 2001 roku B. W. zatrudniony był w przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. na stanowisku kierowcy – operatora do przewozu drewna w pełnym wymiarze czasu.

/dowód: k. 4 akt osobowych ubezpieczonego z okresu pracy w L. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S.; świadectwo pracy, k. 16 akt ZUS; świadectwo pracy, k. 17 akt ZUS; zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 26 – 31 v. akt; zaświadczenie, k. 50 akt ZUS; świadectwo pracy, k. 7 akt ZUS/

Ubezpieczony legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 roku łącznym stażem pracy wynoszącym minimum 25 lat.

/okoliczności bezsporne/

Przez cały okres zatrudnienia w przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. ubezpieczonemu powierzono obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalistycznego do przewozu ściętych pni drzew typu sosna lub świerk o długości około 20 metrów (dłużyce). Trasa przewozu dłużycy przebiegała zasadniczo z lasu do tartaku. Do dyspozycji ubezpieczonego początkowo pozostawał samochód ciężarowy marki S. (...), a w późniejszym okresie samochód ciężarowy marki M.. Dopuszczalna masa całkowita każdego z tych pojazdów wynosiła 42 tony. Były to pojazdy kłonicowe. Na samochodach zamontowany był dźwig do załadunku i rozładunku dłużnicy (...). Ubezpieczony posiadał uprawnienia do obsługi dźwigów (...). Ubezpieczony obsługiwał dźwig (...) jednoosobowo. Załadunek polegał na tym, że ubezpieczony za pomocą wysięgnika stanowiącego część dźwigu chwytał pnie drzew umiejscowione na stercie i wciągał je na samochód. Rozładunek przebiegał w sposób analogiczny. Ubezpieczony nie miał pomocnika przy załadunku czy też rozładunku dłużnicy.

/dowód: zeznania świadka W. N., k. 31 – 32 akt; zeznania świadka E. G., k. 32 akt; zeznania ubezpieczonego B. W., k. 32 akt/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności na podstawie zeznań ubezpieczonego B. W. oraz świadków W. N. i E. G., albowiem zeznania te wzajemnie korespondują ze sobą, co więcej znajdują potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym stanowiącym podstawę rozstrzygnięcia, w tym w aktach osobowych ubezpieczonego. Sąd za miarodajne uznał świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, znajdujące się w aktach osobowych ubezpieczonego przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S., gdyż zostało ono sporządzone w sposób profesjonalny, rzeczowy, zgodnie z obowiązującym prawem. Podkreślenia wymaga również to, że żadna ze stron w trakcie postępowania w sprawie nie kwestionowała autentyczności tego dokumentu. Pozostałe dokumenty zaliczone przez Sąd na poczet materiału dowodowego również nie budziły wątpliwości, czym zyskały wiarę Sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie w pełnym zakresie.

Podstawę roszczenia odwołującego stanowi przepis art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu.

Uszczegółowienie tej normy stanowi zaś przepis paragrafu 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), zgodnie z którym prawo do emerytury może nabyć mężczyzna, który ukończył 60 lat i posiada co najmniej 25 letni okres zatrudnienia (art. 27 pkt 2 ustawy), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Natomiast w myśl § 2 ust 1 cytowanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (ust. 1). Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 4 listopada 2008 r. (III AUa 3113/08, Lex nr 552003) „świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W sytuacji, kiedy brak wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę, Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia, czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze .” Takie też postępowanie należy prowadzić, kiedy organ rentowy zakwestionuje fakty wskazane w tego rodzaju świadectwie (por. wyrok SN z dnia 4 sierpnia 2009 r., I UK 77/09, Lex nr 558288). Postępowanie przed sądem (na skutek odwołania od decyzji organu rentowego) nie podlega ograniczeniom dowodowym, co wynika wprost z art. 473 kpc, zatem każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, przy czym Sąd nie jest związany środkami dowodowymi dopuszczalnymi przed organami rentowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 1999 r., II UKN 69/98, OSNP 2000/11/439).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy wskazać trzeba, iż ubezpieczony B. W. spełnił wszelkie niezbędne przesłanki uprawniające go do otrzymania emerytury.

Okolicznością bezsporną jest to, że ubezpieczony osiągnął wymagany ustawą wiek, tj. 60 lat oraz, że łączny staż pracy ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 25 lat składkowych i uzupełniających. Ponadto, żadnych wątpliwości nie budzi fakt, iż ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Kwestia sporna dotyczy natomiast zaliczenia do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych okresu od 1 maja 1994 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. kwestionował długość okresu uprawniającego ubezpieczonego do emerytury, uznając że ubezpieczony nie udowodnił, aby w okresie spornym wykonywał prace w szczególnych warunkach w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu. Wątpliwości organu rentowego wynikały z fragmentarycznej dokumentacji pracowniczej dotyczącej ubezpieczonego, a dostępnej organowi rentowemu na etapie wydawania decyzji w sprawie odmowy przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury. W oparciu o dostępną dokumentację organ rentowy przyjął za udowodnione okresy pracy w szczególnych warunkach 12 lat, 3 miesiące oraz 29 dni, odmawiając zaliczenia okresu pracy w szczególnych warunkach w przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S..

Z kolei Sąd nie ma żadnych wątpliwości w kwestii przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury. Postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie wprost wykazało, iż ubezpieczony w okresie od dnia 1 maja 1994 roku do dnia 28 lutego 2001 roku wykonywał prace na stanowisku kierowcy – operatora samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalistycznego do przewozu dłużyć, wyposażonego w dźwig (...), którego ubezpieczony często obsługiwał celem załadunku i rozładunku dłużyc. Co więcej, prace te wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu. Wskazuje na to nie tylko znajdujące się w aktach osobowych ubezpieczonego świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, ale również zgodne zeznania powołanych świadków. Zauważyć trzeba, iż zgodnie z wykazem prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (A, dział VIII, poz. 2) stanowiącym załącznik do ww. Rozporządzenia za pracę w szczególnych warunkach uznaje się prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów. Zdaniem Sądu charakter wykonywanych przez ubezpieczonego prac w spornym okresie pozwala zaliczyć je do prac w szczególnych warunkach. Dlatego też do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach uznanych za udowodnione według Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. (12 lat, 3 miesiące, 29 dni) doliczyć należało okres od 1 maja 1994 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, tj. okres 4 lat, 7 miesięcy i 30 dni. Suma tych okresów daje łącznie wartość bezsprzecznie przekraczającą wymagany dla przyznania prawa do emerytury 15 – letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Mając powyższe na względzie, odwołanie ubezpieczonego należało uznać za zasadne i konieczne. Dlatego też na podstawie art. 477 14 § 2 kpc zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. należało zmienić i przyznać ubezpieczonemu B. W. prawo do emerytury.

Zgodnie z treścią art. 129 ust. 1 cytowanej ustawy świadczenia emerytalne wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Ubezpieczony osiągnął wymagany prawem wiek emerytalny w dniu 22 czerwca 2016 roku, natomiast o przyznanie prawa do emerytury wystąpił w dniu
11 lipca 2016 roku. Dlatego też prawo do emerytury należało ustalić począwszy od miesiąca, w którym ubezpieczony wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.
o przyznanie prawa do emerytury, tj. od 1 lipca 2016 roku.

Wobec powyższego, na zasadzie art. 184 ustawy oraz art. 477 14 § 2 kpc należało orzec jak w punkcie 1 formuły sentencji wyroku.

Ponadto zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy przyznając odwołującemu prawo do emerytury, sąd zobowiązany jest do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie nie istniały podstawy do obciążenia odpowiedzialnością organu rentownego za nieprzyznanie odwołującemu prawa do emerytury, albowiem organ rentowy na etapie wydawania decyzji bez swojej winy nie dysponował niezbędną dokumentacją pracowniczą (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach). Dopiero po wskazaniu przez odwołującego w treści odwołania adresu przechowywania akt osobowych, zarządzeniem z dnia 23 listopada 2016 roku Sąd Okręgowy w Bydgoszczy zwrócił się o nadesłanie tychże akt dotyczących zatrudnienia ubezpieczonego w przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S.. Tak więc, dokumentacja ta z przyczyn niezależnych od organu rentowego nie została uwzględniona przy wydaniu zaskarżonej decyzji. O winie takiej organu rentowego rodzącej odpowiedzialność za nieustalenie prawa do świadczenia można by mówić jedynie wówczas, gdyby już w oparciu o dostępne organowi rentowemu można było jednoznacznie rozstrzygnąć o przysługiwaniu zawnioskowanego świadczenia. Taka sytuacja nie miała miejsca w niniejszej sprawie. Wobec tego Sąd uznał, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Mając powyższe na uwadze, zgodnie z przepisem art. 118 ust. 1a ustawy, należało postanowić jak w punkcie 2 formuły sentencji wyroku.

SSO Maciej Flinik