Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 listopada 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że:

1. E. K. (1) od 1 stycznia 2013 r. podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik w firmie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

2. miesięczna podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia E. K. (1) z tytułu powyższego zatrudnienia od 1 stycznia 2013 r. stanowi kwota 3 000,00 zł.

W uzasadnieniu ZUS wskazał, że w dniu 30 września 2011 r., pomiędzy (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością Spółką komandytową , a E. K. ( wówczas noszącą nazwisko G.) zawarto umowę o pracę na czas nieokreślony, na podstawie której powierzono jej obowiązki księgowej z wynagrodzeniem w wysokości 2 500,00 zł. Z dniem 1 stycznia 2013 r. doszło do przejścia ww. zakładu pracy na nowego pracodawcę tj. (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. W dniu 31 marca 2014 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. , reprezentowaną przez T. P. ( prezesa zarządu) , a E. K., zawarto aneks do umowy o pracę , mocą którego z dniem 1 kwietnia 2014 r. zmieniono warunki umowy o pracę zawartej w dniu 1 października 2011 r. powierzając E. K. (2) stanowisko specjalisty ds. księgowości i finansów oraz określono ,że wymiar czasu pracy będzie wynosił ¾ etatu , a wynagrodzenie 10 000,00 zł. W ocenie organu rentowego , zmiana wymiaru czasu pracy oraz ustalenie wynagrodzenia ubezpieczonej w wysokości 10 000,00 zł miało na celu uzyskanie przez E. K. świadczeń z ubezpieczenia społecznego od nowej wyższej podstawy wymiaru. Zgodnie z art.58 § 2 Kodeksu cywilnego nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Tym samym od 1 stycznia 2013 r. miesięczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia E. K. (1) stanowi kwota 3 000,00 zł

/decyzja – k.59-61 akt ZUS/

W dniu 15 grudnia 2015 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością , w którym zaskarżony został punkt 2 ww. decyzji , z wnioskiem o jego zmianę poprzez stwierdzenie , że podstawę wymiaru składek z tytułu zatrudnienia E. K. (1) od dnia 1 kwietnia 2014 r. stanowi kwota w wysokości 10 000,00 zł. W treści odwołania wskazano , że począwszy od 1 stycznia 2013 r. E. K. (1) była pracownikiem (...) Sp. z o.o. i od tej chwili do jej obowiązków należała nie tylko (...) Sp. z o.o. , ale także spółki (...) Sp. z o.o. oraz spółki (...) Sp. z o.o. spółka komandytowa. Ponadto, już pod koniec 2013 r., miały miejsce rozmowy z ubezpieczoną , w których pracodawca zobowiązał się zwiększyć jej wynagrodzenia, mając świadomość , że ubezpieczona , która od 2002 r. prowadziła księgowość tylko jednej spółki, będzie prowadzić księgowość trzech podmiotów. Tylko i wyłącznie z uwagi na przekładanie przez pracodawcę momentu podpisania aneksu , zwiększenie wynagrodzenia nastąpiło od kwietnia 2014 r. , a nie od stycznia 2014 r. W ocenie skarżącego , powyższe okoliczności uzasadniają wzrost wynagrodzenia E. K. (1) do kwoty 10 000,00 zł. U podstaw zaś zmniejszenia wymiaru czasu pracy legł fakt ,iż w 2014 r. ubezpieczona pozostawała w związku z partnerem zamieszkałym w O. tj. 280 kilometrów od miejsca wykonywania pracy i pracodawca, chcąc nadal korzystać z pracy ubezpieczonej, przystał na jej propozycję. W ocenie skarżącego , ubezpieczona rzeczywiście świadczyła pracę na rzecz pracodawcy , w wymiarze i jakości , które w pełni uzasadniają, otrzymywanie przez nią, podwyższonego wynagrodzenia.

/odwołanie k.2-9/

W dniu 21 grudnia 2015 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie E. K. (1) od ww. decyzji , w którym wniosła o jej zmianę. Skarżąca wskazała ,że nie mogła przewidzieć zmian, jakie zajdą w jej życiu osobistym , a także, iż już wcześniej proponowano jej zmianę miejsca zatrudnienia , a także znaczną podwyżkę wynagrodzenia. Zdaniem E. K. (1) , u podstaw zwiększenia wynagrodzenia legł fakt ,iż w chwili zawierania aneksu posiadała ona 12 – letni staż pracy w firmach, należących do T. P.. Skarżąca zaznaczyła , że, zanim rozpoczęła korzystać z zasiłku macierzyńskiego , otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 5 – 6 tysięcy netto i kwota ta nie odbiegała znacząco od 7 tysięcy złotych, jakie otrzymywała z tytułu zasiłku macierzyńskiego. Ponadto , z uwagi na specyfikę firm (...) ( branża złomowa) i liczne kontrole , skarżąca była zobligowana do wykonywania , oprócz dotychczasowych obowiązków, także szeregu dodatkowych czynności , związanych z kontrolami.

/odwołanie k.2 – 4 akt o sygn. VIII U 71/16/

W odpowiedzi na odwołania , pełnomocnik organu rentowego wniósł o ich oddalenie .W uzasadnieniu odpowiedzi organ rentowy przytoczył argumentację, jak w – uzasadnieniu - zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.13-14 odwrót oraz odpowiedź na odwołanie k.6-7 odwrót akt o sygn. VIII U 71/16/

Zarządzeniem z dnia 1 lutego 2016 r., sprawa VIII U 71/16 została połączona ze sprawą VIII U 3382/15, celem łącznego - rozpoznania i rozstrzygnięcia i jest prowadzona pod sygnaturą VIII U 3382/15

/zarządzenie k.10 akt o sygn. VIII U 71/16/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. P. prowadzi działalność gospodarczą w ramach następujących firm : (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością , (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością , (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością , Spółka komandytowa. Głównym przedmiotem, prowadzonej przez T. P., działalności gospodarczej, jest obrót metalami ( złomem). T. P. jest Prezesem Zarządu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Każda ze spółek należących do T. P. posiada odrębną księgowość.

/okoliczności bezsporne , a nadto zeznania T. P. min.00:26:18 – 00:47:56 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. , płyta CD k.134/

Wnioskodawczyni E. K. (1) urodziła się (...) ; posiada tytuł technika ekonomisty. E. K. (1) ukończyła studia licencjackie na wydziale marketingu i zarządzania.

/okoliczności bezsporne/

Od 2002 r. E. K. (1) związana jest z firmami należącymi do T. P.. W okresie od 1 października 2002 r. do 30 września 2011 r. E. K. (1) była pracownikiem firmy (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością , gdzie wykonywała obowiązki księgowej. Z dniem 1 października 2011 r. E. K. (1) podjęła zatrudnienie w firmie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością , Spółce Komandytowej i powierzono jej wówczas obowiązki księgowej ( w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem w wysokości 2 500,00 zł). Z dniem 1 stycznia 2013 r. , w związku z przejściem ww. zakładu pracy , E. K. (1) została pracownikiem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. ( dotychczasowe warunki pracy i płacy nie uległy zmianie).

/okoliczności bezsporne/

Z uwagi na sytuację osobistą ( tj. rozwód z mężem w 2013 r.) i częste wyjazdy do partnera R. M., przebywającego na stałe w O.), E. K. (1) , odczuwała dolegliwość , wynikającą z realizacji stosunku pracy w tym przedziale czasu.

/zeznania E. K. (1) min.00:22:26 – 00:26:18 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. , płyta CD k.134 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:04:28 – 00:35:33 protokołu rozprawy z dnia 13 czerwca 2016 r. , płyta CD k.52/

E. K. (1) była zaufanym pracownikiem T. P. (m.in. wykonywała przelewy na wielomilionowe kwoty , czy też brała udział w przeprowadzanych w firmie kontrolach).

/zeznania T. P. min.00:26:18 – 00:47:56 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. , płyta CD k.13/

W dniu 31 marca 2014 r. pomiędzy (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością reprezentowaną przez Prezesa Zarządu T. P. , a E. K. zawarty został aneks do umowy o pracę , mocą którego strony zmieniły, wiążącą je, umowę o pracę z dnia 1 października 2011 r. Z treści aneksu wynika , że w miejsce dotychczasowych warunków pracy , od 1 kwietnia 2014 r. będą obowiązywały następujące warunki pracy i płacy: wynagrodzenie brutto 10 000,00 zł brutto , wymiar czasu pracy ¾ etatu ; stanowisko wykonywanej pracy – specjalista ds. księgowości i finansów. Pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian.

/aneks do umowy o pracę w aktach osobowych E. K. (1)/

Jak zeznał T. P. na rozprawie w dniu 6 marca 2017r., , E. K. (1), dodatkowo zajmowała się ona obsługą kasy.

/zeznania T. P. min.00:26:18 – 00:47:56 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. , płyta CD k.13/

Na początku 2014 roku E. K. (1) wykonywała dodatkowo obowiązki kasjerki ( K. S.).

/ zeznania E. K. (1) min.00:22:26 – 00:26:18 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. , płyta CD k.134 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:04:28 – 00:35:33 protokołu rozprawy z dnia 13 czerwca 2016 r. , płyta CD k.52/

K. S. była zatrudniona w firmie płatnika od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2013 r. i w tym okresie wykonywała obowiązki pracownicze księgowej oraz kasjerki. Wynagrodzenie K. S. wynosiło około 2 000,00 zł netto. Część obowiązków pracowniczych K. S. została przejęta przez wnioskodawczynię.

/zeznania świadka K. S. min.00:36:14 – 00:45:16 protokołu rozprawy z dnia 13 czerwca 2016 r. , płyta CD k.52/

Pomimo zmniejszenia wymiaru czasu pracy , zakres obowiązków pracowniczych wykonywanych przez wnioskodawczynię nie uległ zmianie (zmniejszony wymiar czasu pracy nie pozwalał na wykonanie wszystkich czynności). E. K. (1) w ykonywała powierzone jej obowiązki pracownicze, także po godzinach pracy, wynikających z aneksu do – umowy, o czym nie wiedział T. P. .

/ zeznania E. K. (1) min.00:22:26 – 00:26:18 w związku z min.00:43:55 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. , płyta CD k.134 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:04:28 – 00:35:33 protokołu rozprawy z dnia 13 czerwca 2016 r. , płyta CD k.52/

E. K. (1) reprezentowała T. P. przed wieloma instytucjami , w tym przed Policją czy też Urzędem Skarbowym ( posiadała stosowne upoważnienia w tym zakresie). Wnioskodawczyni posiadała upoważnienie do firmowego konta.

/zeznania E. K. (1) min.00:47:56 – 00:53:46 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. w związku z zeznaniami E. K. (1) min.00:22:26 – 00:26:18 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. , płyta CD k.134 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:04:28 – 00:35:33 protokołu rozprawy z dnia 13 czerwca 2016 r. , płyta CD k.52/

Z tytułu delegacji ,E. K. (1) uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości od 2 000,00 zł do 3 000,00 zł.

/zeznania E. K. (1) min.00:47:56 – 00:53:46 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. , płyta CD k.134/

E. K. (1) miała jedno z najwyższych wynagrodzeń. Wnioskodawczyni zajmowała się rozrachunkami z kontrahentami, wykonywała przelewy, a także dokonywała płatności. Potrafiła zastąpić kasjerkę jak i również wykonać czynności należące do obowiązków kadrowej. E. K. (2) powierzano dużo obowiązków pracowniczych ( kontaktowała się z bankami ,urzędami skarbowymi).

/zeznania świadka B. K. min.00:04:02 – 00:20:56 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. , płyta CD k.134 oraz zeznania świadka K. S. min.00:36:14 – 00:45:16 protokołu rozprawy z dnia 13 czerwca 2016 r. , płyta CD k.52/

E. K. (1) stała się niezdolna do pracy w dniu 6 maja 2014 r. i przebywała na zwolnieniu lekarskim do dnia 4 września 2014 r.

/ustalenia w aktach ZUS/

Pomimo przebywania na zwolnieniu lekarskim , E. K. (1) wykonywała powierzone jej obowiązki pracownicze. E. K. (1) w sposób zdalny ( za pomocą laptopa) łączyła się z szefem oraz oddziałami firmy ( w ten sposób kontrolowała je). W okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim , wnioskodawczyni nie sporządzała deklaracji VAT – 7 , a raz w tygodniu była obecna w firmie.

/ zeznania E. K. (1) min.00:22:26 – 00:26:18 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. , płyta CD k.134 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:04:28 – 00:35:33 protokołu rozprawy z dnia 13 czerwca 2016 r. , płyta CD k.52/

W listopadzie 2015 roku w firmie płatnika były zatrudnione 3 księgowe , a ich wynagrodzenie wynosiło 2 500,00 zł lub 3 000,00 zł.

/zeznania świadka B. K. min.00:04:02 – 00:20:56 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. , płyta CD k.13/

Wysokość wynagrodzenia pozostałych osób zatrudnianych w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na stanowiskach księgowych , przedstawiało się następująco:

- A. K. (1) ( legitymująca się tytułem magistra w zakresie zarządzania finansami) zatrudniona na stanowisku głównej księgowej oraz na stanowisku samodzielnej księgowej z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 4 000,00 zł brutto w pełnym wymiarze czasu pracy( powierzone obowiązki wykonywała od 1 września 2012 r. do 6 lipca 2013 r.)

- A. U. ( legitymująca się tytułem magistra ekonomii) zatrudniona na stanowisku głównego księgowego z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 4 000,00 zł brutto w pełnym wymiarze czasu pracy ( powierzone obowiązki wykonywała od 15 października 2013 r. do 2 maja 2014 r.).

- A. N. ( legitymująca się tytułem magistra na kierunku finansowe i bankowość) zatrudniona na stanowisku głównego księgowego z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 3 000,00 zł brutto w pełnym wymiarze czasu pracy ( powierzone obowiązki wykonywała od 8 kwietnia 2014 r. do 27 września 2014 r.).

- D. J. (legitymująca się tytułem technika ekonomisty) zatrudniona na stanowisku księgowej z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 2 500,00 zł brutto w pełnym wymiarze czasu pracy ( powierzone obowiązki wykonywała od 1 listopada 2014 r. do 4 maja 2015 r.).

- A. K. (2) ( legitymująca się tytułem magistra ekonomii) zatrudniona na stanowisku księgowej z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 2 500,00 zł brutto w pełnym wymiarze czasu pracy ( powierzone obowiązki wykonywała od 2 lutego 2015 r. do 8 kwietnia 2016 r.).

/dokumentacja pracownicza/

W 2014 r. minimalny miesięczny przychód (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wyniósł 11 827 046,68 zł , a maksymalny 20 496 046,02 zł.

/zestawienie k.23/

O fakcie zajścia w ciążę E. K. (1) dowiedziała się na początku lutego 2014 r.

/zeznania E. K. (1) min.00:22:26 – 00:26:18 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. , płyta CD k.134 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:04:28 – 00:35:33 protokołu rozprawy z dnia 13 czerwca 2016 r. , płyta CD k.52 , dokumentacja medyczna k.70 – 75 oraz dokumentacja medyczna k.81 – 85/

T. P. dowiedział się o ciąży E. K. (1) w czerwcu 2014 r.

/zeznania T. P. min.00:26:18 – 00:47:56 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. , płyta CD k.13/

W dniu 5 września 2014 r. E. K. (1) urodziła córkę ( ojcem dziecka jest R. M.).

/okoliczność bezsporna/

W chwili obecnej E. K. (1) zajmuje się dzieckiem i pobiera zasiłek opiekuńczy przyznany przez MOPS z uwagi na niepełnosprawność dziecka.

/zeznania E. K. (1) min.00:47:56 – 00:53:46 protokołu rozprawy z dnia 6 marca 2017 r. , płyta CD k.134/

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w niniejszej sprawie , a także w oparciu o dokumentację pracowniczą wnioskodawczyni oraz osób zatrudnionych w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Powyższe dokumenty Sąd uznał za wiarygodne, bowiem nie były kwestionowane, ani pod względem autentyczności ani treści merytorycznej.

W odniesieniu do złożonych w niniejszej sprawie zeznań świadków: B. K. oraz K. S. wskazać należy ,że jakkolwiek z zeznań tych wynika na czym polegało wykonywanie przez wnioskodawczynię powierzonych jej obowiązków pracowniczych w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością , to jednak świadkowie nie posiadali wiedzy co do wysokości wynagrodzenia osiąganego przez wnioskodawczynię , a także nie posiadali wiedzy co do okoliczności jakie legły u podstaw zawarcia przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z E. K. aneksu do umowy o pracę z dnia 31 marca 2014 r. ( nadto wskazać należy ,iż K. S. w chwili zawierania aneksu nie była pracownikiem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością).

W odniesieniu zaś do złożonych w niniejszej sprawie zeznań T. P. oraz E. K. (1) wskazać należy ,że Sąd odmówił im wiary w zakresie, w jakim wskazywali na okoliczności zawarcia aneksu do umowy o pracę z dnia 31 marca 2014 r. , określenia w jego treści wynagrodzenia wnioskodawczyni w kwocie 10 000,00 zł , a także zmniejszenia wymiaru czasu pracy z pełnego na ¾ etatu. Nie ulega wprawdzie wątpliwości ,że E. K. (1) pełniła , z punktu widzenia płatnika, istotną rolę w działalności (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością , to jednakm, oprócz przyczyn osobistych, leżących po stronie wnioskodawczyni , nie wykazano jakichkolwiek innych okoliczności ( choćby ekonomicznych leżących po stronie płatnika) , które uzasadniałyby zawarcie aneksu tej treści . Brak, zaś, faktycznego zmniejszenia, po stronie wnioskodawczyni, ilości wykonywanych przez nią obowiązków pracowniczych, i nie podjęcie przez nią kroków mających wyeliminować taki stan rzeczy , wskazuje zdaniem Sądu ,iż rzeczywistą wolą stron aneksu nie było wypełnienie jego treści ( nadto T. P. nie potrafił wyjaśnić co legło u podstaw zmniejszenia wymiaru czasu pracy wnioskodawczyni). Podkreślić także należy ,że pomimo zawarcia aneksu , nie zmienił się charakter wykonywanych przez E. K. obowiązków pracowniczych , a ponadto mocą aneksu nie powierzono jej nowych funkcji , które uzasadniałyby zwiększenie wynagrodzenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania są niezasadne.

Na wstępie wskazać należy, że przedmiotem osądu, w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych, są okoliczności istotne do ustalenia konkretnych i indywidualnych praw lub obowiązków ubezpieczeniowych ujawnionych i dochodzonych w postępowaniu sądowym. W rozważanej sprawie, osią sporu między ubezpieczoną a organem rentowym, była wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, mająca bezpośrednie przełożenie na wysokość świadczeń ubezpieczeniowych, uzyskiwanych przez ubezpieczoną. Organ rentowy zakwestionował wysokość wynagrodzenia, jakie E. K. (1) miała osiągać, od 1 kwietnia 2014 r. przy wymiarze czasu pracy wynoszącym ¾ etatu wskazując , że aneks do umowy o pracę jest nieważny, natomiast podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne od dnia 1 stycznia 2013 r. odpowiada kwota 3 000,00 zł.

Nie budzi wątpliwości, że w prawie pracy obowiązuje zasada swobodnego kształtowania postanowień umownych, lecz jednocześnie nie można zapominać, że wolność kontraktowa realizuje się wyłącznie w takim zakresie, w jakim przewiduje to obowiązujące prawo. Wynika to wprost z dyspozycji art. 353 ¹ k.c., który na podstawie art. 300 k.p. znajduje odpowiednie zastosowanie do stosunku pracy. Przepis ten wymaga, by treść stosunku pracy lub jego cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) tego stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Odpowiednie zastosowanie art. 58 k.c. pozwala z kolei na uściślenie, że postanowienia umowy o pracę sprzeczne z ustawą albo mające na celu jej obejście są nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a sprzeczne z zasadami współżycia społecznego – dotknięte są sankcją nieważności bezwzględniej. Jakkolwiek z punktu widzenia art. 18 § 1 k.p., regulującego treść umowy o pracę, umówienie się co do wynagrodzenia wyższego od najniższego jest dopuszczalne, gdyż semiimperatywne normy prawa pracy swobodę tę ograniczają jedynie co do minimum świadczeń należnych pracownikowi w ramach stosunku pracy, to należy pamiętać, że autonomia stron umowy w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje, nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny, który w prawie ubezpieczeń społecznych ma szczególnie doniosłe znaczenie.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że o ile nadmierne uprzywilejowanie płacowe pracownika mieści się w granicach swobody kształtowania postanowień umownych na gruncie zasad prawa pracy, o tyle na płaszczyźnie prawa ubezpieczeń społecznych, w którym pierwiastek publiczny zaznacza się bardzo wyraźnie, tym samym postanowieniom można przypisać zamiar nadużycia prawa do świadczeń przysługujących z ubezpieczenia. Wynika to m.in. z alimentacyjnego charakteru tych świadczeń oraz zasady solidarności, która wymaga, by płaca – stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki – nie była ustalana ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie oraz żeby rażąco nie przewyższała wkładu pracy, a w konsekwencji, żeby składka nie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej. Wzorzec godziwego wynagrodzenia, który czyni zadość ekwiwalentności zarobków do rodzaju i charakteru świadczonej pracy oraz posiadanych przez pracownika doświadczenia i kwalifikacji zawodowych uwzględniać powinien między innymi takie czynniki, jak: siatka wynagrodzeń obowiązująca w zakładzie pracy, średni poziom wynagrodzeń za taki sam lub podobny charakter świadczonej pracy w danej branży, wykształcenie, zakres obowiązków, podleganie odpowiedzialności materialnej oraz dyspozycyjność (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2014 roku, I UK 302/13, Lex; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 roku, II UZP 2/05, OSNP 2005/21/338).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych działa w zakresie swych uprawnień przyznanych na mocy przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (zwanej dalej ustawą systemową). Art. 86 ust. 2 tejże ustawy upoważnia organ rentowy do kontroli wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń przez płatników składek. Kontrola ta obejmuje między innymi zgłoszenie do ubezpieczenia oraz prawidłowość i rzetelność obliczenia, potrącenia i płacenia składki. Oznacza to przyznanie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kompetencji do badania zarówno tytułu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności jej poszczególnych postanowień, w tym zakwestionowania tych postanowień umowy o pracę w zakresie wynagrodzenia, które pozostają w kolizji z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Realna możliwość takiej kontroli powstaje po przekazaniu przez płatnika raportu miesięcznego, przedkładanego zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy systemowej. Dane zawarte w raporcie, w tym wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek, mogą być zakwestionowane zarówno przez ubezpieczonego, jak i przez organ rentowy, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że wynagrodzenie zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (art. 58 k.c.). Z kolei na podstawie art. 41 ust. 13 w zw. z art. art. 68 pkt 1 lit. c ustawy systemowej organ rentowy jest uprawniony do zamiany przekazanych przez płatnika składek informacji o wysokości wynagrodzenia. Decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ingerująca w ten element stosunku ubezpieczeniowego podlega kontroli sądowej w ramach postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Kwestią sporną w sprawie pozostawało zatem, czy zachodziły przesłanki do ustalenia, że E. K. (1) powinna być objęta ubezpieczeniem społecznym z podstawą wymiaru składek od jakiej płatnik rozliczył składki, czy też jak chciał tego organ rentowy – podstawa wymiaru składek powinna zostać obniżona do wysokości wynagrodzenia w kwocie 3 000,00 zł. Należało zatem ustalić, czy postanowienia aneksu do umowy o pracę były sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, tym samym czy były nieważne (art. 58 § 2 k.c.). Powyższe sprowadza się do rozstrzygnięcia podstawowej kwestii - czy wysokość wynagrodzenia wypłacona E. K. (2) za jej pracę była godziwa, to znaczy czy wynagrodzenie to stanowiło ekwiwalentne wynagrodzenie do rodzaju, ilości i jakości pracy oraz wymaganych kwalifikacji.

Analiza zebranego materiału dowodowego prowadzi do jednoznacznego wniosku, że zmiana warunków zatrudnienia ubezpieczonej tj. zwiększenie wynagrodzenia do 10 000,00 zł., przy jednoczesnym zmniejszeniu wymiaru czasu pracy do ¾ etatu, miało na celu uzyskanie przez E. K. wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego, brak jest podstaw do przyjęcia, że od dnia 1 kwietnia 2014 r. doszło do rzeczywistego zmniejszenia wymiaru czasu pracy wnioskodawczyni , a także , aby w tej dacie, podjęła ona obowiązki pracownicze, uzasadniające taką właśnie wysokość wynagrodzenia. Godnym podkreślenia jest fakt ,iż na mocy aneksu do umowy o pracę , E. K. (2) powierzono obowiązki specjalisty ds. księgowości i finansów , które to obowiązki, w żaden sposób nie różniły się od obowiązków dotychczas przez nią wykonywanych i wymagały od niej pracy w dotychczasowym wymiarze. Co więcej , określenie przez pracodawcę w treści aneksu wysokości wynagrodzenia wnioskodawczyni w kwocie 10 000,00 zł było sprzeczne ze strategią obowiązującą w jego firmie . Wysokość wynagrodzenia pracowników, zatrudnianych w firmie płatnika na stanowiskach księgowego czy też głównego księgowego kształtowała się bowiem w przedziale od 2 500,00 zł ( w przypadku stanowiska księgowego) do 4 000,00 zł ( w przypadku głównego księgowego). Skoro, zatem, pracodawca określał wynagrodzenie księgowych w takim właśnie przedziale , to określenie wynagrodzenia wnioskodawczyni w wysokości, określonej w aneksie do umowy o pracę, budzi uzasadnione wątpliwości w tym zakresie.

Nie ulega natomiast wątpliwości ,że E. K. (1) była wieloletnim pracownikiem firm należących do T. P. i miała istotny wpływ na ich funkcjonowanie. W ocenie Sądu , to właśnie te okoliczności oraz fakt zajścia w ciążę przez wnioskodawczynię legły u podstaw zawarcia aneksu do umowy o pracę z dnia 31 marca 2014 r. Podkreślić w tym miejscu należy ,iż zwiększenie wynagrodzenia wnioskodawczyni, przy jednoczesnej zmianie wymiaru czasu pracy, miało jedynie na celu zastosowanie dyspozycji art. 40 , a nie, mniej korzystnej dla ubezpieczonej, dyspozycji art.36 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r. Nr 372 z późn. zm.). Zgodnie bowiem z art. 40 ww. ustawy w przypadku zmiany wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy ( a więc byłaby to kwota 10 000,00) .Tym samym, brak zmiany wymiaru czasu pracy, wiązałby się z koniecznością zastosowania w stosunku do wnioskodawczyni art. 36 ww. ustawy i wówczas podstawę wymiaru stanowiłoby przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc , a to oczywiście byłoby dla niej niekorzystne.

Reasumując, nie sposób uznać, by ustalony wymiar czasu pracy i w związku z tym wynagrodzenie na kwotę 10 000,00 zł miesięcznie od 1 kwietnia 2014 r. odpowiadał zakresowi powierzonych ubezpieczonej obowiązków i uwzględnienia ilości świadczonej pracy. Zmiany w zakresie czasu pracy i wynagrodzenia służyły jedynie w celu bezpodstawnego uzyskania wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Takie działanie ubezpieczonej oraz płatnika należy uznać za niezgodne z zasadami współżycia społecznego. W konsekwencji stwierdzić należy, iż postanowienia aneksu do umowy o pracę z dnia 31 marca 2014 r. odnoszące się do wysokości ustalonego przez strony wynagrodzenia za pracę i wymiaru czasu pracy, w zakresie, w jakim ustalone wynagrodzenie przekracza początkowo ustalone wynagrodzenie , a także zmniejszające wymiar czasu pracy są nieważne na mocy art.58§2 i 3 k.c. w zw. z art.300 k.p. Ustalenie go na kwotę 3 000,00 złotych, nie odbiega w istotny sposób od wzorca godziwego wynagrodzenia pracownika o kwalifikacjach i doświadczeniu zawodowym wnioskodawczyni, przy uwzględnieniu świadczeń uzyskiwanych przez pozostałych pracowników zatrudnionych w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na stanowiskach księgowych.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd nie obciążył E. K. (1) kosztami zastępstwa procesowego na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. o czym orzekł w oparciu o art. 102 k.p.c. Obciążenie strony, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, może w okolicznościach konkretnej sprawy pozostawać trudne do pogodzenia z poczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Z tego względu ustawodawca przewidział w przytoczonym przepisie specjalne unormowanie pozwalające nie obciążać strony przegrywającej obowiązkiem zwrócenia przeciwnikowi całości lub części kosztów. Ideę tę urzeczywistnia wyrażona w komentowanym przepisie zasada słuszności. Należy zauważyć, iż art. 102 k.p.c. nie konkretyzuje w żaden sposób pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych. Ocena, czy taki wypadek rzeczywiście zachodzi, pozostawiona została uznaniu Sądu. Musi ona mieć na względzie całokształt okoliczności sprawy, a zatem te związane z przebiegiem procesu, ale również pozostające poza jego zakresem. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z punktu widzenia zasad współżycia społecznego. Kryteria pomocne przy rozstrzyganiu o istnieniu, czy też nieistnieniu przesłanek zastosowania zasady słuszności wskazane zostały w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, Sąd dokonując oceny zasadności obciążenia E. K. (1) kosztami zastępstwa procesowego miał na uwadze, iż znajduje się ona w trudnej sytuacji osobistej oraz materialnej. Ta okoliczność stanowi szczególnie, w ocenie Sądu, uzasadniony wypadek, o którym mowa w powołanym przepisie art.102 k.p.c.

W punkcie 3 sentencji wyroku Sąd Okręgowy zasądził od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. kwotę 2400 (dwa tysiące czterysta) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego , biorąc pod uwagę wartość przedmiotu sporu. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił zgodnie z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.( Dz. U. z 2015 roku , poz.1804) , w oparciu o § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U. 2013 r., poz. 490 z późn. zm.).

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi (...) Sp. z o.o.

S.B.