Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 10 lutego 2017 r.

Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P. I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący SSR Mariusz Gotowski

Protokolant Mateusz Naskręt

po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2017 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa Agencji Mienia Wojskowego w W. Oddział (...) w P.

przy interwencji ubocznej Miasta P.

przeciwko A. K., małoletniemu A. O. reprezentowanemu przez matkę A. K., małoletniemu K. K. (1) reprezentowanemu przez kuratora P. S. , M. K. (1)

o opróżnienie lokalu mieszkalnego

1.  Oddala powództwo

2.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanej A. K. kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

3.  Przyznaje kurator P. S. wynagrodzenie w kwocie 240 zł tytułem reprezentacji pozwanego K. K. (1)

4.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanej M. K. (1) kwotę 295,20 zł tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu

5.  Kosztami procesu poniesionymi przez interwenienta ubocznego obciąża interwenienta ubocznego.

SSR Mariusz Gotowski

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 września 2015 r. powód Wojskowa Agencja Mieszkaniowa w W. oddział regionalny w P. wniosła o nakazanie, aby pozwani: A. K., A. O. i K. K. (1) opuścili, opróżnili i wydali powodowi lokal mieszkalny numer (...) położony w budynku położonym w P. na os. (...) wraz z przynależną do niego piwnicą; o ustalenie, ze pozwanym małoletnim K. K. (1) i A. O. przysługuje prawo do lokalu socjalnego; o wezwanie do udziału w sprawie Miasta P. i i zobowiązanie do przedstawienia pozwanym, którym przysługuje prawo do lokalu socjalnego oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego oraz wstrzymanie wykonania orzeczenia eksmisyjnego do czasu złożenia uprawnionym oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Powód wniósł również o zasądzenie od pozwanych kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko powód wskazał, że lokal mieszkalny numer (...) mieszczący się w budynku położonym w P. na os. (...) należy do zasobu lokalowego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej i stanowi własność Skarbu Państwa. Lokal ten nie został wyodrębniony i nie ma założonej księgi wieczystej. Przez poprzednika powoda lokal ten został przydzielony przez poprzednika prawnego powoda E. K., ojcu pozwanej A. K. jako żołnierzowi zawodowemu. W lokalu tym zamieszkała również M. K. (1) – wówczas żona E. K.. Małżonkowie rozwiedli się w 2006 r. Dodatkowo M. K. (1) uzyskała przeciwko byłemu mężowi wyrok eksmisyjny. E. K. zmarł w dniu 1 listopada 2011 r. M. K. (1) w związku ze śmiercią byłego męża wystąpiła o wydanie jej tytułu prawnego do lokalu czego powód odmówił pismem z dnia 9.12.2011 r. oraz 25.02.2012 r., bowiem w świetle przepisów ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP obowiązujących w dacie śmierci E. K. nie spełniała on przesłanek do zawarcia takiej umowy, nie była już żona zmarłego. Powód dalej wyjaśnił podstawę prawną tego stanowiska powołując się w tym zakresie na art. 8 ustawy z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych RPO oraz niektórych innych ustaw. Dalej powód wskazał, że wezwał M. K. (1) oraz A. K. wraz z członkami rodziny do opuszczenia lokalu. A. K. i M. K. (1) wytoczyły powodowi powództwo o ustalenie, że są najemcami lokalu objętego pozwem. W związku z wytoczeniem powództwa Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu w dniu 5 marca 2012 r. wydał wyrok oddalający powództwo.

Pismem z dnia 20 października 2015 r. Miasto P. wniosło interwencję uboczną po stronie powodowej wnosząc o oddalenie powództwa w całości i orzeczenie o kosztach procesu, a w razie wydania wyroku nakazującego opuszczenie, opróżnienie i wydanie lokalu mieszkalnego o orzeczenie o braku uprawnienia do lokalu socjalnego.

Pismem z dnia 29 października 2015 r. powód rozszerzył żądanie pozwu o opróżnienie lokalu mieszkalnego o M. K. (1) i wniósł o wezwanie jej do udziału w sprawie.

Powód wskazał również, że z dniem 1 października 2015 r. na mocy art. 120 i 121 w związku z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o Agencji Mienia Wojskowego Wojskowa Agencja Mieszkaniowa połączyła się z Agencją Mienia wojskowego na zasadzie przejęcia A. przez Wam i przyjęła nazwę Agencji Mienia Wojskowego.

W odpowiedzi na pozew pozwana A. K. oraz małoletni K. K. (1) wnieśli o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na swoja rzecz kosztów procesu. Pozwani powołali się na art. 5 KC

Postanowieniem z dnia 7 grudnia 2015 r. wezwano do udziału w sprawie w charakterze pozwanej M. K. (1).

Postanowieniem z dnia 9 marca 2016 r. ustanowiono dla pozwanej M. K. (1) pełnomocnika z urzędu wyznaczonego przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w P..

Pismem z dnia 15 kwietnia 2016 r. powód wskazał, że Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. postanowieniem z dnia 29 marca 2016 r. ustanowił dla małoletniego K. K. (1) kuratora w osobie P. S..

Pismem z dnia 21 września 2016 r. kurator małoletniego A. O. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych kosztów procesu, a w przypadku uwzględnienia powództwa o przyznanie małoletniemu prawa do lokalu socjalnego oraz wstrzymania wykonania orzeczenia do czasu złożenia pozwanemu przez Miastu P. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Kurator pozwanego wskazała, że prawo do kwatery stałej przydzielonej żołnierzowi zawodowemu wchodzi w skład majątku wspólnego, co oznacza, że pozwana M. K. (1) dysponuje prawem do tego lokalu. Kurator pozwanego wskazał również, że w niniejszej sprawi zachodzą podstawy do zastosowania art. 5 KC.

Pismem z dnia 19 września 2016 r. pozwana M. K. (1) wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów udzielonej pomocy prawnej. Pozwana wskazała, że powództwo pozbawione jest podstaw prawych albowiem realizacja żądania powoda stanowiłoby nadużycie prawa podmiotowego. Pełnomocnik pozwanej wskazał, że sytuacja osobista i zdrowotna pozwanej jest niezwykle trudna. Dodatkowo pozwana wskazał, że jej zdaniem powód stosuje rożne zasady obejmowania lokali wobec różnych osób

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód jest właścicielem nieruchomości położonej w P. na osiedlu (...).

Bezsporne, wydruk z księgi wieczystej numer (...) – k. 17-31

Imiennym nakazem przydziału osobnej kwatery stałej nr 305/79 z dnia 10 października 1979 r. przydzielono E. K. osobną kwaterę stałą w P. przy os. Bolesława Chrobrego nr (...), m 9.

Dowód – decyzja z dnia 10 października 1979 r. – k. 32

Wyrokiem z dnia 18 maja 2006 r. wydanym w sprawie o sygn. I C 1650/05 Sąd Okręgowy w Poznaniu rozwiązał małżeństwo stron z winy E. K.. Wyrok ten uprawomocnił się dnia 9 czerwca 2006 r.

Dowód – wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 18 maja 2006 r. w sprawie I C 1650/05 – k. 33

Wyrokiem z dnia 17 maja 2011 r. Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. z dnia 18 maja 2011 r. nakazano E. K., aby opuścił, opróżnił i wydał M. K. (1) lokal mieszkalny numer (...).

Dowód – akta Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w P. sygn. akt XII C 156/10

E. K. zmarł dnia 1 listopada 2011 r.

Dowód – kopia odpisu skróconego aktu zgonu E. K. –k. 35

Pismem z dnia 9 grudnia 2011 r. skierowanym do M. D. Oddziału regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w P. wskazał, że lokal mieszkalny numer (...) położony w P. na osiedlu (...) otrzymał jako żołnierz zawodowy E. K. na podstawie imiennego nakazu przydziału osobnej kwatery stałej numer 305/79 z dnia 10 października 1979 r. Dalej wskazano, że z dniem 1 lipca 2010 r. weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP wprowadzona ustawą z dnia 22 stycznia 2010 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP. Zgodnie z obowiązującymi przepisami dyrektor oddziału regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej przyznaje jedynie żołnierzom zawodowym prawo do zakwaterowania w kwaterach bądź w lokalach mieszkalnych pozostających w zasobach Wojskowej Agencji Mieszkaniowej na czas pełnienie służby w danej miejscowości albo w miejscowości pobliskiej albo za ich zgodą w pobliskiej miejscowości. Dalej wskazano, że D. Oddziału może wynająć innej osobie lokal mieszkalny na czas oznaczony innej osobie niż żołnierz zawodowy, o ile w garnizonie są zaspokojone potrzeby mieszkaniowe żołnierzy zawodowych. Wskazano również, że na terenie działa Oddziału (...) Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w P. nie występujące sytuacja umożliwiająca wynajmowanie lokali innym osobom aniżeli żołnierze zawodowi. Wskazano, że na realizację prawa do zakwaterowania w kwaterze lub w innym lokalu mieszkalnym oczekuje 863 żołnierzy zawodowych. Wskazano, że Wojskowa Agencja Mieszkaniowa ma obowiązek w pierwszej kolejności zabezpieczyć potrzeby mieszkaniowe tych osób.

Dowód – pismo Dyrektora Regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w P. z dnia 9 grudnia 2011 r. – k. 37

Pozwem złożonym w dniu 12 stycznia 2012 r. M. K. (1) wniosła pozew przeciwko Wojskowej Agencji Mieszkaniowej pozew o dokonanie potwierdzenia uprawnień do zajmowania lokalu mieszkalnego objętego pozwem. Wyrokiem z dnia 5 marca 2012 r. prawomocnym z dniem 25 kwietnia 2012 r. Sąd Rejonowy Poznań Grunwald i J. w P. oddalił powództwo.

Dowód – akta sprawy Sądu Rejonowego Poznań- Grunwald i Jeżyce w Poznaniu – IX C 36/12

Pismem z dnia 23 maja 2012 r. Dyrektor Regionalny Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w P. odmówił M. K. (1) zawarcia umowy najmu.

Dowód – pismo z dnia 23 maja 2012 r. – k. 46

Pismem z dnia 27 czerwca 2012 r. powód wezwał M. K. (1) wraz z A. K. oraz małoletnimi A. O. i K. K. (1) do dobrowolnego opuszczenia, opróżnienia i wydania powodowi zajmowanego przez nich lokalu z uwagi na to, że osoby te zajmują lokal bez tytułu prawnego.

Dowód – pismo powoda z dnia 27 czerwca 2012 r. – k. 47

K. K. (1) urodził się (...) w P.. Jest synem M. K. (2) – wnukiem M. K. (1). Orzeczeniem z dnia 19 kwietnia 2007 r. Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności został zaliczony do osób niepełnosprawnych od urodzenia do czasu ukończenia 16 roku życia. Postanowieniem z dnia 27 października 2004 r. Sąd Rejonowy w Poznaniu ograniczył ojcu małoletniego wykonywania władzy rodzicielskiej poprzez umieszczenie go w rodzinie zastępczej u A. K..

Dowód – odpis skrócony aktu urodzenia K. K. (1) – k.62, kopia orzeczenia o stopniu niepełnosprawności dotyczącego K. K. (1) – k. 63, postanowienie Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 27 października 2004 r. – I. N. 465/04 – k. 64

A. O. – syn A. K. urodził się (...)

Dowód – kopia odpisu skróconego aktu urodzenia A. O. – k. 65

Wobec M. K. (1) orzeczono znaczny stopień niepełnosprawności na stale.

Dowód – kopia legitymacji pozwanej M. K. (1) – k. 170 – 173

Obecnie w lokalu objętym pozwem mieszkają A. K. wraz z synem A. O., siostrzeńcem K. K. (1) i matką M. K. (1), M. K. (1) pracuje w sklepie mięsnym i zarabia 1400 zł netto. Pozwana dorabia sobie sprzedając rzeczy i ubrania po dzieciach. Ojciec małoletniego A. O. przekazuje 300 zł miesięcznie i opłaca jego obiady w szkole. Dodatkowo A. K. otrzymuje zasiłek dla rodzin zastępczych – 1200 zł miesięcznie, zasiłek pielęgnacyjny 157 zł miesięcznie. Małoletni K. K. (1) otrzymuje rentę rodzinną po matce w kwocie 740 zł oraz alimenty od swego ojca w kwocie 250 zł. Dodatkowo rodzina otrzymuje świadczenie „500 +”. Małoletni K. choruje na fenyloketonurię. Wymaga specjalnej diety. A. K. przekazuje matce 550 zł na mieszkanie. Pozwani płacą 200 zł za prąd na dwa miesiące. Za 3 telefony i Internet pozwani płacą 300 zł miesięcznie. Koszt dodatkowych zajęć z języka angielskiego dla małoletniego A. to 100 zł miesięcznie, dla małoletniego A. 180 zł. Pozwani płacą za basen 80 zł miesięcznie; pozwana A. K. spłaca kredyt na meble, którego rata wynosi 300 zł miesięcznie oraz kredyt zaciągnięty na koszty pomocy prawnej w kwocie 300 zł miesięcznie.

Dowód – zeznanie pozwanej A. K. – k. 212 – 213

M. K. (1) otrzymuje rentę wojskową rodzinną w kwocie 2000 zł miesięcznie. Mieszka w tym lokalu od 1979 r. Pozwana ma duże żylaki na nogach, nie widzi na prawe oko, a wada wzroku lewego oka to – 17 dioptrii ozwana zażywa witaminy i leki na ciśnie. Za telefon płaci 60 zł miesięcznie. Pozwana porusza się po mieszkaniu po omacku z uwagi na wadę wzroku, pomaga A. K. w opiece nad dziećmi.

Dowód – zeznania pozwanej M. K. (1) – k. 213

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dokumentów oraz zeznań pozwanych A. K. oraz M. K. (1),

Sąd uznał z wiarygodne wszystkie dokumenty zebrane w aktach sprawy z uwagi na to, że ich prawdziwość oraz moc dowodowa nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd uznał również w pełni za wiarygodne zeznania pozwanych.

Zeznania świadka nie wniosły nic do sprawy, bo dla jej rozstrzygnięcia nie ma znaczenia to czy inne osoby aniżeli pozwani mają prawo zajmować lokale będące w zarządzenie powoda. Z tych tez przyczyn sąd oddalił wniosek o przesłuchania świadka Z. S. jak również wniosek pozwanej M. K. (1) o zobowiązanie do złożenia dokumentacji dotyczącej lokalu położonego na osiedlu (...) w P..

Sąd zważył co następuje:

Na wstępie wyjaśnienia wymaga kto jest powodem w niniejszej sprawie. Podmiotem, który wniósł pozew była Wojskowa Agencja Mieszkaniowa. Zgodnie jednak z przepisami ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o Agencji Mienia Wojskowego (Dz.U.2015.1322 ) z dniem 1 października 2015 r. łączy się: 1) Wojskową Agencję Mieszkaniową utworzoną na podstawie ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej; 2) Agencję Mienia Wojskowego utworzoną na podstawie ustawy z dnia 30 maja 1996 r. o gospodarowaniu niektórymi składnikami mienia Skarbu Państwa oraz o Agencji Mienia Wojskowego (Dz. U. z 2013 r. poz. 712 oraz z 2014 r. poz. 1146). (art. 120 ust. 1 ustawy). Zgodnie z ust. 2 tego przepisu połączenie agencji, o których mowa w ust. 1, następuje przez przejęcie Agencji Mienia Wojskowego przez Wojskową Agencję Mieszkaniową. Zgodnie z ust. 3 Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, w związku z przejęciem Agencji Mienia Wojskowego wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki Agencji Mienia Wojskowego, w tym wynikające z koncesji, bez względu na charakter stosunku prawnego, z którego te prawa i obowiązki wynikają. Zgodnie z art. 121 Wojskowa Agencja Mieszkaniowa po połączeniu agencji, o których mowa w art. 120 ust. 1, z dniem 1 października 2015 r. otrzymała nazwę Agencja Mienia Wojskowego. Zgodnie z art. 125 ust. 1 ustawy mienie stanowiące własność Agencji Mienia Wojskowego, o której mowa w art. 120 ust. 1 pkt 2, z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy staje się mieniem Skarbu Państwa powierzonym do zagospodarowania Agencji. Zatem w związku z połączeniem Agencji Mienia Wojskowego oraz Wojskowej Agencji Mieszkaniowej mienie oraz wszelkie prawa i obowiązku Wojskowej Agencji Mieszkaniowej zostały przejęte przez Agencję Mienia Wojskowego, która stała się powodem w niniejszej sprawie.

Ocena zasadności powództwa wymaga odniesienia się do przepisów dotyczących zakwaterowania sił zbrojnych RP. Imienny nakaz przydziału osobnej kwatery stałej na rzecz E. K. został wydany w dniu 10 października 1979 r., czyli w okresie kiedy E. K. i M. krzywda pozostawali w związku z małżeńskim, który został zawarty, jak wynika z wyroku rozwodowego, w dniu 19 czerwca 1976 r. W momencie zawarcia związku małżeńskiego obowiązywała ustawa z dnia z dnia 20 maja 1976 r. o zakwaterowaniu sił zbrojnych (Dz.U. Nr 19, poz. 121 ze zm.) Zgodnie z art. 8 ust. 1 tejże ustawy osobna kwatera stała była przeznaczona na zakwaterowanie stałe żołnierza zawodowego i jego rodziny. Szczegółową analizę prawną prawa do osobnej kwatery wojskowej , którą Sąd w niniejszym składzie podziela, przeprowadził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 4 kwietnia 2012 r. (I CSK 8/12, OSNC 2012 nr 9, poz. 110). Sąd Najwyższy podkreślił, że chwilą miarodajną dla oceny, co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków jest z jednej strony stan prawny obowiązujący w dacie nabycia przedmiotu w czasie trwania małżeństwa, a z drugiej strony stan prawny obowiązujący w dniu uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, oceny tej kwestii należy dokonać według stanu prawnego obowiązującego w dacie przydziału kwatery i dacie rozwodu. Sąd Najwyższy wskazał dalej, że przepisy art. 8 ust. 1 i 9 ust. 2 ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych przesądzały o tym, że kwaterę przydzielano dla zaspokojenia potrzeb rodziny żołnierza zawodowego, zaś art. 18 ust. 1 i 2 tej ustawy regulował uprawnienia żołnierza i jego byłego współmałżonka do kwatery po rozwodzie, przyznając byłemu współmałżonkowi prawo do zamiennego lokalu mieszkalnego. Prawo do zajmowania kwatery przysługiwało zatem zarówno żołnierzowi jak i jego małżonkowi, również po rozwodzie do czasu przydzielenia byłemu małżonkowi lokalu zamiennego. Także na gruncie przepisów ustawy (…) prawo do zamieszkiwania w kwaterze przysługiwało żołnierzowi i współmałżonkowi, który zachowywał je również po rozwodzie, co potwierdza art. 23 ust. 1 ustawy nowelizacyjnej z 2004 r. stanowiący, że osoby, którym do dnia wejścia w życie tej ustawy (do dnia 1 lipca 2004 r.) przydzielono osobną kwaterę stałą, zachowują nabyte do tego dnia uprawnienia na czas zajmowania tej kwatery, przy czym przez użyte w tym przepisie określenie „osoby”, należy rozumieć wszystkie osoby brane pod uwagę przy przydziale kwatery, a więc także małżonka żołnierza. Od chwili wejścia w życie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 czerwca 1995 r. (Dz.U. Nr 86, poz. 433 ze zm.) , lokale stanowiące kwatery stałe mogły być zbywane w trybie i na zasadach określonych w art. 56-58 tej ustawy. Zarówno przed nowelizacją z 2004 r., jak i po tej nowelizacji, prawo do nabycia takiej kwatery przysługiwało między innymi osobom „uprawnionym, które zajmują kwaterę na podstawie decyzji o przydziale” (przed nowelizacją z 2004 r.) lub „osobom posiadającym tytuł prawny do zamieszkiwania w tym lokalu mieszkalnym” (po nowelizacji z 2004 r.). W obu wypadkach wykładnia tych pojęć musi uwzględniać regulacje zawarte w art. 58, który zarówno przed jak i po nowelizacji z 2004 r. rozróżniał sytuacje sprzedaży kwatery żołnierzowi zawodowemu i innym osobom uprawnionym, w tym członkom rodziny i małżonkowi, przewidując różne bonifikaty w każdym wypadku. Nie ulega zatem wątpliwości, że (…) przepis art. 56 zarówno przed, jak i po nowelizacji z 2004 r. przewidywał prawo do nabycia kwatery na preferencyjnych zasadach również dla małżonka żołnierza zawodowego, któremu przydzielono kwaterę. Małżonek był bowiem „osobą uprawnioną” zajmującą kwaterę na podstawie decyzji o przydziale (przed nowelizacją z 2004 r.), jak również był „osobą posiadającą tytuł prawny do zamieszkiwania w tym lokalu (po nowelizacji z 2004 r.) i w art. 58 przewidziano sytuację, gdy to małżonek był nabywcą lokalu, ustalając wówczas inne ceny niż wtedy, gdy nabywcą był żołnierz. Rozważając, czy prawo do kwatery stałej przydzielonej żołnierzowi zawodowemu w czasie trwania małżeństwa wchodzi do majątku wspólnego trzeba stwierdzić, że ponieważ żaden z przepisów omawianych wyżej ustaw nie przesądza wprost tej kwestii, mają w tym względzie zastosowanie ogólne zasady przewidziane w KRO dotyczące przynależności prawa do majątku wspólnego lub osobistego (odrębnego). W rozpoznawanej sprawie chodzi o przepisy KRO w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją KRO dokonaną ustawą z 17 czerwca 2004 r., choć trzeba stwierdzić, że w tym przedmiocie nowelizacja nie wprowadziła istotnych zmian. Wymieniony w przepisach KRO katalog składników majątku odrębnego (obecnie osobistego) jest zamknięty, a zatem wszystkie prawa, które do niego nie należą, wchodzą w skład majątku wspólnego. Ponieważ w tym wypadku nie chodzi o prawa wskazane w art. 33 pkt 1-5 i 7-8 KRO, ocenie podlegać może jedynie to, czy prawo do kwatery stałej jest prawem niezbywalnym w rozumieniu art. 33 pkt 6 KRO. Tylko bowiem w tym przypadku stanowiłoby ono odrębny majątek małżonka będącego żołnierzem i nie wchodziło w skład majątku wspólnego. W literaturze jednolicie przyjmuje się, że przepisu tego nie można odnosić do wszystkich praw niezbywalnych i nie są objęte jego hipotezą te prawa niezbywalne, które ze swej natury mogą być prawem wspólnym obojga małżonków (np. spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu). Za prawa niezbywalne, w rozumieniu tego przepisu, należy uznać tylko te prawa, które są ściśle związane z osobą uprawnionego małżonka i nie wchodzą w skład spadku po nim (np. użytkowanie, służebność osobista, prawo do alimentacji). Wszystkie inne prawa, też niezbywalne, ale niegasnące wraz ze śmiercią uprawnionego, mogą wchodzić w skład majątku wspólnego. Jak wynika z przepisów ZakwSiłZbU dotyczących losu prawa do kwatery stałej, po śmierci żołnierza, któremu ją przydzielono (np. art. 41 ust. 4), prawo to nie wygasa wraz ze śmiercią żołnierza. Poza tym, jak wskazano wyżej, prawo do zamieszkiwania w kwaterze przysługuje niewątpliwie obojgu małżonkom, a zatem prawo do kwatery stałej nie jest prawem niezbywalnym, w rozumieniu art. 33 pkt 6 KRO, a skoro tak, to zgodnie z ogólną zasadą przewidzianą w art. 32 § 1 KRO, jeżeli zostało nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej, stanowi dorobek małżonków, podobnie jak prawo najmu czy spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, od których nie różni się w istotny sposób.

W okresie od 1 stycznia 1996 r. do 1 lipca 2004 r. obowiązywał art. 28 tej ustawy regulujący sposób korzystania z kwatery po rozwodzie. Jak wskazał jednak Sąd Najwyższy w cytowanym orzeczeniu niczego tu nie zmieniło uchylenie art. 28 w wyniku nowelizacji z 2004 r. Jak bowiem stwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu powołanej już uchwały z dnia 21 grudnia 2006 r. III CZP 131/06, uchylenie tego przepisu nie wprowadziło zmian w zakresie uregulowania stosunku prawnego powstałego w wyniku przydzielenia kwatery i również po uchyleniu go rozwiedziony małżonek nie może być uznany za osobę zajmującą kwaterę bez tytułu prawnego. Dodać trzeba, że uchylenie powyższego przepisu, który regulował sposób korzystania z kwatery po rozwodzie i w niektórych sytuacjach przewidywał prawo byłego małżonka do otrzymania lokalu zamiennego albo prawo obojga byłych małżonków do jednego lokalu zamiennego lub ekwiwalentu pieniężnego, niczego nie zmieniło w kwestii przynależności do majątku wspólnego przydzielonego prawa do kwatery stałej. Uchylone zostały jedynie (na okres do kolejnej nowelizacji z 2010 r.) przewidziane dotychczas w ustawie obowiązki Agencji wobec byłych małżonków w sytuacji rozwodu żołnierza, któremu przydzielono kwaterę stałą. Nie zmieniło natomiast wskazanych wyżej regulacji przesądzających o wejściu w skład majątku wspólnego małżonków prawa do przydzielonej jednemu z nich w czasie trwania małżeństwa kwatery stałej wraz z ekspektatywą nabycia tego lokalu na preferencyjnych warunkach przewidzianych w ustawie. W tym miejscu należy odwołać się również do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2013 r. (I CSK 597/12, Legalis nr 759426). W uzasadnieniu tego postanowienia wskazano, że Art. 23 ust. 1 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. nowelizującej ustawę o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP ( ustawa o zmianie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 116, poz. 1203)) stanowił, że osoby, którym do dnia wejścia w życie tej ustawy (1 lipca 2004 r.) przydzielono osobną kwaterę stałą, zachowują nabyte do tego dnia uprawnienia na czas jej zajmowania, przy czym przez użyte w tym przepisie określenie „osoby”, należy rozumieć wszystkie osoby brane pod uwagę przy przydziale kwatery, a więc także małżonka żołnierza (art. 26 ust. 2). Zarówno przed nowelizacją z 2004 r. ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP, jak i po tej nowelizacji, prawo do nabycia kwatery stałej przysługiwało między innymi osobom „uprawnionym, które zajmują kwaterę na podstawie decyzji o przydziale” (przed nowelizacją z 2004 r.) lub „osobom posiadającym tytuł prawny do zamieszkiwania w tym lokalu mieszkalnym” (po nowelizacji z 2004 r.). W obu wypadkach wykładnia tych pojęć musi uwzględniać regulacje zawarte w art. 58 który zarówno przed, jak i po nowelizacji z 2004 r. rozróżniał sytuacje sprzedaży kwatery żołnierzowi zawodowemu i innym osobom uprawnionym, w tym członkom rodziny i małżonkowi, przewidując różne bonifikaty w każdym wypadku. Nie ulega zatem wątpliwości, że przepis art. 56 zarówno przed, jak i po nowelizacji z 2004 r., przewidywał prawo do nabycia kwatery na preferencyjnych zasadach również dla małżonka żołnierza zawodowego, któremu przydzielono kwaterę. Małżonek był bowiem „osobą uprawnioną” zajmującą kwaterę na podstawie decyzji o przydziale (przed nowelizacją z 2004 r.), jak również był „osobą posiadającą tytuł prawny do zamieszkiwania w tym lokalu” (po nowelizacji z 2004 r.) i w art. 58 przewidziano sytuację, gdy to małżonek był nabywcą lokalu, ustalając wówczas inne ceny niż wtedy, gdy nabywcą był żołnierz. Rozwód małżonków K. nastąpił pod rządami ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych po nowelizacji ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. Nowelizacja ta nie zmieniła zatem sytuacji prawa do kwatery jako składnika majątku wspólnego małżonków. Prawo do osobnej katery stanowiło zatem składnik majątku wspólnego małżonków K.. Wyraźnie podkreślił to zresztą Sąd Najwyższy w cytowanym postanowieniu z dnia 21 czerwca 2013 r. wskazując że wchodziło ono w skład majątku wspólnego. W tym miejscu wskazać należy, że wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w P. z dnia 18 maja 2011 r.(XII C 156/10) nakazano eksmisję E. K.. Jak wynika z uzasadnienia tego wyroku powodem eksmisji nie była utrata przez niego prawo do zajmowania tego lokalu, ale rażące względem M. K. (1) zachowanie. Wyrok ten zatem nie oznaczał wygaśnięcia tytułu prawnego po stronie E. K..

E. K. zmarł dnia 1 listopada 2011 r. Rację ma powód twierdząc, że dnia 1 lipca 2010 r. weszła w życie ustawa z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw ((Dz.U. Nr 28, poz. 143). Z brzmienia tej ustawy powód wyprowadza błędne, zdaniem Sądu, przekonanie o tym, że M. K. (1) nie przysługiwało już prawo do zajmowania lokalu. Tymczasem art. 8 ust. 1 tej ustawy wyraźnie wskazuje, że osoby, które do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy zamieszkują w lokalu mieszkalnym na podstawie tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego ustanowionego decyzją administracyjną, zachowują prawo do zajmowania tego lokalu mieszkalnego przez czas określony w decyzjach wydanych w tych sprawach. Przepis ten ustanowił następujące przesłanki do dalszego zajmowania lokalu: 1) zajmowanie lokalu w momencie wejścia w życie ustawy, 2) zajmowanie do na podstawie tytułu prawnego ustanowionego decyzją administracyjną. Fakt zajmowania lokalu przez M. K. (1) pozostawał bezsporny. Jeśli natomiast przyjąć, a na to wskazuje zarówno orzecznictwo Sądu Najwyższego jak brzmienie ustaw, ż0e prawo do zajmowania kwatery stanowiło składnik majątku wspólnego, to M. K. (1) w momencie wejścia w życie ustawy z dni 22 stycznia 2010 r. miało prawo do zajmowania tego lokalu. Objęta była zatem zakresem zastosowania normy prawnej wynikającej z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 22 stycznia 2010 r. Bezzasadne są zatem rozwiania powoda na temat tego czy w przypadku pozwanych zastosowanie znajduje art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 22 stycznia 2010 r. w brzmieniu: „W razie śmierci osoby, o której mowa w ust. 1, zamieszkałej w lokalu mieszkalnym niebędącym kwaterą, wspólnie z nią zamieszkałe osoby, o których mowa w art. 26 ust. 3 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, mają prawo zamieszkiwać w tym lokalu mieszkalnym. W takim przypadku dyrektor oddziału regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej zawiera z tymi osobami umowę najmu na czas określony w decyzjach wydanych w tych sprawach.”. Po pierwsze bowiem przepis ten nie odnosi się w ogóle do lokalu objętego pozwem, gdyż wyraźnie z niego wynika, że ma on zatasowanie tylko do osób zajmujących lokal nie będący kwaterą, a lokal objęty pozwem był kwaterą. Po drugie w przypadku pozwanej M. K. (1) zastosowanie znajduje art. 8 ust. 1 ustawy. Skoro z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 22 stycznia 2010 r. wynika prawo do zajmowania lokalu przez M. K. (1), to oznacza to, że legitymuje się skutecznym wobec powoda tytułem prawnym do zajmowania lokalu, co uzasadnienia oddalenie powództwa w stosunku do niej.

Jeśli chodzi natomiast o pozostałych pozwanych, to powód ma rację o tyle, że żaden z przepisów ustawy nie przewiduje dla nich prawo do zajmowania tego lokalu. Wskazać jednak należy, że A. K. jest córką M. K. (1), a małoletni pozwani są jej wnukami. Dodatkowo wskazać należy, że pozwana M. K. (1) jest osobą o znacznym stopniu niepełnosprawności o dużym stopniu niedowidzenia. Zdaniem Sądu orzeczenie eksmisji wobec pozostałych pozwanych byłoby sprzeczne z art.. 5 KC. M. K. (1) jest bowiem osoba wymagającą pomocy przy codziennym funkcjonowaniu , a pozostali pozwani są dla niej najbliższą rodziną. Z art. 18 Konstytucji RP wynika zasady ochrony rodziny. Podkreślić należy również, że dla małoletniego K. K. (1) A. K. i M. K. (1) są również najbliższą rodziną. Jego matka nie żyje, co wynika z okoliczności sprawy (choćby k. 136 v), a ojciec ma ograniczoną władzę rodzicielską. Zatem ma on również prawo do spokojnego wychowania w otoczeniu najbliższej żyjącej rodziny. Zdaniem Sądu orzeczenie eksmisji wobec najbliższej rodziny M. K. (1) naruszałoby zasadę ochronę rodziny, było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

W tym miejscu wskazać należy, że wyrok wydany w niniejszej sprawie nie pozostaje w sprzeczności z wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu. W orzecznictwie (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2015 r. IV CSK 181/14, Legalis nr 1180601) wskazuje się, że artykuł 365 § 1 KPC, z którego wynika moc wiążąca prawomocnego orzeczenia w stosunku do sądu i stron, nie reguluje wprost przedmiotowych granic mocy wiążącej orzeczenia, co wywołuje wątpliwości co do zakresu tego związania. Wyznaczając te granice należy mieć przede wszystkim na względzie, że wyrok jest rozstrzygnięciem o konkretnym przedmiocie procesu, którym jest określone świadczenie, jakie ma spełnić pozwany (dłużnik) na rzecz powoda (wierzyciela). Sentencją wyroku objęte jest rozstrzygnięcie o żądaniach stron (art. 325 KPC), którego faktyczne i prawne podstawy zawiera uzasadnienie (art. 328 § 2 KPC). Z mocy wiążącej wyroku o świadczenie korzysta jedynie rozstrzygnięcie, nie rozciąga się ona na kwestie pozostające poza sentencją, w tym ustalenia i oceny dotyczące stosunku prawnego stanowiącego podstawę żądania, o którym orzeczono. Moc wiążąca w zakresie ustanowionym w art. 365 KPC odnosi się tylko - jak to ujmuje się w piśmiennictwie - do „skutku prawnego”, który stanowił przedmiot orzekania i nie oznacza związania sądu (i stron) ustaleniami zawartymi w uzasadnieniu innego orzeczenia. Takie wąskie ujęcie zakresu mocy wiążącej prawomocnego wyroku przeważa w nowszym piśmiennictwie i zdecydowanie dominuje w orzecznictwie. Stanowisko to można ująć syntetycznie w tezie, że wynikająca z art. 365 § 1 KPC moc wiążąca wyroku dotyczy związania sentencją, a nie uzasadnieniem wyroku innego sądu, czyli przesłankami faktycznymi i prawnymi przyjętymi za jego podstawę, gdyż zakresem prawomocności materialnej jest objęty tylko ostateczny wynik rozstrzygnięcia a nie jego przesłanki (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 1937 r., C II 2507/36, OSP 1937, poz. 727, z dnia 18 lutego 1937 r., C III 833/36, RPEiS 1937 r. Nr 3, poz. 621, z dnia 13 stycznia 2000 r., II CKN 655/98, z dnia 23 maja 2002 r., IV CKN 1073/00, z dnia 8 czerwca 2005 r., V CK 702/04, z dnia 28 czerwca 2007 r., IV CSK 110/07, z dnia 15 listopada 2007 r., II CSK 347/07, z dnia 22 czerwca 2010 r., IV CSK 359/09, OSNC 2011, nr 2, poz. 16 i z dnia 3 października 2012 r., II CSK 312/12). Jednostkowe orzeczenia (por. wyrok z dnia 19 października 2012 r., V CSK 485/11), w których przyjęto szerszy zakres związania, obrazują pewne wahania występujące przy wykładni art. 365 § 1 KPC, lecz pozostają na uboczu głównego, dominującego nurtu orzecznictwa Sądu Najwyższego. W orzecznictwie tym dostrzega się oczywiście, że nie jest właściwa sytuacja, w której analogiczne stany faktyczne zostają odmiennie ocenione przez różne sądy. Nie uzasadnia to jednak poszerzania zakresu mocy wiążącej prawomocnego wyroku, natomiast nakłada na sąd rozpoznający sprawę później obowiązek szczególnie wnikliwego i rozważnego osądu, uwzględniającego także argumenty, które prowadziły do odmiennych wniosków oraz wyjaśnienia przyczyn odmiennej oceny. Już sama możliwość związania sądu innym rozstrzygnięciem jest ograniczeniem niezawisłości sędziowskiej i odstąpieniem od podstawowych zasad obowiązujących w postępowaniu cywilnym - swobodnej oceny dowodów i bezpośredniości. Ograniczanie kompetencji jurysdykcyjnej sądu stanowi większe zagrożenie dla powagi wymiaru sprawiedliwości, niż niepożądana, lecz dopuszczalna rozbieżność ocen pomiędzy sądami. Na właściwe wyznaczenie granic mocy wiążącej wyroku wpływa też prawidłowe rozumienie pojęcia ustaleń i przyczyn „prejudycjalnych”. W każdym postępowaniu cywilnym występują kwestie wstępne, które sąd rozstrzyga samodzielnie. Nie każda kwestia wstępna ma rangę kwestii prejudycjalnej w innej sprawie, nawet pomiędzy tymi samymi stronami, i nie każda kwestia wcześniej rozstrzygnięta ma znaczenie prejudycjalne w późniejszym postępowaniu. Badanie „prejudycjalności” wymaga uwzględnienia specjalnej zależności wyrażającej się w tym, że zachodzi konieczność rozstrzygnięcia jednej sprawy (zagadnienia), aby można było rozstrzygnąć inną sprawę (zagadnienie) albo gdy od wyniku prawomocnie rozstrzygniętej sprawy zależy wynik innej sprawy. P. charakteryzuje się określonym stosunkiem zależności a jej konieczną cechą jest decydujące (przesądzające) znaczenie, jakie ma rozstrzygnięcie jednej kwestii dla rozstrzygnięcia kwestii wstępnej w innej sprawie. W zaskarżonym orzeczeniu przyjęcie „ustaleń prejudycjalnych” wykracza poza granice tak rozumianego stosunku zależności. Podobnie, za duże znaczenie przypisano w niniejszej sprawie uzasadnieniu wcześniejszego wyroku, pomimo że - jak wcześniej wskazano - motywy orzeczenia nie uzyskują mocy wiążącej na podstawie art. 365 § 1 KPC. W niektórych przypadkach, przede wszystkim ze względu na ogólność rozstrzygnięcia zawartego w sentencji, okoliczności ujęte w uzasadnieniu mogą być przydatne dla wyjaśnienia i sprecyzowania zakresu powagi rzeczy osądzonej, a także zakresu mocy wiążącej wyroku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 452/06). Taka funkcja motywów orzeczenia nie prowadzi do uznania powołanych w nich okoliczności za wiążące sąd orzekający w późniejszej sprawie w takim znaczeniu, by pozbawiały ten sąd kompetencji do samodzielnego rozstrzygania określonej kwestii. Potrzeba odwołania się do uzasadnienia wcześniejszego orzeczenia może powstać wtedy, gdy bez tego nie można ustalić zakresu jego mocy wiążącej. Podkreślić bowiem należy, że podstawą oddalenia powództwa przez Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżycie w P. był brak interesu prawnego po stronie arii K. i A. K.. Sąd ten przyjął bowiem, że M. K. (1) i A. K. powinny dochodzić swoich praw w procesie o świadczenie a nie o ustalenie. Pozostałe rozważanie Sądu zawarte w uzasadnieniu nie są w żaden sposób wiążące dla tutejszego Sądu,

Podstawą orzeczenia kosztach proces był art. 98 § 1 i 3 kpc. Powód wygrał sprawę w całości, stad tez ma obowiązek ponieść koszty procesu poniesione przez pozwanych. Do kosztów poniesionych przez pozwaną A. K. należy zaliczyć koszty zastępstwa procesowego określone na podstawie § 10 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348 ze zm.) w brzmieniu określonym rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2015 r. poz. 1079) na kwotę 240 zł.

Jeśli chodzi natomiast o koszty poniesione przez M. K. (1) to podstawa orzeczenia stał się § 19 pkt. 1 , § 20 w zw. z § 10 pkt. 1 w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348 ze zm.)

W punkcie 3 wyroku na podstawie § 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz.U. z 2013 r. poz. 1476) w zw. z § 10 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348 ze zm.) przyznano wynagrodzenie kuratorowi małoletniego K. K. (1).

SSR Mariusz Gotowski