Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Izabela Halik

Sędziowie: SSA Dorota Goss-Kokot

SSA Katarzyna Schönhof-Wilkans (spr.)

Protokolant: st.sekr. sąd. Alicja Karkut

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2017 r. w Poznaniu

sprawy R. F.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w Z.

o przyznanie prawa do renty rolniczej

na skutek apelacji R. F.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 27 lipca 2015 r. sygn. akt IV U 1840/14

o d d a l a apelację.

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 03.09.2014r. znak: (...) pozwana Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w Z. odmówiła wnioskodawcy R. F. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji podano, że komisja lekarska przeprowadzonym badaniem nie uznała wnioskodawcy za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym.

Wnioskodawca wniósł odwołanie od ww. decyzji, domagając się przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Podniósł, że od ponad roku jest pod stałą opieką lekarzy specjalistów, poddawany jest badaniom diagnostyczno-specjalistycznym oraz zabiegom rehabilitacyjnym, a to wiąże się z okresowym zaprzestaniem wykonywania pracy i całkowitą niemożnością jej wykonywania. Wskazał ponadto, że zażywa leki, których skutki uboczne uniemożliwiają normalne funkcjonowanie i zdobywanie środków utrzymania.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie, podtrzymując twierdzenia zawarte w motywach zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 27 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze, Wydział IV Ubezpieczeń Społecznych, w sprawie sygn. IV U 1840/14 oddalił wniesione odwołanie.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Wnioskodawca R. F., urodzony (...), z zawodu technik mechanik, w dniu 25.06.2014 r. złożył w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w Z. wniosek o rozpatrzenie uprawnień do renty rolniczej z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Lekarz Rzeczoznawca Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, orzeczeniem z dnia 25.07.2014r. nie uznał wnioskodawcy za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym i nie stwierdził niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Komisja Lekarska Kasy rozpoznająca odwołanie wnioskodawcy od orzeczenia Lekarza Rzeczoznawcy, orzeczeniem z dnia 29.08.2014r., nie uznała wnioskodawcy za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym i nie stwierdziła niezdolności do samodzielnej egzystencji. Powyższe skutkowało wydaniem przez ZUS decyzji z dnia 03.09.2014r., odmawiającej wnioskodawcy prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy z powodu braku całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Wnioskodawca obecnie nie prowadzi działalności rolniczej. Mieszka z żoną E. F. w Ż.. Jego staż pracy wynosi 35 lat, od dwóch lat nie pracuje, nie ma żadnego stałego dochodu.

Gospodarstwo rolne położone na terenie gminy B. o powierzchni 3,83 ha dzierżawione było od Gospodarstwa (...) Skarbu Państwa przez jego żonę na podstawie umowy dzierżawy od dnia 05.06.2003 r. do 30.06.2013 r. Wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy do dnia 30.06.2013 r. Obecnie leczy się w Poradni Neurologicznej i POZ.

U wnioskodawcy rozpoznano chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego, dyskopatię (...), (...), (...), (...), skoliozę lędźwiową, uszkodzenie ścięgien prawej kończyny górnej, zaburzenia adaptacyjne oraz uzależnienie od alkoholu.

Ze względów neurologicznych, biorąc pod uwagę charakter wykonywanej pracy w rolnictwie istnieje częściowa niezdolność do pracy z przeciwskazaniem prac ciężkich wymagających obciążenia wskazanych w rozpoznaniu schorzenia odcinków kręgosłupa.

Z przyczyn neurologicznych wnioskodawca w aktualnym stanie zdrowia nie jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

Na podstawie przeprowadzonego jednorazowego ambulatoryjnego badania psychiatrycznego nie stwierdza się objawów psychozy ani upośledzenia umysłowego. Ze względu na stan psychiczny nie stwierdza się całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Wnioskodawca nadal wymaga ambulatoryjnego leczenia psychiatrycznego oraz podjęcia leczenia odwykowego.

Mając na uwadze ustalony powyżej stan faktyczny, Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie R. F. nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy wskazał na podstawy prawne rozstrzygnięcia, tj. art. 21 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2008 r., nr 50, poz. 291 ze zm.) i wskazał, że w sprawie bezsporne jest to, że odwołujący posiada wymagany okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie czy wnioskodawca R. F. jest ze względu na stan zdrowia całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym, a jeżeli tak – to na jaki okres.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd Okręgowy stwierdził, że wnioskodawca nie jest w aktualnym stanie zdrowia całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. Tak o stanie zdrowia ubezpieczonego – w kontekście jego zdolności do pracy – wypowiedzieli się biegli sądowi lekarze neurolog oraz psychiatra (k. 15-17), a więc specjaliści właściwi dla dolegliwości zgłaszanych przez wnioskodawcę. Ocena bowiem stanu zdrowia wnioskodawcy w kontekście jego zdolności do pracy – wymaga wiadomości specjalnych i z reguły nie jest możliwa do dokonania samodzielnie przez sąd (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 27.10.2005r., I UK 356/04, LEX nr 276241).

Ze względów neurologicznych, biorąc pod uwagę charakter wykonywanej pracy w rolnictwie, odwołujący jest częściowo niezdolny do pracy z przeciwwskazaniem prac ciężkich, wymagających obciążenia wskazanych w rozpoznaniu schorzenia odcinków kręgosłupa. Na podstawie przeprowadzonego jednorazowego ambulatoryjnego badania psychiatrycznego nie stwierdza się objawów psychozy ani upośledzenia umysłowego. Wnioskodawca nadal wymaga ambulatoryjnego leczenia psychiatrycznego oraz podjęcia leczenia odwykowego.

W ocenie Sądu Okręgowego, opinia biegłych przeprowadzona w niniejszej sprawie była logiczna, spójna i odpowiedziała na postawione tezy dowodowe. Biegli wydając opinię oparli się na zgromadzonej dokumentacji medycznej, wywiadach z ubezpieczonym oraz badaniach bezpośrednich - ocena stanu zdrowia ubezpieczonego jest więc pełna i całościowa.

W konsekwencji, Sąd skorzystał z opinii biegłych i nie znajdując podstaw do jej podważenia, w całości oparł się na ustaleniach biegłych.

Sąd I instancji wskazał również, że ochrona z art. 21 ust. 5 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników obejmuje tylko całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, a nie mniejszy czyli częściowy stopień tej niezdolności. Nie każdy więc gorszy stan zdrowia i sprawności psychofizycznej rolnika uzasadnia prawo do renty. Gorszy stan zdrowotny może powodować ograniczenie zdolności do pracy, lecz nie osiągać całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.01.2011r., I UK 207/10, LEX nr 786371).

Mając powyższe na względzie, nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc i przepisów powołanych powyżej, orzeczono jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia osobiście wywiódł odwołujący R. F.. Z treści apelacji wynika, że wnosi o przyznanie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Apelujący wskazał, że Sąd nie uwzględnił wskazania biegłych lekarzy sądowych, zawartego w opinii z dnia 31.01.1015 r., co do celowości oceny stanu zdrowia odwołującego przez biegłego lekarza ortopedę.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Apelacja R. F. okazała się bezzasadna, choć koniecznym było uzupełnienie postępowania dowodowego.

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny wskazuje, że spór w analizowanej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia czy istnieją podstawy do przyznania odwołującemu R. F. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, a jego istota polegała na ustaleniu czy odwołujący jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. Bezsporne było, że odwołujący podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Podstawą prawną rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie jest art. 21 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity - Dz. U. z 2015, poz. 704), który stanowi, iż renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki:

1) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres, o którym mowa w ust. 2;

2) jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym;

3) całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach, o których mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1 i 2, lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Osobie, która spełnia powyższe warunki, przysługuje, według art. 22 ust.1 ww. ustawy, renta stała, jeżeli całkowita niezdolność ubezpieczonego do pracy w gospodarstwie rolnym jest trwała i nie orzeczono celowości przekwalifikowania zawodowego. W pozostałych przypadkach renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jako renta okresowa.

W myśl odpowiednich przepisów art. 21 ww. ustawy za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (ust. 5).

Sąd I instancji prawidłowo stwierdził, że ustalenia czy odwołujący jest osobą całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym nie może stwierdzić samodzielnie, bowiem jak wynika z orzecznictwa sądowego i doktryny, Sąd orzekając o niezdolności do pracy, nie może w zakresie ustalenia niezdolności do pracy opierać się jedynie na własnej wiedzy oraz doświadczeniu i jest zobowiązany przeprowadzić dowód z opinii biegłego lekarza z zakresu właściwej dla danej sprawy specjalności medycznej. Sąd nie mając bowiem wiedzy specjalistycznej, nie ma możliwości oceny stanu zdrowia wnioskodawcy na podstawie dokumentacji medycznej (por: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1987 r., II URN 228/87, PiZS 1988/7/62).

Zatem w przedmiotowej sprawie na okoliczność wykazania przesłanek wskazanych powyżej w pkt 2), dotyczących ewentualnej niezdolności apelującego do pracy w gospodarstwie rolnym, Sąd I instancji słusznie przeprowadził dowód z opinii biegłych lekarzy – o specjalnościach adekwatnych do zgłaszanych przez odwołującego schorzeń.

Jednakże uszło uwadze Sądu wskazanie biegłych wydających opinię w sprawie, że ze względu na uszkodzenie prawej kończyny górnej i orzeczone przez leczącego ortopedę uszkodzenie ścięgien w kończynie wiodącej, wskazana jest ocena przez biegłego ortopedę.

W związku z powyższym Sąd Apelacyjny na rozprawie w dniu 18 sierpnia 2016 r., postanowił uzupełnić postępowanie dowodowe i przeprowadzić dowód z opinii biegłego ortopedy na okoliczność czy odwołujący jest z powodów ortopedycznych całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym, jeśli tak, to od kiedy i na jakim okres.

Biegły ortopeda dr n. med. B. S. w opinii z dnia 22 września 2016 r. stwierdził w zakresie narządu ruchu zmiany zwyrodnieniowe i dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego z zespołem bólowym, bez istotnej dysfunkcji ruchowej i bez objawów korzeniowych, początkowe w rtg zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych, bez zmian przedmiotowych i bez dysfunkcji ruchowej. Biegły odnotował też podmiotowe bóle ramienia prawego, bez zmian przedmiotowych i bez dysfunkcji. Jednakże biegły ortopeda wskazał, że stwierdzone zmiany nie powodują obecnie i nie powodowały w okresie orzekania przez Komisję Lekarską KRUS w 2014 r. naruszenia sprawności organizmu w stopniu uzasadniającym orzeczenie długotrwałej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Przeprowadzony przez Sąd Apelacyjny dowód z opinii biegłego sądowego ortopedy z dnia 22 września 2016 r. - dr n. med. B. S. w ostatecznej konkluzji potwierdził wnioski zawarte w opinii sporządzonej w postępowaniu pierwszo instancyjnym – biegłych neurologa i psychiatry, tj. zostało potwierdzone stanowisko pierwszego zespołu biegłych, w oparciu, o które Sąd I instancji wydał swoje rozstrzygnięcie, że odwołujący R. F. nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny stwierdza, iż wydane przez Sąd Okręgowy rozstrzygnięcie odpowiadało prawu, bowiem z opinii lekarskich wydanych w postępowaniu przed Sądem I instancji, w powiązaniu z opinią wydaną w toku postępowania przed Sądem Apelacyjnym, wynika jednoznacznie, że odwołujący R. F., mimo, iż występują u niego określone schorzenia, nie jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

Ocena stanu zdrowia wnioskodawcy pod kątem jego całkowitej niezdolności do pracy, została dokonana przez biegłych właściwych specjalności, dysponujących stosowną wiedzą i doświadczeniem. Z uwagi na powyższe, analiza treści przedmiotowej opinii, zdaniem Sądu Apelacyjnego, prowadzi do wniosku, że zawiera ona obiektywną ocenę stanu zdrowia ubezpieczonego. Odwołujący nie złożył żadnych zastrzeżeń do opinii biegłych.

Z uwagi na powyższe, przy tak jednoznacznej łącznej opinii biegłych sądowych, Sąd Apelacyjny nie ma wątpliwości, że odwołujący nie jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

Sąd Apelacyjny mając na uwadze poczynione ustalenia faktyczne i rozważania prawne - na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację złożoną w niniejszej sprawie.